vi İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm YASAMA, YÜRÜTME, YARGI 1. YASAMA... 1 1. 1. Türkiye Büyük Millet Meclisi... 1 1.1.1. TBMM nin Görev ve Yetkileri... 2 2. YÜRÜTME... 4 2.1. Cumhurbaşkanı... 4 2.1.1. Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği... 5 2.1.2. Devlet Denetleme Kurulu... 5 2.2. Bakanlar Kurulu... 5 2.3. Başbakan... 6 3. YARGI... 6 3.1. Yüksek Mahkemeler... 6 3.1.1 Anayasa Mahkemesi... 6 3.1.2. Yargıtay Başkanlığı... 7 3.1.3. Danıştay Başkanlığı... 7 3.1.4 Askeri Yargıtay Başkanlığı... 8 3.1.5. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlığı... 8 3.1.6. Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığı... 8 3.1.7. Sayıştay Başkanlığı... 8 3.2. Yüksek Adli Kuruluşlar... 9 3.2.1. Yüksek Seçim Kurulu... 9 3.2.2. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu... 9 3.3. Mahkemelerin Kuruluşu... 9 3.3.1. Adli Yargı... 9 3.3.2. İdari Yargı... 11 3.3.2.1. İdari Yargı İlk Derece Mahkemeleri... 11 3.3.2.1.1. İdare Mahkemeleri... 11 3.3.2.1.2. Vergi Mahkemeleri... 11 3.3.2.2 Üst Derece Mahkemeleri... 12 3.3.2.3. Bölge İdare Mahkemeleri... 12 3.3.3. Askeri Yargı... 12 3.3.3.1. Askeri Mahkemeler... 12 3.3.3.2. Sıkıyönetim Mahkemeleri... 12 3.3.3.3. Disiplin Mahkemeleri... 12 İkinci Bölüm YÖNETİM 1. TÜRKİYE NİN YÖNETİM YAPISI VE İLİŞKİLER... 13 2. BAŞBAKANLIK... 15 2.1. Sürekli Kurulları... 15 2.2 Ana Hizmet Birimleri... 16 3. YÜKSEK KURULLAR... 19 3.1. Milli Güvenlik Kurulu... 19 3.2. Yüksek Askeri Şura... 19 3.3. Savunma Sanayii Yüksek Koordinasyon Kurulu... 19 3.4. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu... 19 3.5. Yüksek Planlama Kurulu... 20 3.6. Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu... 20 3.7. İstihdamı Geliştirme Yüksek Koordinasyon Kurulu... 20 3.8. Başbakanlık Olağanüstü Hal Koordinasyon Kurulu... 20 3.9. Doğal Afetler Koordinasyon Kurulu... 20 3.10. Avrupa Birliği İç Ekonomik ve Teknik Koordinasyon Kurulu... 20 3.11. Avrupa Birliği Danışma Kurulu... 20 3.12. Kriz Koordinasyon Kurulu... 20 3.13. Yüksek Hakem Kurulu... 21 3.14. Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu... 21 3.15. Güneydoğu Anadolu Projesi Yüksek Kurulu... 21 3.16. Özelleştirme Yüksek Kurulu... 21 3.17. Karayolu Güvenliği Yüksek Kurulu... 21 3.18. Haberleşme Yüksek Kurulu... 21 3.19. Ekonomik ve Sosyal Konsey... 21 3.20. Yurtdışı Müteahhitlik, Mühendislik ve Müşavirlik Hizmetleri Koordinasyon Kurulu... 21 3.21. Yüksek İdari Kurul... 22
vii 3.22. Endüstri Bölgeleri Koordinasyon Kurulu... 22 3.23. Çocuk Hakları İzleme ve Değerlendirme Üstkurulu... 22 3.24. Sosyal Güvenlik Yüksek Danışma Kurulu... 22 3.25. Ekonomi Koordinasyon Kurulu... 22 3.26. Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu... 22 3.27. Piyasa Gözetimi, Denetimi ve Ürün Güvenliği Değerlendirme Kurulu... 22 3.28. Bölgesel Gelişme Yüksek Kurulu... 22 3.29. Türkiye'de Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Komisyonu... 22 4. BAŞBAKANA KARŞI SORUMLU VE BAŞBAKANLIĞA BAĞLI KURUM VE KURULUŞLAR... 23 4.1. Genelkurmay Başkanlığı... 23 4.2. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı... 25 4.3. Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü... 25 4.4. Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi... 26 4.5. Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı... 26 4.6. Hazine Müsteşarlığı... 26 4.7. Diyanet İşleri Başkanlığı... 27 4.8.Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA)... 27 4.9. Vakıflar Genel Müdürlüğü... 28 4.10. Doğal Afet Sigortaları Kurumu Başkanlığı... 28 4.11. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı... 28 4.12. Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanlığı... 28 4.13. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı... 29 4.14. Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı... 29 4.15. Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı... 29 5. BAKANLIKLAR VE BAĞLI KURULUŞLAR... 30 5.1. Adalet Bakanlığı... 30 5.2. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı... 34 5.3. Avrupa Birliği Bakanlığı... 34 5.4. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı... 36 5.6. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı... 45 5.7. Dışişleri Bakanlığı... 46 5.8. Ekonomi Bakanlığı... 47 5.9. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı... 48 5.10. Gençlik ve Spor Bakanlığı... 51 5.11. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı... 52 viii 5.12. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı... 54 5.13. İçişleri Bakanlığı... 55 5.14. Kalkınma Bakanlığı... 60 5.15. Kültür ve Turizm Bakanlığı... 63 5.16. Maliye Bakanlığı... 65 5.17. Milli Eğitim Bakanlığı... 68 5.18. Milli Savunma Bakanlığı... 70 5.19. Orman ve Su İşleri Bakanlığı... 72 5.20. Sağlık Bakanlığı... 75 Üçüncü Bölüm İNSAN KAYNAKLARI VE BÜROKRASİ 1. İNSAN KAYNAKLARI... 81 1.1. Sınıflandırma... 81 1.2.Çalışma Şartları... 82 1.3. İşe Alım... 82 1.4. Kariyer... 82 2. BÜROKRASİ... 83 2.1. Bürokrasinin Tanımı ve Özellikleri... 83 2.2. Bürokrasinin Üstünlükleri... 84 2.3. Bürokrasinin Olumsuzlukları... 85 2.4. Bürokrasinin Olumsuz Yönlerinin Giderilmesi... 87 Dördüncü Bölüm KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ 1. KAMUDA İKTİSADİ İŞLETME KAVRAMI... 89 2. KAMU İKTİSADİ İŞLETMELERİNİN KURULUŞ NEDENLERİ... 90 3. TÜRKİYE DEKİ KİT LER VE YAPISI... 91 1. Genel Bütçeli İdarelere (Dairelere) Bağlı İşletmeler... 91 2. Katma Bütçeli İdarelere Bağlı İşletmeler... 91 3. Özerk Bütçeli Devlet İşletmeleri (Kuruluşları)... 92 4. Mahalli İdarelere Ait (Özel Bütçeli) İşletmeler... 92 5. Müessese, Bağlı Ortaklık ve İştirakler... 93
ix 4. İKTİSADİ DEVLET TEŞEKKÜLLERİ... 93 1. Boru Hatları İle Petrol Taşıma A.Ş. Genel Müdürlüğü (BOTAŞ)... 93 2. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü (ÇAY-KUR)... 93 3. Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğü... 94 4. Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü... 94 5. Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü... 95 6.Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü... 95 7. Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü... 95 8. Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.Genel Müdürlüğü (TEDAŞ)... 96 9. Türkiye Elektrik İletim A.Ş.Genel Müdürlüğü... 96 10. Elektrik Üretim A. Ş. Genel Müdürlüğü (EÜAŞ)... 97 11. Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. (TETAŞ) Genel Müdürlüğü... 97 12. Türkiye Elektromekanik Sanayi Genel Müdürlüğü (TEMSAN)... 98 13. Türkiye Petrolleri A. O.Genel Müdürlüğü (TPAO)... 98 14. Toprak Mahsulleri Ofisi A.Ş. Genel Müdürlüğü (TMO)... 99 15. Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM)... 99 16. Et Ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü... 100 5. KAMU İKTİSADİ KURUMLARI... 100 1.T. C. Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü... 100 2. Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ)... 101 3. Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü... 101 4. T.C. Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü (PTT)... 102 6. KAMU BANKALARI... 102 1. T.C. Ziraat Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğü... 102 2. Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğü (TÜRK EXİMBANK)... 103 3. Türkiye Halk Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğü... 103 7. ÖZERK BANKA İŞLETMELERİ... 104 1. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası... 104 2. Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. (TKB)... 104 8. KAMULAŞTIRMA VE ÖZELLEŞTİRME KAVRAMLARI... 105 x Beşinci Bölüm TAŞRA VE YEREL YÖNETİMLER 1. TAŞRA TEŞKİLATI...107 1.1. İl Yönetimi...107 1.2. Bölge Yönetimi...108 2. YEREL YÖNETİMLER (MAHALLİ İDARELER)...108 2.1. İl Özel İdaresi...109 2.2. Köyler...111 2.3. Mahalle Yönetimi...112 2.4. Belediyeler...112 2.5. Büyükşehir Belediyesi...115 2.6. Yerel Yönetim Birlikleri...116 Altıncı Bölüm ETKİN YÖNETİM 1. ETKİN YÖNETİM...117 2. KURUMLARARASI EŞGÜDÜM...123 3. FİNANSAL EKONOMİNİN ETKİN YÖNETİMİ...129 4. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK...130 5. BÜROKRASİNİN ETKİNLEŞTİRİLMESİ...132 6. ÇAĞDAŞ VE ETKİN EĞİTİM SİSTEMİ...134 7. YÖNETİMDEN YÖNETİME GEÇİŞ...138 8. İHTİYAÇLAR DOĞRULTUSUNDA, KURUMUN HIZLI BİÇİMDE YENİDEN YAPILANDIRILMASI...141 Yedinci Bölüm ÖZERK VE YARI ÖZERK KURUMLAR 1. KAMUYA AİT ÖZERK KURULUŞLAR...145 2. YÜKSEKÖĞRETİM...146 2.1. Yükseköğretim Üst Kuruluşları...147 2.2. Yükseköğretim Kurulu (YÖK)...147 2.3. Yükseköğretim Denetleme Kurulu...147 2.4. Ölçme, Seçme Ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı...147 2. 5. Üniversitelerarası Kurul...148
xi 3. YÜKSEK ÖĞRETİM KURUMLARI... 148 3.1. Üniversiteler... 148 3.2. Üniversitenin Yönetim Organları... 149 3.3. Üniversite Yönetim Örgütü... 150 3.4. Öteki Yüksek Öğretim Kurumları... 151 3.5. Devlet Üniversiteleri... 151 3.6. Vakıf Üniversiteleri... 152 3.7. Vakıf Meslek Yüksekokulları... 152 3.8. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Üniversiteleri... 153 3.9. Özel Statülü Devlet Üniversiteleri... 153 4. TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK ARAŞTIRMA KURUMU (TÜBİTAK)... 153 4.1. Bağlı Kuruluşlar... 155 4.1.1. Marmara Araştırma Merkezi (MAM)... 155 4.1.2. Tübitak Bilgi Teknolojileri ve Elektronik Araştırma Enstitüsü (BİLTEN).. 155 4.1.3. Savunma Sanayii Araştırma Ve Geliştirme Enstitüsü (SAGE)... 155 4.1.4. Tübitak Ulusal Gözlemevi (TUG)... 155 4.1.5. Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM)... 156 4.1.6.Tübitak Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME)... 156 4.1.7. Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE)... 156 4.1.8. Çukurova İleri Tarım Teknolojileri Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü (ÇİTTAGE)... 156 4.1.9. Temel Bilimler Araştırma Enstitüsü (TBAE)... 156 4.1.10. Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji Araştırma Enstitüsü... 157 4.1.11. Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü... 157 4.1.12. Ulusal Deprem Konseyi... 157 5. TÜRKİYE RADYO- TELEVİZYON KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ... 157 6. BASIN İLAN KURUMU GENEL MÜDÜRLÜGÜ... 158 7. ANADOLU AJANSI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ... 158 8. TÜRK STANDARTLARI ENSTİTÜSÜ BAŞKANLIĞI (TSE)... 158 9. TÜRKİYE FUTBOL FEDERASYONU BAŞKANLIĞI... 159 10. TÜRKİYE BASKETBOL FEDERASYONU BAŞKANLIĞI... 160 xii Sekizinci Bölüm BAĞIMSIZ DÜZENLEYİCİ ÜST KURULUŞLAR 1. RADYO VE TELEVİZYON ÜST KURULU BAŞKANLIĞI...161 2. SERMAYE PİYASASI KURULU...161 2.1. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)...162 2.2. Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş....162 3. REKABET KURUMU BAŞKANLIĞI...163 4. KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMU...163 5. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU BAŞKANLIĞI...163 6. ŞEKER KURUMU...164 7. BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU...164 8. KAMU İHALE KURUMU...164 9. TÜTÜN VE ALKOL PİYASASI DÜZENLEME KURUMU...165 10. BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU...165 11. TASARRUF MEVDUATI SİGORTA FONU BAŞKANLIĞI...166 Dokuzuncu Bölüm BİRLİKTE YÖNETİLEN KURUMLAR 1. TÜRK STANDARTLARI ENSTİTÜSÜ BAŞKANLIĞI (TSE)...167 2. TÜRK AKREDİTASYON KURUMU BAŞKANLIĞI (TÜRKAK)...168 3. TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ...168 4. ENDÜSTRİ BÖLGELERİ...170 5. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ (OSB)...172
xiii Onuncu Bölüm KAMU KURUMU NİTELİGİNDEKİ MESLEK KURULUŞLARI 1.TÜRK ÖZEL SEKTÖR KURULUŞLARI VE MESLEK BİRLİKLERİ... 175 1.1. TOBB (Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği)... 175 1.2. TESK (Türkiye Esnaf ve Sanatlarları Konfederasyonu... 177 1.3. Türkiye Ziraat Odaları Birliği... 179 1.4. Türkiye Bankalar Birliği... 180 1.5. Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği... 182 1.6. Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği... 183 1.7. TÜRMOB (Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği)... 184 2. HUKUK ALANINDA KURULAN MESLEKİ BİRLİKLER... 185 2.1. Türkiye Barolar Birliği... 185 2.2. Türkiye Noterler Birliği... 186 3. SAĞLIK ALANLARINDA KURULAN MESLEK BİRLİKLERİ... 186 3.1. Türk Tabipler Birliği... 186 3.2. Türk Veteriner Hekimleri Birliği... 187 3.3. Türk Diş Hekimleri Birliği... 187 3.4. Türk Eczacılar Birliği... 188 4. MÜHENDİSLİK ALANINDA KURULAN MESLEKİ BİRLİKLER... 188 4.1. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği... 188 Onbirinci Bölüm ÖZEL STATÜLÜ KURUMLAR I. SİYASİ PARTİLER... 191 1. Siyasi Partilerin Kuruluşu... 191 2. Siyasi Partilerin Organları... 191 II. SENDİKA VE KONFEDERASYONLAR... 193 1. İşçi Sendika ve Konfederasyonları... 196 2. Memur Sendika ve Konfederasyonları... 197 3. İşveren Sendika ve Konfederasyonları... 199 III. TEMSİLCİLİKLER... 203 1. Uluslar Arası Kuruluşların Türkiye deki Büro Ve Temsilcilikleri... 203 2. Türkiye deki Yabancı Temsilcilikler... 209 xiv Onikinci Bölüm VAKIF, DERNEK, EKONOMİ, SANAYİ VE TİCARİ KURUMLAR 1. VAKIFLAR...211 1.1 Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları...213 1.2. İKV (İktisadi Kalkınma Vakfı)...214 1.3. TTGV (Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı)...216 1.4. Türkiye Kalkınma Vakfı...217 1.5. Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayi Destekleme Vakfı (MEKSA)...218 1.6. (TEMA)Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı...219 1.7. Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler, Serbest Meslek Mensupları ve Yöneticileri Vakfı (TOSYÖV)...222 2. DERNEKLER VE KAMU YARARINA ÇALIŞAN DERNEKLER...223 2.1. Kamu Yararına Çalışan Dernekler...227 2.1.1. Türkiye Kızılay Derneği...227 2.1.2. Türk Hava Kurumu Derneği...228 2.2. İşverenlerce Kurulan Dernekler...230 2.2.1. Türk Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD)...230 2.2.2. Yabancı Sermaye Derneği (YASED)...232 2.2.3. Kalite Derneği (KALDER)...232 2.2.4. (DEİK) Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu...232 2.2.5. Kredili Garanti Fonu İşletme ve Araştırma A.Ş...234 2.2.6. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu...235 6. İŞLETMELER...236 6.1. Ticari İşletme Türleri...238 6.1.1. Gerçek Kişi Ticari İşletmeler...238 6.1.2. Adi Ortaklık...239 6.1.3. Anonim Şirket...239 6.1.4. Limited Şirket...239 6.1.5. Kollektif Şirket...240 6.1.6. Komandit Şirket...240 6.1.7. Kooperatif...240 6.1.8. Yabancı Şirket Türkiye Şubesi...240 6.2. Kamuya Ait Ticari İşletmeler...241 6.2.1. İktisadi İşletmeler...241 6.2.2. Donatma İştiraki...241 6.2.3. Ortaklık...241
xv 7. HİZMET BİRLİKLERİ... 242 1. (TÜRSAB)Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği... 242 2. Türkiye Belediyeler Birliği... 242 3. Müteahhitler Birliği... 244 KAYNAKÇA... 245