Orman ve Su İşleri Bakanlığından: SULAMA SİSTEMLERİNDE SU KULLANIMININ KONTROLÜ VE SU KAYIPLARININ AZALTILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK TASLAĞI BİRİNCİ BÖLÜM Maksat, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Maksat MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin maksadı; sulama suyunun verimli kullanılması, su tasarrufunun sağlanması, kayıpların azaltılması ve izinsiz kullanımların önlenmesi ile sulama suyu temini ve kullanım maliyetlerinin azaltılmasının sağlanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Kapsam MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik sulama suyu teminine ve kullanımına ilişkin hizmetleri yürüten; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, İl Özel İdareleri, Belediyeler ile tarımsal sulama faaliyeti gerçekleştiren; gerçek kişi ya da tüzel kişiliğe sahip tek bir kullanıcı tarafından, aynı su kaynağından faydalanarak 100 hektarın üzerinde alanın sulandığı halk sulamalarını da kapsayan su kullanıcı teşkilatlarının; sulama suyu temininde, iletiminde, dağıtımında, mevcut şebekelerin yenilenmesinde ve kullanımında verimliliğin artırılması, su tasarrufunun sağlanması ile su kayıplarının azaltılmasına ve izinsiz kullanımların önlenmesine ilişkin usûl ve esasları kapsar. Dayanak MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, 29/06/2011 tarihli ve 645 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname nin 2 nci, 9 uncu ve 26 ncı maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) Ana kanal: Sulama suyunu su alma yapısından alarak yedek sulama kanallarına taşıyan kanalı, 1
b) Basınçlı sulama yöntemleri: Sulama suyunun belirli bir basınç altında iletilerek toprak içerisine veya toprak yüzeyine verilebildiği, yağmurlama, damla sulaması sistemlerini ve yeni geliştirilecek sistemleri, c) Çiftlik kaybı: Bitkinin ihtiyaç duyduğu suyun tarlaya ve tarladaki bitkiye gelinceye kadar olan kayıpları, ç) Drenaj suyu: Bitki ve toprak için zararlı olan, doğal ve yapay yollarla tarım arazisinden uzaklaştırılan suyu, d) Genel sulama planlaması: Sulama şebekesinde, sulama mevsimi öncesinde tespit edilen bitki desenine göre hesaplanan net sulama suyu ihtiyacına su iletim ve çiftlik kayıplarının eklenmesi ile elde edilen su miktarının, ana kanal ya da yedek kanal bazında hesaplanan, mevcut su durumuna göre gerekli tedbirlerin belirlendiği ve sorumlu kurum tarafından onaylanan planlanmayı, e) Halk sulaması: Bir ya da birkaç tarımsal işletmeyi kapsayan gerçek ya da tüzel kişilerin kendi imkânları ile ve/veya teknik, hibe ve ya kredi desteği alarak geliştirdikleri münferit sulama tesisini, f) İlgili kurum: Tesisin faaliyetlerinden, tesisi inşa eden ya da edilmesi hususunda gerekli izin ve düzenleme çalışmalarını yürüten kurum olmamasına rağmen, belirlediği politikalar ve yürüttüğü çalışmalar ile sulama faaliyetlerini etkileyen kurumu, g) Net sulama suyu: Belirli alanda, bitkinin ihtiyacı olan ve kök bölgesinde depolanacak sulama suyu miktarını, ğ) Sorumlu kurum: Sulama tesisini inşa eden ya da inşa edilmesi hususunda gerekli izin ve düzenleme çalışmalarını yürüten tesis faaliyetlerinden sorumlu olan kurumu, h) Su dağıtım planı: Sulama mevsimi içerisinde sulama şebekesinden sulama yapacak olan su kullanıcılarının sulama taleplerinin alınması ile günlük, haftalık ve aylık olarak hazırlanan planı ya da sulama cetvelini, ı) Su iletim kaybı: Suyun kaynak veya rezervuardan alınarak tarla başına kadar iletilmesi sırasında oluşan sızma ve buharlaşma gibi kayıpları, i) Su iletim verimi: Tarla başına kadar taşınan su miktarının kaynak veya rezervuardan alınan su miktarına oranını, j) Su kullanıcı teşkilatı: Sulama tesisinin işletme, bakım ve yönetim sorumluluğunu, sorumlu kurumdan devralan teşkilatı, k) Su kullanımı hizmet bedeli: Gerçek ya da tüzel kişiler tarafından yapılan sulama tesislerinde, sulama yapan çiftçiler tarafından ödenen/ödenecek, yatırım geri ödeme bedeli dâhil, işletme, bakım ve yönetim masraflarını içeren bedeli, l) Su kullanım protokolü: Sorumlu kurum ile su kullanıcı teşkilatı arasında imzalanan kullanım protokolünü, m) Sulama: Bitkilerin normal gelişmeleri için ihtiyaç duydukları su miktarının doğal yağışlarla karşılanamayan kısmının bitki kök bölgesine verilmesini, 2
n) Sulama alanı: Gerçek ya da tüzel kişiler tarafından geliştirilen projeli ve/veya projesiz inşa edilen tesislerle, sulanması öngörülen ve vaziyet planları ile işletme haritalarında sınırları belirlenmiş olan net sulama alanlarını, o) Sulama beyannamesi: Sulama mevsiminden önce sulama şebekelerinden sulama yapacak çiftçiler tarafından doldurulan; sulama mevsimi boyunca sulayacakları arazinin yeri, miktarı, bitki çeşidi hakkında bilgilerin tesis işletmecisine sunulduğu ve sulama ile ilgili yükümlülükleri kapsayan, sulama birliklerinde sulama beyannamesi olarak, sulama kooperatifleri için ise ana sözleşmesinde beyanname olarak ifade edilen belgeyi, ö) Sulama oranı: Fiilen sulanan birinci ürün alanının sulama alanına oranını, p) Sulama sistemi: Sulama suyunun kaynaktan alınması, sulama alanındaki parsellere iletilmesi ve dağıtılması için gerekli yapı, araç, makine gibi unsurların bütününü, r) Sulama suyu ihtiyacı: Belirli zaman aralıklarında bitkilerin ihtiyaç duyduğu, kontrollü ve ölçülü bir şekilde araziye verilmesi gereken, doğal yağışlarla karşılanamayan ve milimetre cinsinden ifade edilen su miktarını, s) Sulama tesisi: Kamunun kendi işlettiği ve/veya işletme, bakım, onarım ve yönetim sorumluluğunu devrettiği veya gerçek ya da tüzel kişiler tarafından su kaynakları geliştirilerek yapılan sulama tesisini, ş) Sulama verimi: Bitki tarafından kullanılan su miktarının su alma noktasından alınan suya oranını, t) Sulama yöntemi: Su kaynağından tarla parsellerine kadar getirilen sulama suyunun bitki kök bölgesine veriliş biçimini, u) Şebeke dışı sulanan alan: İşletmeye açılan projeli sulama tesislerinden faydalanarak sulanan, ancak projeli sulama alanı dışında yer alan ve kanal üstü olarak da tabir edilen sulanan alanları, ü) Tersiyer kanal: Yedek kanaldan aldıkları suyu sulama sahasına taşıyan yapıları, v) Yedek kanal: Ana kanaldan aldığı suyu tersiyer kanallara ileten kanalları, y)yenileme: Mevcut sulama şebekesinin modern sulama yöntemlerinin uygulanabileceği basınçlı sulama sistemine dönüştürülmesi ya da tesisinin tamamında veya bir kısmında şebekenin projesine göre yenilenmesine ilişkin yapılması gereken bütün çalışmaları, ifade eder. 3
İKİNCİ BÖLÜM GENEL HÜKÜMLER İlkeler MADDE 5 (1) Mevcut sulama tesislerinde, yenileme projelerinde ve yeni sulama tesisleri yatırımlarında; a) Sulama tesislerinin sürdürülebilir kullanımını sağlayacak tedbirlerin alınması, b) Sorumlu kurum, su kullanıcı teşkilat ve ilgili kurumların, sulama faaliyetleri ile ilgili olarak belirlenen maksat ve hedef doğrultusunda işbirliği yapması, c) Sulama tesislerinin, katılımcı sulama yönetim modeli olan faydalanıcıların kurdukları su kullanıcı teşkilatlarca yönetilmesinin sağlanması, ç) Su tasarrufu sağlayan uygun modern sulama yöntemlerinin kullanılması, d) Sulama tesisi ve sulama faaliyetlerinin kalitesinin arttırılması maksadıyla gerekli planlama, izleme ve değerlendirme faaliyetlerinin yapılması, e) Bitki su ihtiyacı kadar sulamanın yapılmasının sağlanması, esastır. (2) Su kullanımı hizmet bedelleri; tesisin işletme, bakım, onarım ve yönetimini garanti altına alacak, sürdürülebilir kullanımını sağlayacak düzeyde belirlenir. (3) Sulama tesisinin faaliyetlerini tam anlamıyla yerine getirebilmesi ve su kayıp kaçaklarının önlenmesi maksadıyla, ihtiyaç duyulan bakım ve onarım çalışmaları zamanında ve eksiksiz yerine getirilir. Yeni sulama tesislerinin tasarımı ve mevcut sulama tesislerinin yenilenmesi MADDE 6 (1) Sulama yatırımlarında, arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetlerinin birlikte yürütüldüğü projelere öncelik verilir. (2) Pompajlı sulama yatırımlarında ekonomik olabilecek manometrik yükseklik sınır değerleri hesaplanır ve yatırım önceliklendirilmesinde dikkate alınır. (3) Sulama tesisleri; mümkün olan en yüksek düzeyde su iletim, dağıtım ve uygulama verimlerini sağlayacak, modern sulama yöntemlerinin kullanılabileceği basınçlı sulama sistemi olarak projelendirilir. (4) Mevcut sulama tesislerine ilişkin yenileme ihtiyaçları, tesisin ekonomik ömrü, sulama oranı ve sulama verimi dikkate alınarak su kullanıcı teşkilatları tarafından belirlenerek gerekli yenileme işlemleri talebi sorumlu kuruma iletilir. Yenileme işlemleri sorumlu kurum tarafından tâbi olduğu mevzuat uyarınca değerlendirilerek gerçekleştirilir. 4
(5) Su kullanıcı teşkilatların, sulama tesisini yenileme çalışmalarını kendi imkânları ile gerçekleştirmek istemesi durumunda, gerekli çalışmalar sorumlu kurum ile işbirliği içerisinde yürütülür. Sulama tesislerinde yürütülecek işletme, bakım, onarım ve yönetim çalışmaları MADDE 7 (1) Sulama tesislerini devralan su kullanıcı teşkilatları; tesisin işletme, bakım, onarım ve yönetim faaliyetlerinin sürdürülebilir nitelikte gerçekleştirilmesi maksadıyla yeterli bütçe kaynağını sağlar. (2) Su kullanıcı teşkilatlarının sulama tesisinde yürütülecek işletme, bakım, onarım ve yönetim faaliyetleri maksadıyla bütçelerinde yeterli ödenek bulundurup bulundurmadığı, sorumlu kurum tarafından denetlenir ve gerekli tedbirlerin alınması sağlanır. (3) Sulama tesislerinin; su dağıtım, bitkisel üretim ve mali performansını artıracak tedbirler, sorumlu kurum, ilgili kurum ve su kullanıcı teşkilatının işbirliği ile alınır. Belirtilen maksatla gerekli çalışmalar tesisin işletme, bakım, onarım ve yönetim sorumluluğunu yerine getiren teşkilat tarafından yürütülür. (4) Su kullanıcı teşkilatları sulama tesisinde; işletme, bakım, onarım ve yönetim hizmetlerinin yürütülmesini sağlayacak gerekli sayıda ve yeterli vasıfta personel çalıştırır. Sulama faaliyetlerinin yönetilmesi maksadıyla gerçekleştirilecek, genel sulama planlaması ve su dağıtım planı, bitki su ihtiyacının hesaplanması ve planlı su dağıtımının yapılması ve benzeri konularda temel eğitimin verildiği fakülte veya yüksekokul mezunu en az 1 (bir) teknik personel çalıştırılır. (5) Sulama tesislerinde; su kullanım hizmet bedellerinin belirlenmesinde hacim esaslı yöntemleri kullanmaya yönelik tedbirler, sorumlu ve ilgili kurum tarafından alınır. (6) Su kullanıcı teşkilatları, tesisin planlandığı şekilde faaliyetini sürdürmesi maksadıyla gerekli işletme, bakım, onarım ve yönetim hizmetlerini zamanında ve eksiksiz olarak yerine getirir. (7) Su kullanıcı teşkilatı tarafından bakım çalışmalarının yerine getirilmemesi/getirilememesi durumunda gerekli çalışmalar, sorumlu kurum tarafından gerçekleştirilir ve maliyeti su kullanıcı teşkilatından tahsil edilir. (8) Su kullanıcı teşkilatları tesisin planlanan kapasitesi dâhilinde sulama sezonu öncesinde sulama beyannamelerini toplar, şebeke içi genel sulama planlamasını yapar ve sorumlu kuruma iletir. Sorumlu kurum, su potansiyelinin, üretim desenine uygunluğunu sağlayarak su kullanıcı teşkilatları ile su kullanım protokolünü imzalar. (9) Sorumlu kurum; genel sulama planlaması ile belirlenen su ihtiyacını, su kaynağının 5
potansiyelini ve sektörel su tahsisini göz önünde bulundurarak değerlendirir ve ihtiyaç duyulan düzenlemeleri yapar. (10) Sulama talepleri; taleplerin toplanması, değerlendirilmesi ve su dağıtım planının hazırlanması sonucunda sorumlu kurum tarafından belirlenen sıraya göre karşılanır. (11) Sulama tesislerinde su dağıtım planları, su kullanıcı teşkilatı tarafından 24 saat/gün esasına göre hazırlanır ve uygulanır. (12) Sulama tesislerinde şebeke dışı alanlardaki sulama taleplerine; sulanacak bitkinin tek yıllık olması, mevcut su dağıtım planını aksatmaması, su kaynağı potansiyelinin uygun olması ve bir yıllık sözleşme imzalanması şartı ile su kullanıcı teşkilatlarınca izin verilebilir. Her yıl düzenlenen su kullanım protokolünde şebeke dışı sulanacak alanlara ilişkin bilgilere de yer verilir. (13) Sulama tesislerinin sulama alanı içerisinde yer alan arazilerde, proje haricindeki su kaynaklarından su kullanıcı teşkilatlarının ve sorumlu kurumun izni olmaksızın sulama yapılamaz. (14)Tesislerin ihtiyacı olan bakım ve onarım çalışmaları, sorumlu kurumun mevzuatında belirtildiği şekilde planlanarak yürütülür. Bakım ve onarım çalışmaları sulama sezonu öncesinde tamamlanarak tesis sulama faaliyetine hazır hale getirilir. (15) Sorumlu kurumca, işletme, bakım, onarım ve yönetim sorumluluğu devredilen tesislerde yürütülecek bakım ve onarım çalışmalarını düzenleyen Tesis Bakım ve Onarım Talimatı hazırlanır. (16) Su kullanıcı teşkilatları; tesisin işletme, bakım, onarım ve yönetimi için su kullanıcılarına tahakkuk ettirilen ve tahsil edilen ücretlerle, yine bu maksatla her ne ad altında olursa olsun toplanan su kullanım hizmet bedelini, ceza, bağış ve diğer gelirlerin tamamını, işletme, bakım, onarım ve yönetim sorumluluğu devralınan tesis için sarf eder. (17) Tesislerde gerekli bakım ve onarım çalışmalarını yapmak, tesisi modernize etmek ve ihtiyaç halinde yenileme çalışmalarını yapmak maksadıyla, aşağıda belirtilen kurumlarca bütçeleme çalışmaları yürütülür; a) Sulama Birlikleri bütçe uygulamalarında bakım ve onarım payını; yıllık bütçenin, tahsil edilecek su kullanım hizmet bedeli tutarının, tamamı cazibeli sulama tesislerinde en az % 30 unu, tamamı pompajlı sulama tesislerinde en az % 15 ini, tesisinin bir bölümünün cazibeli bir bölümünün pompajlı olması durumunda ise, cazibeli ve pompajlı sulama alanı (sulanabilir alan) nispetinde % 15 ila % 30 u arasında belirler. Bakım ve onarım payı, birinci 6
fıkrada belirtilen maksatlar dışında hiçbir şekilde kullanılamaz. Yılı içinde kullanılmayan bu paylar aynı maksatla kullanılmak üzere bir sonraki yıla devredilir. b) Sulama Kooperatifleri için, (a) bendindeki bakım onarım payı oranları aynen geçerli olup, Sulama Kooperatifleri Ana Sözleşmesinde söz konusu hususun belirtilmesi ve tip ana sözleşmelerin bu doğrultuda güncellenmesi yapılır. c) Halk sulamalarında işletme, bakım ve onarım faaliyetleri için finansman yönetiminde gerekli tedbirler alınır. Uygun sulama yöntemlerinin kullanımı MADDE 8 (1) Uygun sulama yönteminin seçilmesinde; su kaynağı ve sulama suyunun özellikleri, toprak özellikleri, arazinin topoğrafik yapısı, iklim özellikleri, bitki özellikleri ve ekonomik durum dikkate alınarak en uygun sulama yöntemi belirlenir, belirlenen yöntemin uygulanması ilgili ve sorumlu kurumca aşağıda yer alan hususlar gözetilerek teşvik edilir. a) Özel şartlar ve ürünler dışında en uygun sulama yöntemi, basınçlı sulama yöntemleri arasından seçilir. b) Suyun enerji kullanılarak basınçlı iletim hatları ile taşındığı tesislerde basınçlı sulama yöntemlerinin kullanılması ilgili ve sorumlu kurumca teşvik edilir. c) Hava sıcaklığı, bağıl nem ve rüzgâr hızı dikkate alınarak uygun yörelerde gece sulaması ilgili ve sorumlu kurumca teşvik edilir. (2) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından sorumlu kurum ile işbirliği yapılarak uygun sulama yönteminin seçimi, sulama zamanı planlamasının yapılması, doğru ürün münavebesinin uygulanması konularında üreticileri ve su kullanıcı teşkilatlarını bilinçlendirecek tedbirler alınır ve eğitimler düzenlenir. (3) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından tarla içi basınçlı sulama yöntemlerinin kullanılmasını yaygınlaştırıcı tedbirler alınır. Alınacak tedbirler hususunda sorumlu kurum ile su kullanıcı teşkilatları arasında işbirliği yapılır. 7
İzleme ve değerlendirme MADDE 9 - (1) Sorumlu kurum, sulama tesisine su kaynağından temin edilen ve sulama tesisinin dağıtıma verdiği suyun debisini ölçer, kayıt altına alır ve doğruluğunu kontrol eder. (2) Sulama için kullanılan su miktarının, tarım sektörüne tahsis edilen miktara uygunluğu Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından da değerlendirilerek, ilgili ve sorumlu kurumla işbirliği içerisinde denetlenir. (3) Havza bazında su potansiyeline göre ürün deseninin uygunluğu Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından sektörel tahsisler esas alınarak değerlendirilir ve gerektiğinde tarımsal desteklemelerle ürün deseninin su potansiyeline uygun hâle getirilmesi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından sağlanır. (4) Su kullanıcı teşkilatları ve sorumlu kurum tarafından, sulama suyu ve drenaj suyu kalitesi izlenir ve muhtemel sorunlara karşı gerekli tedbirler alınır. (5) Bu yönetmelik kapsamındaki sulama tesislerinden ve izlenecek halk sulamalarından, sulama faaliyeti ile ilgili Ek I de yer alan formda belirtilen bilgiler sorumlu kurumca temin edilerek Orman ve Su İşleri Bakanlığına gönderilir. İzlenecek halk sulamalarında sorumlu kurum, ilgili kurumlar arasından Orman ve Su İşleri Bakanlığınca belirlenir. (6) Su kullanıcı teşkilatları, sorumlu kurum ve ilgili kurum; sulama tesisinin, coğrafi bilgi sistemi ortamında izlenebilirliğinin sağlanması, veri tabanlı kontrol, izleme ve değerlendirme sisteminin oluşturulması ve sürdürülmesi maksadıyla çalışmalar yapar. (7) Su kullanıcı teşkilatları, işletmede olan ancak arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetleri yapılmamış olan tesislerde, söz konusu çalışmaları gerçekleştiren ilgili kurumlar ile işbirliği yapar. (8) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı; ulusal tarım politikası çerçevesinde yürüteceği çalışmalarda sorumlu kurum, ilgili kurum ve su kullanıcı teşkilatların faaliyetlerini neticesinde elde edilen verileri esas alır. (9) Sorumlu kurum, tarımda sulama suyunun etkin kullanımı ile kayıp ve kaçakların önlenmesi maksadıyla araştırma - geliştirme çalışmaları yürütür. (10) Sorumlu kurum, su kullanıcı teşkilatları ile etkili ve kesintisiz bilgi akışını sağlar. (11) Sulama tesisinin işletme, bakım, onarım ve yönetim faaliyetini sürdüren gerçek ya da tüzel kişiler; yürütülen tüm faaliyetlere ilişkin izleme ve değerlendirme çalışmalarını 8
yapar, sorumlu ya da ilgili kurumca talep edilen bilgilerin zamanında, eksiksiz ve doğru olarak temin edilmesini sağlar. Sulama oranının ve sulama veriminin yükseltilmesi MADDE 10- (1) Sorumlu kurum, bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren yedi yıl içerisinde sulama oranını %75 seviyesine, sulama verimini %55 seviyesine yükseltmekle yükümlüdür. Sorumluluklar MADDE 11 (1) Su kullanıcı teşkilatlarında çalışan bütün personele işletme, bakım, onarım, yönetim ve izleme konularında sorumlu kurum tarafından eğitim verilir. Sorumlu kurum eğitim konularında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile işbirliği yapar. (2) Tarla içi sulama projelerine verilen hibe desteklemeleri ile işletme ve yatırım kredilerinde, projenin uygunluğundan ve uygulamanın kontrolünden desteklemeyi/krediyi veren kurum sorumludur. (3) Bireysel sulamalarda, sulama suyu olarak kullanılan yerüstü ve yeraltı su kaynakları için ilgili kurumdan gerekli izin ve/veya tahsis belgesi alınması zorunludur. Belirtilen belgeye sahip olmayan su kaynaklarından sulanan alanlar için tarımsal üretim destekleme ödemesi yapılmaz. (4) Su kullanım hizmet bedelini ödemeyen üreticilerin, tarımsal destekleme ödemeleri söz konusu bedelin ödemesi yapılıncaya kadar askıya alınır. (5) Sorumlu kurum sulama tesisinde yürütülen işletme, bakım, onarım ve yönetim faaliyetleri ile ilgili, su kullanıcı teşkilatları ile diğer kamu kurumları arasında koordinasyonu sağlar. (6) Sulama tesislerinde işletme, bakım, onarım ve yönetim faaliyetini gerçekleştirenler, su kayıp ve kaçaklarının miktar ve sebeplerini tespit eder ve sorumlu/ilgili kuruma bildirir. (7) Sulama tesislerinde işletme, bakım, onarım ve yönetim faaliyetini gerçekleştirenler ve sorumlu/ilgili kurum, miktar ve sebepleri belirlenen su kayıp ve kaçakların önlenmesi maksadıyla gerekli her türlü tedbiri alır, sulama tesislerine ait şebeke 9
içerisinde su dağıtım planına uygun olmayan tüketimler ile şebeke dışında izinsiz su tüketimlerini önler. (8) Sulama tesislerinde işletme, bakım, onarım ve yönetim faaliyetini gerçekleştirenler, tesiste sulama maksatlı yapılacak her türlü çalışmaya katılım sağlar. (9) Sulama tesislerinde işletme, bakım, onarım ve yönetim faaliyetini gerçekleştirenler, sorumlu kurumun talimatlarını yerine getirir. Sorumlu kurum ortak yürütülecek çalışmalarda, tarafların görev ve sorumluluklarını belirler. (10) Sulama tesislerinde işletme, bakım, onarım ve yönetim faaliyetini gerçekleştirenler tarafından, su dağıtımı çalışmalarında sorumlu kurumun yeterli gördüğü sayıda personel çalıştırılır. (13) İşletmeye açılan sulama tesislerinin tarla içi sulama sistemlerinin geliştirilmesi ve seçilen sulama yönteminin çiftçilerce doğru ve bilinçli uygulamasının sağlanması maksadıyla, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından uygun sulama yönteminin seçimi, sulama zamanı planlamasının yapılması, doğru ürün münavebesinin uygulanması, su tasarrufu, modern sulama yöntemleri, su kayıplarının azaltılması, su hasadı, bitki deseni gibi konularda üreticileri ve su kullanıcı teşkilatlarını bilinçlendirecek tedbirler alınır ve eğitimler düzenlenir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından eğitim çalışmaları planlı ve sürekli bir biçimde yerine getirilir. Eğitimlerin verimliliği her yıl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından değerlendirilerek, çiftçilere bir sertifika verilir. (14) Sulamaya açılan tesislerle ilgili olarak sulama alanı ve sulama şebekesinin planı, tesisi işletmeye açan sorumlu kurum tarafından Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına iletilir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı söz konusu verileri tarımsal sulama veri tabanına işler. (15) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından sulama projelerinin planlama, tasarım ve işletme safhalarında kullanılacak bitki su ihtiyaçları güncellenerek ülke genelinde bitkisel sulama rehberleri oluşturulur. (16) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarımsal destek vereceği ürünleri belirlerken, su bütçesi açısından değerlendirilmek üzere Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ile koordineli çalışır. 10
(17) Sorumlu ya da ilgili kurum, sulama tesislerinde işletme, bakım, onarım ve yönetim faaliyetini gerçekleştirenleri, bu yönetmelikle belirlenen yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini denetler. Tespit ettiği hususlar ile ilgili gerekli çalışmaları yapar. (18) Arazi yapısına uygun sulama yöntemini uygulamayan çiftçilere, fazla su kullanacağından, ücret tarifesi farklı uygulanabilir. Bu çiftçilere tarla içi geliştirme çalışmaları ya da tarla içi basınçlı sulama sistemlerinin teminine ilişkin teşvik uygulamasında öncelik tanınır. (19) Sulama yöntemlerinin planlanma, projelendirilme, inşa ve işletme esasları hususunda, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından, Orman ve Su İşleri Bakanlığı koordinasyonunda en geç 2 (iki) yıl içinde; bir Teknik Tebliğ hazırlanarak yayımlanır. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler Bilgi verme yükümlülüğü MADDE 12 (1) Sulama tesislerinde işletme, bakım, onarım ve yönetim faaliyetini gerçekleştirenler ile izlenecek halk sulamaları kapsamına giren çiftçiler, gerçekleştirdikleri sulama faaliyeti ile ilgili, Ek-1 de yer alan formu her yıl Kasım ayı sonunda sorumlu kuruma ya da Orman ve Su İşleri Bakanlığınca belirlenen ilgili kuruma yazılı olarak gönderir. (2) Sorumlu ve ilgili kurum her yıl, yılı içerisinde gerçekleştirilen sulama faaliyetleri ile ilgili olarak Orman ve Su İşleri Bakanlığının talep ettiği bilgileri belirlediği formatta ve zamanda Orman ve Su İşleri Bakanlığına göndermekle sorumludur. Denetim ve idari yaptırım MADDE 13 (1) Sorumlu ve ilgili kurum bilgilerin doğruluğunun tespiti maksadıyla, Orman ve Su İşleri Bakanlığınca yerinde yapılacak incelemelerde faydalanılmak üzere talep edilen her türlü bilgi ve belgeyi doğru ve eksiksiz olarak sunmak ve incelemeler esnasında kolaylık sağlamakla yükümlüdürler. (2) Bu Yönetmelik kapsamında yapılan faaliyetler, sorumlu ve ilgili kurumların mevzuatları çerçevesinde denetlenir ve gerektiğinde yaptırım uygulanır. Yürürlük MADDE 14 - (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. 11
Yürütme MADDE 15 (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Orman ve Su İşleri Bakanı ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı müştereken yürütür. 12
EK I SULAMA FAALİYETLERİ SU KAYIP VE KAÇAKLARI YILLIK RAPORU / /20.. İRTİBAT KURULACAK KİŞİNİN ADI-SOYADI-ÜNVANI/GÖREVİ : TELEFON / FAKS : E-POSTA : 1. GENEL BİLGİ: (Bu bölümde raporun ait olduğu yılda sulama suyu sistemindeki su kayıp ve kaçakları ile ilgili gerçekleştirilen çalışmalar hakkında bilgi verilecektir.) 13
Raporun Ait Olduğu Yıl Sorumlu/İlgili Kurum Adı Sulama Tesisinin Adı Su Kullanıcı Teşkilatının Adı Bulunduğu Havza/Alt Havza Kapsadığı İl/İlçe/Köy Su Kaynağının Adı Yeraltı (Koordinatı) 1. 1. 1. 2. 2. 2. 3. 3. 3. 4. 4. 4. 5. 5. 5. 6. 6. 6. 7. 7. 7. 8. 8. 8. 9. 9. 9. 10. 10. 10. Yerüstü (Koordinatı) Sulama Alanı (dekar) Sulanan Alan ( dekar) Sulama Tesisindeki Bitki Deseni 1. 2. 3. 4. 5. 6. Tür 1. 2. 3. 4. 5. 6. Alan (dekar) Cazibeli.. da Su Sağlama Şekli ve Alanı Pompajlı da Beton Kanal..da Toprak Kanal (Ark).da 14
Kullanılan Sulama Yöntemleri ve Alanı Yüzey Sulama....da Yağmurlama Sulama.da Damla Sulama..da Kaynaktan Çekilen Su Miktarı (m 3 /yıl) İletim Verimi % Sulama Oranı % Sulama Verimi % Miktarı (lt/sn) Sebebi Tesiste Su kayıp-kaçaklarının miktarı ve sebebi 15