İSTANBUL KONGRE MERKEZİ 28-30 KASIM 2012 İSTANBUL SEMPOZYUM BİLDİRİLERİ 1
2 III. TOPLU ULAŞIM HAFTASI I V. ULAŞIM SEMPOZYUMU VE FUARI
İSTANBUL KONGRE MERKEZİ 28-30 KASIM 2012 İSTANBUL İSTANBUL KONGRE MERKEZİ 28-30 KASIM 2012 İSTANBUL SEMPOZYUM BİLDİRİLERİ 3
4 İETT İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Şahkulu Mah. Erkân-ı Harp Sok. No:2 Tünel 34420 Beyoğlu / İSTANBUL www.iett.gov.tr l 444 1871
İSTANBUL KONGRE MERKEZİ 28-30 KASIM 2012 İSTANBUL İSTANBUL KONGRE MERKEZİ 28-30 KASIM 2012 İSTANBUL SEMPOZYUM BİLDİRİLERİ 5
Değerli katılımcılar, İstanbul da toplu ulaşımın yaygınlaştırılması, bu alanda kentin fonksiyonlarını destekleyecek yenilikçi ve sürdürülebilir çözümlerin hayata geçirilmesi, geleceğimiz açısından büyük bir öneme haizdir. Çünkü toplum kalkınmasının en büyük itici gücü ulaşımdır. Bilgi ve kültür yönetiminin, sanat faaliyetlerinin, enerji üretiminin, sanayileşme ve turizm ihtiyaçlarının alt yapısını oluşturur. Ulaşım kalkınmadır, medeniyettir, sanattır, refaha açılan kapıdır. Medeniyetler, zengin tarihi birikimini bu yolla temin etmiştir. Bu bağlamda gelişmiş ülkeler, ulaşım sistemlerini kentlerinin vizyonlarına göre entegre olarak planlamışlardır. Elektrik, su, ısıtma, atık yönetimi ve değerlendirme gibi alt yapı ihtiyaçlarını ulaştırma sistemleriyle birlikte tasarlamışlardır. Bir şehrin medeniyet ölçüsünün toplu taşıma araçlarını kullanmaya bağlı olduğunu kavramışlar ve toplu taşımayı bir kültür haline getirmişlerdir. Geçmişte İstanbul, bu açıdan büyük ihmallerle karşı karşıya kalmış; plansız bir şekilde gelişmiş ve ulaşımı da büyük bir soruna dönüşmüştür. İstanbul Büyükşehir Belediyesi olarak bu sorunu kökten çözmek amacıyla İstanbul 2023 Ulaşım Ana Planını çağın gereklerine göre yeniden hazırladık. Kentimizi 2023 yılına taşıyacak olan detaylı yol haritamızla yatırımlarımızı gerçekleştirdik. Bu husustan hareketle 2004 yılından bu yana yaptığımız yatırımlarda ulaşıma büyük öncelik verdik. Kentte bütün sistemleri birbirine entegre eden bir kent içi ulaşım ağı kurduk. Raylı sistemle, metrobüsle, öncelikli yol uygulamasıyla, kavşaklarla, tünellerle, otopark ve transfer merkezleriyle de trafiğe nefes aldırdık. İstanbul Büyükşehir Belediyesi olarak 2013 sonu itibarıyla yapmış olacağımız toplam 60 milyar TL tutarındaki yatırımın 28,5 milyar TL sinin ulaşım alanına ayrılmış olması, bu konuda ne denli titiz bir çalışma içinde olduğumuzun göstergesidir. Bu anlamda düzenlemiş olduğumuz Transist 2012, V. Ulaşım Sempozyumu ve Fuarı, çok önemliydi. Burada ortaya konulan yenilikçi öneri ve çözümler, elimizdeki yol haritasının geliştirilmesi ve zenginleştirilmesi adına çok faydalı oldu. Bu etkinlik sayesinde elde edilen birikim, sadece İstanbul u değil ülkemizin kentlerini 2050 lere taşıyan bir yol haritası olacaktır. Elinizdeki bildiriler kitabı, bu değerli tartışma ve görüşleri toplu olarak içermektedir. Bu etkinlikten çıkan yenilik ve önerilerin sektöre çok önemli katkılar sunacağına inanıyorum. 6
Değerli katılımcılar, Toplu ulaşım kültürü ve bilincinin yaygınlaştırılarak geliştirilmesi, bu alanda yenilikçi ve sürdürülebilir çözümlerin hayata geçirilerek toplu ulaşım merkezli planlama ile daha yaşanabilir kentler oluşturulması amacıyla düzenlediğimiz Toplu Ulaşım Haftası Transist 2012 Ulaşım Sempozyumu ve Fuarı nı bu yıl 28-30 Kasım 2012 tarihleri arasında İstanbul Kongre Merkezi nde gerçekleştirdik. Toplu ulaşıma dikkat çekmek üzere İstanbul Büyükşehir Belediyesi nin önderliğinde ve İETT nin koordinatörlüğünde düzenlenen bu büyük organizasyon kapsamında oluşturulan platform aracılığı ile akademisyenler, yerel yönetimler, yurtiçi ve yurtdışından gelen katılımcılar ve sektör temsilcileri arasında bilgi ve deneyim paylaşımının sağlanması hedeflenmiştir.dünyanın en önemli kentlerinden birinde 141 yıldır toplu ulaşım hizmeti veren kurumumuz, önderliğini üstlendiği bu projeyi daha üst noktalara taşımak ve devamlılığını sağlamak adına önemli bir rol üstlendiğinin farkındadır. Bu yıl 5. kez düzenlediğimiz ulaşım sempozyumunun ana temasını 4E (Ekonomi, Ekoloji, Enerji ve Etkinlik) olarak belirledik. İki gün süren ve 1 ana, 2 paralel oturumdan oluşan sempozyumda: Etkin ulaşım sistemlerinde BRT uygulamaları, toplu ulaşımda enerji ve çevre politikaları, toplu ulaşımın sosyo-ekonomik boyutları, otomotiv sektöründe inovatif uygulamalar, toplu ulaşımda etkin yönetim ve işletim modelleri gibi konular 4E başlığı altında ele alındı ve sürdürülebilir bir ulaşımın sağlanması adına masaya yatırıldı. Bu çalışmalar paralelinde düzenlenen fuara ise 50 nin üzerinde firma katılarak Transist 2012 çatısı altında hem kendilerini tanıtma fırsatı buldular hem de geleceğe ilişkin ar-ge ve yan sanayilerine katkı sağlamış oldular. Hemen her oturumu büyük bir ilgi ile izlenen sempozyumun birinci gününde, Türkiye de ilk yerli motor üretimini İETT nin öncülüğünde hayata geçirmek amacıyla İETT, 6 üretici firma ve bir üniversitenin işbirliğinde Türk Motor Platformu Kuruluş Bildirgesi imzalandı. Transist 2012, V. Ulaşım Sempozyumu ve Fuarı ndan çıkan yenilik ve gelişmelerin hem toplu taşıma sektöründe hizmet verenlere, hem de bu hizmetten faydalanan insanlarımıza hayırlı olmasını diliyor, bizleri yalnız bırakmayarak sempozyum, fuar ve sergilerimize yurt içinden ve yurtdışından katılan bütün katılımcılara teşekkür ediyorum. Toplu Ulaşım Haftası kapsamında düzenlediğimiz ulaşım sempozyumu ve fuarını gerçekleştirirken bizlere kattığı vizyon ve verdiği destekten dolayı başta İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanımız Sayın Dr. Kadir Topbaş Beyefendi olmak üzere, Büyükşehir Belediyemizin bütün yöneticilerine, etkinliklerin her aşamasında emeği geçen tüm İETT yönetici ve çalışanlarına teşekkür ediyorum. Dr. Hayri BARAÇLI İETT Genel Müdürü 7
4 enerji koloji tkinlik konomi www.topluulasimhaftasi.com 8
İÇİNDEKİLER III. TOPLU ULAŞIM HAFTASI I V. ULAŞIM SEMPOZYUMU VE FUARI İSTANBUL ULAŞIMINDA METROBÜS UYGULAMASI... 12 Mümin KAHVECİ İETT BRT SYSTEMS : PLACE AND IMPORTANCE IN THE WORLD... 24 Prof. Dr. Khaled A.ABBAS EGYPT BUS SYSTEM IN SEOUL : RENOVATION TO CREATE SUSTAINABLE TRANSPORT SYSTEM... 66 Jin Young PARK KOREA BEST PRACTICES IN CONVENTIONAL BUS SYSTEMS, MEXICO CITY... 79 David ESCALANTE SANCHEZ MEKSİKA KENTİÇİ ULAŞIMDA TOPLU TAŞIMACILIK SİSTEMLERİNİN KİRLETİCİ EMİSYONLAR AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ... 91 Prof.Dr.Cem SORUŞBAY İTÜ KATI ATIK SAHASINDAN ELDE EDİLEN GAZIN OTOBÜSLERDE YAKIT OLARAK KULLANILMASI... 98 Dr. Şafak HENGİRMEN TERCAN GAZİANTEP BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KENTSEL EKOLOJİ ÇERÇEVESİNDE ULAŞIMIN SOSYO-EKONOMİK BOYUTUNUN YENİDEN TANIMLANMASI... 119 Doç.Dr. Hülagü KAPLAN GAZİ ÜNİVERSİTESİ ALTERNATİF YAKIT KULLANIMI... 129 Ahmet TAYGUR BMC KENTSEL ULAŞIMIN GELECEĞİ... 141 Hakan ÖZENÇ ANADOLU ISUZU ŞEHİRİÇİ OTOBÜSÜNDE YENİ TEKNOLOJİLER... 152 Tuncay BEKİROĞLU MAN ELEKTRİKLİ ARAÇLAR İÇİN AKILLI SÜRÜCÜ DESTEK SİSTEMİ-İŞLEVSELLİK VE KULLANIMLAR... 161 Burak ONUR TEMSA ULAŞIMDAN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI... 174 Olcay SALİH TEZELLER TOPLU ULAŞIM ODAKLI ŞEHİR : İSTANBUL... 182 Doç. Dr. Mustafa GÜRSOY YTÜ İSTANBUL DA ULAŞIM SORUNU NUN ÇÖZÜMÜ: RAYLI SİSTEMLER... 193 Dursun BALCIOĞLU İBB KENTSEL DÖNÜŞÜM ÇALIŞMALARININ ULAŞIM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ... 203 Murat ÖZDEMİR MMG TOPLU ULAŞIMDAKİ YENİ GELİŞMELER... 215 Metin ÇANCI IMP TOPLU TAŞIMADA SÜRDÜRÜLEBİLİR YENİLİKÇİ SİSTEMLER TRAMBUS... 222 Arif EMECEN KAYSERİ ULAŞIM A.Ş. TOPLU TAŞIMADA ENTEGRE YÖNETİŞİM... 235 Fatih TURAN SAKARYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ULAŞIM BAKIM ELEMANLARININ EĞİTİMİ... 241 Mehmet ÇAKIL - İSTANBUL ULAŞIM A.Ş. İSTANBULDA HAVA YOLU VE RAYLI SİSTEM TAŞIMACILIĞININ ENTEGRASYONU... 256 Mustafa ÇİZMECİOĞLU - İBB DEMİRYOLUNDA ENERJİ TÜKETİMİNE BAĞLI HAVA KİRLİLİĞİ... 262 Prof. Dr. Zübeyde ÖZTÜRK - İTÜ COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ İLE KARAYOLUNDA UYGUN GÜRÜLTÜ PERDESİ YERLERİNİN BELİRLENMESİ... 278 Prof. Dr. Zübeyde ÖZTÜRK - İTÜ TOPLU TAŞIMA SİSTEMLERİNDE OPERASYONEL RİSKLERİN NİCEL DEĞERLENDİRİLMESİ İÇİN BİR ÖNERİ... 297 Prof. Dr. Zübeyde ÖZTÜRK - İTÜ TOPLU TAŞIMA SİSTEMLERİNDE KOLLEKTİF RİSK MODELİYLE TOPLAM HASAR DAĞILIMININ HESAPLANMASI... 323 Prof. Dr. Zübeyde ÖZTÜRK - İTÜ ULAŞIM KAYNAKLI İKLİM DEĞİŞİMİ VE AZALTMA ÇALIŞMALARI... 342 Prof. Dr. Zübeyde ÖZTÜRK - İTÜ 9
28 Kasım 2012 Çarşamba ÜSKÜDAR SALONU 08:30-09:00 Kayıt 09:00-09:45 Açılış Konuşmaları Prof. Dr. Mustafa ILICALI / Bahçeşehir Üniversitesi Dr. Hayri BARAÇLI / İETT İşletmeleri Genel Müdürü Dr. Kadir TOPBAŞ / İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Hüseyin Avni MUTLU / İstanbul Valisi Binali YILDIRIM / Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı 09:45-10:00 Kahve Molası ÜSKÜDAR SALONU 10:00-11:30 1. OTURUM: ETKİN ULAŞIM SİSTEMLERİNDE BRT UYGULAMALARI Oturum Başkanı: Prof. Dr. Mustafa ILICALI / Bahçeşehir Üniversitesi İstanbul Ulaşımında Metrobüs Uygulaması Mümin KAHVECİ / İETT BRT Sistemleri: Dünyadaki Yeri ve Önemi Prof. Dr. Khaled A. Abbas / Mısır Seul deki Otobüs Sistemi: Sürdürülebilir Ulaşım Sistemi Oluşturmak için Yenileme Dr. Jin Young PARK / G.Kore Mexico City deki Etkin BRT Uygulamaları David ESCALANTE S. / Meksika 11:30-12:00 Soru- Cevap 12:00-13:15 Öğle Yemeği ÜSKÜDAR SALONU 13:30-15:00 2. OTURUM: TOPLU ULAŞIMDA ENERJİ VE ÇEVRE POLİTİKALARI Oturum Başkanı: Doç. Dr. Mustafa ATMACA / Marmara Üni. Toplu Ulaşımda Karbon Ayak İzi Hesaplamaları Recep KADİROĞLU / İETT Toplu Taşımacılığın Hava Kirliliği ve Sera Gazı Azaltımı Üzerindeki Etkileri Prof. Dr. Cem SORUŞBAY / İTÜ Ulaşımda Enerji Verimliliği ve CO2 Emisyonları Murat HARDALAÇ / Enerji İşleri Genel Müdürlüğü Katı Atık Sahasından Elde Edilen Gazın Otobüslerde Yakıt Olarak Kullanılması Dr. Şafak HENGIRMEN TERCAN / Gaziantep Büyükşehir Belediyesi 15:00-15:30 Soru- Cevap 15:30-16:00 Kahve Molası ÜSKÜDAR SALONU 16:00-17:00 3. OTURUM: TOPLU ULAŞIMIN SOSYO- EKONOMİK BOYUTLARI Oturum Başkanı: Y. Mimar Müberra KAVAK KARA / İBB Kentsel Ekoloji Çerçevesinde Ulaşımın Sosyo- Ekonomik Boyutunun Yeniden Tanımlanması Doç. Dr. Hülagü KAPLAN / Gazi Üniversitesi Yolcu Gözüyle Toplu Taşıma Sibel BÜLAY / EMBARQ 17:00-18:00 4. OTURUM: TOPLU TAŞIM TOPLU YAŞAM Oturum Başkanı: Yrd. Doç. Pelin ALPKÖKİN / İTÜ Toplu Taşım Toplu Yaşam Prof. Dr. Üstün DÖKMEN / Ankara Üniversitesi 18:00 Gün Sonu 10
29 Kasım 2012 Perşembe ÜSKÜDAR SALONU 09:00-12:00 5. OTURUM: OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE İNOVATİF UYGULAMALAR Oturum Başkanı: Dr. Muammer KANTARCI / TUVASAŞ Alternatif Yakıt Kullanımı Ahmet TAYGUR / BMC Kentsel Ulaşımın Geleceği Hakan ÖZENÇ / İSUZU Erişilebilir ve Eşitlikçi Toplu Taşıma Tolga Kaan DOĞANCIOĞLU / Hexagon Şehir içi Otobüslerde Yeni Teknolojiler Tuncay BEKİROĞLU / MAN BRT Sistemleri Karşılaştırması Burak TARIM / Mercedes Şehiriçi Taşımacılıkta Elektrikli Otobüsler Ahmet HACIYUNUS / Otokar Temsa'da İnovatif Üretim Yaklaşımları ve Elektrikli Otobüsler için Akıllı Sürücü Destek Sistemleri Burak ONUR / Temsa Ulaşımdan Kaynaklanan Çevre Sorunları Olcay SALİH / Tezeller 12:00-13:00 Öğle Yemeği ÜSKÜDAR SALONU 13:00-14:30 6. OTURUM: TOPLU ULAŞIM ODAKLI ŞEHİR (Mimar ve Mühendisler Grubu Oturumu) Oturum Başkanı: Murat SEVEN / MMG Yaşanabilir Kentlerde Toplu Ulaşım Doç. Dr. Mustafa GÜRSOY / YTÜ Toplu Ulaşımda Raylı Sistemlerin Durumu Dursun BALCIOĞLU / İBB Kentsel Dönüşüm Yasasının Ulaşım Açısından Değerlendirmesi Murat ÖZDEMİR / MMG Toplu Ulaşımdaki Yeni Gelişmeler Metin ÇANCI / IMP Marmaray Projesi Dr. Haluk İbrahim ÖZMEN / Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü 14:30-15:00 Soru- Cevap 15:00-15:30 Kahve Molası ÜSKÜDAR SALONU 15:30-17:00 7. OTURUM: TOPLU ULAŞIMDA ETKİN YÖNETİM VE İŞLETME MODELLERİ Oturum Başkanı: Muzaffer HACIMUSTAFAOĞLU / İBB Araç Alım Modelleri ve İETT Uygulaması Dr. Hayri BARAÇLI / İETT Toplu Taşımada Sürdürülebilir Yenilikçi Sistemler, Alternatif Uygulamalar Arif EMECEN / Kayseri BŞB Toplu Ulaşımda Entegre Yönetişim Fatih TURAN / Sakarya BŞB Özel Halk Otobüsü İşletmeciliği İsmail YÜKSEL / TÖHOB 17:00-17:30 Soru- Cevap 17:30-18:00 Kapanış ve Plaket Töreni 11
İSTANBUL ULAŞIMINDA METROBÜS UYGULAMASI Mümin KAHVECİ İETT, İSTANBUL ÖZET 13.624.240 nüfusuyla Türkiye'nin en kalabalık şehri olan İstanbul'da km 2 'ye düşen kişi sayısı 2.622'dir. 39 bölgeden oluşan İstanbul'da günlük 11 milyon yolculuk gerçekleştirilmektedir. 11 milyon yolculuğun 3.5 milyonu otobüs, 3 milyonu minibüs-taksi, 2 milyon 700 bini özel servisler, 1 milyon 400 bini raylı sistem ve 300 bini denizyolu ile gerçekleştirilmektedir. Toplu taşımada karayolu, raylı sistem ve deniz yolu ile entegre bir ulaşım hizmeti sağlanmaktadır. Toplu ulaşımda %87 oranıyla karayolu, %13 ile raylı sistem ve %3 oranında denizyolu tercih edilmektedir. İETT olarak 631 hatta 5.340 araç 29.000 sefer ile günde ortalama 3.500.000 yolculuk gerçekleştirerek toplu taşıma hizmeti vermekteyiz. 2007 yılında hizmete alınan Metrobüs sistemi ile günlük 750.000 gerçekleştirilerek metrobüs İstanbul'un ulaşım markası haline gelmiştir. Bu çalışmada İstanbul'daki metrobüs uygulaması anlatılarak sistemin etkinliği, işletim bilgileri ve diğer BRT sistemleri ile karşılaştırılması yapılmıştır. ABSTRACT Istanbul is the most crowded city which has 13.624.240 inhabitant with 2.622 population density per km 2. It has 39 zones and daily passenger is 11 million. Daily passengers consist of 3.5 million passengers with buses, 3 million passengers with minibuses and taxis, 2 million 700 thousand passengers with private services, 1 million 400 thousand passengers with rail system and 300 thousand passengers with sea transportation. Istanbul has integrated public transportation system. The public transportation system is formed by road with 87 percent, rail system with 13 percent and sea transportation with 3 percent. IETT is transporting daily 3.5 million passengers with total sum of 5.340 buses and 29 thousand trips on the 631 lines. Istanbul metrobus system is established in 2007 which is public transportation brand with 12
750 thousand passengers for Istanbul. In this study, effectiveness of the system, operation information and benchmarking with the other BRT system subjects are explained. İSTANBUL METROBÜS SİSTEMİ Metrobüs Tarihçe Metrobüs 17 Eylül 2007 yılında 18,2 km'lik Avcılar-Topkapı hattıyla hizmete girmiştir. 2008 yılında 11,8 km Topkapı-Zincirlikuyu, 2009 yılında 11,5 km Zincirlikuyu-Söğütlüçeşme ve 2012 yılında 9,7 km Avcılar-Beylikdüzü hattı açılmıştır. Şekil 1: Metrobüs tarihçe Metrobüs Hatları Metrobüs sistemi 6 hatta hizmet vermektedir. Metrobüs hatları Tablo 1'de gösterilmiştir. Tablo 1: Metrobüs hatları (İETT Ulaşım Planlama Daire Başkanlığı, 2012) Metrobüs Hat İsimleri Güzergahları 34 Avcılar-Zincirlikuyu 34A Cevizlibağ-Söğütüçeşme 34B Beylikdüzü-Söğütlüçeşme 13
34C Beylikdüzü-Cevizlibağ 34Z Zincirlikuyu-Söğütlüçeşme 34G* Beylikdüzü-Söğütlüçeşme *34G hattı gece 01:00-05:00 arasında hizmet vermektedir. Metrobüs Sistemi İşletim Bilgileri İstanbul metrobüsü Beylikdüzü-Söğütlüçeşme güzergahında 410 araç ile günde 3.500 sefer yaparak 750.000 yolculuk gerçekleştirmektedir. Metrobüs sistemi işletim bilgileri Tablo 2'de sıralanmıştır. Tablo 2: Metrobüs işletim bilgisi (İETT Ulaşım Planlama Daire Başkanlığı, 2012) KRİTERLER DEĞERLER Pik saat pik yön yolculuk 30.000 pik saat/pik yön Günlük yolculuk 750.000 yolculuk/gün Günlük sefer sayısı 3.500 sefer/gün Pik saat frekans 20-25 saniye Ara saat frekans 45-60 saniye Beylikdüzü-Söğütlüçeşme seyahat süresi 83 dakika Toplam hat sayısı 6 (34, 34A, 34B, 34C, 34Z, 34G) 14
Toplam hat km 52 km Toplam servis sayısı 410 araç Toplam istasyon sayısı 45 istasyon Servis süresi 24 saat Metrobüs ekibi 1.350 kişi 19 Temmuz 2012 yılında hizmete alınan 10km'lik Avcılar-Beylikdüzü hattında günlük 74.000 yolculuk gerçekleştirilmektedir. Yolcu yoğunluğu yüksek olan istasyonlar sırasıyla Beylikdüzü son durak, Beylikdüzü ve Hadımköy Kavşağı olarak sıralanabilir. Metrobüs Entegrasyon Metrobüs hattı ana arterde hizmet verdiğinden birçok ulaşım moduyla entegre şekilde çalışmaktadır. Entegrasyon durumu: Küçükçekmece'de Sirkeci-Halkalı banliyösü ile, Yenibosna Kuleli'de Aksaray-Havaalanı hafif metrosu ile, Şirinevler'de Aksaray-Havaalanı metrosu ile, İncir Ömür'de Aksaray-Havaalanı metrosu ile, Zeytinburnun'da Aksaray-Havaalanı metrosu, Zeytinburnu-Bağcılar ve Zeytinburnu- Kabataş tramwayları ile, Cevizlibağ'da Zeytinburnu-Kabataş tramwayı ile, Edirnekapı'da Sultançiftliği-Edirnekapı tramwayı ile, Mecidiyeköy'de 4.Levent-Taksim metrosu ile, Edirnekapı'da Sultançiftliği-Edirnekapı tramwayı ile, Uzunçayır'da Kadıköy-Kartal metrosu ile, Söğütlüçeşme'de Haydarpaşa-Gebze banliyösü ile. 15
Metrobüs Sistemi Araçları Metrobüs sisteminde 4 tip araç hizmet vermektedir. Araçların kapasite ve teknik bilgileri Tablo 3'te gösterilmektedir. Tablo 3: Metrobüs araçları (İETT Araç Bakım Daire Başkanlığı, 2012) Araç Tipleri Sayıları Yolcu Kapasitesi Yakıt Özellikleri ve Emisyon Standartları Capacity 250 192 Dizel, Euro IV,V Phileas 50 220 Dizel, Euro IV, Hybrid Citaro 100 137 Dizel, Euro III Connecto 60 166 Dizel, Euro IV,V TOPLAM 460 - - Metrobüs Komuta Kontrol Merkezi Metrobüs komuta kontrol merkezi, tüm metrobüs aksının birlikte izlenip kontrol edilebildiği bir merkezdir. Araç takip, filo yönetimi ve yolcu bilgilendirme sistemlerini etkin hale getirmek amacıyla Kağıthane garajında inşa edilen Metrobüs Komuta Kontrol Merkezi Temmuz 2007 den beri çalışmalarını etkin bir şekilde gerçekleştirmektedir. 16
Şekil 2: Metrobüs komuta kontrol merkezi Komuta Kontrol Merkezi ile; araçların takibi, istasyon yoğunlukları, araçların hız takibi, arıza ve kaza takipleri tek bir merkezden gerçekleştirilmektedir. İSTANBUL METROBÜS YOLCULUK ANALİZİ Metrobüs yolculukları ay ve yıl bazında değerlendirildiğinde doğrusal olarak arttığı görülmektedir. 2010 yılı sonunda 160.723.513 olan yolculuk 2011 yılı sonunda 173.076.087 olurken bu rakam 2012 yılı Aralık ayı hariç 183.422.464'ü bulmuştur. Şekil 3'te 2010-2011- 2012 metrobüs yolculuk karşılaştırılması görülmektedir. 17
Şekil 3: Metrobüs 2010-2011-2012 yolculuk karşılaştırılması (İETT Ulaşım Planlama Daire Başkanlığı, 2012) Şekil 4'te hafta içi saat bazında metrobüs yolculuk dağılım grafiği gösterilmiştir. Yolculuklar sabah 07:00-09:00 akşam 17:00-20:00 arasında zirve değerlere ulaşmaktadır. Günlük toplam yolculuğun %25'i sabah, %30'u ise akşam zirve saatlerde taşınmaktadır. Şekil 4: Metrobüs yolculuk dağılım grafiği (İETT Ulaşım Planlama Daire Başkanlığı, 2012) 18
Metrobüs yolculuklarının %62'sini tam, %33'ünü öğrenci, %5'ini ise öğretmen ve yaşlılar oluşturmaktadır. Metrobüs yolculuk profili Şekil 5'te gösterilmektedir. Şekil 5: Metrobüs yolculuk profili (Belbim Veri işleme ve Raporlama Şefliği, 2012) METROBÜS SİSTEMİ ETKİNLİĞİ Fayda-Maliyet analizi yapıldığında metrobüs sisteminin etkinliği ortaya çıkmaktadır. Sistemin kurulması için yatırım maliyeti karşılanmış, devamlılığı için işletme bakım ve işçilik maliyetleri karşılanmaktadır. Katlanılan maliyetler karşısında metrobüs sistemi faydaları şu şekilde sayılabilir; ayrılmış yollar, kesintisiz ulaşım, yüksek kapasite, ön ödeme sistemi, inovatif dizayn, alçak taban, emisyon minimizasyonu. 19
Metrobüs Sistem Kazanımları Avcılar-Söğütlüçeşme metrobüs hattı kazanımları Tablo 4'te sıralanmıştır. Tablo 4: Metrobüs kazanımlar Hat Kazanımları 18 hat iptal edildi 11 hat kısaltıldı Araç ve Yakıt Tasarrufu 133 İETT, 76 ÖHO, 1.296 minibus, 242 ton fuel Çevresel Kazanım 80.000 araç trafikten çekildi Günlük 623 ton CO 2 Zaman Kazanımı Günlük 109 dk/yolcu Yıllık 28 gün/yolcu Avcılar-Beylikdüzü metrobüs hattının açılmasıyla birlikte; Avcılar Beylikdüzü Esenyurt Büyükçekmece Silivri Çatalca ilçelerindeki otobüs ve minibüs hatları metrobüs hattına entegre olacak şekilde besleme hatları olarak yeniden yapılandırılmaktadır. 20
İSTANBUL METROBÜS SİSTEMİNİN DÜNYADA'Kİ BRT SİSTEMLERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI İstanbul metrobüs sistemi Dünya'daki diğer BRT sistemleri ile karşılaştırıldığında pik saat pik yöndeki yolculuk bakımından 3. sırada yer almaktadır. Şekil 6: İstanbul metrobüs ün Dünyada ki BRT sistemleriyle yolculuk bazlı karşılaştırılması (China Bus Rapid Transit, 2012) Ticari hız bakımından karşılaştırma yapıldığında İstanbul metrobüsün 1. sırada olduğu Şekil 7'de gösterilmektedir. Şekil 7: İstanbul Metrobüs ün Dünyada ki BRT sistemleriyle hız bazlı karşılaştırılması China Bus Rapid Transit, 2012) 21
İstanbul Metrobüs Sistemi Alınan Ödüller İstanbul Metrobüsü 2009 ve 2011 yıllarında olmak üzere 3 ödül almıştır. Bu ödüller; Tablo 5: Metrobüs ödülleri Yıl Verildiği Yer Ödül 2009 ITDP Sustainable Transport Award Mansiyon Ödülü 2011 UITP Dubai Toplu Taşımaya Yönlendiren En İyi Toplu Ulaşım Modeli 2011 International Transport Forum Ulaşım Başarı Jüri Özel Ödülü PLANLANAN METROBÜS GÜZERGAHLARI Beylikdüzü-Söğütlüçeşme metrobüs hattının etkin çalışma performasıyla İstanbul'da yeni metrobüs hatları planlanmaya başlanmıştır. Planlanan metrobüs hatları; Kozyatağı-Seyrantepe, Aksaray-Olimpiyat Stadı, Küçükçekmece-Yenikapı, Kadıköy-Tuzla. 22
KAYNAKÇA Ulaşım Planlama Daire Başkanlığı. (2012). Metrobüs bilgiler. İstanbul: İETT Araç Bakım Daire Başkanlığı. (2012). Metrobüs araç bilgileri. İstanbul: İETT Veri İşleme ve Raporlama Şefliği. (2012). Metrobüs yolculuk. İstanbul: Belbim China Bus Rapid Transit. (2012, 9 Ekim). BRT systems. Erişim tarihi: 15.11.2012. http://www.chinabrt.org/en/cities/istanbul.aspx 23
BRT SYSTEMS: PLACE AND IMPORTANCE IN THE WORLD Prof. Dr. Khaled A ABBAS Dean Egypt National Institute of Transport Ministry of Transport - Cairo EGYPT ABSTRACT This paper concentrates on one of the most well known Travel Demand Management measures namely the provision of high occupancy passenger modes in the form of Bus Rapid Transit (BRT) systems. A BRT system is meant to serve as a cost effective Mass Transit System as well as to act as a premium attractive modal alternative to car users. The paper presents the definition, components and interactions of the BRT system both pictorially and diagrammatically. A set of generic recommendations are concluded based on the interactions analysis. Furthermore, the importance of the BRT system is discussed. In addition, a comparison is conducted to show the place of BRT systems among other Mass Transit Systems. The popularity of such system is demonstrated through a tabular presentation of the locations where such systems have been implemented. Challenges facing such system are also presented. The paper concludes with presenting a conceptual view of the BRT planning framework as well as of the main ingredients required for achieving a successful BRT System. 1. INTRODUCTION Typical of many market oriented systems, the transport system is composed of a demand and supply components interacting together to provide mobility and accessibility to travellers and goods. The demand for travel is a derived demand resulting from: demographic (population) changes land use type, patterns and growth 24
social and economic development vehicle ownership (particularly private cars) & level of utilisation level of private cars utilisation consumption and production rates Travel demand is being met by a supply of transport networks providing accessibility and the provision of transport modes and services providing mobility to travellers and goods. In many parts of the world, and particularly in urban areas, travel demand is growing at very fast rates. On the other hand, the provision of transport networks and modes is constrained by limited funding and at sometimes inefficiencies in planning, design, construction, procurement, operation maintenance and management. This growing demand accompanied by inadequacies of transport supply leads to several accessibility (traffic related) and mobility (service related) problems. Many metropolitan cities in the world are suffering from acute traffic congestion problems hindering mobility and causing delays, reduction of safety records, substantial environmental losses in terms of air and noise pollution and an increase in energy consumption. A classical World Bank Publication, 1996, stated that for transport policy to be effective, it must satisfy three main sustainability requirements, namely economic, social and ecology/environmental, see Figure 1a. The theme of TRANS IST 2012-5 th Transportation Symposium is Sustainability with 4E titles, i.e. energy, ecology, economy, efficiency, see Figure 1b. Towards this end, this paper adopts a generic mission statement for the transport system as follows: a transport system is meant to assist societies in reaching sustainable development and attaining smart growth by ensuring adequate planning, funding, provision, management, operation and maintenance of all necessary and required forms of transport supply (infrastructure, modes, facilities) to meet the expected passenger and freight transport demand in terms of accessibility and mobility. This should be done in an economic, efficient, equitable, safe and secure manner taking into consideration minimising disruption to 25
the environment/ecology, reducing energy consumption and hence attaining what is known as a sustainable integrated multimodal transport system. Based on this definition, the paper recommends in Figure 1c the 4E titles to be expanded to 6E & 3S titles. ECONOMIC AND FINANCIAL (Efficiency & Effectiveness) Safety & Security ENVIRONMENTAL AND ECOLOGICAL SOCIAL AND DISTRIBUTIONAL (Equity & Fairness) Figure 1a: Dimensions of Transport Sustainable Development (Source: Adapted from World Bank, 1996) Figure 1b:TRANS IST 2012 5 th Transportation Symposium Theme is Sustainability with 4E Titles 26
Economy Efficiency 6 E Equity Ecology Environment Energy 3 S Social Safety Security Figure 1c: 4E Titles Expanded to 6E & 3S Titles Several strategies have evolved throughout the years for relieving traffic problems and providing sustainable transport systems. Some advocates supply based strategies involving addition of more transport network as well as utilisation of existing transport networks via traffic management and control. Others advocate demand-based strategies whereby policies and measures that affect the pattern of the demand for people to travel are selected and implemented. Specifically this paper concentrates on one of the most important travel demand management measures namely, the provision of Bus Rapid Transit (BRT) as a cost efficient system providing mobility and accessibility to travellers as well as acting as a premium attractive modal alternative to car users. 2. ACCESSIBILITY & MOBILITY STRATEGIES The traditional strategy for accessibility provision and tackling traffic congestion problems has been, for years, to consider adding more capacity to the transport supply system through expansion of road network infrastructure by widening existing roads and constructing new ones, thus allowing for a more accessible road transport network and better traffic conditions. However, this approach has its limitations, in terms of absorbing an enormous amount of scarce financial and land resources, causing intrusion, and generally increasing the environmental, ecological, energy and safety hazards. Above all, this approach has frequently been reported to ultimately cause the generation of new, suppressed and latent 27
demand.because of the above limitations many countries and cities across the world, where resources are becoming limited, has opted towards adopting policies and measures that enable the utilization of the existing road network space in the most optimum and efficient manner. Such strategy is known as Traffic Management and Control (TM&C). Both of the above strategies can be grouped under the classical heading network supply strategies" which basically deal with the supply side. On the other hand, many cities in the world are shifting, most if not all of, their attention towards demand-based strategies whereby policies and measures that affect people s travelling demand patterns are selected and implemented. Such policies and measures can be grouped under the heading Travel Demand Management (TDM) strategy, known as Mobility Management in many European countries. These should be supported by other deeply rooted policies and measures that can be grouped under the heading Land Use Management (LUM) strategy, see Figure 2. The Figure demonstrates the importance of the integration of all of these four strategies to mitigate traffic problems and hence enhance accessibility and mobility. The primary purpose of TDM is to reduce the impact of travel on the road and transport system by improving the efficiency of demand for travel. This can be done by first making alternative high occupancy transit and non-motorised modes available. This is accompanied by applying incentive, disincentive and other measures that are meant to modify car users behaviour to shift to other high occupancy and non-motorised transport modes as well as increasing car usage efficiency. In addition TDM is meant to assist in spreading the travel demand over time and space as well as reducing the amount and need for car travel. All in all, this is expected to ultimately reduce the number of vehicles and specifically Single Occupancy Vehicles (SOV) using the road system at any given location and point in time, see Figure 3. 28
Network Supply Based Strategies Expansion (Addition and Widening) of New Transport Network Capacity Integration (-) Efficient Utilisation of Existing Network Capacity Traffic Management and Control (TM&C) (-/+) Integration Main Traffic Problems (Congestion, Accidents, Pollution, Energy Consumption) Integration (----) (---) Demand Based Strategies Travel Demand Management (TDM) Land Use Management (LUM) Integration Figure 2: Supply &Demand Based Strategies for Relieving Traffic Problems 29
Main Ingredienst of TDM Packages/Programs Figure 3: Main Ingredients of Travel Demand Management Programs/Packages A core TDM policy response to the problems of urban mobility and the increasing use of cars in metropolitan cities is to provide premium transit systems that can meet the increasing passenger demand and encourage drivers to switch to alternative transit modes. This is expected to require massive investments to attain comprehensively improved premium transit systems which can offer commuters the 4 Rs (Right quality of service at the Right place and Right time and for the Right price). This should be accompanied by targeted marketing campaigns. This paper concentrates on one of the most well known TDM measures namely the provision of high occupancy passenger modes in the form of BRT systems. A BRT system is meant to serve as a cost effective Mass Transit System (MTS) as well as to act as a premium 30