SOSYAL GÜVENLİK REFORMU A.Tuncay TEKSÖZ TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi
İşgücünün Durumu TÜRKİYE KENT KIR 2005 2006 2005 2006 2005 2006 Kurumsal olmayan sivil nüfus (000) 71 915 72 879 44 631 45 681 27 284 27 198 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus (000) 51 050 51 922 31 902 32 976 19 147 18 947 İşgücü (000) 24 683 25 148 14 638 15 096 10 045 10 052 İstihdam (000) 22 197 22 805 12 819 13 394 9 378 9 410 İşsiz (000) 2 487 2 344 1 819 1 702 667 642 İşgücüne katılma oranı (%) 48,4 48,4 45,9 45,8 52,5 53,1 İstihdam oranı (%) 43,5 43,9 40,2 40,6 49,0 49,7 İşsizlik oranı (%) 10,1 9,3 12,4 11,3 6,6 6,4 Tarım dışı işsizlik oranı (%) 13,1 11,9 12,9 11,7 13,7 12,7 Genç nüfusta işsizlik oranı (1) (%) 18,8 18,8 22,1 21,4 13,8 14,8 Eksik istihdam oranı (%) 3,4 3,2 2,8 2,8 4,2 3,8 Genç nüfusta eksik istihdam oranı (1) (%) 4,2 3,9 3,1 2,7 5,9 5,6 İşgücüne dahil olmayanlar (000) 26 366 26 774 17 264 17 880 9 102 8 895 (1) 15-24 yaş grubundaki nüfus
İşgücünün yaş dağılımı 65 + 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 4000 3000 2000 1000 0 1000 2000 3000 4000 Erkek iş gücü Erkek nüfus Kadın işgücü Kadın nüfus
Genç bir nüfusa sahibiz fakat hızla yaşlanıyoruz 2005 ERKEK KADIN 91 76 61 46 31 16 1 837 637 437 237 37 163 363 563 763 YAŞ 2026 ERKEK KADIN 91 76 61 46 31 16 1 837 637 437 237 37 163 363 563 763 YAŞ 2050 2075 ERKEK KADIN 91 76 61 46 31 16 1 837 637 437 237 37 163 363 563 763 YAŞ ERKEK KADIN 91 76 61 46 31 16 1 YAŞ 837 637 437 237 37 163 363 563 763
Demografik Fırsat Penceresi 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2002 2005 2008 2011 2014 2017 2020 2023 2026 2029 2032 2035 2038 2041 2044 2047 2050 yaşlı bağımlılık oranı(65+/15-64) genç bağımlılık oranı (0-14/15-64) toplam bağımlılık oranı (0-14 ve 65+)/15-64 emeklilik sistemi bağımlılık oranı (emekli/aktif)
Mevcut Kurumlar: Kapsanan Nüfus SOSYAL SİGORTA PROGRAMLARININ KAPSADIĞI NÜFUS (Ağustos 2006 İtibariyle) SSK BAĞ-KUR EMEKLİ SANDIĞI ÖZEL SANDIKLAR GENEL TOPLAM 1-AKTİF SİGORTALI 8.179.590 3.353.500 2.431.298 77.743 14.042.131 2-EMEKLİLER 4.416.679 1.707.690 1.616.161 77.700 7.818.230 3-BAĞIMLILAR 31.688.861 11.143.944 5.236.137 154.590 48.223.532 TOPLAM 44.285.130 16.205.134 9.283.596 310.033 70.083.893 (%) 63,2% 23,1% 13,2% 0,4% AKTİF/PASİF ORANI (1)/(2) BAĞIMLILIK ORANI (2+3)/(1) 1,85 1,96 1,50 1,00 1,58 4,41 3,83 2,82 2,99 3,51
Aktif/Pasif Oranı ve Çalışabilir Nüfusun Yaşlı Nüfusa Oranı (Diğer Ülkeler ve Türkiye, 1990 lı yılların ortalaması) Aktif / Pasif Sigortalı 20-59 yaş arası nüfus / 60 yaş üzeri nüfus Aktif / Pasif Sigortalı 20-59 yaş arası nüfus / 60 yaş üzeri nüfus OECD - Yüksek gelir grubu 2.1 2.9 Doğu Avrupa ve Eski Sovyetler Birliği 1.6 3.5 ABD 3.0 3.4 Azerbaycan 1.5 5.4 Kanada 2.5 3.5 Bulgaristan 1.2 2.6 Almanya 1.9 2.8 Çek Cumhuriyeti 1.9 3.2 İngiltere 2.5 2.6 Estonya 1.7 3.0 Fransa 2.1 2.7 Macaristan 1.3 2.8 İtalya 1.4 2.6 Kazakistan 1.5 5.3 Portekiz 1.8 2.9 Polonya 1.9 3.4 İspanya 1.8 2.7 Romanya 1.7 3.1 Yunanistan 2.3 2.4 Ukrayna 1.3 2.9 Latin Amerika ve Karayipler 4.1 6.0 Afrika - Güney Sahra 15.2 8.3 Arjantin 1.6 3.7 Doğu Asya ve Pasifik 4.9 6.7 Brezilya 1.7 7.1 Çin 5.3 5.8 Şili 4.1 5.7 Endonezya 2.6 7.4 Meksika 8.0 7.8 Kore 8.3 6.3 Peru 3.2 7.0 Singapur 12.5 5.6 Kuzey Afrika ve Orta Doğu 3.3 6.6 Vietnam 1.8 6.2 Cezayir 2.9 7.7 Türkiye 2.0 7.1 Mısır 2.9 6.8 İsrail 3.2 4.6 Tunus 4.9 6.8 Kaynak: Dünya Bankası
Aktif/Pasif oranı, çalışabilir nüfusun yaşlı nüfusa oranıyla ne ölçüde uyumlu? 1.30 Uyumlu 0.65 Uyumsuz 0.00 Kore Meksika Yunanistan İngiltere Çin ABD Fransa Kanada Tunus Şili İsrail Almanya İspanya Portekiz Çek Cum. Estonya Romanya Polonya İtalya Bulgaristan Peru Macaristan Ukrayna Mısır Arjantin Cezayir Endonezya Kazakistan Vietnam Turkiye Azerbaycan Brezilya
Mevcut Sistem Yoksulluğa Karşı Yeterince Koruma Sağlayamıyor 120 100 80 Hanehalkı Fertlerinin İşteki Durumuna Göre Yoksulluk Oranı * (%) - 2003 Kayıt dışı istihdamın % 76 si** (2005) Nüfus Payı Yoksulluk Oranı 60 40 20 0 Toplam Ücretli Yevmiyeli İşveren Kendi Hsb. Ücretsiz Aile İşçisi İşsizler Aktif olmayanlar 15 Yaşından Küçük *Gıda ve gıda dışı harcamalar dikkate alınmıştır. ** 2005 Ağustos Ayı Kaynak: DİE
Mevcut emeklilerimizin büyük bir bölümü genç 58 (K) 60 (E) Yaşın Altındaki Emeklilerin Toplam Emekliler İçindeki Oranı SSK 80% 60% 40% 20% 0% Kadın Erkek 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 2022 2024 2026 % emeklilik yaşının altında Emekli Sandığı 80% 60% 40% 20% 0% Kadın Erkek 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 2022 2024 2026 % emeklilik yaşının altında
Mevcut Kurumların Finansman Açığı Artış Eğilimindedir 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% Programlanan 1,0% 0,0% 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 (GT) SSK Bağ-Kur Emekli Sandığı Toplam
Finansman Açığı Ekonomik İstikrarı Tehdit Edecek Büyüklükte Sistemin son on bir yıllık açığı faizde değerlendirilseydi ne olurdu? 2005 sonu (Milyar YTL) SSK, BK ve ES nın 1994-2005 arası açıklarının Hazine borçlanma faizleriyle güncellenmiş değeri Toplam iç borç stoku 578.5 254,3 Toplam konsolide borç stoku 346.1 GSMH 485.1
SOSYAL GÜVENLİK REFORMUNUN DÖRT ANA BİLEŞENİ Bileşen 1- Hak ve yükümlülüklerin eşitlendiği, mali olarak sürdürülebilir tek bir emeklilik sigortası sisteminin kurulması Bileşen 2- Nüfusun tamamına, eşit, sağlık tesislerinin ortak kullanıldığı, kolay ulaşılabilir ve kaliteli sağlık hizmeti sunumunu finanse eden genel sağlık sigortası sisteminin oluşturulması Bileşen 3- Dağınık bir halde yürütülen sosyal yardımların merkezi olarak izlenebildiği, nesnel yararlanma ölçütlerine dayalı bir sosyal yardımlar sisteminin oluşturulması ve halen sosyal güvenlik kurumları tarafından sürdürülen primsiz ödemelerin toplulaştırılması Bileşen 4- Bu üç temel işlevin mali kurum disiplini içinde, bütünleşmiş, etkin ve vatandaşlarımızın günlük hayatlarını kolaylaştıracak şekilde sunulduğu yeni kurumsal yapının oluşturulması
Emeklilik Sisteminin Açık Projeksiyonu (GSYİH %) 7.0% 6.0% 5.0% 4.0% 3.0% 2.0% 1.0% 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 2065 2070 2075 Mevcut Durum Reform Sonrası Durum
GSS Finansman Açığı Projeksiyonu (GSYİH %) 10.0% 9.0% 8.0% 7.0% 6.0% 5.0% 4.0% 3.0% 2.0% 1.0% 0.0% 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 Mevcut Durum GSS + Sağlık Reformu Sadece GSS