İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. SEVİM BUDAK
Gürültü ve Gürültü Kirliliği 5.1. Gürültü: Genel Bakış İnsan ve çevre sağlığı ve konforu için zararlı ve istenmeyen sesler olarak tanımlanan gürültü özellikle teknolojik gelişme, trafik, endüstri, hızlı ve sağlıksız kentleşme ve yüksek yapı bloklarının yayılması sonucu özellikle büyük kentlerde kamu yönetimlerinin çözmeleri gereken bir çevre sorununa dönüşmüştür. Gürültüden yalnız insanlar değil hayvanlar da etkilenmektedir. 1
5.1. Gürültü: Genel Bakış Hangi tip seslerin rahatsızlık verdiğine ilişkin yapılan çalışmalarla insan ve çevre sağlığını bozan ses ölçütleri tespit edilmiştir. Bunlardan biri ve en sık kullanılanı sesin insan kulağına göre şiddetini belirten ölçü birimi olan desibel (db) dir. http://www.sesyalitimrehberi.com/teknik-bilgiler.htm 2
5.2. Gürültü Kirliliğinin Tanımı ve Nedenleri Gürültü, belirgin bir yapısı olmayan, içerdiği öğelerle kişiyi bedensel ve ruhsal olarak olumsuz etkileyen, insanların işitme sağlığını ve algılamasını bozan, iş performansını azaltan, çevrenin hoşluğunu ve sakinliğini yok ederek niteliğini değiştiren önemli bir çevre kirliliği türüdür. Birçok ülkede insan ve çevre sağlığını bozduğu saptanan; istenmeyen ve rahatsız edici ses topluluğunun gürültü kirliliği oluşturduğu üzerinde ortak karara varılmıştır. İnsan sağlığı için 90 db'in üzerindeki gürültüler zararlıdırlar. Bu değer 140 db'i aşarsa insanda ciddi beyin hasarına neden olabilmektedir. 3
Havaalanları civarında yaşayanlar için uçak gürültüsü artık çekilmez bir hal almıştır. http://gurultukirliligi.nedir.com/ En yaygın gürültü türü ulaşım sistemlerinden kaynaklanır. Yalnız motorlu araçların değil, uçak ve demiryolu araçlarının da yarattığı gürültü önemli bir yer tutar. Şehir planlamacılığında yapılan yanlışlar sanayi ve yerleşim alanlarının birbirine bitişmesine neden olabilir. 4
Özellikle son yıllarda karayolu ve havayolu ulaşımındaki artış, otoban yapımını ve yeni havaalanlarının yapımını teşvik etmektedir. Mevcut karayolları trafik gürültüsü ile havaalanları ise beş dakikada bir kalkan ve inen uçakların gürültüsü ile çevre ve insan sağlığını tehdit etmektedir. http://gorjunkova.professorjournal.ru/42 5
Kartal Belediyesi altyapı çalışmalarından gürültü kirliliğine örnek Kentlerin yeniden imarı ve yeni yolların açma çalışmaları da gürültü kirliliğini artıran bir etken olarak son zamanlarda gündeme gelmektedir. http://www.kartal.bel.tr/tr/haberler/habergoster.aspx?id=2215 6
En çok rahatsız eden gürültü karayolu kaynaklı gürültü kirliliğidir. http://www.istanbultimes.com.tr/guncel/3-aylik-trafik-cilesi-basliyor-h14440.html 7
Eğlence ve dinlence mekanlarından (İstanbul Boğazı ndaki eğlence yerleri gibi) yerel olarak ortaya çıkan gürültü kirlilikleri de vardır. http://www.milliyet.com.tr/-eglencenin-beste-biri-gurultuye-gider- /ekonomi/haberdetay/01.07.2010/1257571/default.htm 8
Seçimlerden evvel siyasi partilerin propagandasını yapan araçlardan yükselen müzik büyük bir gürültü kirliliğine neden olmaktadır. http://www.gencgazetesi.com/haber/adaylarin-secim-araclari-gurultu-kirliligi-olusturuyorh2418.html 9
5.3. Türkiye de Gürültü Kirliliğinin Nedenleri Türkiye de gürültü kirliliği sorunu kentlerdeki insan sayısının artmasıyla başlamıştır. Bugün yeni değiştirilen Büyükşehir belediyeleri yasası ile nüfusu 500.000 i aşan şehir sayısı 16 dan 30 a yükselmiştir. Bu demektir ki bu yeni şehirler konut, trafik ve yeni insan göçleriyle daha da yoğunlaşacak ve gürültü kirliliği tüm ülkeye yayılma gösterecektir. Türkiye nin en gürültülü şehri yaklaşık 17 milyonluk nüfusuyla İstanbul dur. 10
http://haber.sol.org.tr/devlet-ve-siyaset/beykozdanucuncu-kopruye-hayir-haberi-8863 İstanbul un kuzeyine yapılacak yeni yollar, köprü bağlantıları ve havaalanları da gürültünün artmasına ve kentin kuzey ormanlarında yerleşik yaban hayatı ve kuşların bölgeyi terk etmesine neden olacaktır. Bu durum kent halkı tarafından sıklıkla protesto edilmektedir. 11
5.4. Türkiye de Gürültü Kirliliğini Önlemeye Yönelik Girişimler Dünyada olduğu gibi Türkiye de de gürültü ister endüstride, ister şehirde, isterse evde olsun üç türlü kontrol edilir: -- Kaynaktan çıkan sesin şiddeti düşürülür. -- Sesin yolu kapatılır. --Sesli alan korunur. 12
Endüstride en çok kullanılan yöntem sesin şiddetinin kaynağında azaltılmasıdır. Örneğin gürültü yapan bir makineyse etrafı ses geçirmeyen bir malzeme ile çevrilir. http://www.sesyalitimi.web.tr/ 13
Konutlarda daireler arası ses yalıtımı yapılmaktadır. http://akustikkumas.org/duvar-ses-yalitimi.html 14
Eğer gürültülü bir işte çalışılıyorsa çalışanlara kulaklık dağıtılır. http://technews.tmcnet.com/channels/cloudcontactcenterenterprise/topics/cloudcontactcenteren terprise/articles/342803-philippines-becomes-ma-hub-call-center-industry.htm 15
Trafik gürültüsünü önlemek için de otoyolda perdeleme çalışmaları yapılmaktadır. Genelde perdeleme gelişmiş ülkelerde ağaçların sık ekilmesi yoluyla yapılabilmektedir. http://www.kulisgazetesi.com/yasam/otoyolkenarlarina-on-binlerce-agac-h6344.html 16
Ülkemizde otoyol çevresi ağaçlandırma yönteminin yanında, otoban kenarlarına gürültü perdesi adı verilen bir yöntemle set çekilerek de gürültü önlenmeye çalışılmaktadır. http://www.gurmakmetal.com.tr/page.php?id=22 17
http://www.kgm.gov.tr/sayfalar/kgm/sitetr/root/basindakgm/nisan2010.aspx 18
5.5. Türkiye de Gürültü Kirliliğinin Önlenmesine Yönelik Düzenlemeler 1983 tarihli 2872 sayılı Çevre Yasamızın 14. Maddesi Kişilerin huzur ve sükununu, beden ve ruh sağlığını bozacak şekilde ilgili yönetmeliklerle belirlenen standartlar üzereinde gürültü ve titreşim oluşturulması nı yasaklamaktadır. Yasaya dayalı olarak hazırlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (R.G.4.6.2010, sayı 27601) bu konudaki tüm standartları getirmektedir. Bu doğrudan etkili düzenlemelerin yanında; Belediye Yasası, Genel Sağlığı Koruma Yasası, Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Yasa ile İl Özel İdaresi Yasası ve İmar düzenlemeleri, ilgili kamu yönetimi birimlerine dolaylı da olsa denetim yetkisi vermiştir. 19
http://testolog.wordpress.com/2013/07/26/gurultuseviyesi-olcum-cihazi-testo-815/ Ülkemizde gürültü konusundaki ölçümler TSE ve ISO nun standartlarına uygun yapılır. Ölçümler, İl Çevre ve Şehircilik Bakanlığı personeli veya bakanlığın yetki verdiği belediye personeli tarafından yapılmaktadır. Gürültü ölçüm aleti ile tespit edilebilmektedirler. 20
Denetim hususunda asli yetkili Çevre ve Şehircilik Bakanlığı İl teşkilatıdır. Bakanlık bu yetkisini http://www.turkegitimsen.org.tr/haber_goster.php?ha ber_id=13571 belediyelere devredebilir. Belediyeler, sınırlar içinde il ilçe emniyet teşkilatları ile birlikte (trafik müdürlüğü) gürültü denetimi yaparlar. Sınırlar dışında il/ilçe Jandarma komutanlıkları denetim yaparlar. 21
auzef.istanbul.edu.tr 22