ERGONOMİ
Oturumun Amacı Ergonomi ve iş fizyolojisi konusunda temel kavramları bilmek ve önemini kavramak.
Öğrenim hedefleri Ergonomi tanımı, temel kavramları, İşin insana uyumu, Ergonomik risklerin etkileri ve önlenmesi, İlgili mevzuat hakkında bilgi sahibi olmak.
Alt başlıklar İş fizyolojisi ve biyomekanik Antropometri ve çalışma ortamı tasarımı Çalışma alanlarında ergonomik risk etmenleri Ergonomik çalışma ekipmanları Çalışma süresince gereken egzersizler İlgili mevzuat
ergonomi Yunanca ergon = iş, çalışma, nomos = yasa
ergonomi; insanın biyolojik, psikolojik özelliklerini göz önünde bulundurarak insan-makine-çevre uyumunun doğal ve teknik kurallarını araştıran, disiplinler arası araştırma, geliştirme ve uygulama çalışmaları olarak tanımlanabilir.
ERGONOMİ; İnsanların anatomik özelliklerini, antropometrik özelliklerini, fiziksel kapasitelerini ve toleranslarını göz önüne alarak, endüstriyel iş ortamındaki tüm faktörlerin etkisi ile olabilecek organik ve psiko-sosyal stresler karşısında, sistem verimliliği ve insan-makine-çevre uyumunun temel yasalarını ortaya koymaya çalışan disiplini bir araştırma geliştirme aracıdır.
Yorgunluk
Yorgunluk Konsantrasyonda azalma Algılamada yavaşlama, azalma Fiziksel ve mental performansta azalma Küntlük, irritabilite duygusu Aynı çıktının sağlanabilmesi için daha fazla enerji harcanması-verimsizlik
Uygun araç kullanımı
Bilgisayarla çalışma Bilgisayarla çalışmada bakış yönü belge ekran masa arasında sürekli değiştiğinde oturma yeri olarak eksenden dönebilen, yüksekliği ayarlanabilir, kolçaklı ve devrilmeye karşı güvenli 5 tekerlekli sandalyeler kullanılmalıdır.
Oturarak çalışma
Oturarak çalışma Çalışma esnasında ayaklar ve bacaklar için yeterli hareket alanı bulunmalı ve çalışma yüzeyi yansıtma katsayısı % 30 50 olmalıdır. Çalışma masası sabit ise alt kenarının yerden yüksekliği 68 cm, ayarlanabilir ise 64-74 cm arasında olmalıdır. Klavye ortasının yerden yüksekliği 71-74 cm olmalıdır. Sandalye ve arkalık yüksekliği otururken kolayca ayarlanabilir olmalıdır. Oturma yüksekliği kolların mümkün olduğu kadar az gergin ve yatay olması sağlanmalıdır. Baldırın iç yüzeyine gelen basıncı azaltmak için de ayakların zemine veya ayak altlığına yeterince oturmasına dikkat edilmelidir.
Dik oturma, omurgaya yaklaşık % 25 daha az yük binmesini sağlar ve bir çok sırt problemini önler. Bu sebeple personele doğru oturma pozisyonun önemi aşılanmalıdır. Bilgisayar ekranının görüntü kalitesi, göz sağlığı açısından çok önemlidir. Ekrandaki yazı karakterlerinin büyüklüğü 2.6 mm nin altına düşmemeli, ekran tozlu kalmamalı ve görüntüde titreşim olmamalıdır Ekrana bakış uzaklığı 50 70 cm. arasında olmalıdır. Işık yansımasını minimuma indirebilmek amacıyla ekranlar mümkünse pencerelere 90 derece dik olacak şekilde yerleştirilmelidir. Ekranlarda siyah fon kullanmak, personelde koyu bir tünele giriş etkisi yapabilir ve aydınlık ortamda göz kamaşma etkisini de arttırır.
Büroda çalışma
Mola: Dinlenmek için verilen ara Spontan mola; aşırı zorlayıcı işte çalışanın kendince verdiği ara, Maskelenmiş mola; yapılması gereken işin yerine ikincil bir işin yapılması, İş koşullu mola; makine temizliği, arkadaşa, amire danışma için çalışma ortamından ayrılma Programlı mola; çay saati vb.
Mola gibi Dönüşümlü iş, Farklı mekanda iş, İlgi çekici iş, Tempolu iş, Yeni bilgi edinmeye yönelik iş,
Baş boyun açıklığı
Çalışma yakın çevresi
Masa başı çalışma
Otur(ar)ak
Dar alanda çalışma
Ekranlı araçlarla çalışma
Çalışma sırasında el pozisyonları
Araç içi-sürücü ergonomisi
A n t r o p o m e t r i
Çalışma sandalyesi
Yük taşıma
El-kol açıklığı
Ayak-bacak açıklığı
Bel-fıtığı
Çalışma ve dinlenmede nabız
Çalışma ve Dinlenmede Alınan Oksijen Düzeyi
Ağır işlerde dinlenme süresi uzatılmalı
Statik ve dinamik çalışma
Dinlenme-Dinamik ve Statik Çalışmada Kan Gereksinimi
Azami kuvvet içinde tutma kuvvetinin yüzdesi arttıkça tutabilme süresi azalır
Kaçınılamayan durumlar
Ergonomi Laboratuarı Çalışmaları
Cihazlar Odiometre (Audiometre) Gaz Ölçüm Cihazı Vibrometre Ses Düzeyi Ölçer (Sound level meter) Ses Düzeyi Ölçer Kalibratörü Gürültü Doz Ölçer (Dosimeter, dozimetre) Nem, Sıcaklık Ölçer Anatomik ve Fizyolojik Kartlar
Antropometre Seti Renk Körlügü Test Kiti Sayısal Tansiyon Monitörü ve Yazıcı EKG Cihazı Ergonomik Bisiklet Ergonomik Sandalye Ultra İnce Parçacık Sayacı Beceri Testi Seti
Anemometre Görüş Testi Cihazı Işıma Enerjisi Ölçüm Cihazı (Radiometer, radyometre) Isısal Yüklenme Monitörü Işık Ölçer Mikrometre Kumpas Grafik ve Veri Kaydedici Lazerli mesafe ölçer TV, DVD
Boy-ağırlık; beden kitle indeksi
Odiometre
ODİOMETRİ
Gaz Ölçüm Cihazı (Gas Detector) Ölçülen gazlar; CH4, CO, H2S, O2 Ölçme sınırı; CH4 : % 0..100 LEL O2 : % 0..25 VOL CO : 0..300 ppm H2S : 0..100 ppm
Vibrometre (Titresim Ölçüm Cihazı) Hız Kademeleri: 200mm/s 0,50 ~ 199,9 mm/s 7.87 inch/s 0.02 ~ 7,879 inch/s vme Kademeleri: 200m/s² 0,5 ~ 199,9 m/s² 656ft/s² 2.0 ~ 656ft/s²
Ses Düzeyi Ölçer (Sound level meter) Frekans Bandı: 31,5Hz - 8000Hz, Ölçüm Sahası: A konumunda 30-130dB, C konumunda 35-130dB, Ölçüm Kademeleri: 30-80dB, 40-90dB, 50-100dB, 60-110dB, 70-120dB, 80-130dB,
Gürültü Doz Ölçer (Dosimeter, dozimetre) Tes 1355 % ve TWA olarak zamana göre gürültü siddeti ve ses seviyesi ölçme özelligi, Ölçme aralıgı: 70-140 dba (+- 1.5dB) 0-1999 % doz Kritik düzeyler: 80, 84, 85, 90 db Esik düzeyleri: 70-90 db (1dB adım) Katlama faktörü: 3dB, 4dB, 5dB veya 6 db Tepe degeri : 140 db
Nem, Sıcaklık Ölçer Ölçüm aralığı: Nem; 10% - 95% R.H., Sıcaklık; -20 0 C - +60 0 C; -4 0 F - +140 0 F,
SOLUNUM FONKSİYON TESTİ
SFT Solunum fonksiyon testleri çok genel bir yaklaşımla akciğerlerin kapasitesini ve fonksiyonel durumunu objektif olarak ölçmeye yarar.
Büyük Antropometre 0.1cm hassasiyetle 0-60cm ölçüm aralığına sahiptir. Küçük Antropometre 0.1cm hassasiyetle 30cm' ye kadar ölçüm yapılabilir.
Deri Kıvrımı Verniyesi ölçüm aralığı 0-100mm Göğüs Derinliği Verniyesi ölçüm aralığı en az 0-50cm
Işık Ölçer (Light Meter) Işık ölçer, ışık kaynağı seçme özelliğine, Tungsten/Gün ışığı, Floresan, Sodyum ve Cıva ışıması için otomatik düzeltme faktörlerine sahiptir. 0' dan 5000 Fc (Foot Candle) ' ye ve 0' dan 50000 Lux' e kadar ölçüm yapabilir 10,764 fc (foot candle)= Lux (Lümen/metre2)
Ultra İnce Parçacık Sayacı (Partikül ölçüm cihazı) Cihaz ultra ince (0.1 mikrometre çapından küçük) parçacıkların bulunması ve sayılmasında kullanılır. Kendi içerisindeki bir pompa yardımıyla parçacıklar alkol buharıyla karıştırılmak üzere bir doyurucu tüpe doğru itilir. Konsantrasyon aralığı 0-5x10 5 partikül/cm 3, ölçülen parçacık boyut aralığı 0.02' den 1 mikrometreye kadardır. Numune akış hızı 100cm 3 /dakikadır
Anemometre (Rüzgar Hızı Ölçüm Cihazı) Ölçüm aralıkları; m/s için; 0-45.0, ft/dk için; 0-8888, km/sa için; 0-140.0, knots için; 0-88.0, (1 knot = 0.514 m / s) Sıcaklık için; 0-60 0 C
Görüş Testi Cihazı Görüş testi cihazı insanın görsel performansının hızlı ve hassas olarak ölçülmesinde kullanılan bir cihazdır. -İki gözle bir cisme odaklanma testi - İki gözle uzak sekil içindeki detayları görebilme testi -Sağ/sol gözle uzak sekil içindeki detayları görebilme testi -Derinlik algılama testi - Renk ayırt etme testi -Yükseklik algılama testi -Yatay algılama testi
Işıma Enerjisi Ölçüm Cihazı (Radiometer, radyometre) Bir ışıma demeti içerisindeki enerjiyi ölçebilen ve W/m2 biriminde kalibre edilmiş bir cihazdır Morötesinde 0.3 m' den kızılötesinde 15 m' ye kadar dalga boylarında düzgün bir spektral yanıt verebilir. Dedektör, geniş ışıma kaynakları için 60' lik bir koni açısı içerisinde duyarlıdır ve hassasiyeti 1000W/m2 den 1W/m2' ye kadar 4 aralıkta seçilebilir.
Isısal Yüklenme Monitörü (Heat Stress Monitor) İnsanda ısı gerilmesine tepki olarak oluşan bireysel vücut yüklemesini monitörlemek için kullanılır. Sıcaklık sensörünün ölçüm aralığı: 33-40 C (91.4-104 F) arasında, Kalp atışı ölçüm aralığı: 40-220 BPM (beat per minute) arasındadır.
EKG (Elektrokardiyograf) Cihazı Kalp kasının ve sinirsel iletim Sisteminin çalışmasını incelemek üzere kalpte meydana gelen elektrik faaliyetinin kaydedilmesini sağlar.
EMG-ENMG Sinir yaralanmaları Sinir sıkışmaları Bel ve boyun fıtıkları Kol ve bacaklarda uyuşma ve yanma tarzında ki tablolar Yüz felçleri Sinirlerin fonksiyonlarını bozan hastalıkların teşhisi (Metabolik hastalıklar:; Şeker hastalığı, böbrek hastalığı gibi) Kas hastalıklarının teşhisi Kas erimeleriyle giden omurilik hastalıklarının teşhisi için yapılır.
Beceri Testi Seti Bu test aleti bir boarddan, deliklerden, bir takım çubuklar,somunlar, vidalardan ve baslıklardan oluşmaktadır. Testte çubuklar ve baslıkların monte işlemi için 3 dakika, conta ve somunların T çubuğuna dizilmesi için gerekli test süresi 40 saniyedir. Ayrıca her 2 el için ayrı ayrı 40 saniye de tutulabilir.
Psikotekni (psikoteknik) Lab.
Sonuç: ERGONOMİ BİLİMİNİN AMACI İnsanlar tarafından kullanılan araç gereç ve düzeneklerin kullanım etkinliğinin artırılması, ERGONOMİNİN AMACI Uyumluluktur. Verimin artırılmasıdır.
ERGONOMİ Multidisipliner bir bilimdir. Anatomi, antropometri, endüstri mühendisliği, mekatronik mühendisliği, iş fizyolojisi, biyomekanik, psikoloji, adli tıp,..