Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi, Konya-2013, Kitap2, sayfa 350-357 YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FARKLI ÇEŞİTLER VE SIRA ÜZERİ MESAFELERE GÖRE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Abdullah Kadiroğlu 1 Hasan Baydar 2 1 Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü/Antalya 2 Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü/Isparta Özet Bu çalışmanın amacı; farklı büyüme formlarına sahip yerfıstığı çeşitleri için, en uygun ekim yöntemini belirlemektir. Farklı sıra üzeri mesafelere göre (10, 15, 20 cm) tek sıra ekim yöntemi (70-70-70 cm sıra aralığı) ile çift sıra ekim yöntemi (70-25-70 cm sıra aralığı); farklı gelişme formundaki çeşitlerde (yatık Georgia Green, yarı yatık NC-7, yarı dik Halisbey, dik Florispan), 2009 ve 2010 yıllarında denenmiştir. Denemeler tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Ana parsellerde 4 farklı çeşit, alt parsellerde 3 adet sıra üzeri sıklığı ve en alt parsellerde ise iki ayrı ekim yöntemi denenmiştir. Meyve verimi (kg/da) bakımından; tüm sıra üzeri mesafe ve ekim yöntemlerinde çeşitler Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla 555.15, 469.91, 397.43 ve 354.23 kg/da), tüm çeşit ve ekim yöntemlerinde sıra üzeri mesafeler 15 cm 20 cm 10 cm şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla 448.55, 447.38 ve 436.60 kg/da) ve tüm çeşit ve sıra üzeri mesafelerde ekim yöntemleri ise çift sıra > tek sıra şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla 487.29 ve 401.06 kg/da) sıralanmıştır. Ekim sıklığı azaldıkça bitki başına meyve sayısında artışlar olmuştur. Diğer incelenen özellikler bakımından sadece çeşitlere göre önemli ve anlamlı değişimler meydana gelmiştir. Anahtar Kelimeler: Yerfıstığı, çeşit, ekim yöntemi, sıra üzeri mesafe, verim, kalite Abstract The purpose of this study is to determine the best-planting method for peanut varieties with different growth forms. Single row planting method (70-70-70 cm inter-row spacing) and twin-row planting method (70-25-70 cm row spacing) based on a different intra-row distances (10, 15, 20 cm) were tested on the varieties having different bunch forms (decumbent Georgia Green, semi-decumbent NC-7, semi-upright Halisbey, upright Florispan), in 2009 and 2010. Experiments were established in a randomized complete block design as a split-split plot with four replications. Four different varieties in main plots, three intra-row spaces in sub plots and two different planting pattern in sub-sub plots were placed. Average pod yields of the varieties were ordered as Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green (555.15, 469.91, 397.43 and 354.23 kg/da respectively) in all patterns. Pod yields of the intra-row spaces were ordered as 15 cm 20 cm 10 cm (448.55, 447.38 and 436.60 kg/da respectively) in all patterns. Pod yields of the planting patterns were ordered as twin-row > single row (487.29 and 401.06 kg/da respectively) in all patterns. Fruit numbers per plant increased as intra and inter row spacing decreased. For the other studied traits, significant differences were found only among the varieties. Keywords: Peanut, variety, planting pattern, inra-row spacing, yield, quality 1
Giriş Yerfıstığı tarımında, birim alandan elde edilecek verim üzerine etkili olan en önemli faktörlerden biri birim alan başına düşen bitki sayısıdır. Genelde birim alandaki bitki sayısı azaldıkça, bitki başına verim artmakta, ancak birim alandan elde edilen toplam verim azalmaktadır. Diğer yandan, birim alandaki bitki sayısı arttıkça, bitki başına verim azalmakta, ancak toplam verim artmaktadır. Bu artış belirli bir bitki yoğunluğuna kadar yükselmekte, daha sonra düşmektedir (Kurt, 2007). Yerfıstığında farklı büyüme forumlarına sahip çeşitlere göre optimum ekim sıklığı farklıdır. Ülkemiz yerfıstığı tarımında, üreticiler çeşitlerin büyüme formuna bakmaksızın genelde standart bir sıra arası ve sıra üzeri mesafesine göre (70-75 cm sıra arası ve 20-25 cm sıra üzeri) ekim yapmaktadırlar. Bitkinin büyüme formuna göre ekim sıklığı değiştiği için, verimde büyük kayıplar ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca, yanlış uygulanan bir ekim sıklığı, hem bitkinin büyüme ve gelişmesini olumsuz yönde etkilemekte, hem de mekanizasyon sorunlarının çıkmasına ve hasat kayıplarının fazla olmasına neden olmaktadır. Bu nedenle, yerfıstığı tarımında yetiştirilen çeşitlerin büyüme forumları (yatık, yarı yatık, yarı dik ve dik) dikkate alınarak optimum ekim sıklığın ortaya konması gerekmektedir. Yerfıstığında bitki yoğunluğu artışı ile ürün verimi yükseldiği gibi, sık ekim sayesinde yabancı otlar da daha iyi baskı altında tutulabilmektedir. Bu nedenle, son yıllarda dünyada yerfıstığı geleneksel yöntemlerden farklı olarak, daha sık ekim mesafelerinde yetiştirilmeye başlanmıştır. Yerfıstığında bitki yoğunluğunun arttırılması, sıra arası veya sıra üzeri mesafelerin düşürülmesiyle veya ekim yönteminin değiştirilmesiyle (çoklu sıralı) sağlanabilir. Yerfıstığında birim alandaki istenilen bitki sıklığını klasik ekim yöntemleriyle sağlamak mümkün olmadığından, çift sıralı (twin row) ekim yöntemi özellikle ABD de hızla yayılmaktadır. Bu sayede hem birim alandaki bitki sayısı istenilen miktarda arttırılmakta, hem de sıralar arasındaki mesafe mekanizasyon bakımından istenilen düzeyde ayarlanabilmektedir. Farklı gelişme formuna sahip tip ve çeşitlere göre çift sıralı ekim yönteminin etkinliğinin Türkiye şartlarında da ortaya konması gerekmektedir. Materyal ve Yöntem Bu araştırma, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü nün (BATEM) Tarla Bitkileri Bölümü tarlalarında (Aksu/Antalya) yürütülmüştür. Aksu ovası alüviyal topraklardan oluşmaktadır. Denemenin yürütüldüğü topraklar; milli kil bünyeye sahip, tuzsuz, çok yüksek kireçli, kuvvetli alkali, organik madde içeriği düşük, yüksek fosfor ve kalsiyuma, çok yüksek magnezyuma, orta düzeyde potasyuma, yeterli mangan, demir ve bakıra ve yetersiz çinkoya sahip topraklardan oluşmaktadır (BATEM, 2009). Denemenin yürütüldüğü Antalya ilinde kışları ılık ve yağışlı, yazları kurak ve sıcak geçen tipik Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Denemenin yürütüldüğü yıllara ait ortalama, maksimum ve minimum sıcaklık ile nispi nem değerleri uzun yıllar ortalamasına yakındır. Her iki yılda da iklim özellikleri bakımından herhangi bir olumsuz durum olmamıştır. Bu araştırmada materyal olarak kullanılan yerfıstığı çeşitlerinin özellikleri şu şekildedir: NC-7: Virginia grubundan, yarı yatık büyüme formuna sahip, orta erkenci bir çeşittir. Türkiye de Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından intrüdüksiyon materyali olarak 1991 yılında tescil ettirilmiştir. Ülkemizde en yaygın ekilen çeşittir. 2
Halisbey: Virginia grubundan, yarı dik/yarı yatık büyüme formuna sahip, iri tohumlu ve orta erkenci bir çeşittir. Bu çeşit, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü tarafından 2006 yılında tescil ettirilmiştir. Florispan: Spanish grubundan, dik büyüme formuna sahip, küçük tohumlu ve erkenci bir çeşittir. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından intrüdüksiyon materyali olarak 1991 yılında tescil ettirilmiştir. Georgia Green: Runner grubundan, yatık büyüme formuna sahip küçük tohumlu bir çeşittir. Georgia University (ABD) tarafından 1995 yılında tescil edilmiştir. Ana ürün koşullarında 2 yıl süreyle (2009 ve 2010) yürütülen bu çalışmada, tarla denemeleri tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Ana parsellerde 4 farklı çeşit, alt parsellerde 3 adet sıra üzeri sıklığı ve en alt parsellerde ise iki ayrı ekim yöntemi denenmiştir. Ana parsellerde (çeşitler) 12 sıra, alt parsellerde (sıra üzeri sıklık) 4 sıra ve en alt parsellerde (ekim yöntemi) 2 sıra yer almıştır. Parsel uzunluğu 5 m ve bloklar arasında 3 m mesafe bırakılmıştır. Sıra üzeri sıklık olarak 10, 15 ve 20 cm mesafeler denenmiştir. Ekim yöntemleri olarak; sıra aralarının ardışık olarak 70 cm tutulduğu tek sıralı (single row) klasik ekim yöntemi ve 25 cm aralıklı bir çift sıradan sonra 70 cm aralık bırakıldığı çift sıra ekim yöntemi (twin row) uygulanmıştır. Deneme, ana ürün olarak 2009 da 14 Mayıs ta ve 2010 da 17 Mayıs da kurulmuştur. Hasat, 2009 da 14 Eylül de ve 2010 da 17 Eylül de yapılmıştır. Vejetasyon dönemi boyunca gerekli çapalama, yabancı ot mücadelesi gibi bakım işlemleri tekniğine uygun olarak yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SAS istatistik programı (SAS, 2000) ile değerlendirilerek varyans analizi yapılmış ve ortalamalar arasındaki farklılıkların önemliliği EGF (% 5) karşılaştırma testi ile gruplandırılarak kontrol edilmiştir. Araştırma Sonuçları ve Tartışma Meyve Verimi (kg/da) değerleri ve EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge 1 de verilmiştir. Çizelge 1 de görüldüğü gibi, meyve veriminin (kg/da) iki yıllık genel ortalamasına göre; tüm sıra üzeri mesafe ve ekim yöntemlerinde çeşitler Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla 555.15, 469.91, 397.43 ve 354.23 kg/da), tüm çeşit ve ekim yöntemlerinde sıra üzeri mesafeler 15 cm 20 cm 10 cm şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla 448.55, 447.38 ve 436.60 kg/da) ve tüm çeşit ve sıra üzeri mesafelerde ekim yöntemleri ise çift sıra > tek sıra şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla 487.29 ve 401.06 kg/da) sıralanmıştır. Genel ortalamaya göre 70-25-70 cm çift sıra ekim yöntemi, 70-70-70 cm tek sıra ekim yöntemine göre % 22 daha verimli bulunmuştur. Bu artışlar; Runner tipi Georgia Green çeşidinde % 35, Spanish tipi Florispan çeşidinde % 21, Virginia tipi Halisbey çeşidinde % 19 ve Virginia tipi NC-7 çeşidinde ise % 15 oranında olmuştur. Çift sıra ekim yönteminin tek sıraya göre daha verimli bulunması, birim alandaki toplam bitki sayısındaki artıştan değil, toplam sıra sayısındaki artıştan kaynaklanmıştır. Çift sıradaki dekara sıra sayısı tek sıraya göre ortalama %30 daha fazladır. Kurt (2007), farklı ekim yöntemlerinin yarı yatık Virginia tipi Halisbey çeşidine olan etkilerini araştırmışlardır. Dekara en yüksek meyve verimi, 70-25- 70x15 cm çift sıralı ekim yöntemiyle yapılan ekimlerden elde edilmiştir., ekim yöntemi ve sıra üzeri mesafe ile ilgili bu araştırma sonuçları bizim bulgularımız ile uyum içindedir. 3
Çift sıra ekim yönteminin tek sıra ekim yöntemine göre birim alanda verimi arttırdığına dair dünyada çok sayıda literatür vardır. Çizelge 1. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin meyve verimine (kg/da) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Sıra Üzeri Mesafe (cm) Ekim yöntemi Georgia Green 358.47 349.98 354.23 d * 407.48 300.97 359.11 334.18 369.39 NC-7 469.71 470.11 469.91 b 503.04 436.78 459.50 481.08 469.14 Florispan 401.30 393.55 397.43 c 434.72 360.14 405.36 385.56 401.36 Halisbey 557.14 553.15 555.15 a 603.93 506.36 522.43 593.39 549.62 10 437.69 435.51 436.60 474.11 399.09 15 452.71 444.40 448.55 552.28 402.44 20 449.57 445.19 447.38 493.10 401.66 Çift sıra 489.94 484.65 487.29 a Tek sıra 403.37 398.75 401.06 b 446.65 441.70 Bitki Başına Meyve Sayısı (adet/bitki) değerleri ve EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge 2 de verilmiştir. Çizelge 2. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin bitki başına meyve sayısına etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Georgia Green 25.32 28.75 27.03 a * 24.47 29.59 18.59 27.15 35.35 NC-7 14.87 19.06 16.96 b 14.29 19.64 11.52 16.78 22.59 Florispan 25.34 26.42 25.88 a 23.36 28.40 17.87 26.52 33.26 Halisbey 16.81 18.37 17.59 b 16.38 18.80 11.33 18.26 23.18 10 14.34 d 15.32 d 14.83 c 12.88 16.77 15 21.48 c 22.88 c 22.18 b 18.42 24.06 20 25.94 b 31.25 a 28.59 a 25.70 31.49 Çift sıra 18.08 21.18 19.63 b Tek sıra 23.10 25.12 24.11 a 20.59 23.15 Çizelge 2 de görüldüğü gibi, bitki başına meyve sayısının iki yıllık genel ortalamasına göre; çeşitler Georgia Green Florispan > Halisbey NC-7 şeklinde (sırasıyla 27.03, 25.88, 17.59 ve 16.96 adet/bitki), sıra üzeri mesafeler 20 cm > 15 cm > 10 cm şeklinde (sırasıyla 28.59, 22.18 ve 14.83 adet/bitki ) ve ekim yöntemleri ise tek sıra > çift sıra şeklinde (sırasıyla 24.11 ve 19.63 adet/bitki) sıralanmıştır. 4
Ekim mesafesi arttıkça bitki başına meyve sayısı da artmıştır. Bitki yoğunluğu azaldıkça, her bir bitkinin daha çok sayıda gineforun toprak içerisine girme şansı oluşmakta ve meyve sayısı artmaktadır. Bitki sıklığı arttıkça, ginefor sayısı ve buna bağlı olarak meyve sayısı azalmaktadır. Elde edilen bu sonuçlar; Kurt (2007), maz (1996), maz ve Mugan (2002) ve maz (2002) gibi araştırıcıların bulgularıyla uyum içindedir. Hasat İndeksi (%) değerleri ve EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge 3 de verilmiştir Çizelge 3. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin hasat indeksine (%) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Georgia Green 23.84 23.62 23.73 c * 24.31 d 23.15 e 23.79 e 23.45 e 23.95 e NC-7 29.78 29.71 29.75 b 26.53 c 32.96 b 29.46 d 28.39 d 31.38 c Florispan 24.59 24.55 24.57 c 22.62 e 26.53 c 25.72 e 23.48 e 24.51 e Halisbey 33.35 33.46 33.40 a 32.98 ab 33.83 a 32.02 bc 33.71 ab 34.48 a 10 27.81 27.69 27.75 ab 26.69 d 28.81 b 15 27.43 27.08 27.26 b 29.49 b 27.88 c 20 28.44 28.73 28.58 a 26.51 d 30.66 a Çift sıra 26.77 26.44 26.61 b Tek sıra 29.01 29.22 29.12 a 27.89 27.83 Çizelge 3 de görüldüğü gibi, hasat indeksinin (%) iki yıllık genel ortalamasına göre; çeşitler Halisbey > NC-7 > Florispan Georgia Green şeklinde (% olarak sırasıyla 33.40, 29.75, 24.57 ve 23.73), sıra üzeri mesafeler 20 cm 10 cm = 15 cm şeklinde (% olarak sırasıyla 28.58, 27.26 ve 27.75) ve ekim yöntemleri ise tek sıra > çift sıra şeklinde (% olarak sırasıyla sırasıyla 29.12 ve 26.61) sıralanmıştır. Hasat indeksi, çeşitler bazında önemli olarak değişmesine rağmen; ekim sıklığı ve yöntemlerine göre düzenli bir değişim göstermemiştir. Hasat indeksi, sadece NC-7 ve Florispan daki tek sıra ekim yönteminde çift sıra ekim yöntemine göre önemli oranda yüksek çıkmıştır. Halisbey de daha bariz olmak üzere, 20 cm sıra üzeri mesafede de diğerlerine göre hasat indeksi artmıştır. Bu durum, sıra arası mesafe azaldıkça daha fazla vejetatif aksam ve daha az generatif organ üretildiğini göstermektedir. Benzer durumu, Rasekh ark. (2010) de rapor etmişlerdir. 100 Tohum Ağırlığı (g) değerleri ve EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge 4 de verilmiştir. 5
Çizelge 4. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin 100 tohum ağırlığına (g) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Georgia green 55.29 c * 45.97 d 50.63 c 51.84 49.43 50.65 50.82 50.43 NC-7 102.33 b 102.86 b 102.60 b 102.73 102.47 106.15 100.78 100.86 Florispan 51.25 c 56.24 c 53.74 c 53.75 53.74 54.25 52.37 54.61 Halisbey 111.58 a 102.50 b 107.04 a 106.91 107.17 108.80 106.77 105.55 10 81.06 78.87 79.97 a 80.54 79.39 15 79.66 75.71 77.69 b 91.98 77.38 20 79.63 76.10 77.86 b 77.90 77.82 Çift sıra 79.73 77.89 78.81 Tek sıra 80.50 75.90 78.20 80.11 a 76.89 b Çizelge 4. de görüldüğü gibi; iki yıllık genel ortalamalara göre, 100 tohum ağırlığı yıllara göre 2009 > 2010 şeklinde (sırasıyla 80.11 ve 76.89 g), çeşitlere göre Halisbey > NC-7 > Florispan Georgia Green şeklinde (sırasıyla 107.04, 102.60, 53.74 ve 50.63 g), sıra üzeri mesafelere göre 10 cm > 20 cm = 15 cm şeklinde (sırasıyla 79.97, 77.86 ve 77.69 g) ve ekim yöntemlerine göre ise çift sıra = tek sıra şeklinde (sırasıyla 78.81 ve 78.20 g) sıralanmıştır. 100 tohum ağırlığındaki önemli değişimler çeşitlere göre olmuştur. Virginia tipi Halisbey ve NC-7 çeşitleri diğerlerine göre daha iri tohumlu olduklarından dolayı, 100 tohum ağırlıkları da daha fazla olmuştur. Halisbey çeşidi, verim bakımından olduğu gibi 100 tohum ağırlığı bakımından da öne çıkmıştır. Ekim yöntemi ve sıklığına göre, sadece 10 cm sıra üzeri ekim mesafesinin öne çıkması pek anlamlı görünmemektedir. Bu sonuçlar Kurt (2007) nin sonuçlarıyla uyum içindedir. Ancak; Arıoğlu (2007), İşler ve Hacıkamiloğlu (1999), maz (1996) ve maz (2002) ın sonuçlarında ise bitki yoğunluğu arttıkça 100 tohum ağırlığının azaldığı bildirilmişdir. İç Oranı (%) değerleri ve EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge 5 de verilmiştir. Çizelge 5 de görüldüğü gibi; iki yıllık genel ortalamalara göre, iç oranları (%) çeşitlere göre Georgia Green = NC-7 Florispan > Halisbey şeklinde (% olarak sırasıyla 71.64, 71.14, 70.83 ve 61.79), sıra üzeri mesafelere göre 20 cm 15 cm = 10 cm şeklinde (% olarak sırasıyla 69.07, 68.91 ve 68.57) ve ekim yöntemlerine göre ise çift sıra = tek sıra şeklinde (% olarak sırasıyla 68.97 ve 68.73) sıralanmıştır. Halisbey çeşidi, meyve verimi ve diğer verim unsurları bakımından ilk sırada yer almasına rağmen, % iç oranı bakımından son sırada yer almıştır. Bu durum, bu çeşidin kabuk kalınlığının fazla olduğunu göstermektedir. Sadece, Runner tipi tam yatık gelişen Georgia Green de sıra üzeri mesafe arttıkça iç oranı önemli ölçüde artmıştır. Diğer çeşitlerde ekim yöntemi ve sıklığına göre iç oranlarında önemli bir değişim olmamıştır. Kurt (2007) un yerfıstığında farklı ekim yöntemleri, sıra arası ve üzeri mesafeler ile ilgili çalışmalarında, konulara göre iç oranında önemli bir farklılık oluşmamıştır. maz ve Mugan (2002), NC-7 6
ve Çom çeşitleriyle yaptıkları çalışmada 15, 20 ve 25 cm sıra üzeri mesafelerde iç oranlarında önemli farklılık olmadığını belirtmişlerdir. Çizelge 5. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin iç oranına (%) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Sıra Üzeri Mesafe (Cm) Ekim Yöntemi Ekim Yöntemi Sıra Üzeri Mesafe (cm) 2009 2010 Çift Sıra Tek Sıra 10 15 20 Georgia Green 72.32 70.96 71.64 a * 72.06 71.22 70.24 c 71.81 b 72.87 a NC-7 71.23 71.04 71.14 ab 71.01 71.26 71.40 c 70.74 c 71.27 bc Florispan 71.11 70.54 70.83 b 70.74 70.91 70.71 c 71.30 bc 70.46 c Halisbey 61.50 62.08 61.79 c 62.06 61.53 61.93 d 61.78 d 61.67 d 10 68.71 68.44 68.57 68.52 68.63 15 69.16 68.66 68.91 67.08 68.66 20 69.26 68.88 69.07 69.22 68.91 Çift Sıra 68.91 69.02 68.97 Tek Sıra 69.17 68.29 68.73 69.04 68.66 Yağ Oranı (%) değerleri ve EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge 6 da verilmiştir. Çizelge 6 da görüldüğü gibi, yağ oranının (%) iki yıllık genel ortalamasına göre; çeşitler Georgia Green > Florispan > Halisbey = NC-7 şeklinde ( % olarak sırasıyla 51.07, 50.42, 48.80 ve 48.58), sıra üzeri mesafeler 15 cm = 20 cm = 10 cm şeklinde (% olarak sırasıyla 49.93, 49.83 ve 49.40) ve ekim yöntemleri ise tek sıra > çift sıra şeklinde (sırasıyla 50.18 ve 49.26) sıralanmıştır. Virginia tipi olan NC-7 ve Halisbey in yağ oranları diğerlerine göre düşük bulunmuştur. Pek çok literatür bilgisinde olduğu gibi, Baydar ve İpkin (1995) in farklı yerfıstığı tipleriyle yaptıkları çalışmada da Virginia çeşitlerinin yağ oranları Spanish lere göre düşük bulunmuştur. Literatürlerde Spanish tiplerinin yağ oranlarının Runner tiplerine göre aynı ya da daha fazla olduğu belirtilmesine rağmen, burada tam tersi bir sonuç çıkmıştır. Çizelge 6. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin yağ oranına (%) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Varyasyon kaynakları Sıra üzeri mesafe (cm) Georgia Green 51.12 51.03 51.07 a * 50.15 b 51.99 a 51.56 a 51.37 ab 50.28 b NC-7 48.66 48.51 48.58 c 48.20 dc 48.97 d 48.18 c 49.47 b 48.10 c Florispan 50.46 50.39 50.42 b 50.78 b 50.07 bc 50.02 b 50.52 b 50.73 ab Halisbey 48.69 48.92 48.80 c 47.90 c 49.71 bc 47.83 c 48.37 c 50.21 b 10 49.41 49.38 49.40 49.20 c 49.60 bc 15 50.00 49.87 49.93 48.18 d 50.86 a 7
Ekim yöntemi 20 49.79 49.87 49.83 49.57 bc 50.09 a Çift sıra 49.28 49.24 49.26 b Tek sıra 50.19 50.18 50.18 a 49.73 49.71 Kaynaklar Arıoğlu, E., 2007. Ana Ürün Yerfıstığı Yetiştiriciliğinde Bitki Yoğunluğunun Verim ve Bazı Tarımsal Özelliklere Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. Müd., 2009. BATEM Toprak ve Yaprak Analiz Laboratuvarı Toprak Analiz Sonuç Raporu, Antalya. Baydar, H., İpkin, B., 1995. Virginia, Spanish ve Valencia Tipi Yerfıstığı (Arachis Hypogaea L.) lerinin Yağ Verimi ve Yağ Kalite Kriterlerinin Karşılaştırılması. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8:1, 81-90. İşler, N., Hacıkamiloğlu, İ., 1999. Harran Ovası Koşullarında Ana Ürün Olarak Üç Farklı Yerfıstığı Çeşidinde Farklı Ekim Sıklıklarının Verim ve Bazı Tarımsal Karakterlere Etkileri Üzerinde Bir Araştırma. GAP I. Tarım Kongresi, 829-836, 26-28 Mayıs, Şanlıurfa. Kurt, C., 2007. Ana Ürün Yerfıstığı Yetiştiriciliğinde Tek ve Çift Sıralılı Ekim Yöntemlerine Göre Değişen Bitki Yoğunluğunun Verim ve Bazı Tarımsal Özelliklere Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Rasekh, H., Asghari, J., Safarzadeh, M. N., Zakerinejad, R., 2010. Effect of Planting Pattern and Plant Density on Physiological Characteristics and Yield of Peanut in İran. Research Journal of Biological Sciences, 5(8): 542-547. maz, H. A, 1996. Farklı Ekim Sıklıklarının İki Yerfıstığı Genotipinde Verim, Verim Unsurları, Yağ ve Protein İçeriklerine Etkisi. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23, 299 308. maz, A., Mugan, A., 2002. Kahramanmaraş Koşullarında Yetiştirilen İki Yerfıstığı Çeşidinin Tarımsal ve Kimyasal Özellikleri Üzerine Sıra Arası Mesafelerin Etkisi. Harran Ünv. Zir.Fak. Dergisi, 6(1-2), 65-73. maz, H. A., 2002. Kahramanmaraş Ekolojisinde Farklı Sıra Üzeri Mesafelerle Yetiştirilen NC-7 Yerfıstığı Çeşidinde Farklı Hasat Zamanlarının Verim ve Verim Öğelerine Etkisi. Harran Ünv. Zir.Fak. Dergisi, 6 (3-4), 47-56. 8