BÖLGESEL GÖSTERGELER TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 2009

TÜİK BÖLGESEL GÖSTERGELER TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 2009 ISSN 1307-0894 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

TÜİK

3426 MTB: 2010-233-247 Adet II ISBN 978-975-19-4753-6

Önsöz ÖNSÖZ Türkiye İstatistik Kurumu, ülkemizin ekonomik, sosyal, demografik ve kültürel yap s ile ilgili say m ve araşt rmalardan elde ettiği bilgileri, başta kamu kurum ve kuruluşlar ve araşt rmac lar olmak üzere kamuoyunun kullan m na sunmaktad r. Yay nlar, tutarl l k, zamanl l k, şeffafl k ve gizlilik ilkeleri çerçevesinde kaliteli veri üretimi ve hizmet sunumu ilkelerine göre haz rlanmaktad r. Dünyada ve ülkemizde istatistiki bilgiye duyulan ihtiyac n her geçen gün artmas na paralel olarak, üretilen istatistiklerin iyileştirilmesi, geliştirilmesi, bölgesel istatistiklerin toplanmas, bölgelerin sosyoekonomik analizlerinin yap lmas, bölgesel politikalar n çerçevesinin belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemi ne uygun karş laşt r labilir istatistiki veri taban oluşturulmas amac yla, ülke genelinde İstatistiki Bölge Birimleri S n fland rmas (İBBS) tan mlanm ş, bu kapsamda Kurumumuzun Bölge Teşkilatlar n n güçlendirilmesi ve daha fonksiyonel hale getirilmesi için gereken altyap kurulmuştur. Yerel düzeyde kalk nma projeleri üretildikçe, veriye olan talep de artacakt r. Bu yay nda yer alan bölgesel veriler İBBS ye göre s n fland r lm şt r. Bölgesel düzeyde ayr nt l verilerin üretilmesi, kay tlara dayal verilerin geliştirilmesine bağl d r. Ulusal kay t sisteminin güncel olarak sürdürülmesi için TÜİK taraf ndan yürütülen faaliyetler devam etmektedir. Bölgesel düzeyde veri talebinin yüksekliği göz önünde bulundurularak haz rlanan bu yay n, değişik zamanlarda yay nlanan resmi istatistikler bir araya getirilerek, her aşamadaki karar al c ve kullan c lara kolayl k ve zaman tasarrufu sağlayacakt r. Bu yay n, ayn zamanda bölge yöneticilerinin verdikleri hizmetteki gelişmeleri ve eksiklikleri tesbit etmek amac yla, üretilen verileri göstergelere dönüştürerek karar almada kolayl k sağlayacak, İBBS ye göre Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye illerini kapsayan 2. düzeyde TR63 bölgesi bilgilerini içermektedir. Ayr ca yay nda, kullan c lar n karş laşt rma yapabilmelerini sağlamak üzere TR631 (Hatay), TR632 (Kahramanmaraş) ve TR633 (Osmaniye) 3. düzeyde bölge birimleri olan illerin göstergelerine de yer verilmektedir. Yay n n tüm kullan c lara kolayl k sağlamas n ve faydal olmas n dilerim. A. Ömer TOPRAK Başkan V. A. Ömer TOPRAK Ba kan V. III

İçindekiler Ç NDEK LER Sayfa Önsöz çindekiler Simge ve K saltmalar Aç klama Genel Bilgiler III V VI VII IX 1. Temel Göstergeler 1 2. Nüfus ve Sosyal Yap 29 Nüfus E ilimleri ve Demografi 37 Sa l k 55 E itim 57 Kültür 62 Adalet 66 Seçim 72 Çevre 74 gücü 78 Gelir Da l m 81 Tüketim Harcamalar 82 3. Ekonomik Yap 83 Milli Gelir 89 D Ticaret 90 Fiyat ve Endeksler 92 statistikleri 93 Enerji 95 n aat 96 Ula t rma 98 Tar m 101 Turizm 111 Ek 1. Veri kaynaklar 113 2. lgili Bilgilere Ula mak için 114 V

Simge ve Kısaltmalar Simge ve Kısaltmalar... Bilgi elde edilememi tir - Bilgi yoktur * 5429 say l Kanun gere i gizlilik ilkesine göre istatistiki birim say s üçten az oldu u için birimlere ili kin bilgiler verilememi tir. 0 Kullan lan birimin yar s ndan azd r TL Türk Liras $ ABD Dolar GSKD Gayri Safi Katma De er BBS statistiki Bölge Birimleri S n fland rmas TÜFE Tüketici Fiyatlar Endeksi TÜ K Türkiye statistik Kurumu % 20 lik gelir grubu Toplam hane gelirleri küçükten büyü e do ru s ralanarak, hanehalk say lar 5 e it parçaya bölünmek suretiyle gelir gruplar olu turulmu tur. USSS, 3.Rev Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararas Standart Sanayi S n flamas ISIC, Rev.3 VI

Açıklama AÇIKLAMA 1. Giri Bölgesel düzeyde kullan c talebi dikkate al narak seçilen belirli de i ken ve göstergelerden olu an bu yay n kullan c lar n bölgesel veriye daha kolay ula abilmesi amac yla haz rlanm t r. Ayr ca grafiklerle verinin daha kolay anla labilmesi amaçlanm t r. 2. Kapsam Yay n, 2000 y l ndan ba layarak mevcut en son y l verilerini içermekte, TR63 2. düzey bölgesi (Hatay, Kahramanmara, Osmaniye) ile TR631 (Hatay), TR632 (Kahramanmara ) ve TR633 (Osmaniye) 3. düzey illerinin yan nda, BBS 2. düzey (26 Bölge), BBS 3. düzey (81 il) göstergelerini kapsamaktad r. 3. Veri Kaynaklar Yay nda sunulan verilerin önemli bir k sm Türkiye statistik Kurumunun çal malar ya da ilgili kurumlarla yap lan i birli i ile elde edilmi tir. Bir bölümü ise ilgili kurumlar n yay nlar ndan oldu u gibi al nm t r. Yay n n ilk k sm nda bu verilerden yararlan larak göstergeler hesaplanm t r. Bu yay nda yer alan verilerin son güncelleme tarihi 16/03/2010 dur. 4. S n flamalar statistiki Bölge Birimleri S n fland rmas Bölgesel istatistiklerin toplanmas, geli tirilmesi, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yap lmas, bölgesel politikalar n çerçevesinin belirlenmesi ve Avrupa Birli i Bölgesel statistik Sistemine uygun, kar la t r labilir istatistiki veri taban olu turulmas amac yla ülke çap nda statistiki Bölge Birimleri S n fland rmas tan mlanm t r. statistiki Bölge Birimleri S n fland rmas nda iller 3. düzey olarak tan mlanm ; ekonomik, sosyal ve co rafi yönden benzerlik gösteren kom u iller ise bölgesel kalk nma planlar ve nüfus büyüklükleri de dikkate al narak 1. düzey ve 2. düzey olarak grupland r lmak suretiyle hiyerar ik statistiki Bölge Birimleri S n fland rmas yap lm t r. Buna göre: 1. düzey: 2. Düzey Bölge Birimlerinin grupland r lmas sonucu tan mlanm olup, 12 adettir 2. düzey: 3. düzeydeki kom u illerin grupland r lmas sonucu tan mlanm olup, 26 adettir 3. düzey: l düzeyinde 81 adet statistiki Bölge Birimi yer almaktad r. Her il bir statistiki Bölge Birimini tan mlamaktad r. S n fland rmaya ili kin ayr nt l bilgi statistiki Bölge Birimleri S n fland rmas tablosunda verilmektedir. VII

Açıklama statistiki Bölge Birimleri S n flamas ( BBS) 1. Düzey 2. Düzey 3. Düzey 1. Düzey 2. Düzey 3. Düzey TR1 stanbul TR10 stanbul TR100 stanbul TR8 Bat TR81 (Zonguldak, TR811 Zonguldak TR2 Bat TR21 ( Tekirda, TR211 Tekirda Karadeniz Karabük, TR812 Karabük Marmara Edirne, TR212 Edirne Bart n) TR813 Bart n K rklareli ) TR213 K rklareli TR82 (Kastamonu, TR821 Kastamonu TR22 (Bal kesir, TR221 Bal kesir Çank r, TR822 Çank r Çanakkale ) TR222 Çanakkale Sinop) TR823 Sinop TR3 Ege TR31 ( zmir) TR310 zmir TR83 (Samsun, TR831 Samsun TR32 (Ayd n, TR321 Ayd n Tokat, TR832 Tokat Denizli, TR322 Denizli Çorum, TR833 Çorum Mu la) TR323 Mu la Amasya) TR834 Amasya TR33 (Manisa, TR331 Manisa TR9 Do u TR90 (Trabzon TR901 Trabzon Afyonkarahisar TR332 Afyonkarahisar Karadeniz Ordu, TR902 Ordu Kütahya, TR333 Kütahya Giresun, TR903 Giresun U ak) TR334 U ak Rize, TR904 Rize TR4 Do u TR41 (Bursa, TR411 Bursa Artvin, TR905 Artvin Marmara Eski ehir, TR412 Eski ehir Gümü hane) TR906 Gümü hane Bilecik) TR413 Bilecik TRA Kuzeydo u TRA1 (Erzurum, TRA11 Erzurum TR42 (Kocaeli, TR421 Kocaeli Anadolu Erzincan, TRA12 Erzincan Sakarya, TR422 Sakarya Bayburt ) TRA13 Bayburt Düzce TR423 Düzce TRA2 (A r, TRA21 A r Bolu, TR424 Bolu Kars, TRA22 Kars Yalova) TR425 Yalova I d r, TRA23 I d r TR5 Bat TR51 (Ankara) TR510 Ankara Ardahan ) TRA24 Ardahan Anadolu TR52 (Konya, TR521 Konya TRB Ortado u TRB1 (Malatya, TRB11 Malatya Karaman) TR522 Karaman Anadolu Elaz, TRB12 Elaz TR6 Akdeniz TR61 (Antalya, TR611 Antalya Bingöl, TRB13 Bingöl Isparta, TR612 Isparta Tunceli ) TRB14 Tunceli Burdur) TR613 Burdur TRB2 (Van, TRB21 Van TR62 (Adana, TR621 Adana Mu, TRB22 Mu Mersin) TR622 Mersin Bitlis, TRB23 Bitlis TR63 (Hatay, TR631 Hatay Hakkari ) TRB24 Hakkari KahramanmaraTR632 Kahramanmara TRC Güneydo u TRC1 (Gaziantep, TRC11 Gaziantep Osmaniye) TR633 Osmaniye Anadolu Ad yaman, TRC12 Ad yaman TR7 Orta TR71 (K r kkale, TR711 K r kkale Kilis ) TRC13 Kilis Anadolu Aksaray, TR712 Aksaray TRC2 ( anl urfa, TRC21 anl urfa Ni de, TR713 Ni de Diyarbak r ) TRC22 Diyarbak r Nev ehir, TR714 Nev ehir TRC3 (Mardin, TRC31 Mardin K r ehir) TR715 K r ehir Batman, TRC32 Batman TR72 (Kayseri, TR721 Kayseri rnak, TRC33 rnak Sivas, TR722 Sivas Siirt) TRC34 Siirt Yozgat) TR723 Yozgat Top 12 26 81 VIII

Genel Bilgiler GENEL B LG LER Bölge Hatay, Kahramanmara ve Osmaniye olmak üzere üç ilden olu maktad r. Akdeniz Bölgesinde yer alan bölge, 23 484 km² lik yüzölçümü ile Türkiye yüzölçümünün % 2,9 una denk gelmektedir. Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi (2009 Nüfus Say m ) verilerine göre bölgenin kilometrekareye 127 ki i olan nüfus yo unlu u, 94 olan ülke nüfus yo unlu unun üstündedir. Bölgenin Akdeniz yamaçlar nda Akdeniz klimi ve Maki Bitki Toplulu u görülür. Yazlar s cak ve kurak, k lar l k ve ya l d r. Da lar n kuzey yamaçlar nda ve göller yöresindeyse iklim karasalla r. Bitki örtüsü de bozk rd r. Bu alanlarda yazlar s cak ve kurak, k lar so uk ve kar ya l d r. HATAY Tarihçesi Yakla k olarak 2 300 y ll k bir geçmi i olan Antakya'da ilk yerle imin tarihi M.Ö. 8000'e kadar uzan r. ehri skender'in ölümünden sonra imparatorlu unu payla an komutanlar ndan Seleukos kurmu tur. Daha sonra Part, Sasani, Bizans, Abbasi Toluno ullar, Aksitler, Hamdanogullar, Selçuklu, Haçl ve Memluk egemenliklerine girmi tir. ehir Yavuz Sultan Selim'in M s r Seferi s ras nda Osmanl egemenli ine geçmi tir. 1938'de ba ms z Hatay Devleti kurulmu, 1939'da Hatay Türkiye Cumhuriyeti'ne ba lanm t r. Co rafi Durumu Akdeniz in do u ucunda yer alan ve bir s n r ili olan Hatay, 5 827 km²dir. l, do u ve güneyde Suriye, kuzeydo uda Gaziantep in slahiye ilçesi, kuzey ve kuzeybat da Adana ve Osmaniye illeri, bat da da skenderun Körfezi ile çevrilidir. Kuzeyden güneybat ya do ru uzanan Nur Da lar (Amanos) ve Kel Da ile Suriye platolar aras nda kalan ilin verimli topraklar na sahip olan Amik Ovas, bat da erit halinde uzanan bir k y ovas n olu turur. lin ba l ca akarsular Asi, Karasu ve Afrin nehirleridir. ki tane sulama amac yla kullan lan baraj bulunmaktad r. Birisi karasu üzerinde kurulmu olan Tahtaköprü Baraj, di eri ise Bohsin Çay üzerinde kurulmu olan Yarseli Baraj 'd r. Hatay ili yazlar s cak ve kurak, k lar l k ve ya l geçen Akdeniz iklim ku a nda bulunmaktad r. klimin iç kesimlere do ru gidildikçe sertle ti i görülmektedir. Ortalama y ll k ya miktar ise 570-1160 mm aras nda de i mektedir. Ya iç kesimlerden k y ya do ru gidildikçe azalmaktad r. Hatay ilinin tipik iklim özelliklerinden biri güney-bat yönünden esen hakim rüzgard r. Hatay n do al bitki örtüsünü makiler ve ormanlar olu turur. lde do al örtüyü olu turan ormanlar, Amanos Da lar ile Kelda da yo unla maktad r. Amanos Da lar n n denize bakan yamaçlar nda, makilik alanlardan sonra, 800 m den 1200 m ye kadar ard ç gibi ibreli a açlarla, me e, kay n, k z lc k, kavak, ç nar ve tespih gibi yaprakl a açlardan olu an ormanlar bulunur. 1200 m nin üzerinde ibreli a açlardan k z lçam, karaçam, sedir ve yer yer ard çlardan olu an geni orman alanlar vard r. Kelda n Akdeniz e bakan kesimlerinde yakla k 900 m ye kadar, maki türü a açlardan mersin ve defneler çok yayg nd r. IX

Genel Bilgiler dari ve Sosyo - Ekonomik Durumu Hatay ilinin nüfusu, 2009 Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi sonuçlar na göre 1 448 418 ki idir. Bu nüfusun 715 653 ü ehirlerde, 732 765 i belde ve köylerde ya amaktad r. ehirde ya ayanlar n oran % 49, köyde ya ayanlar n oran % 51'dir. Yine ayn nüfus say m sonucuna göre, il merkezi nüfusu 202 216, ilin nüfus yo unlu u ise km² ba na 249 ki idir. Nüfus bak m ndan en büyük ilçeleri s ras yla Merkez, skenderun, Dörtyol ve Samanda d r. Yüzölçümü bak m ndan en büyük ilçesi Merkez, nüfus bak m ndan en küçük ilçesi Kumlu, yüzölçümü bak m ndan en küçük ilçesi Belen dir. Hatay daki ilçe say s 12, belediye say s 76 ve köy say s ise 362 dir. Mustafa Kemal Üniversitesi 1992 y l nda kurulmu tur. Hatay ili ehirle me oran,, ki i ba na gayri safi yurtiçi has la ve sanayi i kolunda çal anlar n toplam istihdama oran bak m ndan Türkiye ortalamalar n n alt ndad r. Y ll k nüfus art h z, tar m kolunda çal anlar n toplam istihdama oran ise Türkiye ortalamas n n üstündedir. Hatay ilinin ekonomik hayat na hakim sektörler; ticaret, tar m, sanayi, ula t rma (nakliyecilik) ve in aat sanayidir. Hatay ilinden demir-çelik mamulleri otomobil filtre imalat, tar m araç ve gereçleri imalat ve sat ile tar msal ürünlerden ba ta ya sebze ve meyve ile narenciye üretim ve ihracat yo un olarak yap lmaktad r. Hatay ta mac l k sektöründe stanbul dan sonra en fazla filoya sahip ikinci ildir. Sa l k turizmi aç s ndan Erzin içme ve kapl calar, Kumlu ilçesinde, K r khan Reyhanl karayolu üzerinde bulunan Hamamat kapl cas yerli ve yabanc çok say da turist çekmektedir. KAHRAMANMARA Tarihçesi Tekir Vadisi, Döngel Köyündeki ma aralarda yap lan ara t rmalarda ele geçen buluntular yörede insan yerle iminin Üst Paleolitik Ça da ba lad n ; Neolitik, Kalkolitik ve Eski Tunç Ça lar nda da sürdü ünü göstermektedir. ehri Hititler kurmu lard r. Daha sonra Asurlular, Persler, Romal lar, Bizansl lar, Araplar, Selçuklular, Memluklular, Dulkadiro ullar ve Osmanl lar ehre hakim olmu lard r. Dünyan n say l madalyal ehirlerinden biri olan Mara 'a Kurtulu Sava s ras nda halk n gösterdi i direni ten dolay 7 ubat 1973' den itibaren TBMM taraf ndan Kahramanl k unvan verilerek ad Kahramanmara olarak de i tirilmi tir. Co rafi Durumu Kahramanmara ilinin yüzölçümü 14 457 km² dir. lin kuzey kesimleri oldukça da l kt r. Yeryüzü ekilleri genellikle Güneydo u Toroslar n uzant lar olan da larla bunlar aras nda kalan çöküntü alanlar ndan olu maktad r. Arazi yüksekli i 350 metreden 3000 metreye kadar ç kan ilde geni ovalar vard r. Bunlar; Gavur, Mara, Göksun, A a Göksun, Af in, Elbistan, And r n, Mizmilli, X

Genel Bilgiler Narl ve nekli Ovalar d r. lin belli ba l da lar ise; Nurhak, Binbo a, Engizek, Uludaz ve Ah rda d r. Ceyhan nehri ile Aksu, Bertiz, Erkenez, Göksu, Göksun, Hurman, Körsulu, Sarsap ve Sö ütlü çaylar ba l ca akarsular d r. Kahramanmara, iklim yönünden Akdeniz iklimi ku a nda yer al r. Akdeniz klimi'nin tam tan m na uymaktad r, k lar l k ve ya l, yazlar s cak ve kurakt r. 1000 metreyi a an yüksekliklere ç k ld nda, k lar so uk ve kar ya l, yazlar nispeten serin bir Akdeniz da ikliminin etkileri hissedilir. lin Do u Anadolu Bölgesine giren kesimlerine ula ld nda ise yaz ile k aras ndaki s cakl k fark n n fazla oldu u, ya lar n ilkbahara do ru kayd karasal iklim görülmektedir. Kahramanmara topraklar n örten bitki varl, bölgeden farkl özellikler gösteren bir yap ya sahiptir. Kahramanmara ' n kuzey ve kuzeydo u k s mlar ç Anadolu iklimi hüküm sürdü ü için buralarda daha çok ekerpancar, bu day ve bakliyat yeti ir. Halbuki güney ve güneybat k s mlar Do u Akdeniz Bölgesinde oldu u için bitki örtüsü maki toplulu u eklindedir. Kahramanmara ilinde topraklar n yakla k 300 000 hektarl k k sm nda tar m ürünleri ekimi yap lmaktad r. Bir k s m fundal k ve maki d ndaki alanlardan ba ka 473 615 hektarl k ormanl k saha vard r. Bu da, il alan n n % 33.7'sini olu turmaktad r. dari ve Sosyo - Ekonomik Durumu Kahramanmara ilinin nüfusu, 2009 Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi sonuçlar na göre 1 037 491 dir. Nüfusun 605 531 i ehirlerde ya arken, 431 960 belde ve köylerde ya amaktad r. ehirde ya ayanlar n oran % 58, köyde ya ayanlar n oran % 42'dir. Yine ayn nüfus say m sonucuna göre, il merkezi nüfusu 384 953, ilin nüfus yo unlu u ise km² ba na 72 ki idir. Nüfus bak m ndan en büyük ilçeleri s ras yla Merkez, Elbistan, Af in, Pazarc k ve Türko lu dur. Yüzölçümü bak m ndan en büyük ilçesi Merkez, nüfus bak m ndan en küçük ilçesi Nurhak, yüzölçümü bak m ndan ise Ça layancerit d r. Kahramanmara daki ilçe say s 10, belediye say s 64 ve köy say s ise 476 d r. Kahramanmara Sütçü mam Üniversitesi 1992 y l nda kurulmu tur. Kahramanmara ili ehirle me oran, y ll k nüfus art h z, ki i ba na gayri safi yurtiçi has la ve sanayi i kolunda çal anlar n toplam istihdama oran bak m ndan Türkiye ortalamalar n n alt ndad r. Y ll k nüfus art h z, tar m kolunda çal anlar n toplam istihdam oran ise Türkiye ortalamas n n üstündedir. Kahramanmara ' n ekonomik yap s, Cumhuriyet'ten 1980'li y llara kadar genellikle tar m, hayvanc l k ve küçük el sanatlar na dayal olarak geli mi tir. Kahramanmara 'ta sanayile me, genel itibariyle tekstil sektörü alan nda gerçekle mi tir. Bununla birlikte, geçmi ten gelen küçük el sanatlar ndan bak rc l k ve alüminyumculu un uzant s olarak çelik mutfak e yalar sektörü de ayn sanayile me e iliminden pay n oldukça önemli ölçüde alm t r. Sektör büyüklü ü aç s ndan, tekstil sanayinden sonra ikinci s rada Çelik E ya Sanayi yer almaktad r. Kentin en önemli sektörlerinden biri olan toz ve pul bibercilikte sanayile meye paralel olarak geli me e ilimindedir. Kahramanmara ' n ün kazanmas na yol açan dondurma sektörü en h zl geli en sektörler aras ndad r. XI

Genel Bilgiler OSMAN YE Tarihçesi Kalkolitik ve ilk tunç ça lar nda Lelegler adl kavmin hüküm sürdü ü topraklarda daha sonralar Büyük Hitit devleti, Asur, Roma, Bizans, Selçuklular ve nihayet Osmanl mparatorlu u egemenli i alt na girmi tir. Cumhuriyetin ilan ile vilayet olmu, 1933 y l nda tekrar ilçe olarak idari yap s n sürdürmü tür. 24 Ekim 1996 tarihinde eski hakk iade edilmi ve Osmaniye il statüsüne kavu mu tur. Co rafi Durumu Osmaniye ili Akdeniz Bölgesi nin do usunda yer almaktad r. Do usunda Gaziantep, güneyinde Hatay (Antakya), bat s nda Adana, kuzeyinde Kahramanmara illeri ile çevrilidir. lin yüzölçümü 3 196 km 2 dir. Osmaniye do u ve güneydo usundaki Amanoslar ve bat dan kuzeye uzanan Toroslar ile çevrilidir. Osmaniye nin etraf n çeviren baz da ve tepeler Düldül, Koyunmeleden, Daz tepe, Kösür, Büyük Kösür, Tozakl k, Hac da, Honazin Gedi i, Haçbel ve Bo atepe dir. Kahramanmara topraklar nda do an Ceyhan Nehri, Osmaniye topraklar ndan geçerek Akdeniz e ula r. Ceyhan nehri ile birlikte Savrun, Sumbas, Hamus, Kesiksu, Karaçay ve Sabun çaylar ilin akarsu kaynaklar d r. Bu akarsular n üzerinde Aslanta, Berke, Kalecik ve Kesiksu barajlar bulunmaktad r. Bu nehirler üzerinde kurulmu bulunan barajlarla Osmaniye nin verimli topraklar sulanmaktad r. Da l k ve oval k alanlarda farkl l k göstermekle birlikte, Akdeniz iklimi karakteristi indedir. Yazlar s cak ve kurak, k lar l k ve ya l d r. Oval k alanlarda yazlar çok s cak geçer. Akdeniz ikliminin hüküm sürdü ü Osmaniye de, yine Akdeniz bitkilerinin tamam na yak n n görmek mümkündür. Osmaniye ilinin tabii bitki örtüsü, ova tabanlar nda kültür bitkileri, e ik sahalarda makiler, yüksek k s mlarda i ne yaprakl çam ormanlar ile kapl d r. dari ve Sosyo - Ekonomik Durumu Osmaniye ilinin nüfusu, 2009 Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi sonuçlar na göre 471 804 tür. Nüfusun 339 559 u ehirlerde ya arken, 132 245 i belde ve köylerde ya amaktad r. ehirde ya ayanlar n oran % 72, köyde ya ayanlar n oran % 28'dir. Yine ayn nüfus say m sonucuna göre, il merkezi nüfusu 194 339, ilin nüfus yo unlu u ise km² ba na 151 ki idir. Nüfus bak m ndan en büyük ilçeleri s ras yla Merkez, Kadirli ve Düziçi dir. Yüzölçümü bak m ndan en büyük ilçesi Kadirli, nüfus ve yüzölçümü bak m ndan en küçük ilçesi Hasanbeyli dir. Osmaniye deki ilçe say s 7, belediye say s 16 ve köy say s ise 160 d r. 2007 y l nda Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi kurulmu tur. Osmaniye ili ehirle me oran, ki i ba na gayri safi yurtiçi has la ve sanayi i kolunda çal anlar n toplam istihdama oran bak m ndan Türkiye ortalamalar n n alt ndad r. Y ll k nüfus art h z ve tar m kolunda çal anlar n toplam istihdama oran ise Türkiye ortalamas n n üstündedir. Halk n geçimini öncelikle hayvanc l k ve tar m sa lamaktad r. Tar m ürünlerinin ilk s ras nda yerf st, portakal ve pamuk gelmektedir. XII

Temel Göstergeler Sayfa Açıklama 2 Grafik 1.1 ehir-köy nüfusunun toplam nüfus içindeki oran, 2009 4 1.2 Nüfus yo unlu u, 2009 4 1.3 Toplam ya ba ml l k oran, 2009 5 1.4 Y ll k nüfus art h z, 2009 5 1.5 Ö retmen ba na dü en ö renci say s (ilkö retim), 2009/2010 6 1.6 Yüz bin ki i ba na dü en hastane yatak say s, 2007 6 1.7 Belediyelerde ki i ba temin edilen günlük içme ve kullanma suyu miktar, 2006 7 1.8 Ki i ba na toplam elektrik tüketimi, 2008 7 1.9 Ki i ba na Gayri Safi Katma De er, 2006 8 1.10 gücü göstergeleri, 2009 8 1.11 Çal an say lar n n Türkiye toplam içindeki pay, 2006 9 1.12 Maa ve ücretlerin Türkiye toplam içindeki pay, 2006 9 1.13 Ki i ba na bitkisel üretim de eri, 2008 10 1.14 Ki i ba na canl hayvanlar de erleri, 2008 10 1.15 Ki i ba na d ticaret, 2008 11 1.16 TÜFE-Bir önceki y l n ayn ay na göre de i im oran (%), 2009 11 Tablo 1.1 BBS ikinci düzey (26 bölge) gösterge ve s ralamalar, 2006-2009 12 1.2 BBS üçüncü düzey (81 il) gösterge ve s ralamalar, 2006-2009 19

Temel Göstergeler 1. TEMEL GÖSTERGELER Bu bölümde bölgedeki geli melere ait temel göstergeler BBS 2. düzey (26 bölge) ve BBS 3. düzey (81 il) ayr m nda verilmi tir. Ki i ba na göstergeler hesaplan rken her bir düzey için ilgili y la ait Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi (ADNKS) nüfus say m sonuçlar kullan lm t r. Tan m ve Kavramlar Nüfus art h z : Birbirini izleyen iki say m n kesin sonuçlar na dayan larak, do al art ba nt s n n yard m ile hesaplanmaktad r. Do al art ba nt s n n gösterimi öyledir: P n =P o.e rn Bu ba nt daki terimlerden: P n : iki ard l say mdan ikincisini, P o : iki ard l say mdan birincisini, e : 2.7182818 (sabit say ), n : iki say m aras nda bulunan zaman birimi say s n, r : iki say m aras nda, zaman birimi içerisindeki nüfus art h z n göstermektedir. Nüfus yo unlu u: Bir kilometrekareye dü en nüfustur. Nüfus yo unlu u hesaplan rken göl hariç yüzölçümü verileri kullan lm t r. ehir nüfusu: l ve ilçe merkezleri belediye s n rlar içindeki nüfustur. Köy nüfusu: Belde ve köylerdeki nüfustur. Ya : Ki inin bitirmi (tamamlam ) oldu u ya t r. Cinsiyet oran : Her 100 kad n için erkek say s d r. Toplam ya ba ml l k oran : 15-64 ya grubundaki her 100 ki i için 0-14 ve 65 ve daha yukar ya gruplar ndaki ki i say s d r. (0-14 ya taki nüfus)+(65 ve daha yukar ya grubundaki nüfus) Ba ml l k Oran = ------------------------------------------------------------------------------------------ * 100 (15-64) ya taki nüfus oran d r. gücüne kat lma oran : gücünün kurumsal olmayan çal ma ça ndaki nüfus içindeki 2

Temel Göstergeler sizlik oran : gücündeki her 100 ki i içinde i siz olanlar n n say s d r. Bir ba ka deyi le, i siz hanehalk nüfusunun i gücüne oran d r. hracat: Bir ülkede yerle ik ki i ve kurumlar n di er ülkelere mal satmas d r. thalat: Bir ülkede yerle ik ki i ve kurumlar n di er ülkelerden mal sat n almas d r. Bölgesel Ki i Ba Gayri Safi Katma De er: Bölgesel gayrisafi katma de erin y l ortas bölge nüfusuna bölünmesi ile elde edilen de erdir. Yerel Birim: Co rafi olarak tan mlanan bir yerdeki mal ve hizmetlere ili kin faaliyetleri ya da bunlar n bir k sm n yürüten bir giri im ya da giri imin bir parças d r. Yerel birim giri imin; merkez, büro, ma aza, büfe, fabrika, atölye, maden oca, antiye, otel, lokanta, kafe, okul, hastane, depo gibi adresi co rafi olarak tan mlanabilen bir yerdeki yerle ik olan bölümüdür. Bu yerde ya da bu yerde ekonomik faaliyet tek ve ayn giri im için bir ya da daha çok ki inin tam gün ya da k smi olarak çal mas yla yürütülür. Giri im merkezinin bulundu u yer de bir yerel birimdir. Çal anlar Say s : Ücretle çal anlar n y ll k ortalama say s na i sahibi ve ortaklarla, ücretsiz çal an aile fertlerinin ve ç raklar n y ll k ortalama say s n n eklenmesi ile bulunur. Maa ve ücretler: Hesap dönemi boyunca yap lan i kar l nda, bordroda say lan (evde çal anlar dahil) bütün ki ilere ödenebilir ayni veya nakdi toplam kar l klar olarak tan mlan r. Trafik kazas : Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla arac n kar t ölüm,yaralanma ve zararla sonuçlanm olan olayd r. Belediyelerde ki i ba temin edilen günlük su miktar : Belediyeler taraf ndan içme ve kullanma suyu ebekesi ile da t lmak üzere temin edilen günlük ortalama su miktar n n, içme ve kullanma suyu ebekesine ba l nüfusa oran d r. lkö retim: 1997/`98 ö retim y l ndan önce ilkokullarda 5 y ll k zorunlu e itim uygulanmakta, 6-10 ya grubundaki çocuklar kapsamakta idi. 18.08.1997 tarihinde ç kan 4306 say l yasa ile 1997/`98 ö retim y l ndan itibaren 8 y ll k kesintisiz zorunlu ilkö retime geçilmi tir. Devlet okullar paras zd r. Bu okullar bitirenlere ilkö retim diplomas verilmektedir. lkö retim 6-13 ya grubundaki çocuklar n e itimini kapsamaktad r. Halk kütüphaneleri: Kad n, erkek, her ya ta, her düzeyde ve her meslekten okuyucunun çe itli konularda haz rlanm eserlerden ücretsiz ve serbestçe yararlanmas n sa layan, hizmet verdikleri bölgenin kültürel, sosyal ve teknik alanda kalk nmas na yard mc kaynak olu turan kurumlard r. 3

Temel Göstergeler

Temel Göstergeler

Temel Göstergeler 6

Temel Göstergeler

Temel Göstergeler

Temel Göstergeler 9

Temel Göstergeler 10

Temel Göstergeler 11

Temel Göstergeler 1.1 BBS ikinci düzey (26 bölge) gösterge ve s ralamalar (%) S ra S ra S ra ( ) S ra (%) S ra 75,5-94 - 49,3-14,5-101,0 - TR10 stanbul 99,0 1 2 486 1 42,0 23 17,0 10 101,3 10 TR21 Tekirda, Edirne, K rklareli 66,9 11 81 12 40,1 25 6,4 21 105,0 3 TR22 Bal kesir, Çanakkale 57,7 19 67 17 43,5 20 7,9 18 101,3 10 TR31 zmir 91,1 3 322 2 39,9 26 18,9 6 100,0 17 TR32 Ayd n, Denizli, Mu la 57,0 20 84 11 44,7 18 12,3 11 101,3 10 TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, U ak 61,7 16 66 18 46,3 16 9,2 15 100,0 17 TR41 Bursa, Eski ehir, Bilecik 87,5 4 123 8 42,5 22 18,8 7 100,0 17 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 79,8 6 158 4 45,2 17 17,9 8 101,3 10 TR51 Ankara 97,1 2 190 3 41,0 24 22,2 2 99,4 20 TR52 Konya, Karaman 72,2 9 47 21 52,4 9 11,1 14 97,9 26 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 68,0 10 72 15 44,0 19 30,5 1 102,8 5 TR62 Adana, Mersin 83,1 5 126 7 48,4 15 20,2 3 100,2 16 56,2 21 127 6 56,7 7 17,2 9 102,4 6 TR71 K r kkale, Aksaray, Ni de, Nev ehir, K r ehir 61,2 17 48 19 51,4 12 8,0 17 98,9 21 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 73,8 8 39 23 52,2 10 11,6 13 101,2 14 TR81 Zonguldak, Karabük, Bart n 49,8 24 108 9 43,0 21 5,9 22 98,0 24 TR82 Kastamonu, Çank r,sinop 54,2 23 28 25 53,4 8 11,7 12 98,0 24 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 62,6 15 73 14 50,2 14 7,2 20 98,7 23 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümü hane 55,2 22 72 15 50,3 13 7,6 19 98,9 21 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 60,9 18 26 26 57,7 6 0,9 25 102,2 7 TRA2 A r, Kars, I d r, Ardahan 46,2 26 38 24 69,9 4-4,2 26 108,1 1 TRB1 Malatya, Elaz, Bingöl, Tunceli 64,8 12 45 22 51,7 11 1,5 24 101,5 9 TRB2 Van, Mu, Bitlis, Hakkari 48,6 25 48 19 77,7 2 8,9 16 106,3 2 TRC1 Gaziantep, Ad yaman, Kilis 79,4 7 155 5 64,9 5 19,6 5 100,8 15 TRC2 anl urfa, Diyarbak r 63,3 13 93 10 76,9 3 19,9 4 101,7 8 TRC3 Mardin, Batman, rnak, Siirt 62,9 14 76 13 81,8 1 2,3 23 104,0 4 Not. Nüfus yo unlu u için göl hariç alanlar kullan lm t r. ehir nüfusunun toplam nüfus içindeki oran 2009 Nüfus yo unlu u 2009 Toplam ya ba ml l k oran 2009 Y ll k nüfus art h z 2009 Cinsiyet oran 2009 12

Temel Göstergeler 1.1 BBS ikinci düzey (26 bölge) gösterge ve s ralamalar (devam) Binde S ra S ra S ra S ra S ra - - 22-262 - 266-30 - TR10 stanbul 3,1 8 28 2 258 16 24 26 51 1 TR21 Tekirda, Edirne, K rklareli 6,6 6 21 8 284 11 314 16 39 5 TR22 Bal kesir, Çanakkale 1,6 9 16 24 266 14 331 15 31 8 TR31 zmir 7,0 5 20 12 302 10 80 25 43 3 TR32 Ayd n, Denizli, Mu la 0,4 11 17 19 219 20 441 7 27 9 TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, U ak -3,9 15 18 17 282 12 334 13 20 13 TR41 Bursa, Eski ehir, Bilecik 5,6 7 21 8 279 13 187 22 42 4 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 7,3 4 21 8 242 17 134 23 33 7 TR51 Ankara 8,0 2 20 12 359 3 108 24 49 2 TR52 Konya, Karaman -2,5 14 20 12 264 15 381 10 12 22 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 7,5 3 20 12 336 5 301 18 37 6 TR62 Adana, Mersin -0,3 12 23 7 241 18 245 21 27 9-4,5 16 21 8 152 24 257 19 15 17 TR71 K r kkale, Aksaray, Ni de, Nev ehir, K r ehir -5,4 20 17 19 237 19 743 2 14 19 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat -4,7 18 19 16 307 9 333 14 15 17 TR81 Zonguldak, Karabük, Bart n -4,6 17 17 19 338 4 250 20 27 9 TR82 Kastamonu, Çank r,sinop 9,2 1 16 24 312 8 764 1 13 21 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya -4,7 18 17 19 319 7 465 6 24 12 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümü hane 0,6 10 16 24 325 6 488 5 18 14 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt -8,8 23 17 19 364 2 588 3 17 15 TRA2 A r, Kars, I d r, Ardahan -20,2 26 24 6 115 25 314 16 3 25 TRB1 Malatya, Elaz, Bingöl, Tunceli -6,3 22 18 17 379 1 548 4 14 19 TRB2 Van, Mu, Bitlis, Hakkari -11,3 24 27 3 161 23 409 8 3 25 TRC1 Gaziantep, Ad yaman, Kilis -2,2 13 26 5 183 21 382 9 16 16 TRC2 anl urfa, Diyarbak r -6,2 21 30 1 172 22 346 11 10 23 TRC3 Mardin, Batman, rnak, Siirt -14,4 25 27 3 115 25 339 12 6 24 Kaynak: (1) Milli E itim Bakanl (2) Sa l k Bakanl (3) Kütüphaneler ve Yay mlar Genel Müdürlü ü Net göç h z 2009 lkö retimde ö retmen ba na ö renci say s (1) 2009-2010 Yüz bin ki i ba na hastane yatak say s (2) 2007 Bin ki i ba na halk kütüphanelerinden yararlanma say s (3) 2008 Onbin ki i ba na sinema koltuk say s 2008 13

Temel Göstergeler 1.1 BBS ikinci düzey (26 bölge) gösterge ve s ralamalar (devam) (litre/ ki i-gün) S ra (kwh) S ra S ra S ra 245-2 264-98 1 457 - TR10 stanbul 190 24 2 363 9 137 3 977 22 TR21 Tekirda, Edirne, K rklareli 224 22 4 907 1 88 12 1 553 14 TR22 Bal kesir, Çanakkale 281 8 2 853 6 100 7 2 019 3 TR31 zmir 227 20 4 144 3 125 4 1 687 11 TR32 Ayd n, Denizli, Mu la 302 6 2 204 11 120 5 2 137 2 TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, U ak 266 16 1 908 14 90 10 1 860 6 TR41 Bursa, Eski ehir, Bilecik 169 26 3 129 5 104 6 1 723 10 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 337 2 4 500 2 82 14 1 937 5 TR51 Ankara 241 19 1 892 15 191 1 1 970 4 TR52 Konya, Karaman 272 11 2 289 10 98 8 1 738 9 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 327 3 2 645 8 138 2 2 500 1 TR62 Adana, Mersin 272 11 1 946 13 87 13 1 668 12 216 23 2 657 7 70 18 1 168 20 TR71 K r kkale, Aksaray, Ni de, Nev ehir, K r ehir 275 10 1 719 16 79 16 1 750 8 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 276 9 1 676 17 90 10 1 549 15 TR81 Zonguldak, Karabük, Bart n 284 7 3 348 4 97 9 1 362 17 TR82 Kastamonu, Çank r,sinop 347 1 1 418 18 82 14 1 834 7 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 272 11 1 347 19 77 17 1 571 13 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümü hane 271 14 1 247 21 56 20 1 424 16 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 256 17 1 044 23 52 22 1 272 18 TRA2 A r, Kars, I d r, Ardahan 225 21 613 25 19 24 714 24 TRB1 Malatya, Elaz, Bingöl, Tunceli 325 4 1 338 20 55 21 1 172 19 TRB2 Van, Mu, Bitlis, Hakkari 305 5 576 26 18 25 648 25 TRC1 Gaziantep, Ad yaman, Kilis 242 18 2 079 12 62 19 1 167 21 TRC2 anl urfa, Diyarbak r 267 15 1 095 22 32 23 753 23 TRC3 Mardin, Batman, rnak, Siirt 183 25 946 24 17 26 521 26 Kaynak: (4) Türkiye Elektrik Da t m Anonim irketi (5) Emniyet Genel Müdürlü ü (6) Emniyet Genel Müdürlü ü, Jandarma Genel Komutanl Belediyelerde ki i ba temin edilen günlük içme ve kullanma suyu miktar 2006 Ki i ba na toplam elektrik tüketimi (4) 2008 Bin ki i ba na özel otomobil say s (5) 2009 Bir milyon nüfusta trafik kaza say s (6) 2008 14