BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT BÖLÜMÜ 1 BİLGİSAYAR ARİTMETİK İŞLEMLERİ ve MANTIKSAL KARŞILAŞTIRMALARI SON DERECE HIZLI YAPARAK BUNLARDAN SONUÇ ÇIKARTABİLEN, ÇOK MİKTARDA BİLGİYİ SAKLAYABİLEN ELEKTRONİK MAKİNALARDIR. 2 BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 1
Bilgisayarın Tarihçesi M.Ö. 2000 M.S. 1642 Abaküs Hesaplamalar için B. Pascal, vergi hesaplamaları için mekanik alet 1670 G. Leibnitz, 4 işlem ve karekök alan bir alet 1842 C. Babbage, karmaşık problemleri çözen makine Facit 1939 Atanasoff ilk elektronik dijital bilgisayar Iowa Sta.Ün. 1946 J.P. Eckert, J. Mauchy ilk bilgisayar ENIAC Askeri amaçlı 1958 IBM ilk Transistörlü bilgisayarları piyasaya sürdü 1981 İlk Kişisel bilgisayarlar, IBM PC ler çıktı 1984 Apple ilk Macintosh u piyasaya sürdü 3 ENIAC Electronic Numerical Integrator And Computer Kapladığı alan 167 m² Ağırlığı 30 ton (1941) BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 2
UNIVAC 1 UNIversal Automatic Computer İlk ticari bilgisayar ve ilk olarak manyetik bant yardımcı bellek olarak kullanılmıştır. (1951) ORDVAC1 Ordnance Discrete Variable Automatic Computer 2178 Elektro tüpünden oluşmaktaydı (1951) BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 3
BRLESC I Ballistic Research Laboratories Electronic Scientific Computer 1727 Vakum tüpü ve 853 transistor den oluşmaktaydı (1962) DEC VAX-11/780 Digital Equipment Corporation Virtual Address extention Maksimum 8 MB a kadar hafıza desteklemek- teydi. (1977) BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 4
IBM PC International Business Machines Personal Computer İşlemci Intel 8088 @ 4.77 MHz Hafıza 16 kib~ 256 kib 1 yılda 1 Milyon satmıştır. (1981) APPLE MACINTOSH İlk grafik ara yüzü kullanan versiyonunda İşlemci Hafıza 5~8 MHz 128 kib (1984) BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 5
NELERDEN OLUŞUR DONANIM ANAKART İŞLEMCİ CPU BIOS HARDDİSK ROM RAM EKRAN KARTI MONİTOR KLAVYE MOUSE FLOPY DONANIM KASA YAZILIM İŞLETİM SİSTEMLERİ MS-DOS UNİX NOVEL MİCROSOFT WİNDOWS OS/2 WARP PARDUS LINUX UYGULAMA.YAZILIM MS-OFFİCE (WORD,EXCEL) AUTOCAD PROBİNA LOGO 11 Temel Bileşenler BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 6
Kasa İçerisindeki Bileşenler ANAKART- MAIN BOARD Bazı donanım birimlerini üzerinde bulundurur ve birçoğunun da kendisine monte edilmesine ve CPU tarafından kullanılabilmesine imkan sağlar.,anakart üzerinde Çipler Genişleme yuvaları yollar 14 BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 7
İŞLEMCİ - CPU MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ CENTRAL PROCESSİNG UNIT BİLGİSAYARIN BEYNİ, HERŞEY BU BİRİM TARAFINDAN YÖNETİLİR VE VERİLER BU BİRİMDE İŞLENİR. ARİTMETİK VE MANTIKSAL İŞLEMLLER BU BİRİMDE YAPILIR. FİZİKSEL OLARAK MİLYONLARCA TRANSSTÖR BULUNDURAN BİRLEŞİK DEVREDİR 15 BIOS BIOS ne yapar? İşletim sisteminin bilgisayara yüklenmesini sağlar. BIOS temel olarak bilgisayarı oluşturan tüm birimlerin birlikte çalışmalarını denetleyen bir birimdir. Bilgisayarınızı açtığınızda ve mikroişlemcinin ilk komutu çalıştırmaya başlaması için bu komutun ona bir yerden aktarılması gereklidir. Mikroişlemci bu komuta nasıl ulaşacağını kendisine iletecek bir komut (açıklama) olmadan bu işlemi gerçekleştiremez. BIOS mikroişlemciye bu bilgiyi sağlamaktadır. 16 BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 8
HARD DİSK - SABİT DİSK Temel görevi veri saklamak Sürücü motoru, adım motoru, kontrol devresi, okuma yazma kafası, üzerine veri yazılan birkaçtane disk. Aliminyum diskler yüksek devirle döner. Kapasiteleri 10-50 Gb Performansı veriye ulaşım hızına ve veri transfer hızına bağlıdır. 17 ROM READ ONLY MEMORY Read-only memory (ROM), firmware olarak da bilinirler, üretimleri esnasında özel bilgiler ile programlanmış Hafıza tipleridir. Bu tip hafızalarda elektrik olmasa dahi bilgiler kaybolmazlar. Bu tip hafızalarda tutulan bilgiler ya değiştirilemez dir, yada değiştirilmeleri için özel işlemler gerekmektedir 18 BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 9
RAM RANDOM ACCESS MEMORY Ana bellek CPU dan verileri çok hızlı alarak işleyip tekrar koyduğu ve bilgileri bilgisayar kapanıncaya kadar tutabilen donanımdır. Kapasiteleri 256,512, Mb, 1, 2 Gb olabilir. 19 EKRAN KARTI Ekranda görüntülenecek bilgiyi CPU dan alarak monitöre elektronik sinyaller şeklinde gönderen birimdir. Üzerinde video ram denilen bellek vardır. Bu belleğin kapasitesi 8, 16, 32, 64, 128 Mb arasında değişir. 20 BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 10
MONİTÖR Monitör bilgisayarla kullanıcı arasında iletişimin görsel olan kısmını sağlar. Köşegen uzunluğuna göre 14, 15,17, 21 olarak boyutları değişebilir. 21 KLAVYE Veri ve komutların bilgisayara girilmesini sağlar. Günümüz klavyelerinde 101 veya 102 tuş bulunur. Tuşların dizilmesine göre F veya Q olarak adlandırılır. 22 BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 11
FARE - MOUSE Grafik tabanlı işletim sistemleri ve proğramları için değerli bir alettir. Fare hareket ettirildiğinde içerisindeki topun hareketi bir sensör tarafından algılanır ve imleç istenilen yere hareket ettirilir. Üzerindeki tuşlar enter tuşunun vazifesini görür. 23 FLOPY - DİSKET SÜRÜCÜ Disketler bilgilerin kalıcı olarak saklanabildiği birimlerdir. Disketlerin bilgisayarda kullanılabilmesi, disket sürücüleri aracılığıyla gerçekleşir. Bunların hem büyüklükleri hemde kapasiteleri farklıdır. 3.5 boyutlu ve 1.44 Mb kapasitelidir. (DS/HD) 24 BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 12
KASA Bilgisayarın ana donanımlarını içerisinde bulunduran kutudur. Yatık (silim) veya Kule tipinde olabilir. Boyutları ve özellikleri değişiktir. İçerisinde güç kaynağını bulundurur. 25 DİĞER DONANIMLAR CD-ROM SÜRÜCÜ SES KARTI, HOPARLÖR, MİKROFON MODEM AĞ KARTLARI, ETHERNET KARTI TARAYICI-SCANNER YAZICI-PRINTER ÇİZİCİ- PLOTER TEYP SÜRÜCÜ 26 BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 13
CD,CD Rom, DVD ve DVD Sürücüler DVD ler görünüşte CD leri andırır. DVD sürücüler de CD sürücülere benzer. DVD ler Cd lerin 20 katı kadar veri depolayabilir. Kapasite: CD 700 MB DVD 4.7 ~ 17.08 GB Bir CD üzerindeki spiral açıldığında yaklaşık 5 km lik bir uzunluğa erişilir. 27 SES KARTI, MİKROFON, HOPARLÖR Bilgisayara sesleri sayısal olarak kaydedilmeyi sağlar Kayıtlı sayısal sesi normal sese dönüştürüp dış ortama verir. Mikrofon: ses kaydetmeye yarar. Hoparlör: Kayıtlı sesi dışarıya verir. 28 BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 14
MODEM Modem, tanım olarak MOdülatör" ve DEModülatör" kelimelerinin birleşiminden üretilmiştir. Modemler, standart telefon hatlarını kullanarak, farklı yerlerdeki bilgisayarlar arasında bağlantı yapılmasını sağlayan aygıtlardır. Telefon hatları, normal şartlarda, sadece ses iletebilir. Modemlerin hızları, 1 saniyede iletebilecekleri bit sayısına göre sınıflandırılır. 2400, 9600, 14400, 28800, 33600 ve 56000 bps (bit per second -saniyede iletilen bit sayısı), günümüzdeki tipik dial-up modem hızlarıdır. 29 YAZICI-PRINTER Bilgisayara kaydedilen bilgiler, yapılan çalışmaları kağıda dökmeye yarayan alettir Nokta Vuruşlu yazıcılar Mürekkep püskürtmeli yazıcılar Lazer yazıcılar Termal yazıcılar 30 BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 15
TARAYICI-SCANNER Tarayıcılar basılı bir metin veya şekli dijital hale getirerek bilgisayara aktarmak için kullanılan bir elektronik cihazdır. 31 ÇİZİCİ-PLOTTER Çiziciler, özellikle çizim ve grafik çıktıların alınmasında kullanılan büyük boyutlu yazıcılardır. 32 BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 16
TEYP SÜRÜCÜ-TAPE DRIVE Teyp sürücüleri, bilgilerin manyetik bir teyp kaseti üzerine kaydedildiği ve daha çok veri yedeklemede ya da arşivlemede kullanılan cihazlardır. Teyp sürücüleri, sıralı erişim (sequential access) ilkesine sahiptir. Diğer bir ifadeyle istenen bilgiye gitmek için o bilgiden önce gelen tüm bilgilere gidilmesi gerekir (ses kasetlerinde olduğu gibi). 33 Projeksiyon Cihazı Veri sağlayıcısından aldığı bilgileri televizyon ekranında olduğu gibi bir perde ye yansıtan sistemdir. Sunum amaçlı projektörler, Eğitim sektöründe kullanılan Ev sinema amaçlı BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 17
AĞ KARTLARI - ETHERNET KARTI Bilgisayarları birbirine bağlayarak bir çalışma ortamı kurulmasına NETWORKING denir. Bu ağ sayesinde bazı programlar, veriler ve çevre birimleri ortaklaşa kullanılır. Bu işlemler Ağ Kartları yardımı ile yapılabilir. BİLGİSAYAR AÇILIRKEN NELER OLUR? Bilgisayar açıldığı zaman, aşağıdaki işlemler sırasıyla yapılır. Bilgisayar, ilk olarak ROM'da bulunan küçük bir programı çalıştırır. Bu program, ana belleğin doğru çalışıp çalışmadığını denetler. Eğer bir sorunla karşılaşırsa ekrana mesaj yazar. BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 18
BİLGİSAYAR AÇILIRKEN NELER OLUR? Ana bellek denetlendikten sonra, bilgisayar A disk sürücüsünde disk olup olmadığını araştırır. Eğer varsa, ROM'daki program diskteki iki sistem kütüğünü yükler. Bu iki sistem kütüğü diskte yoksa veya A disk sürücüsünde disk yoksa, aynı işlem, sabit disk=c üzerinde tekrarlanır. Bu da başarılı olmazsa bilgisayar açılmaz. Çünkü işletim sistemi ana belleğe yüklenememiştir. BİLGİSAYAR AÇILIRKEN NELER OLUR? Bu iki program çalıştığı zaman, bilgisayar aynı diskte CONFIG.SYS adlı bir dosya arar ve bulursa buna göre sistemin çalışma ortamını düzenler. Eğer böyle bir dosya yoksa sistem normal parametreleri kullanarak çalışma ortamını düzenler. BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 19
BİLGİSAYAR AÇILIRKEN NELER OLUR? Aynı programlar daha sonra diskte, COMMAND.COM adlı bir programı arar ve bunu çalıştırır. Bu program, DOS işletim sisteminin iç komutlarını içerir. COMMAND.COM programının çalıştırılması, işletim sisteminin bir kopyasının ana belleğe konması demektir. Bu program, bilgisayar açık kaldığı sürece ana bellekte kalır. BİLGİSAYAR AÇILIRKEN NELER OLUR? Bilgisayar daha sonra diskte AUTOEXEC.BAT adlı bir toplu işlem kütüğünü arar. Toplu işlem kütükleri içlerinde bir ya da daha fazla program çalıştırma isteği olan kütüklerdir. Bu dosyayı bulduktan sonra bu dosyada bulunan komutları çalıştırır. WINDOWS 98 işletim sistemi yüklenir. BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 20
Veri Birimi Veri Birimi BYTE'dır. Bir Byte 8 Bittir. 1 Bit 0 ya da 1'den (kapalı devre=0, açık devre=1) oluşur. 1 BYTE 1 karakter'dir. 1024 BYTE = 1 KiloByte'dır. (KiloByte = KB) 1024 KB = 1 MegaByte'dır. (MegaByte = MB) 1024 MB = 1 GigaByte (GigaByte = GB) 1024 GB = 1 TeraByte (TeraByte = TB) Kapasitelerine ve Büyüklüklerine Göre Bilgisayar Türleri Makro Bilgisayarlar ( Mainframe - Ana Bilgisayar ) : Kapasiteleri Terabyte Mini Bilgisayarlar : Orta boy bilgisayarlardır. Sığaları daha azdır. eşdeğer anda daha az kullanıcı tarafından kullanılabilirler. Fiyatları düşük ve işletme masrafları daha azdır. Orta boy işletmeler tarafından tercih edilirler. Mikro Bilgisayarlar (Personal Computer - Kişisel Bilgisayar - PC): Tek kullanıcı için tasarlanmışlardır. BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 21
Ağlar (Network) Bilgisayarların birbirine bağlanmasıdır. Veriler, donanım ve yazılım paylaşılarak maliyet düşürülür ve işler daha hızlı yapılır. Ayrıca bilgisayarlar arası haberleşme de yapılır. Yerel ağlar (Local Area Network - LAN) Geniş Ağ (Wide Area Network-WAN) Intranet (kurum içi ağ) ve Internet (Ağların Ağı) 'dir. Ağlar (Network) Ağlarda güvenlik sorunu vardır. Bunu çözmek için her kullanıcıya Ağ Yöneticisi tarafından kullanıcı adı (login name) verilir. Kullanıcı adından başka sadece kullanıcı tarafından bilinen, gerektiğinde kullanıcı tarafından değiştirilen, başka kişilerin bilmemesine dikkat edilen şifre (password) kullanılır. BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 22
Bilgisayar Dosyaları Veri: harfler, sayılar, grafikler Bilgi: İşlenmiş veridir. Dosya: Saklanan verilerin veya programların ismi. Dosya ismi genellikle iki bölümden oluşur. Birinci bölümde dosyanın adı, ikinci bölümde dosyanın uzantısı yazılır. İki bölüm bir nokta ile birbirinden ayrılır (dosyaadı.dosyauzantısı) Bilgisayar Dosyaları Çalışan dosyalar: Uzantıları exe veya com dur. Başka bir programın yardımına ihtiyaç duymadan çalışırlar. Kaynak dosyalar: Çalışmadan önce makine diline çevrilmesi gerekmektedir. Örneğin pascal programlama dilinde yazılan bir programın çalışması için makine diline çevrilmesi gerekmektedir. Bunun içinde o dosyanın pascal programlama dili kurallarına uygun olarak yazılıp; pascal programlama dili derleyicisi tarafından derlenmesi gerekmektedir. BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 23
Bilgisayar Dosyaları Veri Dosyası: Üzerlerinde silme, ekleme, değiştirme yapılabilir. İçeriklerinin çıktısı yazıcıdan alınabilir veya başka birisine elektronik olarak postalanabilir. Yazılı1.doc. bir dökümandır. Bir kelime işlemcide yazılmıştır. O kelime işlemci çalıştırılmadan dökümanın içi görülemez. Kelime işlemci çalıştırıldıktan sonra içine girilip, değiştirme, düzeltme, silme ve ekleme yapılabilir. Yazıcıdan çıkışı alınabilir. BİLGİSAYAR PROĞRAMLAMA 1 24