4650 Say l Yasayla Değişik 2942 say l Kamulaşt rma Kanunu'nun 15 inci Maddesine Göre Bilirkişi Olarak Görev Yapacaklar n Nitelikleri Ve Çal şma Esaslar na İlişkin Yönetmelik Birinci Bölüm Genel Hükümler Amaç Madde 1- Bu yönetmelik, 2942 say l Kamulaşt rma Kanunu'nun 4650 say l yasayla değişik 15 inci maddesi uyar nca görev yapacak bilirkişilerde aranacak nitelikleri ve çal şma esaslar n düzenlemek için ç kar lm şt r. Kapsam Madde 2- Bu yönetmelik, 2942 say l Kamulaşt rma Kanunu'nun 4650 say l Kanun ile değişik 15 inci maddesi çerçevesinde mühendis, mimar ve şehir planc lar ndan oluşan bilirkişileri kapsar. Bilirkişiler, Türk Mühendis ve Mimar Odalar Birliğine bağl meslek Odalar na üye olmak zorundad rlar. Kanuni Dayanak Madde 3- Bu yönetmelik, 2942 say l Kamulaşt rma Kanunu'nun 4650 say l yasayla değişik 15 inci maddesi gereğince haz rlanm şt r. K saltma ve Tan mlar Madde 4- Bu yönetmelikte sözü geçen k saltma ve tan mlar aşağ da aç klanm şt r. a- K saltmalar İlgili Bakanl k : Maliye Bakanl ğ, Bay nd rl k ve İskan Bakanl ğ, TMMOB : Türk Mühendis ve Mimar Odalar Birliği Oda : Türk Mühendis ve Mimar Odalar Birliği ne bağl meslek odas Yetki Belgesi : Bilirkişi Yetki Belgesi İdare Kurulu : İl merkezleri için İl, İlçe merkezleri için İlçe İdare Kurulu b.tan mlar Bilirkişi: Bilirkişi Yetki Belgesi alan, TMMOB'ne bağl Odalara üye mühendis, mimar ve şehir planc lar d r. Bilirkişi Yetki Belgesi: İlgili meslek odas nca düzenlenen Bilirkişi Meslek İçi Eğitim Seminerine kat larak al nan belge. Bilirkişi Kurulu: TMMOB'ne bağl Odalar ve İdare Kurullar nca, her y l Ocak ay n- 455
da verilen listelerden mahkemelerce, Kamulaşt rmaya konu taş nmaz n cins ve niteliğine göre, üçü odalar listesinden, ikisi de idare kurulu listesinden seçilmiş beş kişiden oluşan kuruldur. Taş nmaz: Türk Medeni Kanunu uyar nca arazi, tapu kütüğünde ayr sayfaya kaydedilen bağ ms z ve sürekli haklar ile kat mülkiyeti kütüğüne kay tl bağ ms z k s mlard r. Taş nmaz Değerlemesi: Taş nmaza bağl hak ve yükümlülüklerin değerleme günündeki olas değerinin, kamulaşt rma yasas n n 11 inci ve 12 inci maddelerindeki hususlar dikkate al narak bağ ms z, tarafs z ve objektif ölçütlere dayanarak belirlenmesidir. Arazi : Belirli bir ekonomik değer ihtiva eden, üç boyutlu yaşamsal kullan ma doğrudan ya da dolayl yönden araç edilen yeryüzü parças. Arsa : Şekil ve büyüklük bak m ndan öngörülen imar amac için bölünmüş, gerekli yol ağ yap l p su, elektrik, telefon kanalizasyon vb. gerekli teknik altyap gereksinimi giderilmiş imar parseli. Bu özellikleri içeren bir imar adas, parsellenmese dahi arsa say l r (olgun imar toprağ ) İkinci Bölüm Bilirkişilere İlişkin Hükümler Madde 5- Bilirkişilerde aranacak nitelikler: Bilirkişilerin; a. TC Vatandaş olmas, b. Medeni haklar n kullanma ehliyetine sahip olmas, c. TMMOB'ne bağl Odalara üyesi olmas, d. En az iki y l mesleki deneyime sahip olmas, e. Türk Mühendis ve Mimar Odalar Birliği Disiplin Yönetmeliğine göre ve bağl olduğu Odas ndan disiplin cezas almam ş olmas, f. Yüz k zart c bir suçtan ceza almam ş olmas, g. Odalarca düzenlenen Bilirkişi Meslek İçi Eğitim Seminerini başar ile tamamlayarak Bilirkişi yetki belgesine sahip olmas gerekir. Bilirkişiler, bu özellikleri içeren mühendis,mimar ve şehir planc lar aras ndan seçilir. İdare Kurulu; bilirkişi listesini Bilirkişi Yetki Belgesi alm ş mühendis, mimar ve şehir planc lar ndan oluşturur. 456
Bilirkişi Kurullar n n Oluşturulmas Madde 6- Bilirkişi Kurulu; kamulaşt r lacak taş nmaz mal ya da kaynağ n/cins ve niteliğine (arazi, arsa, konut, ticari ve sanayi yap lar vb.) göre: Harita ve Kadastro Mühendisleri Odas, Ziraat Mühendisleri Odas, Şehir Planc lar Odas, Mimarlar Odas, İnşaat Mühendisleri Odas, Jeoloji Mühendisleri Odas, Jeofizik Mühendisleri Odas, Maden Mühendisleri Odas, Orman Mühendisleri Odas, Peyzaj Mimarlar Odas, İç Mimarlar Odas, Elektrik Mühendisleri Odas, Makina Mühendisleri Odas, Gemi Mühendisleri Odas, Çevre Mühendisleri Odalar na üye uzmanl klardan oluşturulur. Kamulaşt r lacak taş nmaz mal ve kaynağ n niteliğine göre bu ve başka uzmanl k alanlar n n belirlenmesinde tereddüde düşülen konularda TMMOB görüşüne başvurulur. Çal şma İlkeleri ve Sorumluluklar Madde 7- Bilirkişiler aşağ daki çal şma ilkeleri ve sorumluluklar na uymak zorundad rlar. a- Bilirkişi olunan dava için kamulaşt rmay yapan idarede görevli olanlar, kamulaşt r lan mal n sahipleri ve bunlar n usul, füruu, kar -koca, üçüncü derece dahil kan ve sihri h s mlar ve mal sahipleri ile menfaat ortakl ğ olanlar, taş nmaz n sahibi gerçek ya da tüzel kişiliğin hizmetinde olanlar, bunlarla herhangi bir ücret ilişkisi ve her türlü dan şmanl k, müşavirlik, teknik sorumluluk, kontrollük ve benzeri ilişkiler içinde bulunanlar bilirkişi seçilemezler. b- Bilirkişiler, bilim ve tekniğin gereklerini yerine getirmek, yasa ve yönetmeliklere uymak, meslektaşlar yla ve halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim k lmakla yükümlüdürler. Bilirkişi Kurulu, TMMOB ve ilgili odalar n n düzenledikleri mesleki davran ş ve meslek etik ilkelerine uymak zorundad rlar. Odalar, meslek disiplini ve etiğini korumak için gerekli denetimi yapmakla yükümlüdür. c- Bilirkişiler görev üstlendiklerinde, üyesi olduğu odas na bilgi vermekle yükümlüdürler. Bilirkişiler mahkemeye sunduklar raporlar n n bir kopyas n istenildiğinde bağl olduklar odaya verirler. Meslek Odalar bilirkişilerden ald klar rapor kopyalar üzerinde mahkeme sonuçlanmadan işlemde bulunamaz bunlar hakk nda üçüncü kişilere bilgi aktaramaz. d- Bilirkişilerin verecekleri rapor; bedele etki eden tüm yasal verileri, imar verilerini, taş nmaz n özgün nitelik ve kullan m şeklini, değeri etkileyen hak ve yükümlülüklerini, ulusal bir taş nmaz bilgi sistemi için gereken verileri içeren özet bilgi formunu, taş nmaz üzerindeki ayni ve şahsi irtifak haklar ve gayrimenkul mükellefiyetlerini, kadastro ve aplikasyon bilgilerini kapsamal d r. 457
e- Bilirkişiler geçerli bir mazereti olmad ğ sürece, Mahkeme celbine uyarak keşfe kat lmak zorundad r. Bu mazeret d ş nda keşfe kat lmayan bilirkişilerin adlar ilgili mahkemece Odas na bildirilir. f- Bilirkişi kurulu, kamulaşt r lacak taş nmaz mal ve kaynağ n bulunduğu yere mahkeme heyeti ile birlikte giderek, haz r bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taş nmaz mal ya da kaynağ n değerini tayin ve takdir ederek, gerekçeli raporunu onbeş gün içinde mahkemeye verir. Bilirkişilerce yap lan değer tespitinde, idarece belgelerin mahkemeye verildiği gün esas tutulur. g-bilirkişi ücretleri "TMMOB Bilirkişilik-Eksperlik-Hakemlik ve Teknik Müşavirlik Yönetmeliği" çerçevesinde belirlenir. Mesleki Deneyim Süresi ve Değerlendirilmesi Madde 8- Bilirkişilerin mesleki deneyim sürelerinin belirlenmesinde TMMOB ve ilgili odalar yetkilidir. Bilirkişi Yetki Belgesi ve Bilirkişi Meslek İçi Eğitim Seminerleri ile İlgili ilkeler Madde 9- Mühendis, mimar ve şehir planc lar, Bilirkişi Yetki Belgesi almak için TMMOB'nin gözetiminde TMMOB'ne bağl Odalarca düzenlenen Bilirkişi Meslek İçi Eğitim Seminerlerine kat lmak zorundad rlar. Bilirkişi Meslek İçi Eğitim Seminerleri, Bilirkişi Yetki Belgesinin verilmesi, yenilenmesi ve iptali ile sicillerin tutulmas na ilişkin ilkeler Türk Mühendis ve Mimar Odalar Birliği ve bağl Odalar nca belirlenir. Madde 10- Odalar; şubeleri, bölge birimleri ya da uygun gördükleri yerde y lda en az bir kez olmak üzere Bilirkişi Meslek İçi Eğitim Seminerleri düzenler. Madde 11- Bilirkişi Meslek İçi Eğitim Seminerleri, TMMOB'nin gözetim ve denetiminde yap l r. Madde 12- Bilirkişi Meslek İçi Eğitim Seminerlerine başvurularda; belgelendirilmesi zorunlu mesleki deneyim belgeleri ile 5 inci maddede belirtilen belgelerin istenilmesi d ş nda ilgilinin beyan esast r. Madde 13- Kamu kurum ve kuruluşlar nda çal şan Mühendis, Mimar ve Şehir Planc lar na Bilirkişi Eğitim Kursuna kat lmalar için idarelerince gerekli izin verilir ve kat l m ücretleri karş lan r. Yetki Belgelerinin Yenilenmesi ve İptaline İlişkin İlkeler Madde 14- Yetki belgelerinin her üç y lda bir yenilenmesi zorunludur. Ancak, bu süre içinde yönetmeliğin 5 inci ve 6 nc maddelerinde belirtilen hükümler kapsam nda 458
Yetki Belgesinin iptal edilmesi bilirkişilerin bağl olduğu meslek Odalar n n sorumluluğundad r. Yetki belgesi iptal edilenler, Bilirkişi Kurullar nda görev yapamazlar. Sicil Tutmaya İlişkin İlkeler Madde 15- Yetki belgesi alm ş bilirkişilerin sicil kay tlar n n ilgili meslek Odalar nca tutulmas zorunludur. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kamulaşt rma Bedelinin Belirlenmesine İlişkin Hükümler Madde 16- Bilirkişi kurulu, kamulaşt r lacak taş nmaz mal ya da kaynağ n bulunduğu yere mahkeme heyeti ile birlikte giderek, haz r bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taş nmaz mal ya da kaynağ n; a. Cins ve nevini, b. Yüzölçümünü, c. K ymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsurlar n ve her unsurun ayr ayr değerini, d. Varsa vergi beyan n, e. Kamulaşt rma tarihindeki resmi makamlarca yap lm ş k ymet takdirlerini, f. Arazilerde, taş nmaz mal ya da kaynağ n kamulaşt rma tarihindeki mevkii ve şartlar na göre ve olduğu gibi kullan lmas halinde getireceği net gelirini, g. Arsalarda, kamulaşt rma gününden önceki özel amac olmayan emsal sat şlara göre sat ş değerini, h. Yap larda, kamulaşt rma tarihindeki resmi birim fiyatlar, yap maliyet hesaplar n ve y pranma pay n, i. Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri esas tutularak düzenleyecekleri raporda bütün bu unsurlar n cevaplar n ayr ayr belirtmek suretiyle ve ilgililerin beyan n da dikkate alarak gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayal olarak taş nmaz mal n değerini tespit ederler. Bu yönetmeliğin değerlemeye ilişkin hükümleri, şerh ve tescil gerektiren tüm hak ve yükümlülükler için de geçerlidir. Madde 17- Bilirkişi Kurulu tespit ve değerleme çal şmalar s ras nda kamulaşt rma işlemini Kamulaşt rma Kanunu ve aşağ da belirtilen yasalar ve bunlarla ilgili yönetmelikler çerçevesinde incelemek ve dikkate almak zorundad rlar. Medeni Kanun İmar Kanunu 459
Kültür ve Tabiat Varl klar n Koruma Kanunu Orman Kanunu K y Kanunu (k y ve sahil şeridinde) Boğaziçi Kanunu (k y, sahil şeridi, öngörüm, geri görünüm, etkilenme) Milli Parklar Kanunu Umumi Hayata Müessir Afetler Dolay s yla Al nacak Tedbirlerle Yap lacak Yard mlara Dair Kanun (afete maruz bölge) Gecekondu Kanunu (gecekondu- slah-önleme bölgesi) Turizmi Teşvik Kanunu (bölge,alan merkez) Özel Çevre Koruma Kanunu Mera Kanunu Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği veya İSKİ yönetmeliği İmar ve Gecekondu Mevzuat na Ayk r Yap lara Uygulanacak İşlemler Hakk nda Kanun, Maden Kanunu Taşocağ, kum-çak l yönetmeliği S caksu (kapl ca) yönetmeliği Tar m Reformu Kanunu Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Türkiye'nin taraf olduğu uluslararas sözleşmeler Diğer Özel Kanunlar Madde 18: Bilirkişiler görevlerini yerine getirirken özel ve kamu kurum ve kuruluşlar ile kişilerden görüş, bilgi ve belge isteyebilir. Kurum, Kuruluş ve kişiler söz konusu isteme yan t vermek ve bilirkişi kurulunun görevlerine gereken kolayl ğ göstermekle yükümlüdürler. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Çeşitli Hükümler Madde 19- Bilirkişi Meslek İçi Eğitim Semineri, yetki belgesi yenileme, eğitim ve sicil işleri ve benzeri işlemler ücret karş l ğ yerine getirilir. Ücrete ilişkin esaslar Odalar n önerisi ve TMMOB Yönetim Kurulunun onay ile yürürlüğe girer. Madde 20- Bu yönetmelikte yer almayan ya da aç kl k bulunmayan konularda genel hükümleri de dikkate alarak karar vermeye, uygulamay düzenlemeye ve yönlendirmeye TMMOB'nin de görüşü al narak, Maliye Bakanl ğ ve Bay nd rl k ve İskan Bakanl ğ yetkilidir. Madde 21- Bu yönetmelik yay m tarihinde yürürlüğe girer Madde 22- Bu yönetmelik hükümlerini ilgili bakanl klar birlikte yürütür. 460