PELVİK TABAN REHABİLİTASYONU İnsan vücudunun gövde kısmı ; Göğüs (Toraks),Karın (Abdomen) ve Leğen (Pelvis) olmak üzere 3ana bölümden oluşur.karnın alt kısmında kasıklar olarak da bilinen pelvis; leğen kemikleri ve bel kemiği tarafından oluşturulan bir pelvik kemik çatı ile çevrilidir.bu pelvik çatının alt açıklığı pelvik taban (Döşeme) adı altında çeşitli kas ve bağ dokuları tarafından trombolin misali belli bir elastikiyet ve gerginlikle doldurulmuştur. Pelvik taban pubik kemik (leğen kemiğinin ön kısmı) ve omurga kemiğinin alt kısmı (kuyruk sokumu kemiği) arasında bir hamak gibi asılı duran kas tabakalarıdır. Bu destekleyici kas tabakaları pelvik taban olarak adlandırılır. Pelvik taban kaslarının 4 önemli görevi vardır: 1- Böbreklerden süzülen idrarın dışarı atılıncaya kadar biriktirildiği organ olan mesane ve idrarı mesaneden dış dünyaya taşıyan üretra (mesaneyi boşaltan tüp) pelvis boşluğu içinde bulunur. Pelvik taban kasları; karın alt kısmında ve pelvis içindeki bu organların yerlerinde durmaları için destekler.
2- İdrar yolu dış ağzının ve makatın etrafını sararak idrar ve dışkı kontrolünü sağlar 3- İdrar ve dışkı yapma isteği geldiğinde bu isteği mesane (idrar torbası) ve kalın bağırsağa iletilmesini sağlar. 4- Uygun ortam olduğunda kaslar tamamen gevşeyerek, idrar ve dışkılamanın kolaylıkla yapılmasını sağlar. Bu fonksiyonlardan birinin etkilenmesi sonucunda idrar ve dışkılama fonksiyonları bozulur. Pelvik taban kasları, istemli çalışan kaslardır. Yani İstediğimizde sıkar istediğimizde gevşetebiliriz. Ancak İdrar torbası ve kalın bağırsak içindeki düz kaslar istemsiz çalışan kaslardır. Yani bizim kontrolümüz dışında çalışırlar. Anlaşılması gereken önemli nokta, idrar torbası ve kalın bağırsağın istemsiz olarak meydana gelen fonksiyonları, istemli olarak kasılabilen pelvik taban kasları tarafından engellenebilmektedir. Bu durum kişinin dışkı ve idrar kontrolü için çok önemlidir. Benzer şekilde ne zaman dışkılamak veya idrar yapmak istenirse, istemli olarak pelvik taban kaslarını gevşetip pelvik tabanın aşağıya doğru inmesine, dolayısıyla ıkınmadan, kolayca idrar çıkarma ve dışkılama yapılmasına olanak sağlanır. Kişinin idrar ve dışkı kontrolünün mükemmel işlemesi için istemli ve istemsiz çalışan bu kas gruplarının tam
bir koordinasyon içinde çalışması gerekir. Bu koordinasyon, hayatın ilk yıllarında çok iyi bir şeklide öğrenilir ve farkına varmadan hayat boyunca kullanılır. Pelvik taban kasları zayıf veya çok kuvvetli ise pelvik taban düzgün çalışmayabilir.. Pelvik taban zayıf ise kişi öksürürken, gülerken, ağır bir şeyler taşırken ve zıplarken idrar kaçırmasına neden olur.pelvik taban kasları normalden fazla kasılı ise barsak ve mesanenin tam boşalmamasına neden olur. Gevşemesi gereken yerde gevşeyememesi idrar ve dışkılama zorluğunun oluşmasına neden olur. PELVİK TABAN REHABİLİTASYONU İLE HANGİ PROBLEMLER TEDAVİ EDİLEBİLİR? *İdrar kaçırma *İşeme bozuklukları *Gaita kaçırma *Kabızlık (Konstipasyon) NEDEN PELVİK TABAN REHABİLİTASYONU? Basit olması Kolay uygulanabilmesi En az girişimsel olması Daha güvenilir olması Yan etkilerinin olmaması Başarı oranının yüksek olması, ilaç cerrahi v.s gerektirmeden tedavi imkanı sağlaması ****Pelvik taban rehabilitasyonu; uygun hastalarda her zaman tedavinin birinci basamağı olmalıdır. Ve öncelikli olarak uygulanmalıdır.
PELVİK TABAN KASLARI KASMAYI VE GEVŞETMEYİ NASIL ÖĞRENEBİLİRİZ? İzole olarak pelvik taban kasları kasmak oldukça zor bir iştir. Egzersiz esnasında karın ya da uyluk kaslarıda çalışabilir ki bu kas gruplarının pelvik yapılar ile hiçbir ilişkisi yoktur. Bu nedenle izole pelvik taban kasını kasıp kasmadığınızdan emin olmanız için uzman bir terapist eşliğinde kası kasmayı öğrenmeniz en güvenilir yöntemdir. Aksi taktirde yanlış kas gruplarını kasarak tedavinin etkinliğini büyük ölçüde azaltmış olursunuz. Uzman terapist size en uygun olan yöntemi uygulayarak kası doğru kasmanızı öğretir. Ancak kası kasmayı öğrenseniz bile tam anlamıyla hiçbir yardımcı kas kullanmadan egzersizi yapmanız zaman alabilir. Böyle bir durumda üroterapist sizi rehabilitasyon programına alarak gerekli uygulamaları yapar. Kişinin pelvik tabanının zayıflığı veya olması gerekenden kasılı olduğu iki durumda basit gibi görünsede ileride tamiri zor üriner problemlere yol açabilir.bu nedenle pelvik tabanın normal çalışması çok önemlidir. PELVİK TABAN REHABİLİTASYONU NELERİ KAPSAR? Kegel egzersizi (izole pelvik taban kas egzersizi) Pelvik tabanı kuvvetlendirmeye yardımcı egzersizler Fonksiyonel Elektirikstimilasyonu Biofeedback Tedavi Mesane eğitimi Tuvalete gitme programı oluşturma Yaşam tarzı değişikliği
KEGEL EGZERSİZİ *Pelvik taban kaslarınızı kasın, beş saniye kasılı tutun ve gevşeyin.böylece bir kegel egzersizi yapmış oldunuz.
Günde 4 kez her seferinde 20 Kegel egzersizi yapmalısınız.(kegele göre günde 300 kegel egzersizi yapılmalı.) İlk başladığınızda egzersizi 20 kere yapamayabilirsiniz ya da 5sn tutmakta zorlanabilirsiniz. Bunlar sorun değil, yapabildiğiniz miktarı belirleyip ona göre egzersizlere başlayın. Pelvik taban kaslarınız güçlendikçe yavaşca sayıyı arttırın. Pelvik taban kasını kasmayı öğrendikten sonra farklı pozisyonlarda ve günlük aktivitelerle kombine ederek de egzersizi yapabilirsiniz. Otururken,televizyon seyrederken,otobüs beklerken egzersiz yapmayı alışkanlık haline getirmelisiniz. Pelvik taban kaslarınızı güçlendirmeniz altı hafta ya da daha uzun sürebilir. Egzersizleri düzenli yapmalısınız. Egzersizlerde uygulamamalısınız. FONKSİYONEL ELEKTRİK STİMÜLASYONU Elektrik stimülasyonu pelvik taban kas kuvvetini arttırmak için etkin bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Çok düşük doz elektirik akımı ile alt pelvis kaslarına özel bir stimülatör yardımıyla yüzeyel elektrotlar kullanılarak akım verilmesidir. Elektrik stimülasyonu yöntemi olarak alçak ve orta frekanslı akımlar, düz veye kesikli galvanik stimülasyon,faradik stimülasyon,tens ve enterferansiyel akım uygulamaları yapılabilmektedir. Doz ve süre hastaya göre ayarlanmaktadır. Bu düşük doz elektrik akımları pelvik taban kaslarını kuvvetlendirir ve sinirlerin uyarısını düzenler BİOFEEDBACK TEDAVİ
Biofeedback eğitimi,vücudun bilinçli veya bilinçsiz fizyolojik işlevlerinin yerleştirilen kapalı geribildirim döngüsü ile vizüel, işitsel veya taktil bir uyaran olarak algılanması ve kişinin yeniden eğitimidir. İşeme bozukluklarının tedavisinde idrar kanalı çevresindeki adalelerine yönelik biofeedback tedavisi oldukça başarılı ve etkindir. İzole olarak pelvik taban kaslarını kasmak zor bir iş ancak gevşetmek çok daha zor bir durumdur. Eğer kişide pelvik taban kası normalden daha fazla kasılı ise kişinin bunu hiçbir destek almadan kendi farkındalığıyla gevşetebilmesi oldukça zor olduğu için böyle bir durumda biofeedback tedaviyle kişinin pelvik tabanının farkındalığı sağlanabilir ve gevşeme öğretilir.