15 Soruda Yeni Yatırım Hizmetleri Tebliği Taslağı 18.04.2013 www.gsghukuk.com
6362 sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu nda ( Yeni SPKn ), yatırım hizmetlerini ve bu hizmetleri sunacak kuruluşlara ilişkin yeni düzenlemeler yer almaktadır. Bu düzenlemeler ile yatırım hizmet ve faaliyetleri geniş bir bakış açısıyla yorumlanmış olup, söz konusu hizmet ve faaliyetlerin kurumsal bir yapıda sunulması öngörülmüştür. Yeni SPKn ye uyum kapsamında hazırlanan Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ Taslağı (Taslak Tebliğ) Sermaye Piyasası Kurulu nun ( SPK veya Kurul ) internet sitesinde 16.04.2013 tarihinde yayımlanmıştır. Taslak Tebliğ de yer alan önemli hususlar aşağıda özetlenmiştir. 1- Yatırım hizmetleri nelerdir? Taslak Tebliğ e göre aşağıda 5 ayrı kategoride gösterilen faaliyetler yatırım hizmet ve faaliyetleri olarak sayılmıştır. Yatırım kuruluşları bunların dışında yan hizmetler olarak adlandırılan başka bazı faaliyetlerde de bulunabileceklerdir. Yatırım kuruluşları yatırım hizmet ve faaliyetlerinde bulunmak için her bir faaliyet alanına göre yetki belgesi almak zorundadırlar, ancak yan hizmetler için ayrıca yetki belgesi aranmamaktadır. Yan hizmetler için SPK ya bildirim yeterlidir. Yatırım hizmetlerinin niteliğine göre bunları hangi kurumların gerçekleştirebileceği ayrı ayrı belirlenmiştir. I. Alım Satım a) Emir iletimine aracılık b) İşlem c) aracılığı II. Bireysel portföy yöneticiliği III. Yatırım danışmanlığı IV. Halka arza aracılık d) Aracılık yüklemimi e) En iyi gayret aracılığı V. Saklama hizmetleri f) Sınırlı saklama hizmetleri g) Genel saklama hizmetleri 2- Hangi kurumlar yatırım kuruluşudur? Hangi faaliyetleri yapabilirler? Taslak Tebliğ e göre aracı kurumlar, bankalar ve faaliyetlerinin kapsamına göre diğer sermaye piyasası kurumları yatırım kuruluşu olarak sayılmaktadır. Aracı kurumlar ile kalkınma ve yatırım bankaları yatırım hizmet ve faaliyetlerinin tamamını gerçekleştirebilirler. Ancak kalkınma ve yatırım bankalarının işlem aracısı ve portföy aracısı olarak yapacakları faaliyetlere ilişkin bazı sınırlamalar vardır. Buna göre, bu bankaların işlem aracılığı ve portföy aracılığı faaliyetleri paylar, kaldıraçlı işlemler ile pay endeksine ve paya dayalı türevleri içeremez. Bununla birlikte, portföy aracısı bankalar SPK dan ayrıca izin alarak pay endeksine dayalı türevler için hizmet verebilirler. Mevduat ve katılım bankaları ise emir iletimine aracılık ve saklama hizmeti verebilirler. İşlem ve portföy aracılığı faaliyetlerini ise paylar, kaldıraçlı işlemler ile pay endeksine ve paya dayalı türevler hariç olmak üzere gerçekleştirebilirler. 2
Yatırım kuruluşlarının faaliyet alanları aşağıdaki şemada gösterilmektedir: Aracı Kurumlar Mevduat&Katılım Bankaları Kalkınma&Yatırım Bankaları Yönetim Şirketleri Emir İletimine Aracılık Emir İletimine Aracılık Emir İletimine Aracılık Bireysel Yöneticiliği İşlem İşlem (Sınırlı) İşlem (Sınırlı) Yatırım Danışmanlığı (Sınırlı) (Snırlı) Bireysel Yöneticiliği Saklama Hizmeti Bireysel Yöneticiliği Yatırım Danışmanlığı Yatırım Danışmanlığı Halka Arza Aracılık Halka Arza Aracılık Saklama Hizmeti Saklama Hizmeti 3
3- Emir iletimine aracılık faaliyeti neleri kapsar? Bunların öz sermaye şartı ne kadardır? Aşağıda sayılan faaliyetler emir iletimine aracılık kapsamına girmektedir: Bir yatırım kuruluşunun müşterilerinden aldığı emirleri; işlem veya portföy aracısı bir kuruma veya yabancı bir aracı kuruluşa (kaldıraçlı işlemler hariç), iletmesi ve sonuçları hakkında bilgilendirme yapması, Halka arzda talep toplama, bunları yatırım kuruluşuna iletme, bunlarla ilgili gişe hizmetleri, İşlem veya portföy aracılarının yatırım hizmet ve faaliyetlerini tanıtma, sözleşme yapmalarına aracı olma, Sözleşme yapmak isteyenleri komisyon karşılığı bir araya getirme. Emir iletimine aracılık faaliyeti yapacak aracı kurumların asgari 2.500.000 TL sermayeye sahip olmaları gerekir. Bankalar içinse böyle bir şart aranmaz. 4- İşlem aracılığı faaliyeti nedir? Bunlara özel düzenlemeler nelerdir? Yatırım kuruluşlarının müşterilerinin emirlerini; Borsa veya teşkilatlanmış diğer pazar yerlerine, aracılarına, Yabancı bir yatırım kuruluşuna (kaldıraçlı işlemler hariç), ileterek gerçekleştirmelerine işlem aracılığı faaliyeti denmektedir. İşlem aracıları emir iletimi aracığı da gerçekleştirebilirler. Bu faaliyeti aracı kurumlar ile yukarıda açıklandığı şekilde sınırlı olarak bankalar yerine getirebilir. İşlem aracılarının sınırlı saklama hizmeti yetki belgesine sahip olmaları şarttır. Bunlar eğer türev araç işlemleri gerçekleştirecek iseler ayrı bir türev araç birimi kurmalıdırlar. İşlem aracılığı yapacak yatırım kuruluşlarının asgari 10.000.000 TL öz sermayeye sahip olmaları gerekir. 4
5- aracılığı faaliyeti Taslak Tebliğ de nasıl düzenlenmiştir? Yatırım kuruluşlarının müşterilerinden aldığı emirleri karşı taraf olarak bizzat gerçekleştirmeleri portföy aracılığı faaliyetidir. aracıları, emir iletimi ve işlem aracılığı faaliyetlerini de gerçekleştirebilirler. Aracı kurumlar ile bankalar portföy aracısı olarak yetkilendirilebilirler. Ancak, bankalar pay, kaldıraçlı işlem, paylara dayalı türev araçlar üzerine aracılık yapamaz. Pay endeksine dayalı türev araçlara aracılık için ise SPK dan izin almak zorundadırlar. aracılarının sınırlı saklama hizmeti yetki belgesine sahip olmaları ve bir risk yönetim sistemine ve birimine sahip olmaları gerekir. Taslak Tebliğ bu birim çalışanları için özel şartlar aramaktadır. aracılığı yapacak yatırım kuruluşlarının asgari 25.000.000 TL öz sermayeye sahip olmaları gerekir. 6- Türev araç işlemlerinde aracılık nasıl düzenlenmiştir? Taslak Tebliğ kaldıraçlı işlem dışındaki türev araçların emir iletimi, işlem veya portföy aracılığı işlemlerinin borsalar dışında, teşkilatlanmış diğer pazar yerleri ile tezgahüstü piyasalarda yapılabileceğini de düzenlemektedir. Böylece tezgahüstü türev araç aracılık işlemleri de Taslak Tebliğ kapsamında SPK düzenlemeleri çerçevesinde değerlendirilmektedir. 7- Kaldıraçlı işlemler nasıl düzenlenmiştir? Taslak Tebliğ, kaldıraçlı işlemleri de bir sermaye piyasası ve türev araç olarak kabul ederek genel çerçeve içinde düzenlemiş ancak bazı özel düzenlemeler de getirmiştir. Kaldıraç oranı 100:1 olarak korunmuştur. Emir iptaline ilişkin detaylı düzenlemeler getirilmiştir. Ayrıca kaldıraçlı işlemlere ilişkin müşteri teminatlarının saklanmasına ilişkin olarak SPK nın ayrıca düzenleme yapacağı belirtilmektedir. Taslak Tebliğ, genel olarak mevcut düzenlemelerle paraleldir. 8- Borsa dışı işlemlere ilişkin düzenlemeler nelerdir? Taslak Tebliğ sermaye piyasası araçlarına ilişkin olarak borsa dışında da alım satım emirlerine aracılığa imkan tanımaktadır. Ancak borsada işlem gören araçlar için verilen emirlerin veri yayın kuruluşları aracılığıyla kamuya açıklanması gerekmektedir. Borsada işlem görmeyen araçlara ilişkin emirlerin ise ayrıca anlık olarak internet sitesinde yayımlanması zorunludur. 9- Bankaların acente olarak yürüttükleri faaliyetler artık nasıl gerçekleştirilecek? Bankaların daha önce aracı kurumların acentesi olarak yürüttükleri emir alma ve iletme faaliyetleri artık emir iletimine aracılık faaliyeti olarak sürdürülecektir. Bankaların bunun için SPK dan ayrıca yetki belgesi almaları ve aranan diğer şartları sağlamaları gerekecektir. 5
10- Bireysel portföy yöneticiliği nedir? Hangi kurumlar yapabilir? Yerindelik testi nedir? Finansal varlıklardan oluşan portföylerin, her bir müşteri adına, doğrudan veya dolaylı bir menfaat sağlamak üzere vekil sıfatıyla yönetilmesi bireysel portföy yöneticiliği olarak adlandırılmaktadır. Müşterilerin mali durumuna, risk-getiri tercihlerine ve yatırım süresine uygun portföyler oluşturulması ve yönetilmesi, söz konusu portföylerin anlık olarak takip edilmesi ve müşterinin SPK düzenlemeleri uyarınca bilgilendirilmesi hizmeti de bu kapsamdadır. Bu kuruluşlar müşterileriyle sözleşme yapmadan önce, bireysel portföy yöneticiliği veya yatırım danışmanlığı kapsamında müşteriye sunulacak ya da müşteri tarafından sunulması özellikle talep edilen ürün ve işlemler ile müşterinin yatırım amaçlarına, mali durumuna, bilgi ve tecrübesine dair alınan bilgilerin uyumlu olup olmadığını değerlendirdikleri bir Yerindelik Testi yapmak zorundadırlar. Bu test için gerekli bilgileri vermeyen müşterilerle sözleşme imzalanamaz. 11- Yatırım danışmanlığına ilişkin düzenlemeler nelerdir? Taslak Tebliğ yatırım danışmanlığını temel olarak mevcut düzenlemelere paralel şekilde, yetkili yatırım kuruluşunun, yatırımcı talebi doğrultusunda veya yatırımcı talebi olmaksızın sermaye piyasası araçları ile bunları ihraç eden ortaklık ve kuruluşlar hakkında, belli bir kişiye veya mali durumları, risk ve getiri tercihleri benzer nitelikteki bir gruba yönelik olarak yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiyelerde bulunması olarak tanımlamıştır. Ayrıca genel yatırım tavsiyeleri ile finansal bilgi sunulması faaliyetlerinin yatırım danışmanlığı kapsamına girmediği de belirtilmiştir. Bu faaliyet aracı kurumlar, yatırım ve kalkınma bankaları ile portföy yönetim şirketleri tarafından yetki belgesi almak kaydıyla gerçekleştirilebilir. Yatırım danışmanlığı faaliyeti yürütecek aracı kurumların sahip olmaları gereken öz sermaye tutarı asgari 2.500.000 TL'dir. Bireysel portföy yöneticiliği aracı kurumlar ile yatırım ve kalkınma bankaları ile portföy yönetim şirketleri tarafından SPK dan yetki belgesi alınmak kaydıyla yapılabilir. yöneticiliği faaliyeti gösterecek aracı kurumların sahip olmaları gereken asgari öz sermaye tutarı 10.000.000 TL dir. 6
12- Halka arza aracılık nedir? Hangi faaliyetler bu kapsama girer? Halka arza aracılık yapabilecek kuruluşlar nelerdir? Taslak Tebliğ ile halka arza aracılık, aracılık yüklenimi ve en iyi gayret aracılığı olarak iki başlık altında düzenlenmiştir. Aracılık yüklenimi yetki belgesi en iyi gayret aracılığını da kapsar. Halka arza aracılık faaliyeti, aracı kurumlar ile kalkınma ve yatırım bankaları tarafından gerçekleştirilebilir. Aracılık yüklenimi; ihraç edilecek sermaye piyasası araçlarının tümünü yüklenim, bakiyeyi yüklenim veya kısmen bakiyeyi veya kısmen tümünü yüklenim suretiyle halka arza aracılık faaliyetidir. En iyi gayret aracılığı ise ihraç edilecek sermaye piyasası araçlarının, izahnamede gösterilen satış süresi içinde satılması, satılamayan kısmın ise satışı yapana iade edilmesi veya bunları daha önce satın almayı taahhüt etmiş üçüncü kişilere satılmasıdır. Bunların dışında şu faaliyetler de halka arza aracılık kapsamındadır: İhraç fiyatı, miktarı ile halka arz sürecinin belirlenmesine yönelik çalışmalar yapılması, İzahnamenin onayı için sunulacak diğer bilgi ve belgelerin hazırlanarak SPK ya başvuruda bulunulması, Konsorsiyum oluşturulması, talep toplanması, halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının satışına yönelik olarak yurt içi ve yurt dışı organizasyonlar düzenlenmesi ve satışın organize edilmesi gibi kurumsal finansman faaliyetlerinin yürütülmesi, Aracılık sözleşmesindeki diğer yükümlülüklerin ifası ile sermaye piyasası araçlarının halka arz edilmeksizin satışı sırasında bu tahsisli satışında aracılık yapılması. 7
13- Saklama hizmeti nedir? Bu hizmetleri kimler verebilecektir? Sermaye piyasası araçlarının müşteri namına saklanması saklama hizmeti olarak tanımlanmıştır. Bu hizmet şunları kapsar: Müşterilere ait kayden veya fiziken tevdi veya teslim edilen sermaye piyasası aracının merkezi saklama kuruluşlarında ve/veya yatırım kuruluşunun kendi nezdinde ve/veya gerekli olması halinde başka bir yatırım kuruluşu nezdinde müşteri hesabına tutulması ve izlenmesi, müşteri hesaplarına erişim yetkisi olması, Müşteri hesabına sermaye piyasası araçlarına ilişkin anapara, faiz, temettü ve benzeri gelirlerin tahsili, ödenmesi, yeni pay ve bedelsiz pay alma haklarının ve paylardan doğan oy haklarının kullanılması ve sermaye piyasası araçlarına ilişkin teminat takibi yapılması gibi hizmetlerin sunulması ile söz konusu işlemlerin yatırım kuruluşu nezdindeki müşteri hesaplarına yansıtılması. Saklama hizmetleri sınırlı ve genel saklama hizmeti olarak iki türe ayrılır. Sınırlı saklama hizmeti, işlem aracılığı ve portföy aracılığı ile ilgili olarak yetkili olunan ve işlem yapılan sermaye piyasası araçlarının, bireysel portföy yöneticiliğine ilişkin yönetilen portföylerin, aracılık yüklenimi ve en iyi gayret aracılığına ilişkin olarak ise halka arzına aracılık edilen sermaye piyasası araçlarının saklanmasıdır. Genel saklama ise ilgili yatırım hizmetinden bağımsız olarak sunulan saklama hizmetini ifade etmektedir. Saklama hizmetleri, bankalar ile aracı kurumlar tarafından sunulabilir. Ancak saklama hizmeti verecek aracı kurumların işlem aracılığı, portföy aracılığı, portföy yöneticiliği, aracılık yüklenimi veya en iyi gayret aracılığı yetki belgelerinden birisine sahip olması gerekir. Bununla birlikte, bankalar, emir iletimine aracılık ettikleri sermaye piyasası araçları için genel saklama hizmeti veremezler. 8
14- Yan hizmetler nelerdir? Bunlar için yetki belgesi gerekir mi? Yan hizmetler, yetkili oldukları yatırım hizmet ve faaliyetlerine bağlı olarak yapılabilecek hizmetlerdir. Bu hizmetler için yatırım kuruluşlarının ayrıca yetki belgesi almaları gerekmez. Ancak, yatırım kuruluşları, faaliyet izni başvuruları sırasında sunmayı planladıkları yan hizmetleri de SPK ya bildirmek zorundadırlar. Faaliyet izninin alınmasından sonra, başka yan hizmetlerin de sunulmak istenmesi halinde, bunlar için de ayrıca SPK ya bildirimde bulunulur. SPK nın bildirimi takiben 30 gün içinde aksi bir bildirimi olmadıkça bu hizmetler yürütülür. Yan hizmetler şu hizmetleri kapsar: Sermaye Piyasaları Danışmanlığı Kredi/Ödünç/Döviz Hizmetleri Genel Yatırım Tavsiyesi Sunma Aracılık Yüklenimi Yürütülmesi ile İlgili Hizmetler Finansman Sağlanmasına Aracılık Servet Yönetimi ve Finansal Planlama Diğer Hizmet ve Faaliyetler 15- Mevcut yetki belgeleri ne olacak? Yeni yetki belgeleri nasıl ve hangi sürede alınacaktır? Taslak Tebliğ e göre, yatırım kuruluşları sunmak istedikleri yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile yan hizmetler için bu Tebliğ ile öngörülen özel şartları yerine getirdiklerini belgeleyen evraklarla 6 ay içinde SPK ya başvurmak zorunda olacaklar. Başvuruda bulunmayan yatırım kuruluşlarının mevcut yetki belgeleri iptal edilecektir. Yatırım kuruluşlarının sağlamaları gereken asgari öz sermaye şartlarını ise 1 yıl içinde sağlamaları gereklidir. Bu yönde SPK ya yönetim kurulu tarafından bir taahhüt sunulması şarttır. Yeni yetki belgeleri alınana kadar mevcut yetki belgeleri çerçevesinde faaliyete devam olunacaktır. Faaliyeti durdurulmuş aracı kurumlarda bu düzenlemelere tabidir. Taslak Tebliğ de diğer yan hizmetler olarak belirtilen hizmetleri ancak işlem veya portföy aracısı aracı kurumlar tarafından SPK nın uygun görüşü ile sunulabilir. Bu diğer hizmetler diğer finansal ürün ve hizmetlere ilişkin olabilir. 9
Finans Hukuku ekibimiz Umurcan Gago Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı Şirket Ortağı T: +90 (212) 326 6472 umurcan.gago@gsghukuk.com Bekir Emre Haykır Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı Avukat T: +90 (212) 326 6813 emre.haykir@gsghukuk.com Pınar Karamahmutoğlu Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı Avukat T: +90 (212) 326 6868 pinar.karamahmutoglu@gsghukuk.com
GSG Hukuk Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı ("GSG Hukuk") pek çok farklı sektörde faaliyet gösteren yerli ve yabancı sermayeli müşterilerine kuruluşlarından itibaren tüm hukuki işlemlerine yönelik hizmet vermektedir. GSG Hukuk, 29 avukat barındıran 43 kişilik deneyimli ekibiyle gerek genel hukuk gerekse vergi ve gümrük uyuşmazlığı alanındaki tecrübesini aynı çatı altında toplamıştır. GSG Hukuk olarak müşterilerimiz için oluşturduğumuz ekiplerde ilgili sektörde yetiştirdiğimiz deneyim sahibi ve uzmanlaşmış avukatlar bulundurmak önceliklerimiz arasındadır. Söz konusu yaklaşımla çeşitli sektörlere geniş bir yelpazede hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti sunmaktayız. 2013 Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı. Tüm hakları saklıdır. Bu dokümanda GSG Avukatlık Ortaklığı veya GSG Hukuk ibaresi, Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı nı ifade etmektedir.