Yıldız Teknik Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi Yayınıdır. 2015

1

2 Yıldız Teknik Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi Yayınıdır. 2015

3

4

İÇİNDEKİLER 6 7 8 10 15 16 18 18 19 20 GİRİŞ 1. KONTRATLI ARGE SÜREÇLERİ 1.1. DÖNER SERMAYE UYGULAMALARI 1.2. TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ KANUNU 2. ULUSAL AR-GE HİBE DESTEK FONLARI 2.1. TÜBİTAK TEYDEB PROGRAMLARI 2.2. KOSGEB PROGRAMLARI 2.3. KALKINMA AJANSI PROGRAMLARI 3. ÜNİVERSİTE-SANAYİ İŞBİRLİĞİ SÜRECİNDE AKADEMİSYENDEN BEKLENTİLER 4. YILDIZ TTO TARAFINDAN SAĞLANAN DESTEKLER 5

GİRİŞ Ar-Ge faaliyetleri; işletmelere, hizmet sektörüne, iş dünyasına, ihracata, milli gelire, eğitime, yönetime ve diplomasiye yansıyan çok yönlü bir temel kavram olmakla birlikte günümüz ekonomi dünyasının itici gücü ve ulusal rekabet ortamındaki en önemli değerlerinden biridir. Ayrıca ülkeler arasındaki gelişmişlik seviyesini belirleyen en önemli göstergelerden biridir. 2003 yılında AB genelindeki Ar-Ge harcamaları toplam GSMH nin % 1,86 sına denk gelirken bu değer, 2012 yılı sonu itibariyle % 2,07 ye yükselmiştir. Ülkemizde ise bu oranlar; 2003 yılından bu yana düzenli olarak artış göstermektedir. 2003 yılında Türkiye nin Ar-Ge faaliyetlerine yönelik gerçekleştirdiği harcama tutarı GSMH nin %0,48 ine karşılık gelirken bu değer, 2012 yılı sonu itibariyle %0,92 düzeyine ulaşmıştır. Ancak, 2003-2012 yılları arasında Ar-Ge harcamalarına ilişkin olarak gözlemlenen kayda değer artışa rağmen ülkemiz, henüz AB ülkeleri ile rekabet edebilecek düzeyde değildir. Ülkemiz ile Avrupa Birliği bu noktada karşılaştırıldığında yapmamız gereken en temel çalışmanın, özel sektörün Ar-Ge faaliyet ve harcamalarındaki ağırlığının arttırılmasına yönelik olması gerektiği görülmektedir. Bu kapsamda; üniversite-sanayi işbirliği süreçlerinde nitelikli adımlar atılarak üniversitelerdeki Ar-Ge faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan iş fikirlerinin ticarileştirilmesine ağırlık verilmelidir. Çıktılarının sanayinin hizmetine sunulabilmesi, sanayideki ihtiyaçların ve iş fikrilerinin üniversitelerdeki teknik alt yapı ve akademisyen desteği çözümlenmesi ve bu sayede mevcut teknoloji düzeyinin yükseltilmesi büyük önem taşımaktadır. Üniversite bünyesinde görevli akademisyenlerin sanayi ortaklı veya destekli projelerde yer alabilmesi için birden fazla yol bulunmaktadır. Uzun yıllardır Döner Sermaye Yönetmeliğine tabi olarak üniversite dışı paydaşlara hizmet sağlamaktadırlar. 2001 yılında yayınlanan 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ile de bölge kapsamındaki işletmeler bünyesinde süreli olarak görevlendirilerek 3. şahıs ve kurumlara hizmet sağlayabilmektedirler. Ancak, her iki hizmet şeklinde de yerine getirilmesi gereken resmi prosedürlerin çokluğu ve bilhassa 4691 sayılı yasanın getirilerinin akademik camia tarafından yeterince bilinmemesi sebebiyle öğretim üyelerinin sanayi projelerine katılım oranları düşük kalmaktadır. Dolayısıyla, akademisyenlerin bahsi geçen süreçler hakkında bilgilendirilmesi ve teşvik edilmesi gereklidir. 2013 yılında TÜBİTAK 1513 Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO) Destekleme Programı kapsamında ülkemizde desteklenmeye değer bulunan ilk 10 TTO dan biri olan Yıldız TTO, kurulduğu günden bu yana 4691 sayılı yasa uyarınca başta YTÜ bünyesinde olmak üzere akademisyenlerin sanayi projelerine katılması için gereken prosedürlerin yerine getirilmesi amacıyla teknik, hukuki ve mali danışmanlık vermektedir. Bahsi geçen çalışmalar neticesinde edindiği deneyim ve birikimleri hem sanayici hem de akademisyenler ile paylaşmak isteyen Yıldız TTO, Akademisyenlerin Sanayi Projelerine Katılım Süreçleri başlıklı bu bilgilendirme kitapçığını hazırlamıştır. Bu kitapçık sayesinde, akademisyenlerin sanayi ortaklı veya destekli projelerde yer alabilmeleri için gereken resmi prosedür ve süreçler hakkında bilgi sahibi olmaları, öte yandan sanayi projelerine katılımlarına katkı sağlamayı hedeflenmektedir. 6

1.KONTRATLI AR-GE SÜREÇLERİ Ticari veya sosyal ihtiyaçlar neticesinde ortaya çıkmış, teknoloji gereksiniminin karşılanması amacıyla üniversite-sanayi işbirliği kapsamında, öğretim üyelerinin sanayi ortaklığında veya desteğiyle gerçekleştirilen Ar-Ge ve İnovasyon temelli projelerde süreli / yarı zamanlı olarak görev almalarına Kontratlı Ar-Ge Süreci adı verilmektedir. Uluslararası literatüre göre Kontratlı Ar-Ge; Contract Research (Kontratlı Araştırma), Collaboration Research (Ortak Araştırma) ve Secondment Contracts (Geçici Görevlendirme Anlaşması) disiplinlerini kapsayan hibrit bir yapıdan meydana gelmiştir. Kontratlı Ar-Ge süreci; Temel Araştırma, Fizibilite (Uygunluk) Çalışmaları, Prototip Denemeleri, Deneyler, Bilimsel Danışmanlık faaliyetlerini kapsamaktadır. Ülkemiz sınırları dahilindeki Kontratlı Ar-Ge Süreçleri; sanayi firmalarının kendi özkaynaklarınca finanse edilebildiği gibi TÜBİTAK, KOSGEB, Kalkınma Ajansı, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Avrupa Birliği gibi ulusal ve uluslararası kurumlar tarafından da desteklenebilmektedir. Akademisyenlerin Kontratlı Ar-Ge Süreçlerine dahil olabilmesi için öncelikli olarak ilgili öğretim elemanı için bağlı bulunduğu fakülte, dekanlık veya rektörlükten izin alınması gerekmektedir. Akabinde akademisyenlerin verecekleri hizmetin üniversitenin ilgili birimlerince faturalandırılarak resmiyet kazandırılması gerekmektedir. Hali hazırda, üniversite bünyesinde görevli akademisyenlerin Kontratlı Ar-Ge projelerine katılabilmeleri için; 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun Kapsamında Döner Sermaye İşletmesi Üzerinden Hizmet Verme 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Kapsamında Doğrudan Firmalara veya Teknoloji Transfer Ofisi Üzerinden Hizmet Verme olmak üzere yararlanabilecekleri iki farklı yol bulunmaktadır. 7

1.1. DÖNER SERMAYE UYGULAMALARI Üniversite bünyesinde görevli akademisyenlerin Üniversite-Sanayi İşbirliği kapsamında gerçekleştirilmesi hedeflenen sanayi destekli veya ortaklı projelere resmi olarak katılımı sürecinde en çok bilinen yöntem; Döner Sermaye İşletmesi üzerinden hizmet vermektir. Bahsi geçen yöntemde; üniversite bünyesinde görevli akademisyenlerden hizmet almak isteyen kurum ve kuruluşlar, üniversitenin Döner Sermaye İşletmesine başvuru yaparak ilgili akademisyenden hizmet almak istediklerine dair talepte bulunurlar. Gelen talebe istinaden akademisyen tarafından ilgili kurum / kuruluşa hizmet sağlanır ve hizmetin karşılığı olan tutar, Döner Sermaye üzerinden faturalandırılır. Ülkemizde devlet tarafından desteklenen sanayi ortaklı proje çalışmalarında yer alan akademisyen danışmanlığı, ilgili teşvik ve yatırımlarda bulunan kurum tarafından Bilimsel Danışmanlık Hizmet Kalemi ile karşılanabilmektedir. Bu sebeple projelere bahsi geçen şekilde ilgili kurumlardan maddi veya ayni destek sağlanması durumunda sanayi kuruluşlarının akademisyenlerden hizmet alım oranları artış göstermektedir. Akabinde, Döner Sermaye hesabına yapılan işler neticesinde üniversite tarafından hazırlanan faturalar firmaya, firmadan da ilgili destek kurumuna sunularak maliyet beyanında bulunulabilmektedir. Bu sayede sanayi firması akademisyen danışmanlığı için ödemiş olduğu ücret tutarının belli bir oranını ya da tamamını destek kapsamında geri alabilir. Döner Sermaye hesabına yapılan işler neticesinde ortaya çıkan maliyetlerin destek kapsamına alındığı ulusal hibe ve geri ödemeli destek programları şunlardır: KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı, TÜBİTAK TEYDEB (1507, 1501, 1511, 1505) Destek Programları, TÜBİTAK 1512 Girişimcilik Destek Programı, Kalkınma Ajansları Mali Destek Programları Üniversite bünyesinde görevli akademisyenlerin sanayi ortaklı / destekli projeler kapsamında Döner Sermaye hesabına yaptıkları işlerde karşılaştıkları en temel sorun; hizmet bedellerindeki kesinti ve gelir vergisi uygulamalarıdır. Yönetmelik gereği akademisyenlerin döner sermaye üzerinden faturalandırılan hizmetleri karşılığında sanayi kuruluşunca ödenen tutar, belirli kesintiler yapıldıktan sonra akademisyenin hesabına aktarılmaktadır. Yıldız Teknik Üniversitesi bünyesinde Döner Sermaye işletmesi üzerinden yapılan işlerde yapılan kanuni kesintiler ile gelir vergisi uygulamaları şu şekildedir: 8

DÖNER SERMAYE HESABINA YAPILAN İŞLERDEKİ KESİNTİLER VE VERGİ UYGULAMALARI KESİNTİ GEREKÇE MİKTAR Hazine Payı Bilimsel Araştırma Proje Payı Dekanlık Payı Rektörlük Payı Kanuni Kesinti Kanuni Kesinti Kanuni Kesinti %1 %5 %15 %11 11.000 TL ye kadar %15 Gelir Vergisi Vergi Kesintisi* 11.000 27.000 TL 27.000 60.000 TL %20 %27 97.000 TL ve üzeri %35 *Vergiye tabi tutar üzerinden akademisyen tarafından döner sermaye üzerinden sağladığı hizmete ilişkin mali tutardan; Rektörlük Payı, Dekanlık Payı, Hazine Payı ve Bilimsel Araştırma Proje Payı düşüldükten sonra elde edilen tutardır. Bu tutar üzerinden, ait olduğu vergi dilimi üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılır. Yaşanan kesinti ve vergi uygulamaları, Üniversite-Sanayi İşbirliği süreçlerinin gelişiminin önündeki en önemli engellerden biri olarak gösterilmektedir. Bu durumun yarattığı dezavantajların azaltılması ve ortadan kaldırılması amacıyla son yıllarda Döner Sermaye Yönetmelikleri üzerinde iyileştirme çalışmaları yapılmasına karşın henüz istenen sonuçlar alınamamıştır. 9

1.2. TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ KANUNU Ülkemizde nitelikli iş gücü, bilimsel bilgi ve teknolojik araştırmalar kullanılarak farklı, yenilikçi yönlere sahip, katma değeri ve rekabet edebilirliği yüksek ürünlerin geliştirilmesini sağlamak, ayrıca hem firmaların hem de bilim insanlarının teşvik edilmesi amacıyla 2001 yılında 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu yürürlüğe girmiştir. Kanun kapsamında; Bir yükseköğrenim kurumu (üniversite vb.) ya da bir araştırma merkezi ile resmi ilişkiler kurmuş, İçerisinde teknoloji kökenli işletmelerin oluşmasını teşvik edecek ve gelişmelerine destek olacak biçimde tasarımlanmış, Yönetici şirketin, bünyesinde bulundurduğu firmalara teknoloji ve işletmecilik becerilerinin transferi konusunda etkin uğraş verebilecek şekilde yapılandığı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri kurularak bu bölgelerde faaliyet gösterecek işletmeler, girişimciler ve akademisyenlere yönelik olarak yasal ve vergisel muafiyetler sağlanmıştır. 4691 sayılı yasa işletmelere olduğu kadar, Ar-Ge ve İnovasyon temelli çalışmalarda süreli olarak görev yapmak isteyen akademisyenler için de çok önemli avantajlar sunmaktadır. İlgili kanunda yer alan; Kamu kurum ve kuruluşları ile üniversite personelinden bölgede yer alan faaliyetlerde araştırmacı ve idari personel olarak hizmetine ihtiyaç duyulanlar, çalıştıkları kuruluşların izni ile sürekli veya yarı zamanlı olarak çalıştırılabilirler. Yarı zamanlı görev alan öğretim üyesi, öğretim görevlisi, araştırma görevlisi ve uzmanların bu hizmetleri karşılığı elde edecekleri gelirler, üniversite döner sermaye kapsamı dışında tutulur. Sürekli olarak istihdam edilecek personele kurumlarınca aylıksız izin verilir ve kadroları ile ilişkileri devam eder. maddesi gereğince, üniversitede görevli akademisyenler teknoloji geliştirme bölgesi (teknopark) içerisinde sanayi ortaklı / destekli olarak gerçekleştirilen proje çalışmalarındaki hizmetleri karşılığında, döner sermaye işletmesine başvurmadan, vergi kesintileri olmaksızın gelir elde edebilmektedirler. Akademisyenler Teknoloji geliştirme bölgesi içerisinde faaliyet gösteren şirketlere veya Teknoloji Transfer Ofislerine(TTO) doğrudan bağlı olduğu fakülte, dekanlık veya rektörlükten Görevlendirme Talebinde bulunabilirler. Akademisyenlerin teknoloji geliştirme bölgesi kapsamında sanayi destekli veya ortaklığındaki projelere katılım göstermesi ve hizmet verebilmesi amacıyla; hizmet verecek akademisyen için ilgili dekanlık, fakülte veya rektörlükten görevlendirme yazısının alınması ve ilgili projenin (danışmanlığın, endüstriyel çözümlerin, kısacası gerçekleştirilecek işin) Ar-Ge niteliğinin kanıtlanarak 4691 sayının yasanın gerekliliğine uygunluğunun belirlenmesi gerekmektedir. 10

Bu amaçla; öğretim üyesinden hizmet talep eden firma veya görevlendirme talebinde bulunacak TTO tarafından Proje Bilgi Formu başlıklı doküman doldurularak ilgili kurumun (Firma veya TTO) faaliyet göstermekte olduğu teknoloji geliştirme bölgesi hakem heyetine başvuru yapılır. Hakem Heyeti tarafından yapılan değerlendirmeye bağlı olarak ilgili projenin Ar-Ge projesi olduğuna kanaat getirilmesi neticesinde öğretim üyesinin görevlendirilmesinin alınması için gerekli başvurular yapılır. 4691 sayılı yasa gereğince teknoloji geliştirme bölgesinde yer alan faaliyetlerde Araştırmacı veya Bilimsel Danışman olarak hizmetine gereksinim duyulan akademisyenlere uygulanabilecek görevlendirme çeşitleri şunlardır: Tam Zamanlı ve Aylıksız İzinli Görevlendirme: Tam zamanlı olarak istihdam edilecek olan akademisyenlere, en son uzun süreli izin kullanım tarihinden itibaren en az üç yıl geçmiş olması koşulu ile bir yılı aşmamak üzere aylıksız izin verilebilir. Yarı Zamanlı ve Aylıklı İzinli Görevlendirme: Üniversitedeki görevlerini yerine getirmek koşulu ile üniversitenin uygun gördüğü sürelere bağlı olarak bölgede yarı zamanlı olarak görevlendirilebilirler. Akademisyenler, hem teknoloji geliştirme bölgeleri bünyesinde faaliyet gösteren işletmelere hem de teknoloji geliştirme bölgesi dışında yerleşik işletmelere yönelik olarak 4691 sayılı yasanın getirilerinden faydalanarak hizmet verebilmektedir. Bu kapsamda; a) Akademisyenin hizmet vermek istediği işletme teknoloji geliştirme bölgesi kapsamında faaliyet göstermekte ise; ilgili firma tarafından, hizmet verecek akademisyenlerin bağlı bulunduğu dekanlık, fakülte veya doğrudan rektörlüğe başvuru yapılarak süreli görevlendirme talebinde bulunulur. Görevlendirmesi alınan akademisyen için firma tarafından hizmet süresince her ay Ücret Pusulası düzenlenir. Ücret Pusulası, akademisyenin talep ettiği net ücret üzerinden düzenlenmekte olup görevlendirme talep eden firmanın teknoloji geliştirme bölgesi içerisinde olması sebebiyle 4691 sayılı yasa gereği gelir vergisi kesintisi uygulanmamaktadır. 11

a) Proje Ulusal / Uluslararası Fonlarca Destekleniyorsa b) Proje Ulusal / Uluslararası Fonlarca Desteklenmiyorsa Hizmet Alınacak Akademisyen Belirlenir Hizmet alınacak akademisyen belirlenir Akademisyenle Sözleşme İmzalanır Akademisyenin Bağlı Bulunduğu Bölüm / Fakülte / Dekanlık / Rektörlüğe Görevlendirme Talep Yazısı Yazılır Görevlendirmenin Alınması Durumunda İlgili Akademisyen adına Aylık Olarak Ücret Bordrosu Düzenlenir ve TGB Bölgesi Giriş-Çıkışlarında Kullanmak Üzere Personel Kartı Çıkarılır Akademisyenden hizmet alınacak proje konusuna ilişkin olarak Proje Bilgi Formu hazırlanır ve firmanın faaliyet göstermekte olduğu TGB Müdürlüğüne başvuru yapılır. Proje Başvurusu, TGB Müdürlüğü nezdinde oluşturulacak 3 kişilik Hakem Heyeti tarafından değerlendirilir. b 1) Hakem Heyeti Projenin Ar-Ge Olmadığına Kanaat Getirirse Akademisyenden resmi olarak hizmet alınamaz. b) Akademisyenin hizmet vermek istediği işletme teknoloji geliştirme bölgesi dışında faaliyet göstermekte ise; teknoloji geliştirme bölgesi içerisinde kurulmuş Teknoloji Transfer Ofisleri (Yıldız TTO gibi) üzerinden, hizmet verecek akademisyenin bağlı bulunduğu dekanlık, fakülte veya doğrudan rektörlüğe başvuru yapılarak süreli görevlendirme talebinde bulunulur. b 2 ) Hakem Heyeti Projenin Ar-Ge Olduğuna Kanaat Getirirse Akademisyenin Bağlı Bulunduğu Bölüm / Fakülte / Dekanlık / Rektörlüğe Görevlendirme Talep Yazısı Yazılır Görevlendirmenin Alınması Durumunda İlgili Akademisyen adına Aylık Olarak Ücret Bordrosu Düzenlenir ve TGB Bölgesi Giriş-Çıkışlarında Kullanmak Üzere Personel Kartı Çıkarılır. Görevlendirmesi alınan akademisyen için TTO tarafından hizmet süresince her ay Ücret Pusulası düzenlenir ve akademisyenin talep ettiği net ücret üzerinden, hizmet talep eden firmaya TTO tarafından fatura düzenlenir. Hizmet alıcısı firma, TTO üzerinden ilgili akademisyene ödeme yapar. TTO üzerinden yapılan faturalandırma işlemlerinde; akademisyenin hizmet verdiği proje yazılım projesi ise ya da hizmet konusu 12

yazılım bileşenlerinin geliştirilmesi, tasarlanması, doğrulanması veya iyileştirilmesine yönelik ise KDV muafiyeti söz konusu olmaktadır. Yazılım projesi olmayan veya yazılım dışında bir hizmet konusu barındıran projelere ilişkin hazırlanan faturalar ise KDV li olarak düzenlenir. a) Proje Ulusal / Uluslararası Fonlarca Destekleniyorsa Firma, hizmet Alımı yapmak istediği akademisyeni belirler veya TTO tarafından firma-akademisyen eşleştirmesi sağlanır. b)proje Ulusal / Uluslararası Fonlarca Desteklenmiyorsa Firma, hizmet Alımı yapmak istediği akademisyeni belirler veya TTO tarafından firma-akademisyen eşleştirmesi sağlanır. Firma-TTO ve TTO-Akademisyen arasında sözleşme imzalanır. Firma-TTO ve TTO-Akademisyen arasında sözleşme imzalanır. TTO tarafından, Akademisyenin Bağlı Bulunduğu Bölüm / Fakülte / Dekanlık / Rektörlüğe Görevlendirme Talep Yazısı Yazılır Görevlendirmenin Alınması Durumunda İlgili Akademisyen adına TTO tarafından Aylık Olarak Ücret Bordrosu Düzenlenir ve TGB Bölgesi Giriş-Çıkışlarında Kullanmak Üzere Personel Kartı Çıkarılır. TTO tarafından, firmanın akademisyenden hizmet alacağı proje konusuna ilişkin olarak Proje Bilgi Formu hazırlanır ve TTO nun faaliyet göstermekte olduğu TGB Müdürlüğüne başvuru yapılır. Proje Başvurusu, TGB Müdürlüğü nezdinde oluşturulacak 3 kişilik Hakem Heyeti tarafından değerlendirilir. b 1) Hakem Heyeti Projenin Ar-Ge Olmadığına Kanaat Getirirse Akademisyenden resmi olarak hizmet alınamaz. B 2 ) Hakem Heyeti Projenin Ar-Ge Olduğuna Kanaat Getirirse TTO tarafından, Akademisyenin Bağlı Bulunduğu Bölüm / Fakülte / Dekanlık / Rektörlüğe Görevlendirme Talep Yazısı Yazılır Görevlendirmenin Alınması Durumunda İlgili Akademisyen adına TTO tarafından Aylık Olarak Ücret Bordrosu Düzenlenir ve TGB Bölgesi Giriş-Çıkışlarında Kullanmak Üzere Personel Kartı Çıkarılır. 13

Yıldız TTO üzerinden sanayi destekli / ortaklı projelere dahil olarak hizmet veren bir akademisyen için kesilen fatura karşılığında yalnızca %20 lik hizmet bedeli alınmaktadır. Döner Sermaye Uygulaması 10.000 TL lik fatura karşılığında, akademisyene ödenecek tutar: 5.780 TL (kesinti oranı %42) Yıldız Teknoloji Transfer Ofisi Üzerinden Görevlendirme 10.000 TL lik fatura karşılığında, akademisyene ödenecek tutar: 8.000 TL (kesinti oranı %20) 20.000 TL lik fatura karşılığında, akademisyene ödenecek tutar: 10.880 TL (kesinti oranı %45) 20.000 TL lik fatura karşılığında, akademisyene ödenecek tutar: 16000 TL (kesinti oranı %20) 25.000 TL lik fatura karşılığında, akademisyene ödenecek tutar: 13.600 TL (kesinti oranı %46) 25.000 TL lik fatura karşılığında, akademisyene ödenecek tutar: 20000 TL (kesinti oranı %20) 40.000 TL lik fatura karşılığında, akademisyene ödenecek tutar: 19.856 TL (kesinti oranı %51) 40.000 TL lik fatura karşılığında, akademisyene ödenecek tutar: 32.000 TL (kesinti oranı %20) Bir önceki bölümde bahsedildiği üzere döner sermaye hesabına yapılan işlerde ortaya çıkan kanuni kesinti ve vergi uygulamalarının akademisyenler nezdinde yarattığı dezavantajlar, 4691 sayılı yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte değişim göstermiştir. Resmi prosedürlerin azaltılması ve mali kesintilerin ortadan kaldırılmasıyla birlikte akademisyenlerin sanayi ortaklı / destekli projelere katılımı artış göstermiş olmakla beraber henüz istenen düzeye ulaşmamıştır. Bu durumun temel sebebi ise akademisyenlerin katılım gösterebilecekleri projeler ve proje özelinde ne tür prosedürlere tabi olacakları hakkında yeterli bilgi sahibi olmamalarıdır. Dolayısıyla akademisyenlerin bu konularda bilgilendirilmeleri ve teşvik edilmeleri gerekmektedir. Bu kapsamda, hazırlanmış olan bilgilendirme kitapçığının takip eden bölümlerinde, akademisyenlerin 4691 sayılı yasanın sağladığı avantajlardan faydalanarak hizmet verebilecekleri sanayi ortaklı / destekli proje türlerine ilişkin bilgilere yer verilecektir. 14

2.ULUSAL AR-GE HİBE DESTEK FONLARI Ülkemiz sınırları dahilinde sanayi kuruluşlarına yönelik olarak; - TÜBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB), - KOSGEB, - Kalkınma Ajansları, - Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, olmak üzere devlet kurumları tarafından geri ödemesiz (hibe) ve geri ödemeli destekler sunulmaktadır. Bahsi geçen programlar kapsamında Ar-Ge, İnovasyon, Yatırım ve Kapasite geliştirmek gibi farklı amaçlara hizmet eden proje önerileri değerlendirilmektedir. Üniversite bünyesinde görev yapan akademisyenlerin 4691 sayılı yasanın getirilerinden faydalanarak sanayi ortaklığında veya desteğinde gerçekleştirilen projeler kapsamında hizmet verebilmesi için temel şart; ilgili projenin Ar-Ge ve İnovasyon temelli olmasıdır. Döner Sermaye üzerinden hizmet verilmesi istenen durumlarda ise böyle bir şart söz konusu değildir. 4691 sayılı kanun kapsamında akademisyenin iş gerçekleştirmesi için firmanın hibe destekli bir proje yapması şart değildir. Temel şart gerçekleştirilecek işin, Ar-Ge niteliğinin olmasıdır. Bir önceki paragrafta belirtildiği üzere akademisyenlerin hizmet verici veya akademik / bilimsel danışman sıfatıyla yer alabileceği destek programı başlıkları aşağıdaki gibidir. 15

2.1. TÜBİTAK TEYDEB PROGRAMLARI TÜBİTAK 1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı - Ülke sınırları içerisinde yerleşik KOBİ ölçeğindeki tüm firmalar bu programa başvuru yapabilir. - Program kapsamında sunulabilecek proje bütçesi üst limiti 500.000 TL olmakla birlikte sunulan bütçenin maksimum %75 i hibe olarak ilgili firmaya ödenmektedir. - İlgili programa sunulabilecek proje süresi minimum 6, maksimum 18 aydır. - 1507 Programı kapsamında; akademisyenler Bilimsel Danışman sıfatıyla hizmet verebilmektedir. Bahsi geçen Bilimsel Danışmanlık hizmetinin bedeli, proje toplam bütçesinin %20 sini geçmemelidir. - Projede görev alacak öğretim elemanlarının görevlendirilmeleri hem Döner Sermaye üzerinden hem de 4691 sayılı yasa gereği teknoloji geliştirme bölgelerinde yerleşik işletmeler üzerinden yapılabilir. TÜBİTAK 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı - Ülke sınırları içerisinde yerleşik Sanayi ölçeğindeki tüm firmalar bu programa başvuru yapabilir. - Program kapsamında sunulabilecek proje bütçesine ilişkin herhangi bir üst limit bulunmamaktadır. Destek kapsamına alınan proje bütçesinin %60 ı hibe olarak ilgili firmaya ödenmektedir. - İlgili programa sunulabilecek proje süresi minimum 12, maksimum 36 aydır. - 1501 Programı kapsamında; akademisyenler Bilimsel Danışman sıfatıyla hizmet verebilmektedir. Firmaların bahsi geçen proje bütçelerinin 1.000.000 TL nin üzerinde olması halinde minimum proje bütçesinin %2 sini Bilimsel Danışmanlığa ayırmaları şart koşulmuştur. - Projede görev alacak öğretim elemanlarının görevlendirilmeleri hem Döner Sermaye üzerinden hem de 4691 sayılı yasa gereği teknoloji geliştirme bölgelerinde yerleşik işletmeler üzerinden yapılabilir. 16

TÜBİTAK 1511 Öncelikli Alan Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı - Ülke sınırları içerisinde yerleşik KOBİ ve Sanayi ölçeğindeki tüm firmalar bu programa başvuru yapabilir. - Program kapsamında yılın belirli dönemlerinde belirli konu başlıklarına ilişkin Ar-Ge proje önerileri alınmaktadır. Çağrı dışındaki zamanlarda başvuru yapılamamaktadır. - İlgili programa sunulabilecek proje süreleri ve proje bütçesi, çağrı başlığına göre değişiklik göstermektedir. - 1511 Programı kapsamında akademisyenler Bilimsel Danışman sıfatıyla hizmet verebilmektedir. Bahsi geçen Bilimsel Danışmanlık hizmetinin bedeli, proje toplam bütçesinin %20 sini geçmemelidir. - Projede görev alacak öğretim elemanlarının görevlendirilmeleri hem Döner Sermaye üzerinden hem de 4691 sayılı yasa gereği teknoloji geliştirme bölgelerinde yerleşik işletmeler üzerinden yapılabilir. TÜBİTAK 1505 Üniversite-Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı - Ülke sınırları içerisinde yerleşik KOBİ ve Sanayi ölçeğindeki firmalar ile devlet ve vakıf üniversiteleri ortaklığında hazırlanan proje önerileri değerlendirmeye alınır. - Program kapsamında sunulabilecek proje bütçesi üst limiti 1.000.000 TL olmakla birlikte sunulan bütçenin (ortak firmanın ölçeğine bağlı olarak) %75 ile 60 ı TÜBİTAK tarafından, %25-40 ı ilgili firma tarafından finanse edilmektedir. - 1505 Programı kapsamında akademisyenler Proje Yürütücüsü sıfatıyla hizmet verebilmektedir. Proje Yürütücüsü, aylık olarak PTİ (Proje Teşvik İkramiyesi) üzerinden ücret almaktadır. - Projede görev alacak öğretim elemanları için görevlendirme alınması gerekmemektedir. Proje Yürütücüsünün bağlı olduğu fakülte, dekanlık veya rektörlüğe projeyi yürütmek ve proje faaliyetlerine zaman ayırabilmek için izin talebinde bulunması gerekmektedir. 17

TÜBİTAK 1509 Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı - Ülke sınırları içerisinde yerleşik KOBİ ve Sanayi ölçeğindeki tüm firmalar, Avrupa Birliği sınırları içerisinde faaliyet gösteren 1 kuruluş (kar amacı güden) ile ortaklı olarak bu programa başvuru yapabilir. - Program kapsamında sunulabilecek proje bütçesine ilişkin herhangi bir üst limit bulunmamaktadır. Destek kapsamına alınan proje bütçesinin; firma KOBİ ile %75 i, Sanayi ölçeğinde ise %60 ı hibe olarak ilgili firmaya ödenmektedir. - İlgili programa sunulabilecek proje süresi, uluslararası projenin başlangıç ve bitiş tarihleri arasındadır. - 1509 Programı kapsamında akademisyenler Bilimsel Danışman sıfatıyla hizmet verebilmektedir. Bahsi geçen Bilimsel Danışmanlık hizmetinin bedeli, proje toplam bütçesinin %20 sini geçmemelidir. - Projede görev alacak öğretim elemanlarının görevlendirilmeleri hem Döner Sermaye üzerinden hem de 4691 sayılı yasa gereği teknoloji geliştirme bölgelerinde yerleşik işletmeler üzerinden yapılabilir. 2.2. KOSGEB PROGRAMLARI KOSGEB Ar-Ge İnovasyon Destek Programı - Ülke sınırları içerisinde yerleşik ve KOSGEB e üye olan KOBİ ölçeğindeki tüm firmalar bu programa başvuru yapabilir. - Program kapsamında sunulabilecek proje üst limiti 686.00 TL olmakla birlikte firmaların alabileceği maksimum destek tutarı 320.000 TL Geri Ödemesi (Hibe) ve 200.000 TL Geri Ödemeli (Kredi) olmak üzere 520.000 TL dir. - Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı kapsamında; akademisyenler Bilimsel Danışman sıfatıyla hizmet verebilmektedir. Bahsi geçen Bilimsel Danışmanlık hizmetinin bedeli maksimum 25.000 TL dir. - Projede görev alacak öğretim elemanlarının görevlendirilmeleri yalnızca Döner Sermaye üzerinden yapılabilir. 2.3. KALKINMA AJANSI PROGRAMLARI - Ülkemiz sınırları dahilinde 26 ayrı Kalkınma Ajansı mevcuttur. - Kalkınma Ajansları bünyesinde yılın belli dönemlerinde çağrılar açılmak suretiyle proje önerileri toplanır ve değerlendirmeye alınır. - Her bir çağrının spesifik konu başlığı, kapsamı, destek tutarı ve destekleme üst limiti söz konusudur. - Kalkınma Ajansları bünyesinde açılan proje çağrıları kapsamında akademisyenler Bilimsel Danışman sıfatıyla hizmet verebilmektedir. Bahsi geçen Bilimsel Danışmanlık hizmetine ilişkin herhangi bir oransal veya rakamsal üst limit bulunmamaktadır. - Projede görev alacak öğretim elemanlarının görevlendirilmeleri hem Döner Sermaye üzerinden hem de 4691 sayılı yasa gereği teknoloji geliştirme bölgelerinde yerleşik işletmeler üzerinden yapılabilir. 18

3. ÜNİVERSİTE-SANAYİ İŞBİRLİĞİ SÜRECİNDE AKADEMİSYENDEN BEKLENTİLER Sanayi ortaklığında / desteğiyle gerçekleştirilen Ar-Ge ve İnovasyon temelli proje çalışmalarına Bilimsel Danışman sıfatıyla dahil olacak akademisyenlerden beklenenler temelde şunlardır: - Proje kapsamında gerçekleştirilmesi hedeflenen faaliyetlerin akademik temeller üzerine oturtulmasını sağlayarak projeyi disipline etmeleri, - Üniversite bünyesinde geliştirilen, elde edilen bilgi ve know-how un sanayiye aktarılarak reel sektörde uygulanmasını sağlamaları, - Proje sürecinde çıkan test metodu ve/veya laboratuvar cihazı gereksinimlerinin üniversite laboratuvar altyapıları kullanılarak giderilmesini sağlamaları, - Proje kapsamında gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde elde edilecek çıktıların, tarafsız ve akredite bir kurumdan test edilmesi ve gerekli belgelendirme faaliyetlerinin yürütülmesi konusunda destek olmaları. 19

4. YILDIZ TTO TARAFINDAN SAĞLANAN DESTEKLER Yıldız Teknik Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi, TÜBİTAK tarafından üniversitelerdeki bilgi ve teknolojinin uygulamaya dönüştürülerek ticarileşmesi, üniversite ve sanayi arasında işbirliği oluşturulması, sanayinin ihtiyaç duyduğu bilgi ve teknolojinin üniversitede üretilmesine yardımcı TTO ların kurulması amacıyla faaliyetlerini sürdürmektedir. Yıldız TTO 1513 Teknoloji Transfer Ofislerini Destekleme Programı kapsamında destek almaya hak kazanan ilk 10 TTO arasında yer almıştır. Yıldız TTO, başta Yıldız Teknik Üniversitesi olmak üzere üniversitedeki akademisyenler ile sanayici arasında karşılıklı güvene dayalı, sürdürülebilir işbirlikleri sağlamayı temel amaç olarak benimsemiştir. Bu kapsamda Yıldız TTO, üniversitemizdeki akademik bilgi ve know-how ın sanayinin ihtiyaçları doğrultusunda kullanılması ile ülke ekonomisine olumlu katkılar sağlaması açısından gerekli platformları oluşturmak konusunda bir ara yüz görevini üstlenmektedir. Akademisyenlerin sanayi ortaklı / desteğindeki Ar-Ge projelerine katılım süreçleri Yıldız TTO Üniversite-Sanayi İşbirliği Birimi tarafından organize edilmektedir. Bu kapsamda, akademisyenlerin teknoloji geliştirme bölgesi bünyesindeki projelere katılım gösterebilmesi amacıyla; - Akademisyenlere ve sanayicilere yönelik ortak etkinliklerin düzenlenmesi, - Sanayi işletmelerine yapılan düzenli ziyaretler neticesinde ortaya çıkan proje önerilerine ilişkin akademisyen eşleştirmesinin yapılması, - Akademisyenler ile sanayiciler arasındaki resmi protokol ve sözleşmelerin hazırlanması, - 4691 Sayılı yasa gereği projede hizmet verecek akademisyenler için gerekli resmi evrakların hazırlanması, görevlendirme yazılarının oluşturulması ve görevlendirme prosedürlerinin yerine getirilmesi, - Sanayi kuruluşunun talep etmesi durumunda akademisyenin katılım göstereceği proje için ulusal veya uluslararası hibe kuruluşlarına yönelik başvuru yapılması ve gerekli proje dosyasının hazırlanması, 20

- Akademisyen tarafından sağlanacak hizmet neticesinde ortaya çıkabilecek ürün, formülasyon, metodoloji, yöntem ve çıktıya dair fikri mülkiyet haklarına ilişkin tescil sürecinin yönetimi, patent ön araştırmasının yapılması, tarifnamenin yazılması ve patent dosyasının hazırlanması, faaliyetleri Yıldız TTO tarafından gerçekleştirilmektedir. Bahsi geçen hizmetler kapsamında uygulanan hizmet / iş akışı ise şu şekildedir: 1. 2. 3. Hizmet talebinde bulunan firma ile hizmet vermek isteyen akademisyen arasında görüşme sağlanır. Hizmetin kapsamı ve süresi ile mali, teknik ve hukuki konular belirlenerek gerekli sözleşme ve protokoller hazırlanır. Akademisyen tarafından sağlanacak hizmetin detaylarını içeren Proje Bilgi Formu hazırlanarak teknoloji geliştirme bölgesi hakem heyetine sunulur. 4. 5. 6. Hakem heyetinden gelecek onay yazısını takiben akademisyenin hizmet verebilmesi için gerekli görevlendirme yazısı ve destekleyici dökümanlar hazırlanarak ilgili akademisyenin bağlı bulunduğu dekanlık, fakülte veya rektörlüğe başvuru yapılır. Görevlendirme yazısının da TTO ya ulaşması neticesinde akademisyen ve sanayi tesisi arasında sözleşme imzalanır. Akademisyen tarafından sağlanan hizmet, aylık olarak sanayi işletmesine faturalandırılır. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde 4691 sayılı yasa kapsamında sunulan imkan ve muafiyetlerden faydalanmak amacıyla Yıldız TTO ya başvuran akademisyenlere sağlanan tüm hizmetler ücretsizdir. Bu hizmetlerden yararlanmak isteyen sanayici ve akademisyenlerin, Yıldız TTO uzmanlarıyla iletişime geçmeleri yeterlidir. 21

22

Hazırlayanlar: Başar KAYA, Üniversite Sanayi İş Birliği Uzmanı Can GARİPOĞLU, Üniversite Sanayi İş Birliği Uzmanı Editör: Gürol ÜZENÇ, Kurumsal İletişim Yöneticisi Bilser DÖNMEZ, Kurumsal İletişim Uzmanı Grafik Tasarım: Tendure Digital Agency 23

24