3.2. Elleçleme Ekipmanları 1) El Arabası 2) Askılı Taşıma Arabası 3) Transpalet 4) Çaka 5) Dar Koridor Çakası 6) Çok Dar Koridor Çakası 7) Sipâriş Toplayıcı 8) Akülü İstif Makinası 9) Yandan İstifleyici 10) Çekici 11) Konveyör 12) Elevatör 13) Asansör 14) Otomatik Yönlendirmeli Araç 15) Vinç 1
3.2. Elleçleme Ekipmanları 2
3.2. Elleçleme Ekipmanları Genel Bilgi Elleçleme ekipmanları; malzemelerin depo alanı içinde, hasarsız bir şekilde ve istenen hızda hareket etmesi ve istiflenmesi için kullanılan ekipmanlardır. Bunlar; manuel, mekanik ve otomatik olabilir. En yaygın örneklerinden biri çaka dır. Elleçleme ekipmanları sürekli ve kesikli olmak üzere ikiye ayrılabilir. Sürekli Kesikli 3
3.2. Elleçleme Ekipmanları Genel Bilgi Doğru elleçlemenin getirdiği avantajlar şunlardır: 1. Mâliyeti düşürür. 2. İşgücü gereksinimini düşürür. 3. Güvenliği arttırır. 7. Katma değerli hizmet üretimini arttırır. 8. İş kalitesini arttırır. 4. Verimliliği arttırır. 5. Kayıpları azaltır. 6. Kapasiteyi arttırır. 4
3.2. Elleçleme Ekipmanları Genel Bilgi Yanlış elleçlemenin sonuçları aşağıdaki gibidir: 1. Koridorlarda bekleyen ürünler 2. Üst üste yığılı ürünler 3. Raf düzensizliği 4. Gereğinden fazla işgücü 5. Nitelikli işgücünün yetersiz kullanımı 6. Stok yokluğu 7. Standardizasyon eksikliği 9. Uzun mesafeler 10. Boşta geçen zaman 11. Boş raflar 12. Kirli ve düzensiz ortam 13. Fazla mâliyet 14. İşçilerin yorgunluğu 15. İş kazaları 8. Fire, kayıp ve hasarlar 5
3.2. Elleçleme Ekipmanları LIFTING TRUCKS COUNTER BALANCE TRUCKS STRADDLE TRUCKS REACH TRUCKS NARROW AISLE TRUCKS PICKING TRUCKS FOUR WAY TRUCKS SIDE LOADERS STRADDLE CARRIERS TELE REACH TRUCKS REACH TRUCKS LOW LEVEL ORDER PİCKERS HIGH LEVEL ORDER PİCKERS MAN DOWN TURRET TRUCKS MAN UP TURRET TRUCKS LOW LIFT STR. TRUCKS HIGH LIFT STR. TRUCKS 6
3.2.1. El Arabası Çift kollu el arabaları, elle itilen/çekilen taşıyıcı el arabaları (Manuel Push/Pull Cart), katlı el arabaları, iki/üç/dört tekerlekli ve bölmeli el arabaları örnek verilebilir. 7
3.2.1. El Arabası 8
3.2.2. Askılı Taşıma Arabası Askıda elleçlenmesi gereken ürünlerde kullanılan ekipmanlardır. 9
3.2.3. Transpalet (Pallet Jack) Hidrolik (manuel) veya elektrikli (akülü) olmak üzere iki tipi olan, depoda sipâriş toplama, araç yükleme/boşaltma ve palet hareketini sağlamak üzere kullanılan ekipmandır. Alçak konumlarda ve kısa mesafeli taşımalarda çalışmaya elverişli olup, düşük mâliyetlidirler. Hidrolik Transpalet Elektrikli Transpalet 10
3.2.3. Transpalet (Pallet Jack) Akülü Transpalet Yük Kapasitesi: 2 ton Hidrolik Transpalet Yük Kapasitesi: 2,2 ton Akülü Transpalet Yük Kapasitesi: 1,2 ton 11
3.2.3. Transpalet (Pallet Jack) 12
3.2.4. Çaka (Forklift) Genellikle paletli yükleri istenilen yere taşımada, kaldırmada, indirmede ve yerleştirmede kullanılan en tanınmış ekipmanlardır. Oldukça geniş bir alanda çalışabilmekte, taşıma işlemini hem deponun içindeki hem de dışındaki alanlarda gerçekleştirebilmektedir. Genellikle kısa mesafeli taşımalarda sıklıkla kullanılırlar. Ön kısmında yer alan çatal ile yükün veya yükü taşıyan paletin altına girilerek elleçleme yapılır. Paletlerin, çatalların girebileceği kadar yüksek olmaları gerekir. 13
3.2.4. Çaka (Forklift) Raflar arasında dar koridorlarda çalışan türleri de vardır. Bunlar daha yüksek noktalara yükleme, indirme ve boşaltma yapabilirler. Yük, ön tekerleğin önündeki çatala yerleştirilir. Arka tekerlekteki ağırlık, bu yükü dengeler. Çatal, salt dikey yönde hareket eder, öne ve arkaya gitmez. Diğer tüm hareketler, aracın hareketi ile sağlanır. Çok yönlü çakalarda öndeki tekerlekler ileri yönlüdür, manevrayı ise arka tekerlekler gerçekleştirir. Bâzı özel çakalarda ön taraftan da manevra sağlanabilir. Dar koridor için ideal bir çözümdür. Dar koridorlarda her iki yöne dönebilmeleri onları üstün kılmaktadır. 14
A: Ön tekerlek aks ekseni B: Çatalın arka ucu C: Yükün ağırlık merkezi D: Çatalın ön ucu Standart (Lastik tekerlekli ve denge ağırlıklı) çaka örneği
3.2.4. Çaka (Forklift) Çeşitli eklentiler (ataşmanlar) kullanarak, farklı özellik ve konumdaki yükleri de (örneğin konteyner, otomobil vb.) elleçleyebilirler. 16
3.2.4. Çaka (Forklift) Özellikle dış kullanımda yeğlenmesi gerekli olan bu ekipmanların, 1 tondan 50 tona kadar değişik kapasitelerde, elektrikli, dizel veya LPG motor çeşitleri vardır. Genelde yük kaldırma yükseklikleri 3-4 m. civarındadır. Asansör sisteminde yapılan değişiklikler ile 9 m ye yüksekliğe yük kaldırılabilir. Dolgu veya şişme lastik tekerleklidirler. Direksiyon arka tekerleklere kumanda eder. Kapasite arttıkça ekipmanın elektrikli kullanımı yerine dizel motor kullanımı yeğlenmektedir. 17
3.2.4. Çaka (Forklift) Düşük yük kapasitelerinde 3 tekerlek kullanılmakta olup, artan tonajlarda tekerlek sayısı artmaktadır. Tekli, ikili (dubleks) ve üçlü (tripleks) asansörlü olanları; ekipman yüksekliği veya araç içine girme özelliğine göre yeğlenir. 18
3.2.4. Çaka (Forklift) Çaka kapasitesi, tekerlek sayısı ve koridor genişliği arasındaki ilişki, aşağıdaki çizelgede görüldüğü gibi olabilir: Yük Kapasitesi (Ton) Tekerlek Sayısı (Adet) Koridor Genişliği (Metre) 0,6 3 2,8 0,6 4 3,0 1 3 2,8 1 4 3,2 2 4 3,7 3 4 4,4 19
3.2.4. Çaka (Forklift) Çakalar için Elektrikli, Dizel ve LPG li Yakıt Tüketimi Karşılaştırması ARAÇ TİPİ ELEKTRİKLİ DİZEL LPG KAPASİTE 3 ton 3 ton 3 ton GÜNLÜK ÇALIŞMA SAATİ 16 16 16 AYLIK ÇALIŞMA GÜNÜ 25 25 25 SAATLİK TÜKETİM 8,1 kw/h 3,05 kw/h 3,2 kw/h 20
3.2.4. Çaka (Forklift) 21
3.2.4. Çaka (Forklift) 22
3.2.4. Çaka (Forklift) Akülü, 3 Tekerlekli, Önden Çekişli Çaka Kaldırma Yüksekliği: 6,5 m. Yük Kapasitesi: 2 ton LPG li Çaka Kaldırma Yüksekliği: 7 m. Yük Kapasitesi: 3,5 ton Dizel/LPG li Çaka Kaldırma Yüksekliği: 6,6 m. Yük Kapasitesi: 9 ton 23
3.2.4. Çaka (Forklift) 24
3.2.5. Dar Koridor Çakası (Reach Truck) Alanın kısıtlı olduğu yerlerde ve dolayısıyla yüksek rafları bulunan depolarda dar koridorlarda kullanılmak üzere geliştirilmiş çakadır. Bu tip çakalarda oluşacak bir sorun, sistemde ciddî aksamalara neden olur. Malî değerleri, diğer istif araçlarına göre daha fazladır. Dar koridor istifleme araçları, koridor kenarlarına monte edilen kılavuz raylar veya koridorda zemin içine döşenen elektronik izleme sistemi yardımıyla kullanılır. 25
3.2.5. Dar Koridor Çakası (Reach Truck) Bu çakalar, aşağıdaki özelliklere sahip ekipmanlardır: Yükleme ve boşaltmayı hareket yönüne dik bir şekilde yaparlar. Dar koridorlarda (2,4-3,5 m.) dönebilirler. 15 m. ye kadar yükseklikte istifleme yapabilirler. Taşıma kapasiteleri 1,2-3 ton arasıdır. Tümü elektrikle çalışır. Yüzey kalitesi yüksek zemin üzerinde hareket etmeleri gerekir. Geniş güvenlik önlemleri vardır. 26
3.2.5. Dar Koridor Çakası (Reach Truck) En büyük üstünlükleri, yüksekliğe bağlı olarak kaldırma kapasitelerinde büyük bir kayıp olmamasıdır. Örneğin 1,6 ton taşıma kapasitesi olan bir makina 4-5 m ölçülerindeki yüksekliklerde en fazla 200 kg. gibi güç yitirmektedir. 27
3.2.5. Dar Koridor Çakası (Reach Truck) 1) Dar Koridor Çakası (Man-Up): Operatörün yükselebilmesini ve dolayısıyla her zaman ürün alma düzeyinde olmasını ve doğrudan paletten sipâriş hazırlama olanağı elde etmesini sağlayan dar koridor çakası tipidir. 28
3.2.5. Dar Koridor Çakası (Reach Truck) 2) Dar Koridor Çakası (Man-Down): Bu ekipman, salt dolu paletin yüklenip boşaltıldığı durumlarda kullanılmaktadır. Man-up araçlarına görece büyük raf yüksekliklerinde, zemin ve raflarda daha dar toleranslar ile uygulanır. Yatay ve dikey yönde konumlama yardımcısına gereksinim duyulmaktadır. Bu sistemde operatör, ürün alma düzeyine yükselmemekte, ekipmanı aşağıdan yönetmektedir. 29
3.2.5. Dar Koridor Çakası (Reach Truck) 3) Dar Koridor Çakası (Man-Up) ve Üst Kılavuz Raylı: Yüksek hızla çalışılan istif araçlarında, yüksek ve uzun raflarda, elektrik bağlantılı olarak bütünleşmiş olan ek kılavuz kullanılmaktadır. Bu sistemin sorunsuz bir şekilde çalışmasının en önemli koşulu ise çok dar olan zemin ve raf toleranslarına uyulmasıdır. 30
3.2.5. Dar Koridor Çakası (Reach Truck) Kaldırma Yüksekliği: 9,62 m. Yük Kapasitesi: 2,5 ton Kaldırma Yüksekliği: 10,25 m. Kaldırma Yüksekliği: 12,02 m. Yük Kapasitesi: 1,6 ton Yük Kapasitesi: 2,5 ton http://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=cdhsnvxejd8 31
3.2.5. Dar Koridor Çakası (Reach Truck) Elektronik Stabilite Destek Sistemi ile daha dengeli hareket,daha az yaralanma ve hasar riski Gelişmiş ergonomik özellikler Uzaktan erişim sistemi sayesinde arıza durumunda basit bir mobil telefon yardımıyla merkez servise bağlanma Yük Kapasitesi: 1.400-1.600-2.000 kg. Yük Kapasitesi: 1.400 kg. 32
3.2.6. Çok Dar Koridor Çakası (Turret Truck) Paletli hareketin ağırlıklı olduğu depolarda ve yüksek mâliyeti nedeniyle uzun koridorlar içinde kullanılan, bir ray veya manyetik zemin üzerinde hareket eden, dar alanda yüksek depolama kapasitesi sağlamak amacıyla yeğlenen bir ekipmandır. Bu ekipman, diğerlerinden farklı olarak gövdesi dönmeden, çatallarını 180º döndürebilmekte, bu nedenle 140-180 cm arası genişliklerde palet elleçlemesi ve yaklaşık 15 m. yüksekliğe kadar istifleme yapabilmektedir. 33
3.2.6. Çok Dar Koridor Çakası (Turret Truck) 34
3.2.6. Çok Dar Koridor Çakası (Turret Truck) Kaldırma Yüksekliği: 14,25 m. Yük Kapasitesi: 1,5 ton 35
3.2.6. Çok Dar Koridor Çakası (Turret Truck) 36
3.2.6. Çok Dar Koridor Çakası (Turret Truck) 37
3.2.6. Çok Dar Koridor Çakası (Turret Truck) 38
3.2.7. Sipâriş Toplayıcı (Order Picker) Sipâriş toplayıcılar, çok dar koridor çakası için geçerli olan özellikleri taşımakta olan, farklı olarak yatay ve dikey yönde sipâriş toplama yaparken operatörün de yükselmesini sağlayan, diğer bir deyişle operatörün de üzerinde yer değiştirmesine olanak veren ekipmanlardır. Yatay sipâriş toplayıcı ve dikey sipâriş toplayıcı olmak üzere iki ana model bulunmaktadır. 39
3.2.7. Sipâriş Toplayıcı (Order Picker) Bunlar iki tip olarak tasarlanmıştır: Sâbit ve kalkabilen platformlu araçlar. Kalkabilen platformlu araçlar, hareketli bir platforma sahiptir. Bunlarda çatal yerine düz bir yüzey vardır. Bu sâyede kapları ve ayaklı yükleri yerden kolaylıkla kaldırabilir. Bu tip araçlar, uzun mesafeli taşımalara daha uygundur. 40
3.2.7. Sipâriş Toplayıcı (Order Picker) Yatayda toplama için Uzanma Yüksekliği: 2. kat Yük Kapasitesi: 2 ton Uzanma Yüksekliği: 1. kat Yük Kapasitesi: 1,6 ton 41
3.2.7. Sipâriş Toplayıcı (Order Picker) Dikeyde toplama için Kaldırma Yüksekliği: 4,6 m. Yük Kapasitesi: 1 ton Kaldırma Yüksekliği: 10,39 m. Yük Kapasitesi: 1 ton 42
3.2.7. Sipâriş Toplayıcı (Order Picker) Dikeyde toplama için 43
3.2.7. Sipâriş Toplayıcı (Order Picker) Dikeyde toplama için 7,1 m ye yüksekliğe kadar 44
3.2.7. Sipâriş Toplayıcı (Order Picker) Dikeyde toplama için Teleskopik Çatallı [14 m ye kadar yükselebilen] Döner Çatallı [14 m ye kadar yükselebilen] 45
3.2.8. Akülü İstif Makinası (Stacker) Bu ekipmanlar, yaya yürümeli veya yürümesiz (platformlu) olarak ikiye ayrılmaktadır. Yüksek olmayan ve genelde palet bazlı hareketin bulunduğu depolarda kullanılmaktadırlar. Tümü elektrikli olup, düşük mâliyetli ekipmanlardır. Düşük kaldırma ve düşük yük kapasitesine sahiptirler. 46
3.2.8. Akülü İstif Makinası (Stacker) Yaya kumandalı istif aracı Çatalı dönebilen dar koridor istif makinası [1.6 m'ye kadar olan koridor aralıklarında, koridorun her iki tarafına ve öne istif yapabilecek şekilde 180 dönebilen çatallar, 1.250-1.500 kg kaldırma kapasitesi] 47
3.2.8. Akülü İstif Makinası (Stacker) Kaldırma Yüksekliği: 3,66 m. Yük Kapasitesi: 1,2 ton Akülü Çift Palet Taşıyıcı İstifleyici Kaldırma Yüksekliği: 2,56 m. Yük Kapasitesi: 2 ton 48
3.2.8. Akülü İstif Makinası (Stacker) Akülü, Katlanabilir Platformlu İstif Makinası 49
3.2.8. Akülü İstif Makinası (Stacker) Kompakt, yaya kumandalı, akülü istif makinası Ağır yükler için, yaya kumandalı, akülü istif makinası Aynı anda çift palet istifleme için, yaya kumandalı, akülü istif makinası [4 tekerlekli denge sistemi ve merkez kaçık (ofset) kumanda kolu] [4,8 m ye kadar kaldırma yüksekliği, riskli kaldırma yüksekliklerinde güvenli sürüş için hız ayarlama sistemi [Oldukça kompakt ve yüksek manevra yeteneğine sahip tasarım, 1.250 kg çatal üzerinde, 1.600 kg denge ayakları üzerinde yük taşıma kapasitesi. 50
3.2.9. Yandan İstifleyici (Side Loader) Çatal aracın yan tarafına 90 açı yapacak şekilde monte edilir. Tekerlekleri 90 dönebilecek şekilde tasarlanabilir. Bu şekilde dört bir yana hareket yetenekleri artmış olur. 6-7 metre uzunlukta ürünleri dar koridorlarda yerleştirir. Normal çakalara göre koridor genişliği 2 m. ye kadar kadar inebilir. Tek taraftan yükleme yapar. Genellikle boruların ve kerestelerin istiflenmesinde kullanılırlar. Dış uygulamalarda kullanılabilir. 51
3.2.9. Yandan İstifleyici (Side Loader) 52
3.2.10. Çekici (Tractor) Depolama alanlarında pek çok çeşitleri bulunan bu araçlar, römork (araba, vagon vb.) çekmede, katar tipi taşımayı gerçekleştirmek amacıyla kullanılırlar. İki ve daha fazla römorku çekebildiklerinden ekonomiktirler. Uzun mesafelerde kullanılabilirler. Bâzı çekiciler (traktörler) değişik amaçlarla kullanılmak üzere tasarlanabilirler. Örneğin; ön kısımlarına çatal veya kepçeler takılabilir. 53
3.2.10. Çekici (Tractor) Tugger Train (Tow Truck) (Hücreler Arası Hareket) 54
3.2.10. Çekici (Tractor) 55
3.2.11. Konveyör Taşımanın sabit bir rota üzerinde yapılmasını sağlayan konveyörler, malzemeyi iki nokta arasında sürekli veya kesikli olarak, genellikle bel düzeyinde taşıyan sabit veya taşınabilir ekipmanlardır. Yerçekiminden veya bir enerji kaynağından yararlanarak çalışırlar. Yerçekimini kullananlar, kısa mesafede ve ürünlerin yukarıdan aşağı doğru hareketinde kullanılır (Örneğin depoda ürünler asma kattan tabana bu şekilde taşınabilir). Enerji kullananlar ise daha çok uzun mesafeler içindir. 56
3.2.11. Konveyör Genellikle depolarda, raflardan yük almada ve rampalarda kullanılır. Barkod okuyucuları ve bilgisayar ile donatılmış çok çeşitli ve karmaşık konveyör sistemleri vardır. Bunlar özellikle iş hacminin yüksek olduğu çağdaş dağıtım merkezlerinde sıkça kullanılırlar. 57
3.2.11. Konveyör İleri düzey sistemler ile işletilen konveyörler, sipârişin hazırlanması aşamasında sıralayıcı, ayırıcı, ayıklayıcı gibi görevleri üstlenerek operasyona önemli derecede katma değer sağlamaktadır. Ana konveyöre, yardımcı konveyörler bağlanarak nehire benzer bir sistem oluşturulabilir. Konveyörlerin bulundukları bölgelerden yaya ve araç geçişi için geçitler yapılması gerekebilir. 58
3.2.11. Konveyör Konveyör, malzeme akışının sürekli olduğu iş akış sistemlerinde en uygun elleçleme ekipmanlarından biridir. Kullanım amaçlarına ve çalışma özelliklerine göre farklı konveyörler şunlardır: Bantlı konveyör (Belt Conveyor) Rulolu (Silindirik) Konveyör (Roller Conveyor) Zincirli konveyör (Chain Conveyor) Askılı konveyör (Overhead Chain Conveyor) Teleskopik konveyör (Telescopic Conveyor) Hareketli konveyörler (Mobile Conveyor) Ayrıştırıcı konveyörler (Sorter Conveyor) 59
3.2.11. Konveyör Bantlı Konveyör (Belt Conveyor) Taşıma gücünü elektrik motorundan almaktadır. Bandın esnememesi için altına silindirler yerleştirilmiştir. Oldukça uzun yapıda olabilir. Sistemin en başında bir elektrikli motor tarafından döndürülen büyük bir silindir vardır. Sonunda da serbestçe hareket edebilen bir silindir bulunur. Baş ve son arasında bant gerilmiştir ve bu bant, küçük silindirlerin üzerinde hareket eder. Bu tip konveyörler, endüstride çok yaygındır. 60
3.2.11. Konveyör Bantlı Konveyör (Belt Conveyor) 61
3.2.11. Konveyör Bantlı Konveyör (Belt Conveyor) Bantlı konveyörlerin özel bir türü olan Kemer Konveyörler, silindirler üzerinde dönen düz kemer şeklindeki konveyör sistemlerdir. Bu sistemler daha çok, hafif karton kutuları aktarmak için kullanılır. Genellikle 10 ila 30 eğim ile kullanılırlar. Yön değişimi isteğe bağlı olarak kayış yolunun dikey doğrultusunda gerçekleştirilir. 62
3.2.11. Konveyör Bantlı Konveyör (Belt Conveyor) Bantlı konveyörlerin diğer bir özel bir türü olan Oluklu Bantlı Konveyörler, bant üzerinde oluk oluşturularak malzemelerin farklı bölmelerde taşınmasını sağlayan ekipmanlardır. 63
3.2.11. Konveyör Rulolu (Silindirik) Konveyör (Roller Conveyor) Bu sistem, seri şekilde bağlanmış silindirler kullanılarak oluşturulur. Bu silindirlerin, zincir veya kayışla tahrik edilmesi yoluyla dönmeleri sağlanır. Bu sâyede malzeme veya ürünler yatay olarak hareket edebilirler. Rulolu konveyörler, bantlı konveyörlere göre daha ağır yükleri taşıyabilecek ve daha sağlam yapılardır ancak daha yavaştırlar. 64
3.2.11. Konveyör Rulolu (Silindirik) Konveyör (Roller Conveyor) 65
3.2.11. Konveyör Zincirli Konveyör (Chain Conveyor) Zincirli konveyörler, elektrik motoru tarafından tahrik edilen kapalı çevrimli bir zincir sistemine sahiptir. Yatay, eğik ve düşey taşımalar zincir sâyesinde yapılabilmektedir. Genellikle malları veya arabaları belirlenmiş bir yol üzerinden çekmek için kullanılır. 66
3.2.11. Konveyör Askılı Konveyör (Overhead Chain Conveyor) Başüstü Konveyör olarak da adlandırılan bu ekipmanlar; yerden yüksekte sıra halinde askılardan oluşurlar. Sistem, yukarıda bir yere kurulur. Hareketli bir zincirin üzerine taşıyıcılar (çengel gibi) asılır. Bu sâyede çeşitli malzemeler, yerden yüksek bir düzdeyde taşınabilir. 67
3.2.11. Konveyör Teleskopik Konveyör (Telescopic Conveyor) Uzayıp kısalabilen, çeşitli açılarda çift yönlü taşıma yapabilen, genellikle bant tipi konveyördür. Birbiri içinden çıkan konveyör kademeleri ile, normal zamanda az yer kaplarken kullanım zamanında uzayarak tır gibi araçların en dip kısımlarına kadar yükleme/boşaltma yapabilen ekipmanlardır. 68
3.2.11. Konveyör Hareketli Konveyör (Mobile Conveyor) Konveyörün kullanılacağı yere kolaylıkla tekerlekleri ile taşınabileceği ekipmandır. 69
3.2.11. Konveyör Ayrıştırıcı Konveyör (Sorter Conveyor) Bant üzerindeki ürünlerin sevkiyat yeri vb. ölçütlere göre otomatik olarak ayrıldığı veya sıralandığı konveyörlerdir. Ayrıştırıcı Konveyör - E. Leclerc.mpg 70
3.2.11. Konveyör Diğer Tip Konveyörler Kayar (Yerçekimi) Konveyörler: Yerçekimi kuvvetine dayanarak çalışan konveyörlerdir. Malzeme eğik ve pürüzsüz bir düzlemde ya da eğime sahip rulmanlı yataklar üzerindeki silindirler üzerinde kaydırılarak hareket ettirilmektedir. Enerji kaynağı gerektirmediği için işletim mâliyeti düşüktür. Arızalanma olasılığı ve dolayısıyla bakım giderleri azdır. 71
3.2.11. Konveyör Diğer Tip Konveyörler Titreşimli/Salınımlı Konveyörler: Titreşimli konveyörler, bir kol veya dönen bir kütle tarafından titreştirilen bir yay tarafından desteklenmiş oluk veya tepsi içeren yönlendirilmiş itmeli ekipmanlardır. Hareket, malzeme parçacıklarına iletilerek, ileri ve geri gidip gelmeleri sağlanarak istenilen yönde ilerlemeleri sağlanır. Pnömatik Konveyörler: Çevreye zarar verebilecek malzemelerin taşınmasında kullanılmaktadır. Kapalı bir boru/kanal içinde oluşturduğu hava akımı ile dökme veya küçük kutular içindeki malzemelerin asılı kalmalarını sağlayarak, kısa veya uzun mesafelerde, yatay veya dikey yönde taşıma yapar. Manyetik Konveyörler: Konveyör üzerindeki metal maddelerin ayrıştırılmasını sağlayan ekipmanlardır. 72
3.2.11. Konveyör Diğer Tip Konveyörler Döner Tablalı Konveyörler: Ürün veya paletlerin hatta göre doğrultu yönünün değiştirilmesinde kullanılmaktadırlar. Tartı Konveyörleri: Uygulama alanına göre farklı şekilde tasarımlanırlar. Havaalanlarında ya da üretim tesislerinde uygulanmaktadır. Tel Halatlı Konveyörler: Özelliği gereği çok uzun metrajlı çalışabilen taşıma, stoklama, soğutma ve kurutma amaçlı, her türlü iniş, çıkış, sağa ve sola dönüş gibi hareketleri yapmakla birlikte, değişik katlara çıkıp inebilen, sabit veya hız ayarlı ileri ve geri çalışabilen sistemlerdir. 73
3.2.11. Konveyör Diğer Tip Konveyörler Yana Transfer Konveyörleri: Hat sonlarında ya da yan hata ürünün taşınmasında kullanılır. Transfer uygulamalarında ürünün yönü hata göre değişir. 74
3.2.11. Konveyör Diğer Tip Konveyörler Spiral (Vidalı) Konveyörler: Boru veya oluk içine yerleştirilmiş şaft üzerindeki helisel kanatlardan oluşan spiral bir konveyördür. Dönme yoluyla ürünleri kanatları içinde taşırlar. Soğutma, fermantasyon, şoklama, sürekli stok oluşturma vb. operasyonlarda hız, mekan ve enerji tasarrufu sağlayan bir sistemdir. 75
3.2.12. Elevatör Yükleri düşey veya çok dik eğimlerde taşımada kullanılan ekipmanlardır. Kepçeli olanlara kepçeli konveyör de denilmektedir. 76
3.2.13. Asansör Katlar arası malzeme taşıma asansörü Katlar arası dar koridor çakası asansörü 77
3.2.14. Otomatik Yönlendirmeli Araç - OYA (Automated Guided Vehicle - AGV) Bu araçlar depo veya üretim alanı içinde belli noktalar arasında malzemenin taşınmasında yararlanılan ve herhangi bir şekilde operatörün kumanda etmediği ancak gerektiği zamanlarda operatör tarafından da kullanılabilen araçlardır. Bu araçlar belli adreslerde durması ve bu adreslerde yük alıp bırakması için programlanmışsa bu işlemleri operatör kumandası olmaksızın yaparlar. Yürürken önlerinde gittikleri yönde bir engel varsa dururlar, bu engel kalktığı zaman yollarına devam edebilirler. İşyeri risklerinin yüksek olduğu yerlerde, tehlikeli maddelerin taşınması gibi kritik operasyonlarda OYA lar kullanılır. 78
3.2.14. Otomatik Yönlendirmeli Araç - OYA (Automated Guided Vehicle - AGV) Bu işlemler sırasında barkodun önemi çok büyüktür. Çünkü bilgisayarlar malzemeyi barkod sâyesinde taramaktadır. Bilgilerin alınmasında iletişim sistemi ve bu bilgilere dayalı işlemlerin yapılmasında bilgisayar sistemi rol oynamaktadır. OYA lar bu sistemlerin en çok bilinenlerindendir. OYA larla yükün taşınması, transfer edilmesi, yükseltilmesi gibi işlemler otomatik olarak yapılabilmektedir. Sistemin geçeceği yerler ve yapacağı işlerin kontrolü, sensörler veya bilgisayarlar yardımıyla olmaktadır. Yerdeki kimyasal boyalı çizgiler veya lazer tabanlı sistemlerle kontrol yapılır. 79
3.2.14. Otomatik Yönlendirmeli Araç - OYA (Automated Guided Vehicle - AGV) Tow Conveyor (Hücreler Arası Hareket): Yer altında bulunan bir zincire bağlı olarak hareket etmektedir. 80
3.2.14. Otomatik Yönlendirmeli Araç - OYA (Automated Guided Vehicle - AGV) Tugger AGV (Hücreler Arası Hareket): Çekici OYA 81
3.2.14. Otomatik Yönlendirmeli Araç - OYA (Automated Guided Vehicle - AGV) Light Load AGV (Hücre İçi Hareket): Hafif Yük OYA 82
3.2.14. Otomatik Yönlendirmeli Araç - OYA (Automated Guided Vehicle - AGV) 83
3.2.15. Vinç (Crane) İnsangücüyle kaldırılamayan, taşınamayan ağır yüklerin kaldırılması ve yer değiştirmesi için kullanılan ve çeşitli tiplerde üretilebilen ekipmanlardır. Elle çalıştırılabildiği gibi, buhar gücü, dizel motor, elektrik motoru vb. değişik sistemlerle çalıştırılabilir. Vinçler kapalı veya açık alanda kullanılabilirler. 84
3.2.15. Vinç (Crane) Vinçler, yerden ve kabin kontrollu şekilde tasarlanabilmektedir: 1) Yerden Kontrollu: Yukarıdaki vince bağlı kabloların geldiği bir kontrol paneli vardır. Operatör yerde panelle birlikte ileri/geri hareket ederek vincin kontrolünü sağlar. 2) Kabin Kontrollu: Tepedeki kabinin içinde bulunan operatör, vinci yönetir. Yerden kontrollu vinçlere göre daha hızlıdır. 85
3.2.15. Vinç (Crane) Sınıflandırma 1) Hareket yeteneğine göre a) Sabit vinçler b) Lastik tekerlekli vinçler c) Paletli vinçler d) Raylı vinçler i) Gezer köprülü tavan vinçleri ii) Monoray vinçler iii)portal veya yarı portal vinçler 86
3.2.15. Vinç (Crane) Sınıflandırma 2) Kaldırma yeteneğine göre a) Hidrolik mobil vinçler i) Teleskopik vinçler ii) Kurtarıcı vinçler iii)hidrolik asansörler 3) Kumanda sistemine göre a) Mekanik kumandalı b) Hidrolik kumandalı c) Hava kumandalı b) Elektrik kumandalı b) Halatlı vinçler i) Açık kafesli kule vinçler ii) Sabit vinçler 87
3.2.15. Vinç (Crane) Ray üzerinde çalışan vinçlerin temel yapısı 88
3.2.15. Vinç (Crane) Pergel vinç
3.2.15. Vinç (Crane) Köprülü vinç 90
3.2.15. Vinç (Crane) Monoray vinç 91
3.2.15. Vinç (Crane) Monoray vinç 92
3.2.15. Vinç (Crane) Gezer (Portal) vinç Caraskal vinç Kollu vinç 93
3.2.15. Vinç (Crane) Raylı vinç 94
3.2.15. Vinç (Crane) İstifleyici vinç (Stacker Crane) 95
3.2. Elleçleme Ekipmanları Ekipman Tipine Göre Çalışma Yüksekliği ve Koridor Genişliği 30 m 13 m 10 m 6 m CB Truck Stackers Reach Truck VNA VNA Stacker 24.12.2013 3600 mm 2700 3000 Man-down Depo Yönetimi Man-up Crane 1900 96 1900 1500 96