ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI AĞRI GELİŞİM PLANI

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI AĞRI GELİŞİM PLANI (2014-2018)

İçindekiler ÖNSÖZ... 1 1 GENEL BİLGİLER... 3 1.1 KONUMU... 3 1.2 COĞRAFYA... 3 1.2.1 Akarsular ve Göller... 4 1.3 İKLİMİ... 5 1.4 BİTKİ ÖRTÜSÜ... 5 1.5 NÜFUS... 6 2 MEVCUT DURUM VE POTANSİYEL... 7 2.1 SU VE SU YAPILARI... 7 2.1.1 Su Kullanımına İlişkin Öngörüler... 7 2.1.2 Tamamlanan Tesis Çalışmaları... 7 2.1.3 Devam Eden Gölet, İçme Suyu ve Sulama İşleri... 8 2.1.4 İnşaatı Devam Eden Tesisler... 9 2.1.5 Planlanması Devam Eden 3 Adet Göl Su Projesi... 10 2.1.6 Taşkın Koruma Tesisleri... 10 2.1.7 Devam Eden Dere Islahı (10 Adet)... 11 2.2 ORMANCILIK VE EROZYONLA MÜCADELE... 12 2.3 DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR... 16 2.3.1 2003-2013 Yılları Arasında Yapılan İşler Ve Bunlarla İlgili Bilgiler... 16 2.3.2 Ağrı Dağı Milli Parkı... 16 2.3.3 Av ve Yaban Hayatı... 17 2.3.4 Eğitim Faaliyetleri... 21 2.3.5 Sulak Alan Faaliyetleri... 22 2.3.6 Tabiat Parkı Çalışmaları... 23 2.4 METEOROLOJİ... 24 3 YATIRIMLAR VE HİZMETLER... 26 3.1 SU VE SU YAPILARI... 26 3.2 ORMANCILIK VE EROZYONLA MÜCADELE... 33 3.3 DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR... 41 3.4 METEOROLOJİ... 46

Ağrı Gelişim Planı 1 ÖNSÖZ İçinde bulunduğumuz yüzyıl, pek çok imkânı insanlığın hizmetine sunarken diğer taraftan tabii kaynaklar ve çevresel değerler üzerindeki baskıyı artırmıştır. Tabii kaynaklarımızın başında yer alan orman ve su kaynaklarımız koruma kullanma dengesi gözetilerek işletilmekte ve insanlarımızın hizmetine sunulmaktadır. Ülkemizin önemli ziraat merkezlerinden biri olan Ağrı da, tabii kaynakların korunması ve geliştirilmesinin yanı sıra projelendirilen yatırımların hızla tamamlanması Ağrı nın yanı sıra bölge açısından büyük önem arz etmektedir. Planlı yatırımlar bir bölgenin, bir ilin gelişimine hız kazandırmaktadır. Bu minvalde planlı, nereye ulaşmak istediğini bilen, hedef ve faaliyetlerini belirlemiş ve bu hedeflere ulaşmak için stratejisini ortaya koymuş bir teşkilat olarak Ağrı ya ve halkına faydalı hizmetler sunmanın gayreti içerisindeyiz. Ağaçlandırmadan erozyon kontrolüne ve çölleşmeyle mücadeleye, sulamadan içme suyu teminine, taşkın koruma tesislerinden dere ıslah projelerine, etkili ve güvenilir meteorolojik verinin sağlanmasına kadar pek çok faaliyet ve yatırımlar Bakanlığımızca gerçekleştirilmekte ve bu hizmetlerin Ağrı nın en ücra köşesine kadar ulaştırılmasına çalışılmaktadır. Bu minvalde Bakanlığımız birimlerinin görev ve sorumlulukları dâhilinde, Ağrı nın potansiyelini ortaya koyan, mevcut ve gelecekte yapılması planlanan iş, faaliyet ve projelerden teşekkül eden 2014-2018 dönemi Ağrı Gelişim Planı nın hazırlanmasında desteklerini esirgemeyenlere ve emeği geçenlere teşekkür eder, Plan ın ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını temenni ederim. Prof. Dr. Veysel EROĞLU Orman ve Su İşleri Bakanı

2 Ağrı Gelişim Planı

Ağrı Gelişim Planı 3 1 GENEL BİLGİLER 1.1 Konumu 39.05 ve 40.07 kuzey enlemleri ile, 42.20 ve 44.30 doğu boylamları arasında yer alan il, deniz seviyesinden 1640 m yükseklikte kurulmuştur. Anadolu İranla bağlantısını sağlayan yolun üzerinde bulunması ile önemi artan ilin doğusunda İran, batısında Muş ve Erzurum, kuzeyinde Kars, güneyinde Van ve Bitlis ile kuzeydoğusunda Iğdır ili bulunmaktadır. Doğ Anadolu Bölgesi nin Yukarı Murat-Van bölümü içinde kalan yüksek Anadolu yaylasının devamı üzerinde yer almaktadır. 1.2 Coğrafya Yüzölçümü 11376 kilometrekaredir. Topraklarının %46 sını dağlık alanlar, %29 unu ovalar, %18 ini platolar ve %7 sini yaylalar oluşturmaktadır. Ağrı'da mevcut toprağın büyük bir kısmını dalgalı, yüksek dağlık arazi meydana getirir. Ağrı Dağı, Türkiye nin en yüksek dağıdır. 5137 m rakımıyla, Anadolunun en yüksek druğudur. Dorukları karla kaplı volkanik bir dağdır. Dağlar sıralar halindedir. Tek başına yükselen dağlar da yine bu sıra dağlar üzerinde veya bitişiğindedir. İlli kaplayan dağlar Alp-Himalaya Volkanik dağ sisteminin devamı olarak, doğubatı doğrultusunda ve iki kol halinde görülür. İli kuzeyden ve güneyden çevreleyen bu dağlar iki gruba ayrılır, büyük ve küçük Ağrı Dağları, Kuzey Kanat Dağları üzerinde bulunmamasına rağmen, önemli özellikleri sebebiyle bir dağ grubu olarak değerlendirilebilir. Ağrı'da dağlık arazinin büyük bir kısmı yayla olarak kullanılır.il topraklarının % 10'ununu kaplayan yaylalar özellikle hayvancılık yönünden büyük önem taşırlar. Bunlar geniş otlaklarla kaplı dağ düzlükleridir. Ağrı Dağı

4 Ağrı Gelişim Planı 1.2.1 Akarsular ve Göller Ağrı ilinde irili ufaklı birçok akarsu vardır. En önemlileri, Keban Baraj Gölü'ne dökülen Murat Irmağı'nın yukarı çığrını oluşturan derelerdir. İlin en büyük akarsuyu Fırat Nehri'nin ana kollarından biri olan Murat Irmağı'dır. Muratbaşı yöresinden doğan ırmak, Ağrı-Eleşkirt Ovası'ndan geçerek çeşitli kollara ayrılır. Eleşkirt Ovası'nda aldığı Şiryan Çayı en önemli koludur. Daha sonra güneye yönelerek, Hamur Boğazı'ndan geçer ve Muş Ovası'na kadar iner. Irmağa katılan diğer kollar Şiryan ( Şeriyan ) Deresi dışında, Eleşkirt Deresi, Kopuzdere, Taşlıçay, Körsu, Gelutan Deresi, Ahmetbey Deresi, Küpkıran Çayı ve Mandalık Çayı'dır. İlde bulunan diğer akarsular ise; Eleşkirt Çayı, Murat Suyu, Sarısu ve Balık Çayı'dır. İl sınırları içinde en önemli göl Balık Gölü'dür. Türkiye'nin en yüksek göllerinden biri olan bu gölde alabalık avlanır. Çevresiyle birlikte oluşturduğu manzara görülmeye değerdir. Ayrıca Büyük ve Küçük Ağrı dağlarının eteklerinde Gölyüzü ve Saz Gölü adlı iki göl daha vardır. Bunların dışında Şeyh ve Danikel gölleri bulunur. Balık Gölü

Ağrı Gelişim Planı 5 1.3 İklimi Ağrı, iklim bakımından Türkiye nin en karasal ve sert iklimli bölümüne girer. Kışlar çok sert geçer. Türkiye de en soğuk gün Ağrı da 20 Ocak 1972 de -45,6 C olarak tespit edilmiştir. Yazları sıcaktır. İlkbahar ve sonbahar kısa sürer. Az yağmur, daha çok kar yağar. Senenin 115-125 günü karla kaplıdır. Yıllık ortalama yağış miktarı 528,5mm dir. En yağışlı ay 66,8mm ile nisan ve en kurak ay da 12,3mm ile ağustostur. Ağrı nın yıllık ortalama sıcaklığı 6,1 C, en soğuk ayın ortalaması 10 C, en sıcak ay ortalaması 21 C dir. Ağrı da özellikle soğuk dönemlerde sisli günler sayısı da artmaktadır. Buna büyük ölçüde radrasyon sisleri etkili olmaktadır. Ortalama sisli gün sayısı yılda 30 gündür. Denizden 1.632 m yükseklikteki ilde yıllık ortalama yağış tutarı 521mm dir. 1.4 Bitki Örtüsü Volkanik bir arazi oluşu, yağışların az, ısının çok düşük olması sebebiyle dağlar ve ovalar çıplaktır. Arazinin %80 i ekime elverişli değildir. Tabii bitki örtüsü, genellikle yüksek plato stepleri görünümündeki bozkırlardır. Bozkırlar özellikle, Ağrı merkez, Eleşkirt ilçesi ve Yukarı Murat Irmağı civarında yoğunluk kazanır. Eskiden Ağrı Dağı nın yamaçları zengin ormanlarla kaplı iken, tahripler neticesinde bugün bitki örtüsü step görünümünü almıştır. İklim koşullarından dolayı bir çok ot türü yetişmektedir. Ağrı'da dere boylarında ve su kenarlarında çok söğüt ve kavak yetişir. Son yıllarda çam, akasya ve çeşitli ağaçlar da yavaş yavaş ekilip dikilmektedir. Ağrı ilinde orman yok denilecek kadar azdır.

6 Ağrı Gelişim Planı 1.5 Nüfus NÜFUS 1990 2000 2012 Kentsel Nüfus 278.335 276.435 292.525 Kırsal Nüfus 158.758 252.309 259.879 Toplam Nüfus 437.093 528.744 552.404 Nüfusun % 53 ü il ve ilçe merkezlerinde, % 47 si kırsalda yaşamaktadır. Nüfus % 52 si erkek %48 si kadındır. Taşlıçay

Ağrı Gelişim Planı 7 2 MEVCUT DURUM VE POTANSİYEL 2.1 Su ve Su Yapıları Ağrı İli Fırat-Dicle Havzası,Aras havzası ve Van Gölü havzası içinde yer almaktadır. Bu havzalar için Havza Koruma Eylem Planı 2013 yılı sonunda tamamlanmış olacaktır. Diğer faaliyetler aşağıda tablolar halinde yer almaktadır. 11 yılda Ağrı ya 406.372.267 TL yatırım ve destek sağlandı. İnşa edilen yeni tesis ve yürütülen çalışmalarla Ağrı ya; sulama, içme suyu ve taşkın koruma tesisleri kazandırıldı. Akarsular: En önemli akarsuyu Murat nehridir. Tendürek dağı eteklerinden doğar, Hamur vadisinde Şeryan ve Tatlı su ile birleşir. Şeryan, Karasu, Taşlıçay ve Göl Çay ilin diğer önemli akarsularıdır. Göller ve Göletler: Ağrı ili sınırları dâhilinde, Taşlıçay ve Doğubayazıt ilçelerinin kuzey sınırında 48 km yer kaplayan Balık Gölü, ilin en büyük gölüdür. Bundan başka Turna Gölü, Şeyhler Gölü ve Ağrı Dağının eteğinde bulunan Kurt kapan Gölü ilde bulunan diğer göllerdendir. Barajlar: Patnos Barajı, Yazıcı Barajı Ağrı ilinde toplam 21,6 hm³/yıl yeraltı suyu kullanılmaktadır. 2.1.1 Su Kullanımına İlişkin Öngörüler 2030 yılı için toplam su kullanımı 112.000 m³ ülkemizin teknik ve ekonomik olarak sulanabilir toprak kaynağı olan brüt 8,5 milyon ha alanın tamamının 2030 yılında sulamaya açılması ve sulama suyu tüketiminin 72 milyar m³ e ulaşması öngörülmektedir. Gelecek için içmekullanma suyu tüketimi tahmininde, ülkemizin bugün için yaklaşık olarak yılda % 2 civarında olan nüfus artış hızının azalarak devam edeceği göz önünde bulundurularak nüfusun 2030 yılında 100 milyona ulaşması beklenmektedir. Bu durumda 2030 yılı için kişi baına düşen kullanılabilir su miktarının 1100 m³/yıl civarında olacağı söylenebilir. Ayrıca 2000 yılı itibariyle takriben yıllık 5 milyar m³ olan içme-kullanma suyu ihtiyacının 2030 yılında 18 milyar m³ e ulaşacağı tahmin edilmektedir. Ülkemizde gelişen diğer bir sektör olan sanayinin ise 2030 yılına kadar yılda ortalama %4 oranında bir büyüme göstereceği kabul edilerek 2000 yılı başında 4,2 milyar m³ olan sanayi suyu tüketiminin 2030 yılında 22,0 milyar m³ e ulaşması beklenmektedir. Fırat Dicle Havzası için 2040 Nüfus projeksiyonu 14.061.533 kişi olarak tahmin edilmekte ve su ihtiyacı olarak 1270,59 milyon m³ olarak hesaplanmıştır. 2.1.2 Tamamlanan Tesis Çalışmaları 105.100 dekar araziyi su ile buluşturan tesisler: Ağrı Yazıcı Barajı İnşaatı: Ağrı ilinin 2045 yılına kadar olan içme suyunu karşılamak, Ağrı Ovasında 249.590 da, Ekincik Ovasında 69.590 da olmak üzere toplam 319.180 da lık tarım alanını sulamaktadır. Ağrı Yazıcı Barajı İçme Suyu İsale Hattı İnşaatı: Yazıcı Ağrı Yazıcı Barajından alınan ham su, İsale Hattı aracılığı ile Arıtma Tesisine ulaştırılmıştır.

8 Ağrı Gelişim Planı Ağrı İçmesuyu Arıtma Tesisi İnşaatı: Ağrı Yazıcı Barajından isale hattı aracılığıyla alınan 40.000 m³/gün ham suyu arıtmak için tesis projelendirilip inşa edilmiştir. Ağrı ili ve civarı yerleşim yerlerinin 2045 yılına kadar olan içme ve kullanma suyu ihtiyacının karşılanması amacıyla projelendirilmiş ve yapımı tamamlanmıştır. Ağrı ya Yeni Sulama Tesisleri Kazandırılıyor Ağrı da 2003-2013 yılları arasında hizmete açılan sulama tesisleriyle zirai verim artırıldı. İleri teknoloji kullanarak sulama sistemlerinde ilkler yapılarak toprağa can verildi. 2045 yılına kadar içme suyu ihtiyacı karşılandı. 2.1.3 Devam Eden Gölet, İçme Suyu ve Sulama İşleri Ağrı da takriben 755 bin dekar arazi suya kavuşturulacak. 105.100 dekar arazi sulamaya başlandı. 56.209 dekar araziyi sulayacak tesis inşaatları devam ediyor. 596.443 dekar araziyi sılayacak tesislerin proje ve planlama işleri devamediyor.

Ağrı Gelişim Planı 9 Başta Yazıcı Barajı olmak üzere, içme suyu isale hattı inşaatı ve içmesuyu arıtma tesisi inşaatı gibi tesislerle halkın su sıkıntısı çözüldü. Yazıcı Barajı İle Ağrı ya Bereket Gelecek. Şehrin uzun vadeli içme suyu ihtiyacını gidermek üzere 2011 yılında hizmete alınan Ağrı Yazıcı Barajı İçme suyu İsale Hattı ile, Yazıcı Barajı ndan alınan suyu isale hattıyla arıtma tesisine iletiyor. Günlük kapasitesi 38.000 m3 olan tesisle Ağrı nın hâlihazırda yıllık 13 milyon 870 bin m³ lük su ihtiyacını karşılamaktadır. 2.1.4 İnşaatı Devam Eden Tesisler Ağrı Ovası Yazıcı Sulaması İnşaatı: 249.590 dekar arazi sulanacaktır. Proje ile dekar başına yılda 2013 BF ile yaklaşık 410 TL, toplamda ise 102.331.900 TL gelir artışı sağlanacaktır. Ağrı Yazıcı Projesi Ekincik Ovası Sulaması Proje Yapımı: 69.590 da alan sulu tarıma kavuşturulacaktır. Ağrı Aydıntepe Barajı Proje Yapımı: 237.330 da alanı sulu tarıma kavuşturulacaktır. Ağrı 1. Grup Taşkın Koruma Proje Yapımı: (Eleşkirt İlçesi ve Köyleri) 3 köy taşkınlardan korunmuş olacaktır. Ağrı 2. Grup Taşkın Koruma Proje Yapımı: (Ağrı Merkez, Diyadin ve Taşlıçay İlçeleri) 1 ilçe merkezi, 3 köy ve 80 da tarım arazisi taşkınlardan korunmuş olacaktır. Ağrı Tutak Projesi Planlama Revizyonu: Karahalit ve Nadirşeyh barajlarının bulunduğu projede 270.120 dekar arazi sulanacaktır. Kırsal Kalkınma Anahtarı GÖL-SU Projesi: Kırsal kesimlerde kısa sürede sulu tarıma geçilmesini sağlamak maksadıyla 2012 yılında 1000 Günde 1000 Gölet GÖL-SU Projesi başlatıldı. Sulamaya açılacak bu alanlar suyun daha verimli kullanıldığı cazibeli sulama sistemiyle sulanacaktır. 3 gölet bittiğinde yılda 8.160.000 TL gelir artışı sağlanacak olan proje ile aynı zamanda istihdam imkanı sağlanacak ve köyden kente göçün önüne geçilecektir.

10 Ağrı Gelişim Planı 2.1.5 Planlanması Devam Eden 3 Adet Göl Su Projesi Ağrı Taşlıçay Derecek Göleti ve Sulaması : 11.200 da arazinin sulanmasının hedeflendiği projemiz, Ağrı İli Göletleri ve Sulamaları Planlama Raporu ve Proje Yapımı 1. Kısım işi kapsamında yer almaktadır. Ağrı Patnos Yukarıgöçmez Göleti ve Sulaması: 3.667 da arazinin sulanmasının hedeflendiği projemiz, Ağrı İli Göletleri ve Sulamaları Planlama Raporu ve Proje Yapımı 1.Kısım işi kapsamında yer almaktadır. Ağrı Patnos Yeşilhisar Göleti ve Sulaması: 1.456 da arazinin sulanmasının hedeflendiği projemiz, Ağrı İli Göletleri ve Sulamaları Planlama Raporu ve Proje Yapımı 1.Kısım işi kapsamında yer almaktadır. 2.1.6 Taşkın Koruma Tesisleri Yerleşim yerlerini, tarımsal alanları taşkınlar ve onun zararlarından korumak amacı ile kararlı bir mücadele başlatıldı. Son 10 yılda tamamlanan 20 taşkın koruma tesisleriyle; 9.300 dekar tarım arazisi 1 il 4 ilçe 4 belde 13 köy 8 mahalle taşkınlardan korunmuştur. İlçe Merkezi (Çakana Deresi) Taşkın Koruma Tesisi Buyuretti Köyü Taşkın Koruma Tesisi Sağdıç Köyü Taşkın Koruma Tesisi Doğubeyazıt İlçesi Yan dereler Islahı İnşaatı İlçe Merkezi Arazisi Alakış Deresi Taşkın Koruma Tesisi Yayladüzü Beldesi Taşkın Koruma Tesisi Kaşasor Deresi Taşkın Rusubat Kontrol Tesisi Dede Maksut Köyü Taşkın Koruma Tesisi Ağrı Eleşkirt Tahir Beldesi Karaseyitali Köyü Taşkın Koruma Tesisi Karaseyitali Köyü Taşkın Koruma Tesisi Seyithanbeyi Köyü Taşkın Koruma Tesisi Fırat Mahallesi Karasu Deresi Taşkın Koruma Tesisi Gümüşyazı Köyü Büyükdere ve Yamaç Sulaması Taşkın Koruma Tesisi Patnos İlçesi Yürekveren ve Baltacık Köyleri Yandereleri Taşkın Koruma Tesisi Ağrı Patnos Erkeçli Köyü Kilise Dere Taşkın Koruma Tesisi Dedeli Beldesi Taşkın Koruma Tesisi Aşağı Kargalık Köyü Kılıçlar Taşkın Koruma Tesisi Ağrı Eleşkirt Aşağı Kopuz Taşkın Koruma Tesisi Ağrı Patnos Hasandolu Köyü Taşkın Koruma Tesisi Ağrı Hamur Yukarı Gözlüce Köyü Ağrı Hamur İlçe Merkezi Murdar Dere Taşkın Koruma Tesisi Ağrı Taşlıçay Aşağı Dumanlı Köyü

Ağrı Gelişim Planı 11 2.1.7 Devam Eden Dere Islahı (10 Adet) Ağrı Hamur Aşağı Karabal Adımova Köyleri Arazileri İkmali: Tesis ile 5 Köy ve 8000 da arazi taşkınlardan korunacaktır. Ağrı Merkez Şeryan Çayı: Tesis ile 3 Köy ve 23 170 da arazi taşkınlardan korunacaktır. Ağrı Patnos Çakırbey Deresi 2. Kısım: Tesisile 1 İlçe taşkınlardan korunacaktır. Ağrı Patnos Çaputlu ve Sarıdirek Köyleri: Tesis ile 2 Köy taşkınlardan korunacaktır. Ağrı Merkez Tezeren ve Yakınca Köyleri Ağrı Eleşkirt İlçe Merkezi Alakış Deresi 2. Kısım ve Yücekapı Beldesi Çetinsu Köyü: Tesis ile 1 İlçe, 1 Belde ve 1 Köy taşkınlardan korunacaktır. Ağrı Diyadin İlçe Merkezi Göl Mahallesi Kuru Dere: Tesis ile 1 İlçe taşkınlardan korunacaktır. Ağrı Taşlıçay Kumluca Köyü: Tesis ile 1 Köy taşkınlardan korunacaktır. Ağrı Hamur Soğanlıtepe Köyü: Tesis ile 1 Köy taşkınlardan korunacaktır. Ağrı Doğubeyazıt Karabulak Köyü 2. Kısım: Tesis ile 1 Köy taşkınlardan korunacaktır.

12 Ağrı Gelişim Planı 2.2 Ormancılık ve Erozyonla Mücadele ORMAN ALANI İlin Genel Orman SERVET ARTIM İL Alanı Alanı ADI Normal Bozuk TOPLAM Koru K.T./B Koru K.T./B da da da da % Bin m 3 Bin Ster Bin m 3 Bin Ster Ağrı 0 59.050 59.050 10.879.750 1 0 12 0 1 Ağrı ilinin ormanlık alanı 59.050 dekar olup, yüzölçümünün % 1 i ormanlık alandır. Ağrı ili ormanlarının tamamı bozuk ormanlardan oluşmaktadır. Bitki örtüsü; Ağrı da ağırlıklı olarak İran-Turan bitki örtüsü hakimdir. Ayrıca Avrupa-Sibirya ve Akdeniz bitkileri de yer almaktadır. Bazı bitki türleri şunlardır; fakir toprakların bitki örtüsü olan gevenler, kuşburnu, akçaağaç, papaz külağı, 62 endemik bitki tespit edilmiştir.

Ağrı Gelişim Planı 13 2003-2013 Yılları arasında yapılan işler ve bunlarla ilgili bilgiler; 2003-2013 yılları arasında 1 adet şehir ormanı açılmıştır. Ağrı ilinde 2013 yılında ağaçlandırma ve toprak muhafaza projesi kapsamında yapılacak çalışmalar; Ağaçlandırma tesis : 500 dekar, Toprak muhafaza tesisi : 10.000 dekar Toprak muhafaza bakımı : 14.000 dekar Mera ıslahı : 1.000 dekar Fidan üretimi : 1 milyon 425 bin adet Ağrı Artık Daha Yeşil Daha Yaşanılır 2003-2012 yılları arasında ise 53.930 dekar alanda çalışılmış ve yaklaşık 1 milyon 715 bin adet fidan toprakla buluşturulmuştur.

14 Ağrı Gelişim Planı 2008-2012 yılları arasında uygulanan Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberliği Eylem Planı kapsamında; 22 kilometre karayolu/kent içi/köy yolu ağaçlandırması yapılarak yaklaşık 4.670 adet, 10 adet ibadethane bahçesi ağaçlandırılarak 9.230 adet, 92 adet okul bahçesi ağaçlandırılarak 19.261 adet fidan, 12 adet sağlık ocağı ve hastane bahçesi ağaçlandırılarak 2.820 adet fidan toprakla buluşturulmuştur. 2013 yılında, Erozyonla Mücadele Eylem Planı (2013-2017) gereği, Ağaçlandırma ve Toprak Muhafaza Projesi kapsamında yapılacak çalışmalar; Ağaçlandırma tesis: 500 dekar 2013 yılı bitimine kadar; gelir getirici türlerle, 4 köyde, 100 dekar sahada 10.350 adet badem, yabani elma, yabani erik, kuşburnu, alıç ve yabani ahlat fidanı dikilmesi planlanmıştır. 2014 yılı içerisinde Ağrı ilinde; Orman Genel Müdürlüğünce yürütülen ağaçlandırma ve toprak muhafaza projesi kapsamında; 50/ 100 hektar ağaçlandırma çalışmaları yapılacaktır. Fidan üretimi; 42,75 hektar alanda kurulmuş olan ve toplamda 1 milyon 500 bin adet/yıl kapasiteli, Ağrı fidanlığı olmak üzere 1 adet orman fidanlığında yapılmaktadır. 2003-2013 yılları arasında; 1 ton tohum üretilmiştir, 5 milyon 805 bin adet fidan.

Ağrı Gelişim Planı 15 Ağrı İli nde 2003-2013 yılları arasında yapılan çalışmalar; Toprak Muhafaza Tesis Mera Islahı Tesis Ağrı İli nde 2014-2018 yılları arasında yapılacak çalışmalar; Toprak Muhafaza Tesis Mera Islahı Tesis 8.106 ha 1.185 ha 18.000 ha 600 ha SEL EYLEM PLANI KAPSAMINDA ÇALIŞILACAK HAVZALAR İlçe Adı Alt Havza Adı Sel Havzası Adı Sel Havzası Mikro Havza Sayısı Sel Havzası Alanı (Da) Eleşkirt, M. Eleşkirt Şirvan 1 19.015,10 Süleyman Doğubeyazıt Doğubeyazıt Sağdıç 1 1.400,00 Merkez Şirvan Ahmet Bey 1 25.378,50 Merkez-Ahmetbey Deresi Sel Kontrol Projesi (2012): Genel alanı 11486 hektar olan havzada proje kapsamında 3750 hektar alanda sel kontrol tedbirleri alınacak. Doğubeyazıt-Sağdıç Deresi Sel Kontrol Projesi (2012): Genel alanı 2006 hektar olan havzada proje kapsamında 1264 hektar alanda sel kontrol tedbirleri alınacak. Eleşkirt Sel Kontrol Projesi (2012): Genel alanı 1539 hektar olan havzada proje kapsamında 585 hektar alanda sel kontrol tedbirleri alınacak. BARAJ HAVZASI YEŞİLKUŞAK EYLEM PLANI PROGRAMI Havza Adı Durum 2012 Yazıcı 113 ha çalışıldı 1

16 Ağrı Gelişim Planı 2.3 Doğa Koruma ve Milli Parklar 2.3.1 2003-2013 Yılları Arasında Yapılan İşler Ve Bunlarla İlgili Bilgiler Millî Parklar, Tabiat Parkları, Tabiatı Koruma Alanları, Tabiat Anıtları, Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahaları, Sulak Alanlar, orman içi su ürünleri ile avcılık faaliyetlerine ilişkin plânlama, biyolojik çeşitlilik ve tabiatın korunmasını sağlamak maksadıyla gerekli i ş ve işlemleri eğitim, tanıtım ve yayım işlerini plânlamak, uygulamak. Koruma altına alınması gerekli alanlarda etüt envanter çalışması yaparak veya yaptırarak ilân sürecini başlatmak üzere teklif raporu hazırlamak, projelendirme, uygulama, bakım, kontrol, denetim ve benzeri çalışmaları yapmak. 2.3.2 Ağrı Dağı Milli Parkı Ağrı Dağı Milli Parkının Uzun Devreli Gelişme Planı için 2012 yılı sonlarına doğru arazi çalışması yapılmış olup, 2013 yılı içerisinde de Ağrı Dağı Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla gerekli yazışmalar yapılarak elde edilen bilgiler elde edilmiş olup; Ağrı Dağı Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı Plan Raporu da hazırlanmıştır. Ayrıca Bakanlığımızca Ağrı İl Özel İdaresi hesabına 200.000 TL ödenek aktarılmış olup; bu ödenekle Ağrı Dağı Dağcı Barınağı Yapım İşi ihalesi yapılmış ve çalışmalara da başlanılmıştır (161.500 TL ihale edilmiştir).

Ağrı Gelişim Planı 17 2.3.3 Av ve Yaban Hayatı 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu kapsamında; Bu Kanunun amacı; sürdürülebilir av ve yaban hayatı yönetimi için av ve yaban hayvanlarının doğal yaşam ortamları ile birlikte korunmalarını, geliştirilmelerini, avlanmalarının kontrol altına alınmasını, avcılığın düzenlenmesini, av kaynaklarının millî ekonomi açısından faydalı olacak şekilde değerlendirilmesini ve ilgili kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile işbirliğini sağlamaktır. Bu kanun av ve yaban hayvanlarını ve yaşama ortamlarını, bunların korunmasını ve geliştirilmesini, av ve yaban hayatı yönetimini, avlakların kurulması, işletilmesi ve işlettirilmesini, avcılığın, av turizminin, yaban hayvanlarının üretiminin, ticaretinin düzenlenmesini, toplumun bilinçlendirilmesini, avcıların eğitimini, av ve yaban hayatına ilişkin suç ve kabahatler ile bunların takibi ve cezalarını kapsar. Toplam açılan kurs sayısı: 11 Toplam avcılık belgesi alan avcı sayısı: 99 Toplam avlanma sezonlarında satılan pul (adet): 162 Av Koruma ve Kontrol Faaliyetleri Şube Müdürlüğümüzce haftanın belirli günlerinde Av Koruma ve Kontrol çalışmaları yapılmakta olup; Müdürlüğümüze gelen ihbarlar değerlendirilerek kaçak avcılıkla mücadele edilmektedir. 2013 yılında 9 adet cezai işlem yapılmış olup; 26 Kekliğe ve 1 Bıldırcın kılavuzuna el konulmuştur. Bu cezai işlemler sonucu 9.881 TL idari para cezası ve 14.000 TL de tazminat cezası düzenlenmiştir.

18 Ağrı Gelişim Planı Yoğun kış şartları yaşayan ilimizde yemleme çalışmaları her yıl düzenli olarak yapılmakta olup; 2013 yılı Mart ayı ortasına kadar 12 ton buğday doğaya bırakılmış olup; 2013 yılı Aralık ayında tekrardan yemleme çalışmalarına başlanmış ve şuan itibariyle 310 kg. buğday, 100 kg. sakatat ve 35 kg. sebze doğaya bırakılmıştır. Yemleme Faaliyetleri

Ağrı Gelişim Planı 19 2013 yılında 26 yaban hayvanının ön muayenesi İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün Hayvan Sağlığı, Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Şube Müdürlüğü tarafından yapılarak Şube Müdürlüğümüzce Kars Kafkas Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Yaban Hayvanı Kurtarma, Koruma ve Rehabilitasyon Merkezine gönderilmiş olup; burada tedavileri tamamlanan yaban hayvanları Şube Müdürlüğümüzce alınarak doğal yaşam ortamlarında doğaya salıverilmiş olup; toplamda 25 canlı mühre kınalı keklik ise Malatya Keklik üretim istasyonuna gönderilmiştir.

20 Ağrı Gelişim Planı Ağrı İli genelinde Eleşkirt, Tutak ve Patnos İlçe sınırlarında olmak üzere toplam 3 adet Genel Avlak yapımı planlanmış ve teklif aşamasında sona gelinmiştir. Avlak Tescil Faaliyetleri

Ağrı Gelişim Planı 21 2.3.4 Eğitim Faaliyetleri 2013 yılı Ocak ayı içerisinde Ağrı İl merkezinde avcılık eğitim kursu açılmış olup; bu kursa 27 kişi katılmış ve 26 kursiyer sertifika almaya hak kazanmıştır. Haziran ayı içerisinde de Ağrı İli; Tutak ilçesinde avcılık eğitim kursu açılmış olup; bu kursa 27 kişi katılmış ve 17 kursiyer sertifika almaya hak kazanmıştır. Yeterli sayıda başvuru olması halinde bu yıl içerisinde tekrardan avcılık eğitim kursu açılacaktır Avcı Eğitim Faaliyetleri 2013 yılında il ve ilçelerde bulunan tüm jandarma ve bağlı karakol komutanlıkları personeli ile köy muhtarlarına 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu kapsamında eğitimler verilmiştir. Kolluk Kuvvetleri Eğitim Faaliyetleri

22 Ağrı Gelişim Planı İl ve ilçelerde Doğa Koruma ve Biyolojik Çeşitlilik konularında 2012-2013 Eğitim-Öğretim döneminde 52 okulda 5538 öğrenciye eğitim verilmiş olup; 2013-2014 Eğitim-Öğretim döneminde de şu an itibariyle 16 okulda 1.950 öğrenciye eğitim verilmiş olup; eğitimlere devam edilmektedir. Doğa Koruma ve Biyolojik Çeşitlilik Konularında Eğitim Çalışmaları 2.3.5 Sulak Alan Faaliyetleri 3 adet uluslararası öneme sahip sulak alan bulunmaktadır. Ancak bu sulak alanların Yönetim Planları bulunmamakta olup; Bölge Müdürlüğümüzün talimatları doğrultusunda Yönetim Planları yapılacaktır. Ayrıca Sarısu Ovası Sulak Alanı etrafında Kuş Gözetleme Kulesi yapılması planlanmakta olup; bu doğrultuda uygun yer seçimi yapılmış ve yer tahsis işlemlerinde son aşamaya gelinmiştir. 2014 yılı içerisinde de yapımına başlanılacaktır.

Ağrı Gelişim Planı 23 2.3.6 Tabiat Parkı Çalışmaları Ağrı İlimiz sınırları içerisinde Tabiat Parkı olmaya uygun yer bulma konusunda sıkıntılar yaşanmakta olup; Balık Gölü Sulak Alanının Tabiat Parkı teklifi yapılması planlanmakta olup, gerekli çalışmalara başlanmıştır.

24 Ağrı Gelişim Planı 2.4 Meteoroloji Ağrı İlinde : 8 adet Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu; Doğubeyazıt, Eleşkirt, Ağrı, Patnos, Diyadin, Hamur, Taşlıçay, Tutak (291.000 TL) 1 adet Havaalanı Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu; Ağrı Havalanı (720.000 TL) kurulmuştur.

Ağrı Gelişim Planı 25 Hava Durumu Artık Anlık Öğreniliyor

26 Ağrı Gelişim Planı 3 YATIRIMLAR VE HİZMETLER 3.1 Su ve Su Yapıları ARAS HAVZASI VE DİCLE-FIRAT HAVZASINDA SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ KAPSAMINDA SU KALİTESİNİN İZLENMESİ İşin Tanımı İşin Durumu Başlama-Bitiş Tarihi Teknik Özellikleri Belirlenen izleme noktalarında Su Çerçeve Direktifi (SÇD) nin (2000/60/EC) 8. Maddesi ve Ek-5 ine uygun fiziko-kimyasal, kimyasal, biyolojik ve hidromorfolojik kalite parametrelerinin izlenmesi ve biyolojik izleme sonuçlarının değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Proje safhasında 2014 ve sonrası Belirlenen izleme noktalarında (nehir, göl, geçiş ve kıyı suları) Su Çerçeve Direktifi (SÇD) nin (2000/60/EC) 8. Maddesi ve Ek-5 ine uygun olarak fiziko-kimyasal, kimyasal, hidromorfolojik ve biyolojik parametreler izlenecektir. FAYDALARI Sosyal Faydaları Tabiata Katkısı Su kaynaklarının mevcut durumu tespit edilerek önlemler programının oluşturulmasına katkı sağlanacak olup, bu doğrultuda da çevre ve halk sağlığı korunmuş olacaktır. Mevcut durum tespiti yapılarak su kaynaklarının iyileştirilmesinin sağlanması.

Ağrı Gelişim Planı 27 ÜLKEMİZE ÖZGÜ SU KALİTESİ EKOLOJİK DEĞERLENDİRE SİSTEMİNİN KURULMASI PROJESİ AB Su Çerçeve Direktifine uygun olarak havza / bölge / Ülke koşullarına uygun biyolojik indekslerin, mevcut İşin Tanımı tipolojilere özgü referans nokta ve koşulların, sınıflandırma çalışmalarında kullanılacak sınıf sınır değerlerinin ve ekolojik kalite oranlarının belirlenmesi. İşin Durumu Proje safhasında Başlama-Bitiş Tarihi 2012-2014 Maliyeti 4.000.000 TL Proje kapsamında; Ülkemizin 25 havzasını kapsayacak şekilde daha önce yapılmış ve yapılmakta olan tüm izleme çalışmaları derlenerek envanter çalışmasının yapılması, AB Su Çerçeve Direktifi kapsamında Ülkemizin değişik coğrafik ve iklimsel özelliklerini temsil edecek ve 8 havzada (Aşağı Fırat, Batı Akdeniz, Ceyhan, Aras, Doğu Karadeniz, Batı Karadeniz, Kuzey Ege ve Sakarya) nehir, göl, geçiş ve kıyı sularında fizikokimyasal, hidromorfolojik ve biyolojik kalite Teknik Özellikleri elementlerinin (balık, bentik makroomurgasız, fitoplankton, fitobentoz, makrofit/makroalg/angiosperm) 1 yıl boyunca izlenmesi, sucul flora ve fauna tür listelerinin 8 havza ve diğer havzalar için hazırlanması, biyolojik indekslerin geliştirilmesi, tipe özgü referans noktaların ve durumun belirlenmesi, tipe özgü sınıf sınır değerlerinin belirlenmesi, ve ekolojik durum/potansiyelin belirlenmesi işleri gerçekleştirilecektir. FAYDALARI Türkiye de Su Çerçeve Direktifinin izleme ile ilgili Madde 8 ve Ek 5 hükümlerinin uygulanabilmesi için altyapı oluşturulacak, proje kapsamında geliştirilmesi planlanan Sosyal Faydaları biyolojik metrik veya indekslerin uygulanması ile su kalitesi izleme ve değerlendirme konusunda Ülkemizin temel eksikliklerinden biri giderilmiş olacak ve hidrobiyoloji konusundaki bilimsel çalışmalara katkı sağlanacaktır. Projenin ardından tüm ülkede uygulanır ve kullanılır hale getirilecek olan ekolojik değerlendirme sistemi ile su kalitesi izleme konusunda ülkemizdeki en önemli eksiklik Ekonomik Faydaları tamamlanmış olacak, Ülkede sağlıklı ve düzgün işleyen bir su kalitesi izleme ağının oluşturulması ile önemli mertebede milli ekonomiye katkı sağlanacaktır. Su Çerçeve Direktifine göre tasarlanmış izleme ağından gelecek verilerle mevcut su kalitesi belirlenebilecek ve Tabiata Katkısı çevresel hedefleri karşılayamama riski bulunan su kütleleri için önlemler alınarak belirli bir süre sonra iyi su durumuna ulaşılabilecektir.

28 Ağrı Gelişim Planı AĞRI OVASI YAZICI SULAMASI İNŞAATI İşin Tanımı Sulama ile 24.959 hektarlık alana sulama hizmeti verilecektir. İşin Durumu Planlama aşamasında İşin Durumu ile İlgili Açıklama Başlama-Bitiş Tarihi 1997-2015 Maliyeti 171.939.928 TL İşimizde Ana kanal, yedek, terisyer kanallar ve tahliye kanalları ile sanat yapıları imalatlarının yapımı devam etmektedir Sulama Alanı (ha): Sol sahil 5.470 ha, sağ sahil 19.489 ha olmak üzere Toplam 24.959 ha Su Alma Yapısı: Baraj Sulamanın Tipi: Klasik+Borulu (Anakanal Klasik, Şebeke Borulu) Teknik Özellikleri Sulama Modülü ( l/s/ha ): Sol sahil: 0,88 lt/s/ha, Sağ sahil: 0,86 lt/s/ha Toplam Ana kanal Uzunluğu (m): 59 Km (Sol = 24 Km, Sağ = 35 km) Ana Kanalların Başlangıç kapasiteleri (m3/s): (Sağ = 14 m3/s,sol = 10 m3/s), Toplam Sulama Şebekesi Uzunluğu : 800.345 m Toplam Tahliye ve Drenaj Şebekesi Uzunluğu (m): 536.515m FAYDALARI Sosyal Faydaları Ekonomik Faydaları Yapılan proje kırsal kesimde yaşayan halkın köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Bölge istihdamında meydana getirdiği artış

Ağrı Gelişim Planı 29 AĞRI YAZICI PROJESİ EKİNCİK OVASI SULAMASI PROJE YAPIMI İşin Tanımı İşin Durumu Sulama ile 6.959 hektarlık alana sulama hizmeti verilecektir. Proje aşamasında İşin Durumu ile İlgili Açıklama Proje yapım işi devam etmektedir. Başlama-Bitiş Tarihi 2012-2014 Maliyeti Teknik Özellikleri 1.000.000 TL 6.959 ha tarım arazisinin sulanması için gerekli kanalları ve sanat yapılarını içermektedir. FAYDALARI Sosyal Faydaları Yapılan proje kırsal kesimde yaşayan halkın köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Ekonomik Faydaları Bölge istihdamında meydana getirdiği artış AĞRI AYDINTEPE BARAJI SULAMASI PROJE YAPIMI İşin Tanımı Sulama ile 23.733 hektarlık alana sulama hizmeti verilecektir. İşin Durumu Proje aşamasında İşin Durumu ile İlgili Açıklama Proje yapım işi İhale sürecine Genel Müdürlüğümüzce girilmiştir. Başlama-Bitiş Tarihi 2013-2015 Maliyeti 4.500.000 TL Teknik Özellikleri 23.733 ha tarım arazisinin sulanması için gerekli kanalları, derivasyon tünellerini ve sanat yapılarını içermektedir. FAYDALARI Sosyal Faydaları Yapılan proje kırsal kesimde yaşayan halkın köyden kente göçünü engelleyip yerinde istihdamını sağlayacaktır. Ekonomik Faydaları Bölge istihdamında meydana getirdiği artış