Voorwoord Beste collega s Dit bundeltje met auditieve oefeningen in het Turks werd, in het kader van het project Thuistaal, samengesteld als leidraad voor de Turkstalige kleuterleidsters (leider) van de oudste kleuters (K3). De Nederlandstalige kleuterleidster (leider) kan de bundel meevolgen daar de doelstellingen en voorbeelden ook in het Nederlands vertaald werden. OPGELET!! Wij vermelden hierbij uitdrukkelijk dat de in het Nederlands vertaalde oefeningen niet als oefening op zichzelf mogen gebruikt worden; deze Nederlandse vertaling geldt enkel ter verduidelijking van de oefeningen. Het eerste auditieve aspect: hoe het gericht luisteren stimuleren? kan al vanaf de eerste kleuterklas gebeuren. De specifieke auditieve oefeningen: geheugen - discriminatie analyse en synthese zijn voor de oudste kleuters (K3) te geven vanaf de maand januari. Dit sluit echter niet uit dat de kleuterleidster (leider) al vroeger zoveel mogelijk auditieve aspecten mag uitproberen doch in een aangepaste versie ( eenvoudigere woorden, minder woorden.) en zeker niets forceren! Voor de Nederlandstalige oefeningen verwijzen wij naar de bundel Bundel voor voorbereidend lezen van M. Lievens, uitgegeven door het Pedagogisch Centrum, Jubileumlaan, Gent in 1986. Wij wensen jullie veel luisterplezier! Bekaert Catherine ( Logopediste iclb Gent) De Wit Bea ( Logopediste iclb Gent ) Karataş Günnur ( medewerker PBD Projectteam Thuistaal) Kısakaya Đlknur ( Kleuteronderwijzeres PBD Project Thuistaal ) December 2008 1
INHOUD Hoe het gerichter luisteren stimuleren?... 4 Auditief geheugen... 6 1. Op nonsensniveau... 6 1.1. Nonsensreeksen nazeggen... 6 1.2. Nonsenswoorden nazeggen... 6 2. Op woordniveau... 7 2.1. Van 2letterwoorden tot 4letterwoorden... 7 Op woordniveau (vervolg)... 9 2.2. Woorden met logisch verband... 9 2.3. Woorden zonder logisch verband... 10 2.4.Eénlettergrepige woorden... 11 2.5.Tweelettergrepige woorden... 11 2.6.Drielettergrepige woorden... 12 2.7.Finaal verschillende medeklinker... 13 2.8.Mediaal verschillende letter (klinker of medeklinker)... 13 2.9.Initiaal verschillende medeklinker.... 14 2.10.Samengestelde woorden nazeggen... 15 2.11. Samengestelde woorden maken.... 15 3.Op zinsniveau... 16 3.1.Tweewoordzinnen... 16 3.2.Driewoordzinnen... 16 3.3.Vierwoordzinnen... 17 3.4.Vijfwoordzinnen... 17 3.5.Langer wordende zinnen nazeggen vertrekkende vanuit:... 18 - een woord... 18 3.6.Langer wordende zinnen nazeggen vertrekkende vanuit:... 19 - een korte zin... 19 4.Begrijpend luisteren... 20 5.Waarnemen van intonatie (prosodie)... 22 Rijmen...23 1.Rijmwoorden nazeggen... 23 2.Rijmwoorden herkennen... 24 3.Liedje aanleren... 25 4.Rijmzinnen nazeggen... 26 5.Rijmzinnen aanvullen... 27 6.Rijmwoorden zoeken... 28 Auditieve identificatie...29 1. Van een opgegeven woord op woordniveau... 29 2. Van identieke woorden op woordreeksniveau... 31 3. Van identieke woorden op zinsniveau... 33 4. Van korte naar lange woorden... 34 4.1. Van kort naar lang... 34 2
4.2. Kortste langste woord... 35 5. Van korte naar lange zinnen... 38 6. Van eerste of laatste woord... 40 7. Van de beginletter op woordniveau... 43 7.1. Woorden nazeggen... 43 7.2. Woorden zoeken... 44 7.3. Herkennen van initiaal gegeven medeklinker en klinker... 45 Auditieve synthese...48 1. Op woordniveau... 48 1.1.Van lettergrepen naar een woord... 48 2. Op zinsniveau... 50 3. Op klankniveau... 52 Auditieve analyse...53 1.Op woordniveau... 53 1.1.In lettergrepen... 53 1.2.In letters... 54 2.Op zinsniveau... 57 Auditieve discriminatie/identificatie...58 Voetnoot: Bepaalde oefeningen kan je in verschillende auditieve deelaspecten rangschikken. 3
Hoe het gerichter luisteren stimuleren? 1 De geluiden (globaal) Per aangebracht woordenschatthema (vb. de boerderij) - geluiden waarnemen : wat hoor je? 1. sterk verschillende geluiden (vb. vogel koe) 2. op elkaar gelijkende geluiden (vb. schaap geit) - geluiden nabootsen hierbij intonatie gebruiken de intonaties interpreteren (vb. boe blij / triestig) kort lang hoog laag luid stil continu geluid: lang (bv. boe..) onderbroken geluid: kort (bv. boe boe boe) met stemnuancering: luid gewoon fluisterend hoge stem fijne stem zware stem - geluiden laten waarnemen van ver van dichterbij 2 Op klankniveau Per aangebracht woordenschatthema ( vb de boerderij) - klanken waarnemen: men kan vertrekken vanuit de geluiden. vb. boe b oe verschillen waarnemen vb. b oe (de koe) b eu (de koe) - klanken nabootsen: hierbij ook toepassen van een verschillende geluidsterkte, intonatie of ritme. 4
Extra tips: - Het is belangrijk dat kinderen beseffen dat de meeste geluiden universeel zijn. - Je begint altijd met het luisteren naar omgevingsgeluiden. - Bij het inoefenen van het gericht luisteren, kan je gebruik maken van visuele hulpmiddelen (zoals prenten of foto s) of motorische lichaamsbewegingen. - Je kunt kinderen aanleren om geluiden in de ruimte te localiseren (vb.ver/dichtbij) 5
Auditief geheugen 1. Op nonsensniveau 1.1. Nonsensreeksen nazeggen Aşağıdaki anlamı olmayan sözcükleri tekrar et. Yönerge: Ben sana sihirli sözcükler söyleyeceğim sen bu sözcükleri et. Opdracht: ik zeg toverwoorden en jij zegt ze na. - na za ba - as am ab - se be re - es er te -. 1.2. Nonsenswoorden nazeggen Aşağıdaki anlamı olmayan sözcükleri tekrar et. Yönerge: Ben sana tekrar daha uzun sihirli sözcükler söyleyeceğim sen bunları tekrar et. Opdracht: ik zeg langere toverwoorden en jij zegt ze na. - fer ker ler - nan san zan - ker san ler - fos sun pip - kik guf tijk - jup seun koup - pief joek kaar - feer zuik geek - ruup hoom zol -.. 6
2. Op woordniveau 2.1. Van 2letterwoorden tot 4letterwoorden Sana söylediğim kelime gruplarını tekrar et. Tek heceli kelimeler. Luister goed, ik zeg drie woorden, Zeg na. ( tweeletterwoorden) ok az ip on üç el et on ve su bu ay Sözcükleri tekrar et Zeg na ( drieletterwoorden) sis süt çok bir gün kol iki ses son var yok boş ile diş dur cam zil kız çöp her ara bin yüz saz Bağlantısız ünsüz kelimeler Sözcükleri tekrar et Zeg na: Vierletterwoorden zonder medeklinkerverbinding evet daha lale gece masa çatı baba kale ocak kara sarı ağaç salı deve 7
para bale op woordniveau (vervolg) Sesliharfe birleşimli dört harfli sözcükler Zeg na: Vierletterwoorden met medeklinkerverbinding vooraan. kral fren grup gram spor bluz tren blok flüt priz plaka prens gram krem plaj plan Sözcük sonunda sesli harfle birleşimde dörtharfli sözcükler Zeg na: Vierletterwoorden met medeklinkerverbinding achteraan: büst test dost dört bank park kalp çift kurs kırk ders halk harf zarf fark kürk 8
Op woordniveau (vervolg) 2.2. Woorden met logisch verband Yönerge: Şimdi beni iyi dinle. Sana üç kelime söyleyeceğim. Sen tekrar et. Opdracht: Luister goed, ik zeg drie woorden, zeg ze na. köpek kedi inek (hond poes koe) koyun tavuk ördek (schaap kip eend) eşek domuz tavşan (ezel varken konijn) araba karavan kamyon (auto caravan camion) taksi otobüs tramvay (taxi autobus tram) tren uçak vapur (trein vliegtuig boot) ev fabrika dükkan (huis fabriek winkel) defter resim kalem (schrift tekening potlood) zamk makas kağıt (lijm schaar papier) kazak etek palto (trui rok jas) elbise pantalon çorap (jurk broek kous) bir dört yedi (één vier zeven) kırk yirmi on (veertig twintig tien) sarı yeşil kara (geel groen zwart) beyaz mavi kırmızı (wit blauw rood) dal ağaç orman (tak boom bos) deniz balık gemi (zee vis boot) top bebek ayıcık (bal pop teddybeer) koltuk masa dolap (zetel tafel kast) kapı pencere merdiven (deur raam trap) baba anne çocuk (papa mama kind) güneş yağmur bulut (zon regen wolk) çatal bıçak kaşık (vork mes lepel) 9
op woordniveau (vervolg) bardak tabak şişe sabun su lavabo tarak şampuan saç çay kahve süt ekmek tereyağ reçel (glas bord fles) (zeep water lavabo) (kam shampoo haar) (thee koffie melk) (brood boter konfituur) 2.3. Woorden zonder logisch verband masa polis armut (tafel politie peer) araba duvar renk (auto muur kleur) çanta domuz otobüs (tas varken bus) diş yeşil kitap (tand groen boek) palto elma güneş (jas appel zon) kapı şeker yıldız (deur suiker ster) altı köpek makas (zes hond schaar) çiçek yatak etek (bloem bed rok) kalem şemsiye parmak (potlood paraplu vinger) kelime para okul (woord geld school) 10
Op woordniveau (vervolg) 2.4.Eénlettergrepige woorden Tek heceli sözcükler Sana okuduğum tek heceli sözcük grubunu tekrar et. Şimdi beni iyi dinle. Sana üç kelimeyi söyleyeceğim. Sen tekrar et. Drie woordenreeksen nazeggen Luister goed, ik zeg telkens 3 woorden, zeg na bak! düş! gel! git! sus! ver! çiz! al! at! ye! uç! say! yüz! koş! dur! yaz! iç! bul! (kijk val kom) (ga zwijg geef) (teken neem gooi) (eet vlieg tel) (zwem loop stop) (schrijf drink vind) 2.5.Tweelettergrepige woorden Đki heceli sözcük Sana okuduğum iki heceli sözcük grubunu tekrar et. Şimdi beni iyi dinle. Sana üç kelimeyi söyleyeceğim. Sen tekrar et. Drie woordenreeksen nazeggen: 2 lettergrepige woorden Luister goed, ik zeg telkens 3 woorden, zeg na otur boya oku (zit schilder lees) dinle yürü bekle (luister stap wacht) ara uyu çalış (zoek slaap werk) uyan sakla gönder (wordt wakker verstop stuur) giyin pişir düşün (kleed aan kook denk na) hayır saray çorba (neen paleis soep) beyaz burun çocuk (wit neus kind) koyun bahçe yatak (schaap tuin bed) 11
kalem bazen tarak (potlood soms kam) duvar şişe kitap (muur fles boek) op woordniveau ( vervolg) ayak kapı bulut (voet deur wolk) yıldız tatil perde (ster vakantie gordijn) resim uzak ülke (prent ver land) dünya bayrak asker (wereld vlag soldaat) bakkal- aslan bina (kruidenier leeuw gebouw) vapur raket saksı (boot raket bloempot) 2.6.Drielettergrepige woorden Üç heceli sözcük Sana okuduğum üç heceli sözcük grubunu tekrar et. Sen beni iyi dinle. Sana üç kelimeyi söyleceğim. Sen tekrar et. 3 woordenreeksen nazeggen: 3 lettergrepige woorden Luister goed, ik zeg telkens 3 woorden, zeg na araba perşembe otobüs (auto donderdag autobus) elbise eldiven pencere (jurk handschoen raam) salıncak karanlık misafir (schommel donker gast) pantolon kitaplık tencere (broek boekenkast kookpot) karınca fotoğraf - bilezik (mier fotograaf armband) istasyon kitaplık bahçıvan (station boekenkast tuinman) merdiven tuvalet solucan (trap toilet worm) 12
Op woordniveau (vervolg) 2.7.Finaal verschillende medeklinker. Yönerge: Sana üç kelime söyleyeceğim. Sen tekrar et. Dikkat et çünkü kelimeler biribirine çok benziyor. Opdracht: Luister goed, ik zeg drie woorden, jij zegt ze na; pas op ze gelijken op elkaar. (Visualisatie als hulp mogelijk!) dil diş diz bal baş bak et el ev az at al bin bir biz ay ak aç çil çiz çit sim siz sil (tong tand knie) (honing hoofd kijk) (vlees hand - huis) (weinig paard neem) (duizend één wij) (maan wit honger) (sproetjes teken! hek) (zilveren jullie dweil!) 2.8.Mediaal verschillende letter (klinker of medeklinker) Yönerge: Sana üç kelime söyleyeceğim. Sen tekrar et. Dikkat et çünkü kelimeler biribirine çok benziyor Opdracht: Luister goed, ik zeg drie woorden, jij zegt ze na; pas op ze gelijken op elkaar. ayı arı acı yel yol yıl bil bul böl sus sis ses omuz otuz Oğuz iyi iki iri para paşa paça masa maya mala (beer bij pikant) (wind weg jaar) (weet! vind! deel!) (zwijg mist stem) (schouder dertig Oğuz) (goed twee groot) (geld pacha broekspijp) (tafel gist truweel) 13
op woordniveau (vervolg) 2.9.Initiaal verschillende medeklinker. Yönerge:Sana üç kelime söyleyeceğim. Sen tekrar et. Dikkat et çünkü kelimeler biribirine çok benziyor Opdracht: Luister goed, ik zeg drie woorden, jij zegt ze na; pas op ze gelijken op elkaar. tuz muz buz baş taş yaş sen ben ten kar dar yar çay say ray kara para yara perde nerde yerde (zout banaan ijs) (hoofd steen nat) (jij ik huid) (sneeuw smal lief) (thee tel spoor) (zwart geld wonde) (gordijn waar op de grond) 14
Op woordniveau (vervolg) 2.10.Samengestelde woorden nazeggen Tekrar et: Zeg na: hastahane hapishane eczane buzdolabı büyükanne postahane kütüphane havaalanı denizkızı anaokulu yemekhane kurşunkalem ilkokul denizaltı çayhane başparmak 2.11. Samengestelde woorden maken. Şimdi beni iyi dinle. Đki ayrı kelimeden bir uzun kelime yapacağım. Luister goed. Ik maak met twee korte woorden één lang woord. Örnek (vb): buz dolap elbise dolap ana okul baş parmak buzdolabı elbisedolabı anaokulu başparmak Siz de böyle kelimeler biliyor musunuz? Kennen jullie nog zulke woorden? (hastahane, denizkızı, anaokulu, hapishane, postahane, kütüphane çayhane, Karadeniz, kurşunkalem, büyükanne, denizaltı, yemekhane, ilkokul, başparmak, havaalanı) 15
3.Op zinsniveau 3.1.Tweewoordzinnen Đki sözcükten oluşan cümleleri tekrar et. 2 woordzinnen nazeggen. Zeg na: Öğretmen okuyor. Ayşe oynuyor. Kitap düşüyor. Babam nerede? Muz sarıdır. Civciv küçük. Adın ne? Hangi hayvan? Maymun yiyor. Annem hasta. Bana bak! Buraya gel! Çantam güzel. Arabam var. Seni seviyorum. Yağmur yağıyor. Haydi kalk! Geliyor mu? Afiyet olsun! Camdan bakıyor! 3.2.Driewoordzinnen Üç sözcükten oluşan cümleleri tekrar et. 3 woordzinnen nazeggen. Zeg na: Bebek süt içiyor. 16
Kızım buraya gel! Masada ekmek var. Okulda köpek yok. Erkek kardeşim yok. Çiftliğinde inekleri var. Her gün okuldayım. 3.3.Vierwoordzinnen Dört sözcükten oluşan cümleleri tekrar et. 4 woordzinnen nazeggen. Zeg na: O her zaman gülüyor Çok elma satın alıyorum. Dışarıda az insan geziyor. Etrafına bak kimi seversen Bir elde beş parmak Đki elde on parmak. Đki elim masada görüyorum. Şimdi burnumla ben tamamım. Bu bisküvi lezzetli. Biraz sonra geliyor. Oraya bakmıyorsun. Büyük mektup nerede? Gelecek yıl evleniyorum. Doktora gidiyor mu? Yeni yatakta uyuyorum. 3.4.Vijfwoordzinnen Beş sözcükten oluşan cümleleri tekrar et. 5 woordzinnen nazeggen. Zeg na: Ali babanın bir çiftliği var. Ne kadar da akıllı çocuk. Bugün okulumuz yeniyıl tatiline giriyor 17
Çikolatalı kek yemeyi çok seviyorum. Bugün annemle pazarda alışveriş yapacağız. Op zinsniveau (vervolg) 3.5.Langer wordende zinnen nazeggen vertrekkende vanuit: - één woord Tekrar et: bir sözcükle başlayacağız sonra bu sözcüğe yeni sözcükler ekleyerek cümle yapacağız. (Zeg na : wij beginnen met een woord, wij doen er woorden bij en dan wordt het een zin.) Visueel voorstellen korte zin / lange zin okul okulum okulumda okulumdayım sınıf sınıfım sınıfımda sınıfımdayım oda odam odamda odamdayım araba arabam arabamda arabamdayım banyo banyom banyomda banyomdayım yatak yatağım yatağımda yatağımdayım garaj garajım garajımda 18
garajımdayım 3.6.Langer wordende zinnen nazeggen vertrekkende vanuit: - een korte zin Tekrar et: bir sözcükle başlayacağız sonra bu sözcüğe yeni sözcükler ekleyerek cümle yapacağız. Bu şekilde sözcüğü daha uzun yapabiliriz. Zeg na- wij beginnen met een kote zin, wij doen er woorden bij en dan wordt de zin langer.(de lengte van de zin kan eventueel visueel voorgesteld worden.) Yiyorum. Temiz yiyorum. Masada temiz yiyorum. Oynuyorum. Top oynuyorum. Bahçede top oynuyorum. Yürüyorum. Eve yürüyorum Anne ile eve yürüyorum. Bakıyorum. Televizyona bakıyorum. Evde televizyona bakıyorum. Okuyor. Kitabı okuyor. Yeni kitabı okuyor. Okulda yeni kitabı okuyor. Uyuyoruz. Yatakta uyuyoruz. Büyük yatakta uyuyoruz. Büyük yatakta beraber uyuyoruz. Köpeğim güzel. Köpeğim çok güzel. Köpeğim bugün çok güzel. Babamız çalışıyor. Babamız her gün çalışıyor. 19
Babamız her gün çok çalışıyor. Hava kötü. Şimdi hava kötü. Şimdi Türkiye de hava kötü. 4.Begrijpend luisteren Gitgide uzayan cümleleri tekrat et. (tümceleri tek tek sorun.) Sen benim söylediğim tümceyi tekrar et. Sonra ben sana tümceyle ilgili soru soracağım. Langer wordende zinnen nazeggen. (bevragen per zin) Zeg de zin na en dan stel ik jou een vraag over de zin Baba alıyor Baba beş top alıyor. Baba pazardan beş top satınalıyor. kim alıyor? Baba ne alıyor? Baba nereden top satınalıyor? Baba kaç tane top satınalıyor? Anne içiyor. Anne çay içiyor. Anne sıcak çay içiyor. Anne odada sıcak çay içiyor. Kim içiyor? Kim çay içiyor? Anne ne içiyor? Anne nasıl çay içiyor? Anne nerede sıcak çay içiyor? Kız koşuyor. Bir kız koşuyor. Bir kız eve koşuyor. Bu kaşam bir kız eve koşuyor. Kim koşuyor? Kız ne yapıyor? Kaç kız koşuyor? Kız nereye koşuyor? Kız ne zaman eve koşuyor? Kız bu akşam nereye koşuyor? Ahmet yüzüyor. Her cuma Ahmet yüzüyor. Her cuma Ahmet denizde yüzüyor. Her cuma Ahmet Karadeniz de yüzüyor. Kim yüzüyor? Ahmet ne zaman yüzüyor? Ahmet denizde ne yapıyor? Ahmet nerede yüzüyor? Ahmet hangi denizde yüzüyor? Dede oturuyor. Kim oturuyor? Dede nerede oturuyor? 20
Dede koltukta oturuyor. Dede kırmızı koltukta oturuyor. Dede hangi koltukta oturuyor? Dede nerede oturuyor? Dede her zaman kırmızı koltukta oturuyor. Dede ne zaman kırmızı koltukta oturuyor? Bu öğretmen okuyor. Bu öğretmen kitap okuyor. Bu öğretmen kalın kitabı okuyor. Bu öğretmen kütüphanede kalın kitabı okuyor. Kim okuyor? Bu öğretmen ne okuyor? Bu öğretmen hangi kitabı okuyor? Bu öğretmen kalın kitabı nerede okuyor? Bu öğretmen ne yapıyor? Ben kütüphaneye gidiyorum. Ben çabuk kütüphaneye gidiyorum. Ben nereye gidiyorum? Kütüphaneye nasıl gidiyorum? Ben araba ile çabuk kütüphaneye gidiyorum. Kütüphaneye neyle gidiyorum? Ben bugün araba ile çabuk kütüphaneye gidiyorum.kütüphaneye ne zaman gidiyorum? Para verdim. Çok para verdim. Adama çok para verdim. Sokakta adama çok para verdim. Ne verdim? Ne kadar verdim? Kime çok para verdim? Adama nerede çok para verdim? Yağmur yağıyor. Dışarıda yağmur yağıyor. Dışarıda çok yağmur yağıyor. Hergün dışarıda çok yağmur yağıyor. Ne yağıyor? Nerede yağmur yağıyor? Dışarıda nasıl yağmur yağıyor? Ne zaman çok yağmur yağıyor? 21
5.Waarnemen van intonatie (prosodie) Đki/üç/dört sözcükten olusan tümceleri doğru olarak ve düzgün şekilde tekerar et. Her tümceden sonra sen de tekrar et ve tümceleri nasıl söylediğime dikkat et. Zinnen bestaande uit 2/3/4 woorden correct en met intonatie kunnen nazeggen. Zeg elke zin na, let goed op hoe ik de zin zeg. Ben saymıyorum. Ben saymıyorum. Kardeşim güzel. Kardeşim güzel. Kedi gitmiyor. Kedi gitmiyor. Gözlerim ağrıyor. Gözlerim ağrıyor. Bu balık yüzmüyor. Bu balık yüzmüyor. Televizyona bakıyorum. Televizyona bakıyorum. Ben iyi koşuyorum. Ben iyi koşuyorum. Ben kardeşimle oynuyorum. Ben kardeşimle oynuyorum... 22
Rijmen 1.Rijmwoorden nazeggen. Uyaklı sözcükleri tekrar et. Yönerge: Şimdi beni iyi dinle, sana önce kısa bir sözcük söyleyeceğim. Sonra da bu sözcüğe benzeyen başka sözcükler söyleyeceğim. Bunlar uyaklı sözcükler. Sen bu sözcükleri tekrar et. Rijmwoorden nazeggen. Opdracht: Luister goed, ik zeg eerst een kort woord en dan woorden die erop lijken. Dit zijn rijmwoorden. Zeg na. az: kaz ayaz saz beyaz al: bal bakkal çatal lokal et: paket sepet omlet atlet ok: bok çok tok fok yok el: sel bel gel kel tel ev: dev sev on: pardon garson balkon balon salon at: halat fakat yat halat mat uz: domuz karpuz muz tuz buz pis: sis polis sosis nefis gün: dün tütün bütün yün sülün ayı: arı halı çakı sarı takı sokak : parmak yatak tarak bardak bıçak defter: her ver yer helikopter yılan: sıçan alan yalan tavan havan bina: masa baca para ayna fabrika lamba: soba kova araba tava baba uzun: sabun burun koyun odun torun eşek: bebek inek çiçek ördek köpek çilek: etek erkek petek melek emek yazmak: almak okumak oturmak boyamak uyumak trafik: atik yitik ilik elektrik mekanik ipek: inek pek kürek bebek erkek 23
2.Rijmwoorden herkennen Uyaklı sözcükleri tanıma. Yönerge: Şimdi beni iyi dinle. Hangi sözcükler uyaklı değil? Rijmwoorden herkennen Opdracht: Luister goed, ik zeg woorden welk woord rijmt niet (per woordenrij) melek kelebek makas börek erkek bardak uçak kazak kalem parmak polis sis - sosis kale hapis yün dün gün ün muz araba para merhaba baba okul masa bavul pul kul bul saç kaç maç taç domates bira inek bebek erkek sinek Şimdi söyleyeceğim sözcüklere çok dikkat et. balık açık köpek fındık hastalık yılan sıçan balon hayvan alan yazmak gezmek okumak uyumak almak defter helikopter gitar sekreter yeter inek trafik elektrik mekanik pratik uzun sabun sevin burun buyrun pardon garson balon yalan on tren ben sen gel merdiven 24
Rijmen (vervolg) 3.Liedje aanleren bv. küçük dostum KÜÇÜK DOSTUM GELSENE (SAYIŞMACA) Küçük dostum gelsene, Ellerini versene, Ellerimizle şap. şap. şap. Ayaklarımızla rap, rap, rap Bir böyle bir şöyle, Dans edelim seninle. 25
4.Rijmzinnen nazeggen Yönerge: Uyaklı tümceyi tekrar et! Opdracht: zeg de rijmzin na Đnsan nerede? Heryerde. Güzel eşeğim, biraz öpeyim. Bir elde beş parmak, bak! Đki elim masada, şimdi yanımda. Yağmur yağıyor, seller akıyor. Haydi kebap kestane, yemeli tane tane. Pazara tatil var, çocuklar oynar. Bizim eve gelinir, misafirleri severiz. Leylek leylek havada, yumurtası tavada. 26
5.Rijmzinnen aanvullen Yönerge: Đyi dinle, şimdi sana bir cümle söyleyeceğim sen uyaklı sözcüğü ekle. Opdracht: Luister goed, ik zeg een zin vul jij een rijmwoord in. Đğne battı, canımı (yaktı) On, yatağa.. (kon) Bir, iki, üç, dört, beş kazma kürekle (deş) Ali Baba çay içti, Ayla yüzmeye...(gitti) Leylek leylek havada, yumurtası.(tavada) Tavada pekmez, yala yala.(bitmez) Đnci minci kim.(birinci) Yolda kaz, tavanda..(saz) Bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, sekiz, dokuz, on, git komşunun damına...(kon) Deli deli tepeli, kulakları...(küpeli) Çarşıdan aldım bir tane, eve geldim...(bin ) tane. Nar granaatappel Kız bakıyor camdan, at geçiyor.(yoldan) Çarşıdan aldım pirinci, benim babam.(kilimci) Ninem suyu getirdi, kedi sütü.(devirdi) Zie boek Tekerlemeler van Mehmet Önder. 27
6.Rijmwoorden zoeken Yönerge: Sana bir kelime söyleyeceğim, hangi kelimeler bu kelime ile uyaklı? Sen uyaklı kelime bulabilir misin? örnek: ağaç: kaç, saç... sepet: bisiklet, demet Opdracht: ik zeg één woord zoek jij rijmwoorden? okul ekmek kulak.. bitki.. pasta renk... salı... küçük... az... geç... boş... dolu... uzun... kısa... yaka... birinci... yüksek... kalın... (bavul) (gömlek) (bulmak) (içki) (hasta) (denk) (halı) (büyük) (saz) (seç) (hoş) (Bolu) (kuzun) (masa) (toka) (ikinci) (sinek) (kadın) 28
Auditieve identificatie 1. Van een opgegeven woord op woordniveau Yönerge: Benzer sözcüğü bul! örnek: Ali ismini her duyduğunda masaya vur Opdracht: Herken hetzelfde woord. voorbeeld: als je Ali hoort klop op de tafel (Ali) Elif Ali Ali Osman Fatih Ali Samed Ali Soner Ahmed Ali Ali Ayşe Ali Özgür Mesut Yusuf Veli Ali Dinle: Sema duyduğunda masaya vur Luister: als je Sema hoort klop op de tafel (Sema) Sema Sema Sibel Simge Sema Kezban Melike Sema Selda Semra Erbil Azra Đlayda Zehra Sema Semra (telefon) yatak dolap telefon televizyon ayna top ev telefon masa kaşık tabak telefon telefon televizyon tarak telefon (tabak) bardak tabak tarak tuvalet kalem tabak şişe defter kamyon tarak tabak tamam bıçak (siyah) siyah yeşil simge kırmızı beyaz siyah Đsmet siyah mavi pembe siyah siyah sarı siyah (küçük) büyük küçük güzel uzun kısa zengin küçük fakir küçük zayıf 29
küçük küçük yavaş az (dört) dört kırk on üç dört yedi yirmi beş dört otuz sıfır dört dört bir altı sekiz dört (ve) ve ve ve için veya ve ve fakat niçin ve çünkü ve neden Vedat (yüzmek) koşmak okumak gelmek yüzmek yazmak görmek yemek yüzmek yüzmek konuşmak gülmek yüzmek (almak) almak aramak pişirmek boyamak almak atmak oturmak almak uyumak anlamak almak kesmek (gel!) ver! bak! git! gel! yaz! oku! sus! gel! genç! genç! geç! gel! gel! iç! düş! gel! 30
2. Van identieke woorden op woordreeksniveau Driewoordenreeksen Yönerge: Hangi sözcüğü iki kez duyuyorsun? Söyle! Đyi dinle: sana isimler ya da kelimeler söyleyeceğim, hangi sözcüğü iki defa duyuyorsun? örnek: Osman Mehmet - Osman (Osman) Opdracht: Luister goed, ik zeg woorden. Welk woord hoor je twee maal? Ayşe Ayşe Elif Tarkan Yusuf Yusuf Ali Tugay Ali Ağaç sıçan ağaç Bisiklet ev - bisiklet Kalem yaprak kalem tabak tabak okul şapka palto palto şiş şiş sis ateş bahçe ateş bıçak bıçak çatal kutu blok blok top araba top el masa el 31
Vierwoordenreeksen Yönerge: Hangi kelimeleri iki kez duyuyorsun? Đyi dinle:ben sözcükler söyleceğim. Hangi kelimeler iki kez duyuyorsun? örnek: Merve Đlknur Merve Fatih Opdracht: Welk woord hoor je tweemaal? Luister goed, ik zeg woorden, welk woord hoor je tweemaal? Ali Yusuf Mehmet Yusuf Seyit Osman Emin Seyit Tugay Tufan Tayfun Tugay Fatma Fadime Fatma Filiz Ayşe Aysel Aysel Azra Gülnur Ayşegül Gülnur Günnur sıçan dal sıçan top kazak kalem kahve kazak diş diz din diz dün gün gün yün sus sis söz sis dar kar kar var kara para masa - kara ot on ot ok tabak bardak bardak kazak et ev el el baş baş bal bak bir bin bir biz al az az at 32
3. Van identieke woorden op zinsniveau Yönerge: Beni iyi dinle! Sana iki cümle söyleyeceğim. Đki kere duyduğun kelimeyi bana söyle. örnek: inek koşuyor, inek gülüyor (inek sözcüğünü iki kez duyuyorsun) yeşil papağan kırmızı papağan (papağan) büyük ev küçük ev (ev) Opdracht: Luister goed, ik zeg twee zinnen, welk woord hoor je tweemaal? Osman gel! Osman yüz! Ayşe bak! Ayşe ver! Esra gülüyor. Esra yazıyor. Baba düşüyor. Baba sürüyor. Anne koşuyor. Anne uyuyor. Ağaç güzel. Ağaç yeşil. Kutu büyük. Kutu kırmızı. Araba yeni. Araba güzel. Sokak pis. Ayakkabı pis. Merhaba Yasin. Merhaba Selda. Elma yiyorum. Elma lezzetlidir. Ekmeği alıyor. annem ekmeği unuttu. Yeşil kalem ile yazıyor. Yeşil şapka nerede? Baba araba sürüyor. Araba bozuk. Hangi eteği alacak? Bu kırmızı eteği giyiyorum. Bu adam zengin. O kadın zengin. Top nerede? Çanta nerede? O fakir. O yorgun. Anne ve baba uyuyor. Köpek ve kedi koşuyor. Pek iyi! Đyi bak! Sen çok akıllısın. O çok güzel! 33
4. Van korte naar lange woorden 4.1. Van kort naar lang Şimdi beni iyi dinle, her defasında iki kelime söyleyeceğim; biri kısa diğeri ise uzun bir kelime. Sen uzun ve kısa kelimeleri göster. Luister goed, ik zeg telkens 2 woorden; eerst kort en dan wordt het woord langer. Toon mij het korte/lange woord. (deze woordjes moeten afzonderlijk op kaartjes gezet worden) göz gözlük söz sözlük yemek yemekhane pasta pastane hasta hastahane masa masa örtüsü diş diş fırçası hava havayolu kız kız kardeş diş diş doktoru meyve meyvesuyu posta posta pulu okul okul müdürü Şimdi beni iyi dinle. Sana bir sözcük söyleyeceğim, sen bu kelimeyi daha uzun bir sözcük yap. Luister goed ik zeg een woord en jij maakt het woord langer. örnek: ayak ayakkabı el eldiven çiçek.. kitap. erkek.. posta. çanta. yatak 34
4.2. Kortste langste woord Hangi sözcük en kısa? Ben iki kelime söyleyeceğim; hangi kelime en kısa? Welk woord is het kortst? Ik zeg telkens twee woorden, welk woord is het kortst? ev - otobüs Ali - Abdullah güneş ip kalem - çok Para - postane hemşire - top portakal - üç el - bilezik su - çikolata pek - kahvaltı sandalye - göz merdiven -kol pantalon - muz salı - çarsamba Hangi kelime en uzun? Welk woord is het langst? iyi - pencere kapı - karanlık süt - bilgisayar ayakkabı - gel gece - perşembe kelebek - tuz mavi - buzdolabı kara - istasyon kardeş - ip kar - öğretmen şemsiye - ot çay - domates gaz - hayvanlar fotoğrafçı - geç 35
Auditieve identificatie ( vervolg) Şimdi beni iyi dinle. Ben iki kelime söyleyeceğim. Bu iki kelimeden hangisi en kısa? Luister goed. Ik zeg telkens twee woorden, welk woord is het kortst? örnek: fil (olifant) sıçan (muis) fil en kısa kelimedir. kelebek kuş kuş en kısa kelimedir. Objectivatie van woorden:kunnen onderscheid maken tussen de vorm en de betekenis van een woord (vb. Fil is het kortste woord doch fil is in de realiteit het grootste dier) - para postane - el bilezik - merdiven ev - tavuk ayı - sinek fil - kova telefon - tarak diş - şapka pantolon - top araba - fabrika dükkan Şimdi beni iyi dinle; sana iki kelime söyleyeceğim; bu iki kelimden hangisi en uzun? Luister goed. Ik zeg telkens twee woorden, welk woord is het langst? örnek: fil sıçan kelebek kuş sıçan en uzun kelimedir. kelebek en uzun kelimedir. - otobüs taksi - tren araba - balina köpekbalığı - kurt sincap - fındık dal - at kedi 36
- kuş domuz - fare kaz 37
Auditieve identificatie (vervolg) 5. Van korte naar lange zinnen Şimdi beni iyi dinle. Sana iki tümce söyleyeceğim. Bu tümcelerden hangisi en kısa? Luister goed, ik zeg twee zinnen, welke zin is het kortst? Yüzmeyi seviyorum. Havuzda yüzmeyi seviyorum. Zil çalıyor. Okulda zil çalıyor. Annem elbise alıyor. Annem yeni elbiseler alıyor. Her çarşamba kütüphaneye gidiyorum. Kütüphaneye gidiyorum. Bu sabah aynayı sildim. Aynayı sildim. Şimdi beni iyi dinle. Sana iki tümce söyleyeceğim. Bu tümcelerden hangisi en uzun? Luister goed, ik zeg twee zinnen, welke zin is het langst? Çocuk oynuyor. Çocuk sokakta oynuyor. Dayım otobüs ile geliyor. Dayım geliyor. Annem eski deftere yazıyor. Annem yazıyor. Köpek eve koşuyor. Köpek ve kedi eve koşuyorlar. Büyükannem ekmek yapıyor. Büyükannem mutfakta ekmek yapıyor. 38
Auditieve identificatie (vervolg) Şimdi beni iyi dinle. Sana iki farklı tümce söyleyeceğim.tümcelerden hangisi en uzun veya en kısa? Luister goed, ik zeg twee zinnen, welke zin is het langst of het kortst? Sema nerde? Sema yeni okulunda. Bebek ağlıyor. Ormanda çok kuş var. (hangi tümce en kısa) (welke zin is het kortst) (hangi tümce en kısa) Dolabımda çok yeni elbise var. Şimdi iyiyim (hangi tümce en uzun) (welke zin is het langst) Tatilde beraber Türkiye ye geleceğiz. Tatil ne zaman? (hangi tümce en kısa) Yatağım büyük. Bahçede çok güzel çiçekler var. (hangi tümce en uzun) Karnım ağrıyor. Yarın ilk defa uçağa bineceğim. (hangi tümce en uzun) 39
Auditieve identificatie (vervolg) 6. Van eerste of laatste woord Şimdi sana iki sözcük söyleyeceğim, sonra da hangi sözcüğü önce hangi sözcüğü en son duyduğunu soracağım. Ik zeg telkens twee woorden, daarna vraag ik jou welk woord je eerst of laatst hoorde. (eerst met visuele voorstelling, hou rekening met de schrijfrichting, nagaan of het kind de begrippen eerst, laatst kent) 1. Eigennamen: Özel isim Ayşe - Emir Hilal - Ersad Cenk - Merve Osman - Volkan Sema - Taha Tugay - Erbil Mehmet - Aysun 2. Zelfstandige naamwoorden (dingen in de klas) (Sınıftaki eşyalar) top - bebek masa - dolap kalem - bardak resim - sandalye kapı - duvar çanta - kağıt pencere - kalem defter - saat tebeşir - tahta ayna - çiçek 40
3. Zelfstandige naamwoorden (dingen buiten de klas) Met logisch verband (Sınıf dışındaki eşyalar) sokak - araba fare - kedi bahçe - ağaç elma - armut etek - pantalon kalem - çanta sabun - havlu su - süt otobüs - durak gazete - dergi Zonder logisch verband göz - bardak parmak - dolap banyo - yüzük ayı - güneş kol - çiçek sınıf - yatak hap - vapur renk - köpek 41