AMBULASYONA YARDIMCI CİHAZLAR

Transkript

1 AMBULASYONA YARDIMCI CİHAZLAR DOÇ. DR. MEHMET KARAKOÇ Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi FTR AD. Diyarbakır

2 YARDIMCI CİHAZLAR Mobilitenin sağlanması rehabilitasyonun en önemli hedeflerinden biridir

3 YARDIMCI CİHAZLAR Hastalar yürümek ve ayakta durmak için bir orteze yada desteğe ihtiyaç duyarlar. Bunun için: Baş-boyun kontrolünün gelişmiş olması, Orta/iyi oturma dengesi olması, Yeterli mental düzey Koltuk değneği için gerekli kol ve el kuvvetinin olması koşulu vardır

4 YARDIMCI CİHAZLAR Her hasta için potansiyel fonksiyonel düzey belirlenmeli ve sorunlarına göre planlanmalıdır

5 YARDIMCI CİHAZLAR 1. FONKSİYONEL YÜRÜYÜCÜLER: A-Dış ortamda yürüyebilenler: B-Eve bağımlı yürüyebilenler: Tekerlekli sandalye transferlerini yapabilirler

6 YARDIMCI CİHAZLAR 2. FONKSİYONEL OLMAYAN YÜRÜYÜCÜLER: Fizyoterapi seanslarında yürüyebilirler, diğer zamanlarda tekerlekli sandalye ile ambulasyon sağlarlar. 3. YÜRÜYEMEYENLER: Yalnızca tekerlekli sandalye ile mobilize olabilirler

7 Nelerdir? Baston Koltuk değnekleri Walker Tekerlekli sandalye

8 Kimlere Verilir? Denge problemi yaşayanlar Ağırlık merkezini dengelemede zorluk yaşayanlar Koordinasyon bozukluğu çekenler Yaşlı

9 Seçimde nelere dikkat edilmelidir? Hastanın fonksiyonu Denge durumu Üst ekstremite fonksiyonu

10 Faydaları Neler? Denge kontrolu sağlar Ağırlık merkezi dağılımı sağlanır Alt ekstremiteye binen yük azalır Enerji tüketimi azalır

11 Alt ekstremitede amaçlar Yürüyüşü desteklemek Ağrıyı azaltmak Yükü azaltmak Hareketi kontrol etmek Deformite gelişimini önlemekdüzeltmek

12 Walker Paralel bar eğitiminden sonra başlanır Maksimum destek sağlar Yürüme yavaştır Üst ekstremite fonksiyonları tam olmalı Bel hizasına kadar gelmelidir

13

14 Yürüteç (Walker) A. Tekerlekli Tip B. Düz Tip

15 Walker Hastaya maksimum destek sağlanır ama yavaş yürüme sağlar. Özellikle hemiplejik ve ataksik hastalarda faydalıdır Eğer hasta bunu kullanacak üst ekstremite koordinasyonundan yoksun ise walkerin önüne tekerlek ilave edilebilir Walker hastanın bel hizasına kadar gelmelidir Zayıf ve deformiteli eli olanlarda özel önkol destekleri ilave edilebilir Bunların kullanılabilmesi için üst ekstremite kavrama yeteneği, gücü, hareket açıklığı ve kas gücü normal olmalıdır

16

17

18

19 Koltuk değnekleri En sık aksiller kullanılır Vücut ağırlığının %80 ini alır Kanedyen%25+%25=%50 Kanedyen daha hafif olgularda

20 Koltuk Değneği Tipleri: A. Aksiller Tip B. Ön kol destekli (Platformlu) Tip

21 Kanedyen

22 Koltuk Değneği ve Kanedyen Sorununu bastonla yardım edilemeyen daha ağır hastalara koltuk deneği önerilir Rahat kullanımı için hastanın üst ekstremitenin eklem hareket açıklıkları yeterli ve vücut ağırlığını taşıyabilecek kas gücüne sahip olması gerekir Ağaçdan ve Alüminyumdan yapılır 1-Aksiller Tip Koltuk Değneği 2-Ön Kol Destekli Koltuk Değneği 3-Kanedyen Tipi Koltuk Değneği

23 Kotuk değneği ölçüsü nasıl alınır? Hasta sırt üstü yatar Ön aksiller kıvrım ile topuk arası uzunluk ölçülür + 5 cm El tutumak yeri dirsek 30 derece ( 20 ) fleksiyonda ayarlanır Tutma yeri büyük trokanter Tuzak nöropatiye dikkat? koltuk altı desteklenir

24 Kotuk değneği ölçüsü nasıl alınır? Aksiller, ayakta: Paralel bar içinde, aksillanın 5 cm. altı işaretlenir. Distal ucu ayağın 5 cm laterali ve 15 cm önünde olmalıdır. Dirsekler fleksiyonda durmalıdır. Pratik yöntem: Hastanın boyu-40 cm

25 Kotuk değneği ölçüsü nasıl alınır? Kanadiyen, ayakta: Paralel barda ayakta dururken koltuk değneğinin distal ucu ayağın 5 cm lateraline ve 15 cm önüne konur. Dirsekler fleksiyonda olmalıdır. Ön kol desteği dirseğin 2,5-3,5 cm altına yerleştirilmelidir

26 Merdiven Çıkarken önce sağlam ekstremite, ardından opere ekstremite üst basamağa çıkmalı, daha sonra her iki koltuk değneği birden yukarı çıkarılmalıdır İnerken ise önce koltuk değnekleri alt basamağa indirilmeli, ardından opere daha sonra sağlam ekstremite alt basamağa indirilmelidir

27

28

29

30 Baston Ekstremiteye yük vermek istemiyorsak kulllanmamalıyız. Baston % vücut ağırlığını alt ekstremiteden almaktadır

31 Baston Farklı materyallerden yapılır Uç kısmı kaymayı önleyecek şekilde olmalıdır Tutma yeri tespiti Dirsek derece fleksiyonda Büyük trokanter seviyesi

32

33 Baston En eski yaygın kullanılan yürümeye yardımcı araçtır Üst ucunda tutamacı olan tek düz çubuk şeklindedir Ağaç ve madeni olabilir Madeni olanların boyunun yararlanabilme kolaylığı vardır Düz zeminde kaymayı önlemek için ucuna emici lastik uç takılmalıdır Bina dışında ise sivri uçlar kaymayı önler Tutma yeri yuvarlak veya T şeklinde olabilir

34 Nasıl kullanılır? Sağlam tarafa alınır Baston vücuda yakın tutulur, Hasta ekstremitenin önüne geçirilmez. Vücudun önünde veya yanında çok fazla uzakta tutulmaz (dinamik stabilite bozulur). Hasta bacakla birlikte hareket ettirilir Sağlam bacak öne atılırken ağırlık bastona verilir Merdiven çıkarken önce sağlam bacak Merdiven inerken baston ve hasta bacak ileri atılır

35

36

37 Tekerlekli Sandalye Ambulasyon yeteneği olmayan ve bu iş için çok fazla enerji harcayan hastalar için gereklidir Her hastaya özel olarak yapılmalıdır Basınç yaralarını önlemek yastıkçığı kullanılabilir C5 kuadriplejik hastalarda elektrikli tekerlekli iskemle kullanılabilir. Çok yüksek seviye kuadriplejiklerde inspirasyon ve ekspirasyon havası ile çalışan tekerlekli iskemleler kullanılabilir

38

39

40

41 YARDIMCI CİHAZLAR

42

43 Yürüme fonksiyonunu tam kaybetmeyenler için önerilir

44

45

46 Ortez Ağrıyı hafifletmek, ekstremiteyi stabilize veya immobilize etmek, deformiteleri önlemek veya düzeltmek, fonksiyonu iyileştirmek, pozisyonlamak, desteklemek ve zayıf kaslara yardımcı olmak amacıyla vücuda dışarıdan uygulanan bir cihazdır

47 ORTEZ Ortezler, değişik metaller (alüminyum, çelik, titanyum,..), termoplastik (düşük orta veya yüksek yoğunlukta) maddeler, deri, bez, kumaş, v.b. malzemelerden yapılabilir

48 ORTEZ Ortez etkileri İmmobilize edici Destekleyici Yardımcı Koruyucu Düzeltici Vertikal yük değiştirici

49 ORTEZ Ortezler: Alt ekstremite, Gövde Üst ekstremite bölgelerine uygulanmaktadır

50 ORTEZ Soft (yumuşak) Semi rijit (yarı yumuşak) Rijit (sert) özelliğe sahiptirler

51 ORTEZ

52

53

54

55 ORTEZ Ölçü alınarak yapılmalı. Baskı dışında rahatsızlık vermemeli. Hafif olmalı. Estetik olmalı. Dayanıklı olmalı

56 Ortez; Gerekli olduğu yerde ve gerekli olduğu sürece kullanılmalı Eklem hareketine mümkün ve uygun olduğu kadar izin vermeli Yürüyüşün tüm fazlarında etkin olmalı Hasta uyumu için rahat, kozmetik ve fonksiyonel olmalı Anatomik olmalı

57 Lateral Kama Medial diz osteoartritinde ilk basamak tedavidir. Dizi valgusa zorlayarak medial kompartımana binen yükü azaltır. Medial meniskus hasarında kullanım?

58

59

60

61 PROTEZ Eksik olan vücut uzuvlarını taklit edecek şekilde yapılmış aygıtların genel adıdır. Protezler yerine uygulandıkları bölgeye göre adlandırılırlar. Çene-yüz protezleri, diş protezleri, kol, el, bacak protezleri, kulak protezleri, saç protezleri, göz protezleri gibi. Çoğu protez organın fonksiyonunu ve görünümünü tam olarak taklit edemez ancak bir dereceye kadar yardımcı olabilir. Protezler çeşitli maddelerden yapılır. Kauçuk, vinil, akrilik, porselen, titanyum, altın ve benzeri

62

63 PROTEZ Alt ekstremite protezleri: Ayak ve ayakbileği protezleri Diz altı protezleri Diz dezartikülasyon protezleri Diz üstü protezleri Kalça dezartikülasyon ve hemipelvektomi protezleri

64

65 PROTEZ Üst ekstremite protezleri: El ve elbileği protezleri Dirsek altı protezleri Dirsek dezartikülasyon protezleri Dirsek üstü protezleri Omuz dezartikülasyon ve forequarter protezleri

66 PROTEZ Üst ekstremite protezleri: Estetik protezler Mekanik fonksiyonel protezler Myoelektrik protezler

67 PROTEZ 1. Fonksiyonel olmalı 2. Estetik olmalı 3. Hafif ve rahat olmalı 4. Dayanıklı olmalı 5. Kullanma eğitimi verilmeli