ÇERKEZKÖY BÖLGESEL GELİŞİM PROJESİ PROJE RAPORU 2011 Çerkezköy Belediye Başkanı Sn. Ali ERTEM in destekleri ile...
YAYINA HAZIRLAYAN Çerkezköy Bölgesel Gelişim Çalışması Grubu adına Dr. Gökhan İNCE Endüstri Mühendisi TASARIM / BASIM Sima Ajans www.simaajans.com 2011 Çerkezköy Bölgesel Gelişim Projesi - Proje Raporu hakkındaki görüşlerinizi ve önerilerinizi gokhanince@hotmail.com e-posta adresine veya (0282) 726 4888 no lu faks numarasına bekler, saygılar sunarız.
Bugün hepimize düşen ortak görev; ulusal değerlere, bilince, Cumhuriyet e sahip çıkmak, Çanakkale yi, Kurtuluş Savaşı nı kazanan ruhu korumak ve bu bilinci gelecek kuşaklara aktarmaktır. Türk Ulusu dili, kültürü, tarihi ve saygın kimliğiyle aydınlık yarınlara elele güçlü biçimde yürüyecektir. Mustafa Kemal ATATÜRK
GİRİŞ Önsöz Yönetici Özeti İçindekiler Tablolar Kısaltmalar 04
ÖNSÖZ üfusu 200.000'e yaklaşan Çerkezköy, Tekirdağ ın en çok Ngöç alan ilçeleri arasındadır. Başta tekstil olmak üzere değişik sektörlerde imalat yapan 300'ü aşkın firma ilçemizde bulunmaktadır. Bu da ilçemizi dinamik bir yerleşim merkezine dönüştürmüştür. Gümrük verilerine göre ilçeden yapılan ihracat 2010'da 500 milyon dolardır. Ambarlı, Halkalı ve Çorlu gümrüklerinden yapılan ihracat bu rakama dahil edildiğinde miktar 2,2 milyar dolara çıkmaktadır. Türkiye'nin yıllık ihracatı 114 milyar dolardır. Hedef 2015 için 201 milyar dolar; 2019'da 317 milyar dolar; 2023'de 500 milyar dolar olarak düşünülmektedir. Çerkezköy bu büyüme hızının da önüne geçerek 2023'te ihracatını beş kat büyüterek 10 milyar dolara ulaştıracaktır. İlçemizin çeşitli sorunları vardır. Bugün bile yoğun bir trafik ve çevre kirliliği gibi sorunlarla uğraşmaktadır. Bize düşen görev bu sorunları ortadan kaldırmak ve gelecekte de modern bir şehir inşa etmektedir. Şehrin nüfusu ve fabrika sayısı hızla artacaktır. Doğalgaz, su, elektrik vb. ihtiyaçlarını giderecek yatırımlar şimdiden yapılmalıdır. Çevre kirliliğinin önüne geçecek katı atık bertaraf tesisi ve atık su arıtma tesisi gibi tesisler zamanında kurulmalıdır. Sanayi Bölgeleri de gelişimlere ayak uydurmalı ve yeniden düzenlenmelidir. Çerkezköy'de yaşayan insanları mutlu etmek görevimizdir. 2009 yılında yapılan ''Çerkezköy 2023 Kent Vizyonu Çalışması'nda ortaya çıkacak sorunları belirlemiştik. Şehircilikte, çevrede ve sosyal alanlarda ortaya çıkacak sorunlar belirlenerek çözüm yolları üzerinde durulmuştu. Amacımız artan nüfusla birlikte refah seviyesini artırmak olarak belirlenmişti. Bu çalışmaya ilçemizde yaşayan farklı meslek gruplarındaki vatandaşlarımız katılmış ve onların görüşleri alınmıştı. Ülkemizi ileri götürmek için hepimize görev düşmektedir. Daha çok çalışmak zorundayız. İnanıyoruz ki bugün bu çalışmada detayları verilen ve yeni ortaya konulacak projelerle gelişim sağlanacaktır. Ortaya konulacak projelerle ileri teknolojiyi yakalamış, katma değeri yüksek, çevreye duyarlı ve az enerji tüketen sanayinin ağırlıkta olduğu bir Çerkezköy inşa etmek için el ele gönül birliği içinde çalışmalıyız. Böyle olursa ülke ekonomisine de büyük katkı sağlanacaktır. Yapılan bu çalışmayla kentin değişik dinamikleri harekete geçirilecektir. Değişik projelerle, kısa ve uzun vadede yapılan planlamalarla, proje detaylandırması çalışmalarıyla ve kaynak teminiyle istenilen hedefe ulaşılacaktır. Bu çalışmanın Çerkezköy'ün geleceğine yön vereceğine inanıyorum. Çerkezköy Bölgesel Gelişim Projesi - Proje Raporu nun oluşması için zamanını ayıran ve enerjisini sunan Çerkezköy Belediye Başkan Yardımcısı Gökhan İNCE' ye ve projeleriyle destek veren tüm katılımcılara teşekkür eder, adına şükranlarımı sunarım. Ali ERTEM İnşaat Mühendisi Çerkezköy Belediye Başkanı 05
YÖNETİCİ ÖZETİ 06 u çalışma, Çerkezköy 'ün gelişimine katkı sağlamak üzere B2009 yılında ortaya konulan Çerkezköy 2023-Kent Vizyonu çalışmalarını kısa bir değerlendirmenin dışında, ağırlıklı olarak Mart-Haziran 2011 döneminde 'nin koordinatörlüğünde yürütülen Bölgesel Gelişimi Artırmak Yönünde Çerkezköy Proje Hazırlıkları Toplantıları'nın çıktılarını ve Çerkezköy'ün gelişimine katkı sağlayacağı öngörülen bilgileri içermektedir. Ayrıca ilçe açısından 2011-2014 yıllarını kapsayacak bir stratejik planlama çalışması da, çalışmanın son bölümünde sunulmuştur. Bölgesel Gelişimi Artırmak Yönünde Çerkezköy Proje Hazırlıkları Toplantıları nın temel amacı, Çerkezköy'ü daha iyi yaşanabilir bir kent haline getirme yönünde ihtiyaç duyulan çalışmaları, kentte yaşayan insanlarla birlikte ortaya koymaktır. Ayrıca Çerkezköy'de yaşayan insanların katılımlarıyla ortaya konulan bu çalışmaların geliştirilmesi de amaçlanmıştır. Çalışmanın yapıldığı 2011 Mart-Haziran aylarındaki dört aylık çalışma döneminde, bölgesel gelişime fayda sağlayacak yeni projelerin üretilmesi yanında bölge ve ülke çapında örnek olmak, bölgenin proje yapma kapasitesini yükseltmek, ilçe nüfusunun önemli bir oranını oluşturan öğrencilerin AB Projeleri kapsamında mesleki ve kişisel gelişimini sağlayıcı (yabancı dil, farklı kültür tanıma, adaptasyon ve özgüven sağlayıcı) projeler ortaya koymak, farklı kurum-kuruluş ve kişiler arası etkileşimi artırmak ve sinerji yaratmak hedeflenmiştir. Bu çalışmanın ortaya konulmasında yapılan proje hazırlık toplantıları kapsamında, ilçemizde yaşayan farklı çevre ve mesleklerden Eğitim, Sağlık, Spor, Ekonomi, Kırsal Kalkınma, Kültür-Sanat, Çevre, Enerji, İletişim, Kentsel Gelişim, Sivil Toplumun Geliştirilmesi başlıklarında farklı gruplar oluşturularak grupların gerek kendi ihtisaslarında ve gerekse farklı konularda proje oluşturması da desteklenmiştir. Ç a l ı ş m a n ı n i l k b ö l ü m ü n d e Çerkezköy'ün genel bir değerlendirmesi y a p ı l a r a k m e v c u t s a n a y i t r e n d i, nüfus,eğitim,sağlık,insan kaynağı,kentsel planlama, ilçede yürütülmekte olan projeler, yükselen sektörler, yatırım iklimi ve oluşan problemlere ilişkin bilgiler verilmiş ve bir SWOT analizi yapılarak ilçenin durumu özetlenmiştir. İkinci bölümde Çerkezköy açısından örnek olabileceği düşünülen dünyada endüstriyel dönüşüm yapan bölgeler anlatılmıştır. Üçüncü bölümde teknoparkların bir kentin ekonomik ve sosyal dönüşümü üzerine olası etkileri hakkında ülkemizden yerel bir örnek olan Mersin Teknopark hakkında bilgiler verilmiştir. Dördüncü bölümde Çerkezköy'deki sosyal ve ekonomik gelişim konusunda yerel insanların 2009 yılında yaptığı Çerkezköy- 2023 Kent Vizyonu Çalışması 'nda ele alınan projelerin geldiği nokta aktarılmıştır. Çalışmanın beşinci bölümünde ilçenin gelişimini hızlandıracak yeni projeler Çerkezköy Bölgesel Gelişim Projeleri -2011 başlığı altında incelenmiştir. Bu çalışmanın altıncı bölümünde değinilen Çerkezköy 2011-2014 Stratejik Planlama Çalışması, geniş bir bakış açısıyla ilçenin öncelikleri dikkate alınarak hazırlanmıştır. Çerkezköy, halen yoğun göç alan bir ilçe olduğundan, toplumsal duyarlılık kapsamında kentlilik bilincinin oluşturulmasına, toplumsal dayanışmanın güçlendirilmesine ve kent içi iletişiminin artırılmasına özellikle ihtiyaç duyulmaktadır. Ç a ğ d a ş b i r k e n t y ö n e t i m i n i n oluşturulmasına yönelik olarak, katılımlı bir yönetimin sağlanması, proje üreten dinamik bir
yapının oluşturulması ve kentin etkin tanıtımının yapılması önümüzdeki günlerde ilçede daha önemli hale gelecektir. 1974'ten bugüne kadar önemli ölçüde gelişim gösteren sanayi yapısının katma değeri daha yüksek üretim sağlayan bir sanayiye dönüşmesi, yerel ticaretin geliştirilmesi, sanayinin gelişimine ve göçün artışına bağlı çevre problemlerinin çözümünde kalıcı ve modern çalışmaların yapılması, ilçede faaliyet gösteren fabrikaların daha ağırlıklı olarak Ar-Ge projelerine eğilmesi ve yenilikçi genç zihinlerin gelişmesine katkı sağlayacak yenilikçi yerel projelerin ortaya konulması gerekmektedir. Ç e r k e z k ö y ' d e f i z i k s e l o r t a m ı n iyileştirilmesi için ilçe, belde ve köylerin güzelleştirilmesi yönündeki çabaların artırılması, planlı kentleşme yönünde yerel yönetimlerin daha çok çalışması, mevcut kara ve demiryolu ulaşımının geliştirilmesi ve Çerkezköy için tüm beldeleri ve köyleri de kapsar bir şekilde çağdaş bir kentsel altyapının oluşturulması önem taşımaktadır. Gelişim halindeki Çerkezköy'de sosyal ve beşeri ortamı iyileştirme alanında mevcut sağlık imkanlarının geliştirilmesi, sporun daha çok desteklenmesi, eğlence - dinlenme imkanlarının ve başta engelli vatandaşlarımız olmak üzere tüm toplumun ihtiyaçlarına yönelik sosyal hizmetlerin artırılması, sosyal ekonomik ve akademik anlamda girişimci insanların yetiştirilmesi, yaşamı tehdit eden risklerin azaltılması yapılması gereken çalışmalar olarak görülmektedir. Ayrıca gerek kamu ve gerekse özel sektör yöneticilerinin sonuç odaklı bir çalışma yanında vatandaş insan odaklı hizmet anlayışını geliştirmelerinin bölgemize ve ülkemize çok önemli katkılar sağlayacağına daha çok inanmaları şarttır. Ayrıca ilçede havanın ve suyun temizliğinin yanında kaliteli bir toprak yapısı vedaha yeşil bir Çerkezköy'ü ortaya koymak herkesin ortak özlemidir. İlçe halkının gelişmiş ülkelerle aramızdaki farkı görmeleri için eğitime ihtiyaçları vardır. Bunun yanında halkımız Çerkezköy'ü yakından tanıyarak ve benimseyerek katılımcı bir anlayışa da sahip olmalıdır.bu alanda yapılacak sivil toplum çalışmalarına katılmalı ve gelişme çabalarına da destek vermelidir. S o s y a l s o r u m l u l u k a n l a y ı ş ı y l a gerçekleştirilen ve yedi bölümden oluşan bu çalışmayla Çerkezköy'ün gelişimine katkı sağlamak hedeflenmiştir. Kuşkusuz çalışmada eksik görülen veya geliştirilecek konular olacaktır. Yeniden değerlendirilmesi gereken konularda değerli okuyucunun görüşlerini gönderebileceği bir e-posta adresi de (gokhanince@hotmail.com) belirtilmiştir. Çerkezköy Bölgesel Gelişim Projesi- P r o j e R a p o r u 2 0 1 1 " ç a l ı ş m a s ı n ı h t t p : / / w w w. c e r k e z k o y. b e l. t r / i n d i r / cerkezkoybolgeselgelisimraporua4.pdf internet adresinden elektronik dosya olarak indirebilirsiniz. Ç a l ı ş m a n ı n g e r ç e k l e ş m e s i n d e desteklerini esirgemeyen başta Çerkezköy Kaymakamı Sn. Ayhan BAYHAN'a, projelerin oluşturulmasında katılımcılara atölye imkanı sağlayan ve raporun olgunlaşmasında katkı sunan Çerkezköy Belediye Başkanı Sn. Ali ERTEM'e, fikirleri ve projeleriyle bu raporun ortaya çıkmasının esas sebebi olan tüm katılımcılara teşekkür ederim. Saygılarımla Dr. Gökhan İNCE Endüstri Mühendisi 07
08 Çerkezköy Atatürk Meydanı
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... 5 YÖNETİCİ ÖZETİ... 6 İÇİNDEKİLER... 9 TABLO LİSTESİ... 11 FOTOĞRAF LİSTESİ...12 HARİTA LİSTESİ...14 EKLER...14 KISALTMALAR...14 1.BÖLÜM ÇERKEZKÖY'ÜN GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ...15 1.1. MEVCUT SANAYİ TRENDİ...16 1.2. YÖNETİM... 17 1.3. NÜFUS GELİŞİMİ... 17 1.4. EĞİTİM... 19 1.5. SAĞLIK... 20 1.6. İNSAN KAYNAĞI... 21 1.7. SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI VE KATILIM... 23 1.8. KENTSEL PLANLAMA... 24 1.9. ÇERKEZKÖY'DE ÖNEMLİ PROJELER... 28 1.9.1. Hızlı Tren... 28 1.9.2. Kentsel Dönüşüm... 28 1.9.3. Konut Yapımı... 29 1.9.4. Evsel Nitelikli Atık Su Arıtma Tesisi... 29 1.9.5. Katı Atık Bertaraf Tesisi... 30 1.9.6. Çerkezköy Küçük Sanayi Sitesinin Taşınması... 30 1.10. ÇERKEZKÖY'DE YATIRIM İKLİMİ... 30 1.10.1. Ulaşım... 30 1.10.2. Ekonomi... 31 1.10.3. Konaklama... 32 1.10.4. Sanayi Altyapısı... 33 1.10.5. Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi (ÇOSB )... 33 1.10.6. Veliköy Sanayi Bölgesi... 35 1.10.7. Yeni Kurulacak Sanayiler Açısından Dikkat Edilecek Hususlar... 36 1.11. ÇERKEZKÖYDE YÜKSELEN SEKTÖRLER... 37 1.11.1. Endüstriyel Gelişim Halindeki Sektörler... 37 1.11.2. Konut Sektörü... 38 1.11.3. Lojistik... 39 1.12. ARGE... 39 1.13. MARKA...39 1.14. ÇEVRE...39 1.15. TARIMSAL ÜRETİM... 41 1.16. ÇERKEZKÖY ÜN BELDELERİNDE VE KÖYLERİNDE GELİŞİM... 42 1.17. ÇERKEZKÖY'ÜN SWOT ANALİZİ... 44 1.17.1 Çerkezköy'ün Güçlü Yönleri... 44 1.17.2 Çerkezköy'ün Zayıf Yönleri... 44 1.17.3 Çerkezköy Açısından Fırsatlar... 44 1.17.4 Çerkezköy Açısından Tehditler... 44 09
2.BÖLÜM BÖLGESEL DÖNÜŞÜM... 45 2.1.BÖLGESEL ENDÜSTRİYEL DÖNÜŞÜM YÖNTEMLERİ... 46 2.2.ENDÜSTRİYEL DÖNÜŞÜM: DÜNYADAN ÖRNEKLER... 47 2.2.1. Greenland Sanayi Bölgesi- Norveç... 47 2.2.2 Ronneby Bölgesi İsveç... 48 2.2.3. Uusimaa Bölge- Finlandiya... 50 2.2.4. Küme (Cluster ) Yönetiminin Gücü- İtalya... 51 3.BÖLÜM TEKNOPARKLARIN BİR KENTİN EKONOMİK VE SOSYAL DÖNÜŞÜMÜ ÜZERİNDEKİ OLASI ETKİLERİ: MERSİN ÖRNEĞİ... 53 3.1. BÖLGEDE GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER... 55 3.2. BÖLGENİN KENTİN EKONOMISİNE KATKILARI... 56 3.3. BÖLGENİN KENTİN SOSYAL DÖNÜŞÜMÜNE KATKILARI... 56 3.4. TEKNOPARKIN FİRMALARA SUNDUĞU HİZMETLER... 56 3.5. GERÇEKLEŞTİRİLEN İŞBİRLİKLERİ... 57 4.BÖLÜM ÇERKEZKÖY'DE 2009'DA YAPILAN ÇERKEZKÖY 2023 KENT VİZYONU ÇALIŞMASINDA ELE ALINAN PROJELERİN MEVCUT DURUMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ... 61 4.1. KURUMSAL PROJELER... 64 4.2. KİŞİSEL PROJELER... 66 5. BÖLÜM ÇERKEZKÖY BÖLGESEL GELİŞİM PROJELERİ - 2011... 69 5.1. ÇERKEZKÖY BÖLGESEL GELİŞİM PROJELERİ... 70 6.BÖLÜM VİZYON,STRATEJİK AMAÇ VE EYLEMLER... 85 6.1. ÇERKEZKÖY VİZYONU... 86 6.2. STRATEJİK AMAÇLAR VE ÖNCELİKLER... 86 6.3. VİZYON VE STRATEJİ ŞEMASI... 87 6.4. PERFORMANS GÖSTERGELERİ... 88 6.5. KOORDİNASYON İZLEME-DEĞERLENDİRME... 92 7. BÖLÜM SONUÇ... 93 KAYNAKLAR... 99 EKLER... 101 10
TABLO LİSTESİ TABLO 1 : Çerkezköy'deki Nüfus Değişimi... 18 TABLO 2 : Çerkezköy Nüfusu - 2010... 19 TABLO 3 : Çerkezköy'deki Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayısı (2010-2011)... 19 TABLO 4 : Çerkezköy'de Hastanelerde Sağlık İmkanları... 20 TABLO 5 : Çerkezköy'de Bitirilen Eğitim Düzeyi, Cinsiyet ve Yaş Grubuna Göre Nüfus 2010... 21 TABLO 6 : Çerkezköy'de İstihdam Miktarı-2010... 22 TABLO 7 : Çerkezköy de İlçe Merkezi Yıllara Göre Nüfus Değişimi... 24 TABLO 8 : Tarafından Verilen Ruhsat Miktarları... 29 TABLO 9 : Yıllara Göre Tekirdağ'a ve Çerkezköy'e Gelen Turist Sayısı... 32 TABLO 10 : Ç.O.S.B'de Bulunan Yabancı Sermayeli Firmaların Sayısı... 34 TABLO 11 : Türkiye İhracatçılar Meclisi En Büyük 1000 İhracatçı Listesindeki Çerkezköy Firmaları-2010... 35 TABLO 12 : İSO - İlk 500'e Giren Veliköy Sanayi Bölgesi Firmaları-2010... 36 TABLO 13 : Çerkezköy'de Çevre Sorunlarının Öncelik Sırası... 41 TABLO 14 : Çerkezköy'de Tarımsal Üretim... 42 TABLO 15 : Bölgesel Endüstriyel Dönüşüm Yöntemleri... 46 TABLO 16 : Norveç: Greenland Sanayi Bölgesi... 47 TABLO 17 : İsveç: Ronneby Bölgesi Dönüşümü... 48 TABLO 18 : Finlandiya: Uusimaa Turizm Sektörü... 50 TABLO 19 : İtalya: Küme (Cluster) Yöntemi...... 51 TABLO 20 : Çerkezköy 2023 Kent Vizyonu Çalışmasındaki Kurumsal Projeler... 64 TABLO 21 : Çerkezköy 2023 Kent Vizyonu Çalışmasındaki Kişisel Projeler... 66 TABLO 22 : Çerkezköy Bölgesel Gelişim Projeleri 2011 Dağılım Tablosu... 70 TABLO 23 : Çerkezköy Bölgesel Gelişim Çalışmasına Projeleri ile Destek Verenler... 72 TABLO 24 : Çerkezköy Bölgesel Gelişim Çalışması Projeleri... 74 TABLO 25 : Vizyon ve Strateji Şeması... 87 TABLO 26 : Stratejik Amaçlar... 89 11
FOTOĞRAF LİSTESİ FOTOĞRAF 1 : Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi... 16 FOTOĞRAF 2 : Çerkezköy Genel Görünüm... 17 12 FOTOĞRAF 3 : Çerkezköy Atatürk Viyadüğü... 18 FOTOĞRAF 4 : Çerkezköy de Okullar... 19 FOTOĞRAF 5 : Müjgan-Serkan Karagöz İş Okulu ve İlköğretim Okulu... 20 FOTOĞRAF 6 : Çerkezköy de Hastaneler... 20 FOTOĞRAF 7 : Çerkezköy Sağlık Hizmetleri... 20 FOTOĞRAF 8 : Çerkezköy Meslek Yüksekokulu... 21 FOTOĞRAF 9 : Çerkezköy Pazaryeri... 22 FOTOĞRAF 10 : Sanayide Kadın İstihdamı... 23 FOTOĞRAF 11 : Çerkezköy de Yaşam... 23 FOTOĞRAF 12 : Çerkezköy Atatürk Meydanı... 24 FOTOĞRAF 13 : Atatürk Viyadüğü ne Havadan Bakış... 25 FOTOĞRAF 14 : Çerkezköy de Toplu Konutlar... 26 FOTOĞRAF 15 : Çerkezköy Alışveriş Merkezleri... 27 FOTOĞRAF 16 : Hızlı Tren Projesi... 28 FOTOĞRAF 17 : Çerkezköy de Kentleşme... 28 FOTOĞRAF 18 : Çerkezköy-Kumlugeçit Emlak Konutları... 29 FOTOĞRAF 19 : Çerkezköy de Kurulacak Atıksu Arıtma Tesisi Örneği... 29 FOTOĞRAF 20 : Katı Atık Bertaraf Tesisi Projesi... 30 FOTOĞRAF 21 : Çerkezköy Otoban Bağlantı Yolu... 30 FOTOĞRAF 22 : Çerkezköy Tren İstasyonu... 31 FOTOĞRAF 23 : Çerkezköy de Tekstil... 31 FOTOĞRAF 24 : Çerkezköy Polisevi... 32 FOTOĞRAF 25 : Çerkezköy de Konaklama... 32 FOTOĞRAF 26 : Organize Sanayi Bölgesinde Üretim... 33 FOTOĞRAF 27 : Üretim Bandında Kontrol... 34 FOTOĞRAF 28 : Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi Girişi... 34 FOTOĞRAF 29 : Veliköy Sanayi Bölgesi Girişi... 35 FOTOĞRAF 30 : Veliköy Sanayi Bölgesi... 36 FOTOĞRAF 31 : Fabrikada Çalışanlar... 36
FOTOĞRAF 32 : Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi... 37 FOTOĞRAF 33 : Gelişim Halindeki Sektörler... 37 FOTOĞRAF 34 : Çerkezköy de Konut Sektörü... 38 FOTOĞRAF 35 : Ar-Ge Çalışmaları... 39 FOTOĞRAF 36 : Ambalaj Atığı Toplama Faaliyetleri... 39 FOTOĞRAF 37 : Ambalaj Atıklarını Kaynağında Toplama Çalışmaları... 40 FOTOĞRAF 38 : Çerkezköy de Tıbbi Atıkların Toplanması... 40 FOTOĞRAF 39 : Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Toplanması... 41 FOTOĞRAF 40 : Çerkezköy de Hayvansal Üretim... 41 FOTOĞRAF 41 : Çerkezköy de Tarım... 42 FOTOĞRAF 42 : Çerkezköy Belediye Meydanı Panorama... 42 FOTOĞRAF 43 : Kapaklı Beldesi... 43 FOTOĞRAF 44 : Kızılpınar Beldesi... 43 FOTOĞRAF 45 : Mersin Teknopark... 54 FOTOĞRAF 46 : Mersin Teknopark Çalışmalarından... 56 FOTOĞRAF 47 : Teknopark Hizmetleri... 57 FOTOĞRAF 48 : Atatürk Caddesi Panorama... 62 FOTOĞRAF 49 : Marmara Belediyeler Birliği Yönetişim Ödülü... 62 FOTOĞRAF 50 : ne MBB Tarafından Verilen 2009 Yönetişim Ödülü... 65 FOTOĞRAF 51 : Kurumsal Proje Tasarımları... 65 FOTOĞRAF 52 : Çerkezköy Atatürk Caddesi... 67 FOTOĞRAF 53 : Çerkezköy Altıyol Kavşağı... 71 FOTOĞRAF 54 : Çerkezköy Örnek Konut Projelerinden... 71 FOTOĞRAF 55 : Stratejik Planlama... 86 FOTOĞRAF 56 : Kültür Merkezi Proje Çalışmalarından... 91 13
HARİTA LİSTESİ HARİTA 1 : Harita Üzerinde Çerkezköy... 19 HARİTA 2 : Çerkezköy, Beldelerin ve Köylerin Konumları... 88 AB ÇED ÇMYO ÇOSB İMP MBB STK SWOT TİM EKLER EK 1 : Çerkezköy Sosyo Ekonomik Değerler -2011... 101 EK 2 : Çerkezköy - Bölgesel Gelişimi Artırıcı Proje Çalışmaları - Proje Süreç Tasarım Formu... 103 KISALTMALAR : Avrupa Birliği : Çevresel Etki Değerlendirmesi : Çerkezköy Meslek Yüksek Okulu : Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi : İstanbul Metropoliten Planlama Merkezi : Marmara Belediyeler Birliği : Sivil Toplum Kuruluşları : SWOT Analizi (Strength-Weakness-Opportunities-Threath) Güçlü Yönler-Zayıf Yönler-Fırsatlar-Tehditler Analizi : Türkiye İhracatçılar Meclisi 14
I. BÖLÜM ÇERKEZKÖY ÜN GENEL DEĞERLENDİRMESİ Mevcut Sanayi Trendi Yönetİm Nüfus Gelişimi Eğitim Sağlık İnsan Kaynağı Sivil Toplum Kentsel Planlama Çerkezköy de Önemli Projeler Çerkezköy de Yatırım İklimi Çerkezköy de Yükselen Sektörler Ar-Ge Marka Çevre Tarımsal Üretim Beldelerde ve Köylerde Gelişim Çerkezköy ün SWOT Analizi 15
1.BÖLÜM: ÇERKEZKÖY ÜN GENEL DEĞERLENDİRMESİ 1.1 MEVCUT SANAYİ TRENDİ Ülkemiz 2011 yılında 2011 2014 yıllarını kapsayan ve 72 eylemden oluşan Sanayi Strateji Belgesini uygulamaya başladı. Belgede yer alan eylemleri hayata geçirdikçe, sanayimizin rekabet gücü ve verimliliğini yükseltecek, üretimde yüksek teknolojili ürünlerin payını artıracak ve dünya ihracatından daha fazla pay alacağız (Anonim 2010a). Önümüzdeki dönemler için yapılan projeksiyonlarda dünyadaki ekonomik güç dengesinin hızla Batı'dan Doğu'ya kayacağı öngörülmektedir. Bu bağlamda Türkiye ve bölgemiz sıklet merkezlerinden birini oluşturmaktadır. Son dönemde gerekli uygulamaları yapacak yöneticiler, ülkemizin coğrafi ve kültürel havzasında yaşanan gelişmeleri, yükselen talepleri dikkate alarak Türkiye'nin kalkınmasını sağlayacak Güçlü Türkiye Vizyonu'na hizmet edecek projeleri geliştirmek zorundadır. Cumhuriyetimizin 100.yılında; Türkiye'nin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla büyüklüğü bakımından dünyanın ilk 10 ekonomisi içinde yer alması, 82 milyonu aşan bir nüfusla, kişi başına milli gelirin 25 bin dolara yükselmesi, En az 2 trilyon dolarlık bir ekonomi büyüklüğüne ulaşması hedeflenmektedir (Anonim 2011a). Bu gelişmeler doğrultusunda ülkemizin önümüzdeki günlerde artacak önemini kavramalıyız. Bu bize Çerkezköy Vizyonu ile hareket etme, duyarlı ve sorumlu bir vatandaş olma bilinci kazandırarak mal ve hizmet üretimini ar tırmada katkı sağlayacaktır. Tekirdağ iline bağlı Çerkezköy ilçesi 1970'li yıllara kadar ağırlıklı bir tarım alanı niteliğindeyken, ilçeye fabrikaların gelmesiyle sanayi bölgesi niteliğini kazanarak hızlı bir gelişime uğramıştır. Bu gelişim, gerek yeni gelen fabrikalarla ve gerekse yeni göçlerle artarak sürmektedir. Fotoğraf 1 : Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi 16
Çerkezköy, yatırım alanları açısından mevcut Organize Sanayi Bölgesi (ÇOSB) dışında Veliköy Sanayi Bölgesi olarak bilinen büyük işletmelerin faaliyet gösterdiği alanlara da sahiptir. Çerkezköy'de Organize Sanayi Bölgesinin (ÇOSB) dışında olup, bölgelerindeki ortak çalışmaları henüz bir organizasyon kapsamında yönetilmeyen sanayi işletmelerinin de Organize Bölge'ye benzer bir yönetim-organizasyon kavuşturulmasına acilen ihtiyaç duyulmaktadır. Çerkezköy' de ağırlıklı olarak tekstil işletmeleri bulunmasına rağmen kimya, metal, plastik, demir-çelik,lastik, deri, orman sanayi, gıda, cam, kağıt ve elektrik-elektronik işletmelerinin varlığı dikkat çeker bir hale gelmiştir. Bölgemiz yabancı yatırımcılar açısından da dikkat çeker bir konuma ulaşmıştır. Halen Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesindeki yabancı yatırım adedi 31'dir. 1.2 YÖNETİM Çerkezköy, yerel olarak merkez ilçe ve dört b e l d e b e l e d i y e s i yönetimi'nden oluşmaktadır. Merkez ilçe, gelişim ve uygulamalar açısından ihtiyaçları karşılamada ön planda olmakla birlikte, tüm beldelerin merkezi bir planlama kapsamında g e l i ş t i r i l m e s i d e z o r u n l u l u k h a l i n e gelmiştir. Fotoğraf 2 : Çerkezköy Genel Görünüm Çerkezköy'deki sanayi profiline bakıldığında büyük, kurumsal ve yabancı şirketler dışında KOBİ'lerin ağırlığı da gözlenmektedir. Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi (ÇOSB) yönetimi, mevcut haliyle profesyonel bir nitelik arz etmekte olup, gerek ÇOSB alanındaki işletmelerin ihtiyaç duyduğu alt yapının ve gerekse bölgesel gelişimi sağlayıcı projelerin uygulanmasında ağırlıklı konumdadır. Veliköy Sanayi Bölgesi nde de ÇOSB benzeri bir yapılanmaya ihtiyaç duyulmakta olup, bölge sanayicileri tarafından bu yapılanmanın çalışmaları sürdürülmektedir. 1.3 NÜFUS GELİŞİMİ Çerkezköy 1974'den sonra, kurulan Organize Sanayi Bölgesi sebebiyle gerek Trakya bölgesinden ve gerekse diğer bölgelerden göç almaya başlamıştır. Özellikle 2000 sonrasında ilçe nüfusunun yoğunluğu artmış olup, İMP (=İstanbul Metropoliten Planlama Merkezi)'nin öngörülerine göre 2023 yılında 405.000'e erişeceği tahmin edilmektedir (Anonim 2009b). 17
Tablo 1 : Çerkezköy deki Nüfus Değişimi YILLAR 1975 1980 1990 1997 2000 2007 2008 2009 2010 ÇERKEZKÖY İLÇE MERKEZİ 8.428 12.908 23.102 35.919 43.029 60.907 67.617 69.875 73.918 ÇERKEZKÖY KIRSAL NÜFUS 7.872 11.062 18.215 28.329 43.744 70.816 79.622 84.423 90.302 ÇERKEZKÖY TOPLAM 16.300 23.970 41.317 64.248 86.773 131.723 147.239 154.298 164.220 TEKİRDAĞ 319.987 360.742 468.842 546.105 623.591 728.396 770.772 783.310 798.109 TÜRKİYE 40.347.719 44.736.957 56.473.035 62.865.574 67.803.927 70.586.256 71.517.100 72.561.312 73.722.988 BELDELER (ÇERKEZKÖY) KAPAKLI 1.499 2.680 6.142 10.807 21.133 41.956 46.760 50.644 55.431 KARAAĞAÇ 462 880 1.742 4.067 6.858 8.462 9.525 9.930 10.109 KIZILPINAR 1.405 2.005 3.718 6.288 7.721 10.968 13.131 13.608 14.177 VELİKÖY 917 1.385 2.183 2.804 3.378 4.712 5.275 5.336 5.728 BELDE TOPLAMI 4.283 6.950 13.785 23.966 39.090 66.098 74.691 79.518 85.445 KÖYLER (ÇERKEZKÖY) BAHÇEAĞIL 671 713 747 781 788 687 687 648 622 KARLIKÖY 599 717 674 601 624 505 553 539 512 PINARÇA 687 822 1.048 1.108 1.179 1.398 1.524 1.600 1.622 UZUNHACI 707 785 749 646 675 566 534 510 512 YANIKAĞIL 925 1.075 1.212 1.227 1.388 1.562 1.633 1.608 1.589 KÖY TOPLAMI 3.589 4.112 4.430 4.363 4.654 4.718 4.931 4.905 4.857 BELDE VE KÖYLER 7.872 11.062 18.215 28.329 43.744 70.816 79.622 84.423 90.302 Kaynak: Çerkezköy Belediye Başkanlığı - 2011 Tablo 1 incelendiğinde Çerkezköy'ün toplam nüfusunun 1975 yılında 16.300 iken 2010 yılında 164.220 kişi olduğu görülmektedir. Bu tablodan 2000 yılı sonrası nüfusun ilçede daha çok arttığı tespit edilmiştir.çerkezköy 2007-2010 yılları arasında Tekirdağ'ın en fazla göç alan ilçesidir. Fotoğraf 3 : Çerkezköy Atatürk Viyadüğü 18
Köyler Tablo 2 : Çerkezköy Nüfusu 2010 Toplam Erkek Kadın Çerkezköy İlçe Merkezi 73.918 38.198 35.720 Harita 1 : Harita Üzerinde Çerkezköy Kapaklı 55.431 28.779 26.652 Beldeler Karaağaç 10.109 5.187 4.922 Kızılpınar 14.177 7.344 6.833 Veliköy 5.728 3.004 2.724 Bahçeağıl 622 311 311 Karlı 512 255 257 Pınarça 1.622 810 812 Uzunhacı 512 256 256 Yanıkağıl 1.589 806 783 Toplam 164.220 84.950 79.270 Kaynak: www.tuik.gov.tr Çerkezköy'de 2010 yılı TÜİK verilerine göre yaşayan 164.220 kişiden 84.950'si erkek, 79.270'si ise kadındır. Erkek nüfusun ilçede daha ağırlıklı (% 52) olması fabrikalarda çalışmaya gelen erkeklerin sayısının daha fazla olmasından kaynaklanmaktadır. 1.4 EĞİTİM Tekirdağ'ın en genç nüfusuna sahip ilçelerinden olan Çerkezköy'de eğitim göstergeleri, bu genç nüfus kalabalığına paralel büyüklük göstermektedir. 2010-2011 eğitim öğretim yılı verilerine göre ilçe merkezi ve beldelerinde okul öncesi, ilköğretim ve lise seviyesinde eğitim gören öğrencilerin sayısı 32.370 kişiye ulaşmıştır. İlçe genelinde 1 özel ilköğretim okulu ile 7 özel dershane, 2 etüt merkezi, 4 bilgisayar kursu, 6 motorlu taşıyıcılar sürücü kursu, 7 özel yurt ve 3 adet özel rehabilitasyon merkezi bulunmaktadır. Fotoğraf 4 : Çerkezköy de Okullar Tablo 3 : Çerkezköy deki Okul-Öğrenci ve Öğretmen Sayısı (2010-2011) Okullar İlçe Merkezindeki Okul Sayısı Belde ve Köylerdeki Okul Sayısı Toplam Öğretmen Sayısı Toplam Öğrenci Sayısı Okul Öncesi Eğitim Veren 3 1 85 1.779 İlköğretim 12 17 620 23.089 Lise 6 3 183 7.502 Toplam 21 21 888 32.370 Kaynak: Çerkezköy Milli Eğitim Müdürlüğü - 2011 19
Fotoğraf 5 : Müjgan - Serkan Karagöz İş Okulu ve İlköğretim Okulu 1.5 SAĞLIK Fotoğraf 6 : Çerkezköy de Hastaneler Çerkezköy'de 3-21 yaş grubundaki hafif düzeyde zihinsel yetersizliği bulunan özürlülerin eğitimlerinin yapılması amacıyla yapılan 120 kız - erkek öğrenci kapasiteli Müjgan - Serkan Karagöz İş Okulu ve İlk Öğretim Okulu nun inşaatı tamamlanmış durumdadır. Çerkezköy de artan nüfusa bağlı olarak sağlık kurumlarının sayısı artmaktadır. 2011 yılı verilerine göre Çerkezköy de bir devlet hastanesi ve iki özel hastane bulunmaktadır. Gerek ilçeden ve gerekse ilçe dışından gelen hastalara modern hizmet verme çabası içerisinde bulunan Çerkezköy deki sağlık kurumlarının imkanları Tablo 4'te verilmiştir. Tablo 4 : Çerkezköy de Hastanelerde Sağlık İmkanları Çerkezköy ilçe merkezinde 27 adet ve dört beldesinde 12 adet olmak üzere toplam 39 eczane bulunmaktadır. 2011 yılı Ocak ayı verilerine göre ilçe merkezinde 17 adet ve dört beldesinde 24 olmak üzere toplam 41 aile hekimi görev yapmaktadır. İlçede 15 adet Aile Sağlığı Merkezi, 11 adet serbest çalışan diş hekimi ile 12 adet optisyen işyeri vardır. Fotoğraf 7 : Çerkezköy Sağlık Hizmetleri Devlet Hastanesi Özel Hastaneler Uzman Doktor 47 40 Pratisyen Doktor 11 11 Hemşire 97 30 Ebe 26 9 Diş Tabibi 8 2 20 Ambulans Adedi 2 2 Kaynak: Çerkezköy Sağlık Grup Başkanlığı - 2011
1.6 İNSAN KAYNAĞI Çerkezköy nüfusunun % 20'si (32.370 kişi) ilköğretim ve lise seviyesindeki okullarda öğrencidir. Nüfusun yaklaşık % 35'i ise fabrikalarda çalışmaktadır. 800'ü aşkın öğrencinin bulunduğu Çerkezköy Meslek Yüksek Okulu nun (ÇMYO), mevcut sanayiye daha fazla destek verecek bir altyapıya kavuşturulmasına ihtiyaç vardır. Diğer taraftan sanayinin gelişimi ile bölgenin aldığı vasıfsız işgücü göçü de devam etmektedir. Önümüzdeki günlerde ağırlığını daha çok hissettirecek nitelikli elemanların yetiştirilmesi ve temin edilmesinde etkili projelere de ihtiyaç duyulmaktadır. Yaş Grubu Cinsiyet Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen İlkokul mezunu İlköğretim mezunu Fotoğraf 8 : Çerkezköy Meslek Yüksekokulu Tablo 5 : Çerkezköy de Bitirilen Eğitim Düzeyi, Cinsiyet ve Yaş Grubuna göre Nüfus 2010 Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Bilinmeyen 6-13 Erkek 3 11.895-143 - - - - - 32 12.073 Kadın 2 10.920-217 - - - - - 39 11.178 14-17 Erkek 13 363-4.875-28 - - - 25 5.304 Kadın 25 379-4.341-30 - - - 36 4.811 Toplam 18-21 Erkek 21 198-2.053-2.173 53 - - 172 4.670 Kadın 76 304-2.083-2.170 78 - - 248 4.959 22-24 Erkek 14 79 145 1.477-2.067 305 2-538 4.627 Kadın 72 208 593 1.491-1.817 398 1-298 4.878 25-29 Erkek 33 156 1.305 2.100 748 3.610 955 28 1 917 9.853 Kadın 138 201 3.054 1.643 539 2.291 889 50-437 9242 30-34 Erkek 25 80 1786 1.809 1.025 3.684 1.024 66 1 466 9.966 Kadın 123 126 3.305 1.293 663 1.948 718 50 6 242 8.474 35-39 Erkek 25 37 1.666 1.854 975 2.283 718 52 5 182 7.797 Kadın 139 130 2.950 1.279 701 1.066 398 25 8 157 6.853 40-44 Erkek 18 23 1.388 1.500 856 1.340 465 55 10 101 5.756 Kadın 125 109 2.227 913 435 600 171 10 8 107 4.705 45-49 Erkek 17 42 1.636 1.199 639 863 280 32 11 160 4.879 Kadın 273 221 2.370 533 336 414 78 8 4 173 4.410 50-54 Erkek 38 45 1.592 432 380 593 181 20 5 157 3.443 Kadın 293 159 1774 197 235 261 64 5-210 3.198 55-59 Erkek 54 56 1.492 161 303 330 143 15 1 156 2.711 Kadın 396 180 1.357 55 190 106 37 6 2 172 2.501 60-64 Erkek 60 75 942 56 162 139 70 4 1 120 1.629 Kadın 371 139 760 7 114 38 18 1-144 1.592 65 + Erkek 292 272 1.178 16 140 94 50 1 1 219 2.263 Kadın 1.100 444 1.012 2 102 24 10 - - 334 3.028 Kaynak: www.tuik.gov.tr Toplam 3.746 26.841 32.532 31.729 8.543 27.969 7.103 431 64 5.842 144.800 21
Tablo 5 incelendiğinde, 2010 yılı sonu TÜİK verilerine göre, Çerkezköy'de 3.746 kişinin (%2,6) okuma-yazma bilmediği ve ilkokul mezunu 32.532 kişi (%22,5) olduğu görülmektedir.ayrıca 26.841 kişilik okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen grubun i ç e r i s i n d e h a l e n i l k ö ğ r e t i m e d e v a m e d e n l e r i n o l d u ğ u d a i f a d e edilmelidir.yüksekokul,üniversite,lisansüstü ve doktora mezunu toplam 7.598 kişiden oluşan %5'lik grup ise Çerkezköy'de eğitim açısından yapılması gereken çalışmalar olduğunu göstermektedir. Fotoğraf 9: Çerkezköy Pazaryeri Çerkezköy'de yaş ve cinsiyet aralığına göre çalışan sigortalı sayısını g ö s t e re n a ş a ğ ı d a k i Ta b l o 6 incelendiğinde erkek nüfusun ağırlıklı o l a r a k i s t i h d a m e d i l d i ğ i görülmektedir. İstihdam edilen toplam 57.004 kişi içerisinde erkeklerin oranı %74,86, kadınların oranı ise % 25,14'dür. Gerek erkek ve gerekse kadınlarda yaş aralığı 0-40 arasında olanlarının ağırlıklı olarak istihdam e d i l d i k l e r i ( t o p l a m % 8 2, 0 2 ) görülmektedir. İstihdam edilenler içinde kadın nüfusunun düşük olduğu tespit edilmiştir. 22 Bölgede artacak fabrika sayısına bağlı olarak lojistik, mekatronik, ev işleri (bakıcı-hizmetli-ev temizliği vb), iş güvenliği, kreş, çevre kirliliğinin önlenmesi, çevrenin korunması, atıkların taşınması ve gittikçe azalan enerji - su kaynaklarının yönetimine ilişkin yeni çalışma alanlarının öne çıkması beklenmektedir. İlçede mevcut meslek lisesinden mezun olanlar fabrikaların ihtiyacını sayısal olarak karşılayamamaktadır. Bu noktada bölgedeki işletmelerin fiili ihtiyaçlarına göre daha çok meslek lisesi mezunu sağlayacak şekilde kapasite ar tırımına gidilmesi gerekmektedir. Ayrıca mezun olacak öğrencilerin donanımlarının artırılması ve piyasanın ihtiyaçlarına daha çok Tablo 6 : Çerkezköy de İstihdam Miktarı - 2010 Yaş Aralığı Cinsiyet Sigortalı Sayısı Yüzde Oranı 0-30 ERKEK 19.085 33,48% 0-30 KADIN 8.052 14,13% 31-40 ERKEK 14.998 26,31% 31-40 KADIN 4.616 8,10% 41-50 ERKEK 6.971 12,23% 41-50 KADIN 1.474 2,59% 51-60 ERKEK 1.408 2,47% 51-60 KADIN 176 0,31% 61-64 ERKEK 139 0,24% 61-64 KADIN 7 0,01% 65+ ERKEK 76 0,13% 65+ KADIN 2 0,00% TOPLAM 57.004 Kaynak: Çerkezköy Sosyal Güvenlik Kurumu - 2011