TÜRKİYE DE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA ELEMANLARI Dr. Nuran Talu 30 Temmuz 2007, 6 Ağustos 2007 1
Sürdürülebilir kalkınma tek tek kurumların bireysel çabalarıyla başarılabilecek bir amaç değildir İşbirliği ve ve eşgüdüm şarttır (multi - stakeholder approach) Kurumların ve bireylerin yaptıkları çalışmalarla SK ilişkisini görme bilincini artırmak gerekir 2
Aktörler Sivil Toplum Kuruluşları Özel Sektör (giderek sosyal oyuncu oluyorlar - çevre konularını tehdit olarak algılamak yerine günlük faaliyetlerinin bir parçası olarak görmek) Kamu (merkez, bölge, yerel) Akademi Dünyası 3
Sivil Toplum Kuruluşları STK (dernek, vakıf, fed. platform, hareket) Demokratik Kitle Örgütü Kamu Kuruluşu niteliğinde Meslek Odaları Devlette Kurulan STK lar 4
Sivil Toplum Kuruluşlarının Katılımcılık Yapıları ve Yolları Kampanya, protesto faaliyetleri, projeler STK platformlarında ihtisaslanmaya gidiş (büyükşehirlerde konu spesifik) ; Tehlikeli Gemi Sökümünü Önleme Girişimi Otopan, Allianoi Girişim Grubu, Efemçukuru Madeni ELELE Hareketi, Bornova Çimento Fabrikaları ve Taşocaklarına Karşı Girişim Hareketi Meslek Odaları en çok yargı yolunu kullanıyor. Genel politikalar düzeyinde ve uluslararası destekli yapılanmalar (YG21, STGM, GEF-SGP)) Karar mekanizmalarında yasal açıdan güçlü olanlar (YG21 ve Kent Konseyi İlişkisi) Ulusal düzeyde yapılanmalar (Türkiye Sosyal Forumu, Türkiye Çevre Platformu -TURÇEP) Kurumsal yapılardaki yerleri (Merkezi ve Yerel ) 5
MERKEZDE YERELDE Merkez Av Komisyonu Ulusal Sulak Alan Komisyonu Geri Kazanım Komisyonu Ambalaj Komisyonu Kimyasal Güvenlik Komisyonu Çeşit Tavsiye Komitesi Organik Tarım Komitesi Organik Tarım Ulusal Yönlendirme Komitesi Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu, Proje Değerlendirme ve Seçim Komisyonu Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu, İzleme ve Yönlendirme Komitesi Gürültüİnceleme ve Değerlendirme Komisyonu Biyoçeşitlilik Komitesi (ÇOB, ÖÇKK, Tarım, Kültür ve Turizm Bakan. DHKD, TTKD-1996) Mahalli Çevre Kurulları İl Genel Meclisi Çevre ve Sağlık Komisyonu Belediye/Büyükşehir Belediyesi Meclisi Çevre ve Sağlık Komisyonu ÇED Halkın Katılım Toplantısı İl Hayvanları Koruma Kurulu İl Av Komisyonu Yerel Sulak Alan Komisyonu Toprak Koruma Kurulu Koruma Amaçlıİmar Planları Hazırlık Komitesi Kent Konseyi (Çevre Komisyonları). 6
Sürdürülebilir Kalkınma ve Yerel Yönetim Düzeyi Kamu yönetim reformu ile gelen yetkiler ve SK ilişkileri Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartından bu yana gelişmeler Yönetim araçlarını etkin kılacak yetki ve sorumluluklarının olması Kendi kaynaklarını oluşturma yetkileri Uluslararası ilişkilerinin özerkleşmesi Yerel Katılımcı mekanizmaların hukuki temellerinin güçlendirilmiş olması Yerel karar organları daha demokratik bir yapıya kavuşturuldu 7
Sürdürülebilir Kalkınma ve Yerel Yönetim Düzeyi Yerel dinamiklere ve içsel potansiyelleri dayalı kalkınma EGEV (Ege Ekonomisini Geliştirme Vakfı), SABEKAK (Samsun Bölgesel Ekonomik Kalkınma Konseyi),BAGEV (Batı Akdeniz Ekonomisini Geliştirme Vakfı) Kelkit Platformu gibi bölgesel ve yerel girişimler ile organik bağlar Yerel kentsel politikalar çerçevesinde yerel kalkınma stratejileri (Küreselleşme ve Yerelleşme dinamikleri, kentsel dönüşüm, kamu ekonomisinin yeniden yapılanması, kamu yönetiminin yeniden yapılanması ve yerele yansıma Stratejik Planlama süreci Avrupa da sürdürülebilir topluluklar üzerine Bristol Mutabakatı (Aralık 2005) Geleceğin kenti üzerine vatandaşların deklerasyonu (Aralık 2005) AalborgŞartı ve Taahhütleri 8
Özel Sektör Ekonomik Büyüme ve istihdam artışı özel sektör eliyle yapılacaktır (9. Kalkınma Planı) 9
Özel Sektör TOBB SD Kongresi 2004 Şirketlerin uluslararası arenada önemli oyuncu olabilmeleri sadece ekonomik kriterlerle değil aynı zamanda sosyal ve çevresel başarılarıyla değerlendirilecektir. (KOBİ lerin rolü) TÜSİAD SK Komisyonu YASED Uluslararası Yatırımcılar Derneği DEİK - non-profit private sector organization, amaçları SK kavramından yoksun(askon Anadolu Arslanlarıİş Adamaları Derneği DEİK kurucu üyesi) İş Dünyası ve SK Derneği (kurumsal ağ oluşumu) İş Geliştirme Merkezleri (İŞGEM, GİDEM, ABİGEM, Sürdürülebilir İş Merkezi) 10
Özel Sektör Kurumsal Sosyal Sorumluluk Çevre yatırımlarında en fazla paya sahip sektör Sürdürülebilir endüstriyel üretim Kirlilik azaltma teşvik süreçlerinden temiz üretim1e kayma ihtiyacı Daha güçlü düzenleyici mevzuat ve ekonomik teşvikler ihtiyacı Vergi ödemektense kirlilik kontrolü yatırımlarına ve önleyici uygulamalara teşvik (çevre yatırımlarının kademeli olarak vergi muafiyeti) Ekonomik araçlar uygulama maliyetlerini azaltır Üretici işletmelerin çevre maliyetlerini işletmenini iç rapor sistemine yansıtma çevrenin muhasebeleştirilmesi üretim line. Etki analizlerine dayalı yatırım programları ve özel sektörün rolü Çevre yatırımlarının kar getirmesi; ekonomik büyüme ve rekabet gücü (Çevre kısıttır rekabet şansı zorlanmamalı!!) Gönüllü Anlaşmalar PPP Üniversite-Özel Sektör Teknoparklar 11
Akademi Camiası ÜSAMP Üniversite-Sanayi Ortak Araştırma Merkezleri (yaygınlaştırılmalı) (Ör: TÇMB- ODTÜ Çimento Mühendisliği Master Programı) TEKMER Üniversite Teknoloji Geliştirme Merkezleri (yaygınlaştırılmalı) Teknoloji Kuluçka Merkezleri (yaygınlaştırılmalı) Çevre Araştırma Merkezleri TODAİ Türkiye Orta Doğu ve Amme İdaresi Enstitüsü 12