YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİ Akdeniz Müftülüğü

Transkript

1 YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİ Akdeniz Müftülüğü

2 YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİNİN TANIMI Yetişkinler din eğitimi kavramını tanımlayabilmek için önce yetişkinler eğitimini tanımlayalım. En çok kullanılan ifade ile yaygın eğitim ve bunun yanında halk eğitimi, kitle eğitimi, yığın eğitimi, toplum eğitimi ve sosyal eğitim gibi adlar altında anılan yetişkinler eğitimi nin pek çok tanımı yapılmaktadır: Yetişkinler din eğitimi, yetişkinlere okul dışında dini bilgiler kazandırmak ve dini anlayışlarını geliştirmek, hayatın dini boyutunu yorumlamalarına yardımcı olmak amacıyla yürütülen, planlı programlı ve örgütlü bir din eğitimi çabasıdır.

3 Yetişkinler din eğitiminin Önemi Din ve Kimlik isimli çalışmasında Doç. Dr. Cemal Tosun, yetişkinler din eğitiminin önemini şöyle anlatıyor: Yetişkinler din eğitimi, hızlı toplumsal değişme ve gelişmelerin olduğu çağımızda, eğitimde önemli yer tutmaktadır. Yetişkinlerin, bu hızlı toplumsal değişim ve gelişime ayak uydurabilmeleri ve en azından ona yabancı kalmamaları için, yeni oluşumlar hakkında bilgilendi rilmeleri gerekmektedir. Bu bilgilendirme onların yeni gelişmeleri yorumlayarak hayata geçirmelerin de katkı sağlayacaktır. Hayat boyu eğitim insan için her zamankinden daha lüzumlu görünmektedir.

4 Yetişkinler din eğitiminin önemi 1 Yetişkinler eğitimi, yetişkinler için olduğu kadar, onların içinde yaşadıkları toplum ve yeni yetişen nesiller açısından da gereklidir. Yeniliklerden habersiz ve onları yorumlayamamış yetişkinler, topluma uyum sağlamada zorlanacaktır. Bunun sonucu nesiller arası çatışmadır; Yetişkinlerin gençleri, gençlerin yetişkinleri anlayamaması dır. Diğer yandan, yetişkinler, yeni neslin eğiticisi olarak, birikimlerini gençlere aktarmak durumundadırlar. Hayatı yorumlamakta zorlanan bir yetişkinin yeni nesillere eğiticilik yapabilmesi, aralarındaki iletişim eksikliği yüzünden zorlaşabilmektedir..

5 Yetişkinler din eğitiminin önemi 2 Din eğitimi genel eğitim içinde önemli bir yere sahiptir. Kişisel gelişim, toplumsal katılım vb. sebepler din eğitiminin genel eğitimdeki yerini almasını gerektirmektedir. Aynı sebepler, din eğitiminin yetişkinler eğitimindeki yerini almasını da zorunlu kılmaktadır. Çünkü hayatın bir dini yönü ve dini yorumu vardır. İnsanların dini ihtiyaçları, istekleri ve problemleri vardır. Yetişkinlerin hayata tam olarak katılımı, bu ihtiyaçlarının, isteklerinin giderilmesi ve problemlerinin çözülmesi ile mümkün olabilecektir

6 YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİNİN KONUSU Yetişkinler din eğitimi konusunu bu eğitime katılanların günlük hayatlarında bulur.yöneldiği kitle, yaş,akıl seviyesi, eğitim düzeyi, öğrenme isteği ve diğer özellikleri bakımın dan birbirinden farklı kişi ve gruplardan oluşmaktadır. Toplumsal hayatta ortaya çıkan dini, ahlaki nitelikli ferdi ve toplumsal ihtiyaç ve problemler yetişkinler din eğitimine konu olurlar. Görüldüğü gibi yetişkinler din eğitiminin konusu din ve din ile bağlantılı olarak bireysel ve toplumsal hayattır.konular daha çok, aynı şartlar altında yaşayan ve benzer problem leri olan kişilerin hayatlarından hareketle seçilir ve önem sırasına göre işlenir. Öyleyse konu seçiminde yetişkinlerin günlük hayatları, ilgi, istek, ihtiyaç ve problemleri birinci derecede rol oynamaktadır. Konuların işlenişinde ise dini muhteva ön plana çıkmaktadır.

7 YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİNİN AMACI Yetişkinler din eğitimi, örgün eğitimin ulaşamadığı kitle lere, her türlü iletişim vasıtalarını kullanarak ulaşıp, onları dini, ahlaki konularda bilgi sahibi yapmayı ve aydınlatmayı hedefler. Yetişkinler din eğitimi böylece, kuşaklararası dini anlayış farklılıklarını azaltmayı da amaç edinir. Hayatın dini boyutunun fark edilerek yorumlanmasına katkı sağlamak ister. Yetişkinler din eğitiminin amaçları şunlardır: Yetişkinlere dini bilgiler kazandırmak Yetişkinlerin dini anlayışlarını geliştirmek Yetişkinlerin hayatın dini boyutunu yorumlamalarına yardımcı olmak

8 YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİNDE YÖNTEM VE İLKELER Yetişkinler din eğitiminde yöntem, diğer bütün eğitim dallarında olduğu kadar önemlidir. Yetişkinler din eğitiminde yöntem, iletilen muhtevanın anlaşılmasına ve üzerinde düşünülmesine yardımcı olabilecek biçimde seçilmelidir. Yetişkin eğitiminde doğru yöntemi belirleyebilmek için önce çocuk eğitimi ile yetişkin eğitimi arasındaki farklara değinelim. Halk eğitimi çalışmaları çocuk eğitimi ile yetişkin eğitimi arasındaki farklılıkları şu noktalarda toplamaktadırlar:

9 Çocuk eğitimi ile yetişkin eğitimi arasındaki farklılıklar: 1- Genellikle çocuğa yönelen eğitimin amacı, çocuğun kişiliğini geliştirmek, onu topluma ve hayata uyumlu bir fert olarak hazırlamaktır. Çocuğa ileride karşılaşabileceği sorunların çözümü için önceden hazırlanmış reçeteler, çözüm yolları sunulur. Oysa yetişkin eğitiminde bunun aksi bir yaklaşım olmalıdır. Yetişkin, karşı karşıya kaldığı sorunların doğrudan doğruya çözümüne yönelmiştir. Bu durum şöyle özetlenebilir: Çocuk eğitimi: Bilgi-Çözüm-Sorun Yetişkin eğitimi : Sorun-Bilgi-Çözüm. Eğer din görevlisinin verdiği bilgilerle, onu dinleyen cemaatin tecrübeleri arasında bağıntı yoksa cemaat öğretilenlerin kendisine fayda getireceğini ummuyorsa, muhtevayı hoşnutsuzluk içinde reddedecektir.

10 2-ÇOCUK EĞİTİMİNDE ZORUNLULUK, YETİŞKİN EĞİTİMİNDE İHTİYAÇ ESAS ALINIR Çocuğa, okulda bir program çerçevesinde hazırlanmış bir muhteva kazandırılmak istenir. Çocuk istese de istemese de öğrenimini tamamlayabilmek için bu bilgileri öğrenmek durumundadır. Oysa yetişkin eğitiminde başarı, ancak, yetişkinin ilgi ve ihtiyaç duyduğu bir muhteva ile sağlanabilir

11 3-YETİŞKİN EĞİTİMİNDE KİŞİLİĞİNE SAYGI İSTEMİ ÖN PLANDA İKEN ÇOCUKLAR YERİ GELDİKÇE UYARILABİLİR Yetişkin, kişiliğine saygı gösterilmesi konusunda çok duyarlıdır. Çocuklar, yeri geldikçe başarısızlıkları ve uygunsuz hareketleri karşısında rahatça uyarılabilirler. Çocukların kişiliğini geliştirici yaklaşımlar izlenirken, yetişkin eğitiminde kişiliğe saygı prensibi ihmal edilmemeli dir. Çocukların hayat konusunda tecrübeleri sınırlı iken, yetişkinlerin zengin tecrübeleri vardır. Son olarak şu söylenebilir ki, sınıfta çocuk ile öğretmen arasındaki ilişki, çocuğun anne veya babasıyla olan ilişkisi ni andırır. Oysa yetişkin ile eğitici arasındaki ilişki bir arkadaş, meslektaş ilişkisi olmalıdır. O halde din görevlisi, cami atmosferinde Cemaatine uygunsuz haraketlerini düzeltmek için de olsa suçlayıcı ifadeleri kullanmadan önce iyice düşünmeli ve kelimeleri ona göre seçmelidir.

12 YETİŞKİN İNSAN VE ÖĞRENME GÜCÜ Aşağıdaki değişmeler yetişkinin öğrenme hızını etkiler: Görme yeteneği: yaşlarında en yüksek düzeydedir yaşlarından sonra azalmalar görülür. İşitme yeteneği: İşitme yeteneği de yaş ilerledikçe azalmaktadır. Bu nedenle eğitim ortamında ses iyi ayarlan malı, yetişkinin öğrenme hızını artıracak teknolojik imkanlardan yararlanmalıdır. Isıya uyum sağlama yeteneği: Yaş ilerledikçe kişinin dış koşullara uyum sağlayan yeteneği de zayıflar. Bu yüzden yetişkin eğitiminde ortamın ısı derecesinin iyi ayarlanması önemlidir. Çalışma gücü: Yaş ilerledikçe çalışma gücünde de bir azalma ve bir isteksizlik gözlenir. Bunu fark edenler, genelde gençliğimizde kendimizi tükettik şimdi gücümüz kalmadı diye yakınırlar.

13 Öğrenme hızının azalması öğrenme gücünün azalması anlamına gelir mi? Yetişkin bu değişmelerin farkına vardıkça öğrenme gücünün azaldığını sanmaktadır. Yaşlıların, yaşın ilerlemesine bağlı fizyolojik kayıplarının öğrenme gücünü de azalttığı yolundaki görüş günümüzde artık önemini yitirmektedir. Yetişkinin öğrenme hızındaki yavaşlama öğrenme gücünde de bir azalma olarak anlaşılmamalıdır. Yeterince zaman ayırmak, fizyolojik özellikleri dikkate almak koşuluyla her yetişkin yeni şeyler öğrenebilir. Zihinsel faaliyetler dumura uğramadığı sürece, muhakeme ve algılamadaki kayıpları hayatta kazanılan tecrübeler dengeleyebilmektedir. Seçilen konuların, yetişkinlerin ilgi ve tecrübe alanında olmasına dikkat edilirse öğrenme gücünün yüksek olduğu görülür.

14 Yetişkin nasıl bir eğitim ister? Bu soruya cevap olarak Prof.Dr.Cevat Geray ın Halk Eğitimi kitabında verilen bazı tanımları buraya almak yararlı olacaktır: Yetişkin, gelişmesinden ilk önce kendisi sorumluluk duyar. Uzmanlar yetişkine bu konuda ancak yol göstericilik yapabilirler. Yetişkin, yaşantısında başarılı olmaya yarayacak bir bilgi ister. Gerçek sorunlarını çözmeye; işine yarayacak yeni amaçlara yönelmeye yardımcı nitelikte bir eğitim edinme eğilimindedir. Yetişkin, öğrenme sürecine etkin bir biçimde katılmak, kendi deneyimine dayalı olarak görüşlerini açıklamak, tartışmak ister. Bilgi, beceri, alışkanlık ve hareketlerini geliştirecek, sorunlarını kendi başına çözebilecek, çevresini tanımasına imkan verebilecek yöntemleri kazanmak ister. Özetlersek yetişkin, kişisel gelişiminde sorumluluk almak istemekte, öğrenme sürecine kendi deneyimleriyle katılmak istemekte, hayatı anlamada ve yorumlamada kendisine yardımcı olacak bilgilere ihtiyaç duymaktadır.

15 DİN EĞİTİMİ İÇİN ÖNCE İKNA Yetişkinlere din hizmetleri çalışmaları düzenlenirken, yetişkinin öğrenmeye karşı tutumunu olumlu hale getirici yaklaşımlar ağırlık kazanmalıdır. Öğrenme ile davranış arasında karşılıklı bir etkileşim vardır. Yaş ilerledikçe yetişkinin davranışları kalıplaşır. Öğrenmeye karşı olumlu bir tutum içinde olan insanların davranışları ise kalıplaşmaktan kurtulabilir.