UÜ-SK MERKEZİ STERİLİZASYON ÜNİTESİ KILAVUZU KLK-HAB-MSU İlk Yayın Tarihi: 15 Mart 2006 Revizyon no: 3 Revizyon Tarihi: 27 Mart 2014
2 / 17 İÇİNDEKİLER 1.1. MERKEZİ STERİLİZASYON ÜNİTESİ İŞLEYİŞ TALİMATI 1.2. CERRAHİ ALETLERİN ve MALZEMELERİN TEMİZLENMESİ TALİMATI 1.3. CERRAHİ ALETLERİ KONTEYNIRLARA YERLEŞTİRME / PAKETLEME TALİMATI 1.4. ETİLEN OKSİT GAZI İLE STERİLİZASYON TALİMATI 1.5. FORMALDEHİT GAZI İLE STERİLİZASYON TALİMATI 1.6.HİDROJEN PEROKSİT PLAZMA STERİLİZASYON TALİMATI 1.7. BASINÇLI BUHAR OTOKLAVI İLE STERİLİZASYON TALİMATI 1.8. STERİLİZASYON KONTROL TALİMATI 1.9. MERKEZİ STERİLİZASYON ÜNİTESİNE CERRAHİ ALET VE TIBBİ MALZEME KABULÜ VE İADESİ TALİMATI 2
3 / 17 MERKEZİ STERİLİZASYON ÜNİTESİ TALİMATLARI 1.1. MERKEZİ STERİLİZASYON ÜNİTESİ İŞLEYİŞ TALİMATI AMAÇ: Merkezi Sterilizasyon Ünitesi nin (MSÜ) izolasyonunu sağlayarak çalışma alanlarına giriş - çıkışlarda ve ünite dışından kaynaklanan her türlü enfeksiyona karşı üniteyi korumak ve steril malzemelerin kullanıcıya teslim anına kadar steril kalmasını sağlamaktır. KAPSAM: Merkezi Sterilizasyon Ünitesi nin tüm çalışma alanlarına giriş -çıkışlarda ve işleyiş sürecinde bu alanlarda uygulanan izolasyon yöntemlerini kapsar. SORUMLULAR: Merkezi Sterilizasyon Ünitesi nde çalışan tüm personel ve üniteye girmesi gereken kişiler bu talimatın uygulanmasından sorumludur. UYGULAMA: 1. Ünite çalışanları ve ziyaretçiler ünitenin temiz çalışma alanına özel kıyafet giyerek, bone takarak ve galoş giyerek giriş yaparlar. 2. Steril çalışma alananına girişler steril çalışma alanı soyunma odasından özel kıyafet ler giyilerek,bone takılarak ve galoş giyilerek yapılır. 3. Kirli çalışma alananına girişler kirli çalışma alanı soyunma odasından özel kıyafet ler giyilerek,bone takılarak ve galoş giyilerek yapılır.alandan çıkılırken kirli kıyafetler,galoş ve bone mutlaka çıkarılır. 4. Kirli alanda çaışma sırasında kişisel koruyucu giysiler giyilir (koruyucu gömlek,eldiven,gözlük ya da yüz koruyucu maske takılır),çıkarken maske,galoş ve eldiven tıbbi atık torbasına,gömlek dönüşümlü atık(tekstil)torbasına atılır. 5. Ünitenin kirli çalışma alanı dışında temiz ve steril çalışma alanlarına giren personelin ve ziyaretçilerin çıkışlarda galoş ve boneleri evsel atık torbasına,gömlekleri ise dönüşümlü atık(tekstil) torbasına atılır. 6. Kirli alet ve malzemelerin kabulü kirli çalışma alanı giotin penceresinden ve ameliyathane kirli nakil asansöründen, steril alet ve malzemelerin iadesi ise steril çalışma alanı giotin penceresinden ve ameliyathane steril malzeme nakil asansörlerinden ;MSÜ Cerrahi Alet ve Tıbbi Malzemelerin Kabul ve İadesi Talimatı doğrultusunda yapılır. 3
4 / 17 1.2. CERRAHİ ALETLERİN ve MALZEMELERİN TEMİZLENMESİ TALİMATI AMAÇ: Bu talimatın amacı, cerrahi aletlerin ve tıbbi malzemelerin temizliğini ve bakımını sağlayarak sterilizasyon işlemine hazırlamaktır. KAPSAM: Bu talimat UÜ-SK bünyesinde bulunan ameliyathanede ve diğer alanlarda kullanılan cerrahi aletlerin ve tıbbi malzemelerin Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde temizlenmesi ile ilgili faaliyetleri kapsar. SORUMLULUK: UÜ-SK bünyesinde, Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde görev yapan çalışanlar bu talimatın uygulanmasından sorumludur. UYGULAMA: 1. Kirli çalışma alanında bulunan dezenfektörler, ultrasonik yıkayıcılar, lavabolar, tezgahlar ve kirli nakil asansörlerinin temizliği ve çalışırlığı kontrol edilir. 2. Cihazların su ve elektrik girişleri mutlaka kontrol edilir. 3. Arıza durumunda arıza bildirimi yapılır.(teçhizatbakım/onarım talep formu FR-TYG-06 -Tıbbi Cihaz Arıza Bildirim İzleme Formu FR-TYG-34).ilgili teknik birim bilgilendirilir. 4. Cihazların günlük temizliği yapılır. Varsa dezenfektör içinde yer alan yabancı cisimler çıkarılır,filtreler temizlenir. Dezenfektör ve ultrasonık cihazlarının etkin yıkama yapıp yapamadığı test edilir.(ninhidrin testi,aliminyum folyo testi,lam testi vb.).test sonucları Yikama Dezenfektörleri Kayıt Defterine (FR-ENY 43) kaydedilir. 5. Dezenfektörlerin çalışmasında kullanılan kimyasal ürünler kontrol edilir. Tortulaşan kimyasal boşaltılır. Hazne yıkanıp kurutulduktan sonra kimyasal doldurulur. 6. Ultrasonik cihazların çalışırlığı ve temizliği kontrol edildikten sonra cihaz tankı demineralize su ile doldurulur.üreticinin önerdiği miktarda enzimatik deterjan ilave edilir. Hazırlanan solüsyon gün içinde aktivasyonunu kaybedince işlem tekrarlanır. 7. Ameliyathaneden ve hastanenin diğer bölümlerinden gelen kirli malzemeler Merkezi Sterilizasyon Ünitesine Cerrahi alet ve tıbbi malzeme kabulü ve iadesi talimatına göre kabul edilir. 8. Kirli çalışma alanı görevlileri; ameliyathaneden gelen malzemeleri kirli nakil asansörlerinden, diğer birimlerden gelen malzemeleri ise kirli çalışma alanı giotin penceresinden teslim alır. 9. Kirli çalışma alanına gelen malzemelerin tamamı kirli kabul edilir. 10. Ameliyathaneden gelen cerrahi set ve malzemeler,kirli çalışma alanında sayılır. Diğer birimlerden gelen kirli malzemeler ise tutanak karşılığı teslim alınır. 11. Sette eksik alet var ise kullanıcı mutlaka bilgilendirilir. 12. Cerrahi aletler eklemleri açılarak yıkama sepetine yerleştirilir. 13. Ayrılabilen tüm parçalar ayrılıp demonte edilir. 4
5 / 17 14. Manuel yıkanan aletler ultrasonik cihazda enzimatik solüsyon ve fırça yardımı ile yıkanır. 15. Aspiratör gibi lümenli malzemeler basınçlı su, fırça veya tel yardımı ile temizlenir. 16. Basınçlı hava ile işlem tekrarlanır. 17. Dezenfektörün üst raflarına cerrahi aletler, alt raflarına port, tas-handle gibi malzemeler yerleştirilir. 18. Yıkama programı sıcaklık 93º C, süre 1-1,5 saat olarak başlatılır. 19. Dezenfektörlerin içindeki malzemeler ve programın başlama saati Dezenfektör kayıt defterine (FR ENY 43) kaydedilir. 20. Konteynerlerin işlem görmüş filtreleri çıkarılarak temizliği yapılır ve temiz alana verilir. 21. Ameliyathaneden acil sterilizasyon işlemi uygulanması istenilen cerrahi setler kullanıcının set kontrol tutanağında (FR-ENY-42) manuel yıkama istemi yapmış olması şartı ile kabul edilir.manuel yıkama istemi yapılmayan tüm malzemeler dezenfektör cihazlarında yıkanır. 22.. Deli Dana Hastalığı varlığında ilgili talimat uygulanır. 5
6 / 17 1.3. CERRAHİ ALETLERİ KONTEYNIRLARA YERLEŞTİRME / PAKETLEME TALİMATI AMAÇ: Bu talimatın amacı, cerrahi aletleri bölümlere ve ameliyatlara göre düzenlemek, malzemelerin temizliği, kontrolü, bakımını sağlamak, kayıp ve kırılmaları önlemek, çalışanların yasal güvenliğini sağlamaktır. KAPSAM: Bu talimat cerrahi aletlerin konteynırlara yerleştirilmesi ile ilgili tüm faaliyetleri kapsar. SORUMLULAR:UÜ-SK Merkezi Sterilizasyon Ünitesindeki temiz alanda görevli hemşire/sağlık memuru ve teknisyenler bu talimatın uygulanmasından sorumludur. UYGULAMA: 1. Set hazırlama bölümünde bulunan konteynerlerin yeni filtreleri takılır. 2. Yıkanmış cerrahi aletler tek tek kontrol edilip kurallara uygun (Kilitli el aletleri tek kilitli olarak) kapatılır ve sayılır. Eksik alet veya kırık alet varsa Set Kontrol Tutanağında belirtilir.kullanıcı bilgilendirilir Kayıp veya Kırık Alet Tutanağı doldurularak Merkezi Sterilizasyon Ünitesi sorumlu hemşiresine verilir.tutanağın bir nüshası ilgili bölüme gönderilir 3. Aspiratör gibi lümenli aletlerin temizliği kontrol edilip su-hava geçirildiği doğrulanır. 4. Aletlerin sert olan eklem yerleri su bazlı bakım spreyi ile yağlanır. 5. Gerektiğinde makasların bilenmesi için kullanıcıyla irtibata geçilir. 6. İşlem sırasında kırılan alet için Kırık Alet Tutanağı tutularak ünite sorumlu hemşiresine bildirilir. Tutanağın bir nüshası ilgili bölüme gönderilir 7. Kırık aletin set listesinden çıkarılması veya yeni alet eklenmesi için kullanıcı ile görüşülür. 8. Alet tespit bantları kontrol edilir.yıpranmış bantlar kullanıcı ile görüşülüp değişmesi için program yapılır. 9. Eksik bantlar varsa tamamlanır. 10. Aletler,her cerrahi set için tanımlanmış olan set listesine göre toplanır. 11. Eksik alet var ise kullanıcı ile iletişim kurulur. 12. Belirlenmiş etiketler varsa sete ilave edilir.(baticon-izotonik vb.) 13. Set kontrol tutanağı doldurulur (setin adı, bölümü, tarih, saat, yapılan temizleme işlemi,seti toplayan eksik alet varsa kodu ve ismi yazılır), paket içi indikatör konulur. 14. Toplanan set isim ve bölüme ait konteynıra yerleştirilir. 15. Konteynerin kutu ve kapak bağlantı yeri kilitleme etiketi ile kilitlenir. 16. Sterilizasyon işlemi için sterilizatör görevlisine teslim edilir. 17. Tekstil paketlemede kullanılan tekstil; yırtık, ıslak, kirli olmamalıdır. 18. Tekstil çift katlı olmalıdır. 19. Paket içine indikatör konur. 20. Paketler prosses indikatörlü bant ile kapatılır. 21. Paket Üzerine içeriği yazılır. 22. Sterilizasyon işlemi için sterilizatör görevlisine teslim edilir. 6
7 / 17 1.4. ETİLEN OKSİT GAZI İLE STERİLİZASYON TALİMATI AMAÇ: Hastayı enfeksiyon riskinden korumak, ısıya duyarlı malzemeleri steril etmek, ısı, nem, zaman, gaz konsantrasyonunu izlemek, biyolojik ölümün gerçekleştirilmesini ve çalışanların yasal güvenliğini sağlamak, riskleri ortadan kaldırmaktır. KAPSAM: Bu talimat Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde etilen oksit gazı ile yapılan sterilizasyon faaliyetlerini kapsar. SORUMLULAR: Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde bu alanda çalışan tüm personel sorumludur. UYGULAMA: İlk Çalıştırma: 1. Cihazı besleyen su ve hava değerleri kontrol edilir. 2. Distile su şişeleri ilgili haznelere yerleştirilir. 3. Cihaz açma butonuna basılır.dijital gösterge kontrol edilir. 4. Cihaz ısısının 55º C kadar yükselmesi beklenir. 5. Isı 55º C ye yükselince, cihaz otomatik olarak çalışmaya hazır konuma geçer. Gün İçinde Kullanma: 1. Kullanılan malzemeler özel kutular içinde gelir. 2. Uygun temizleyici yardımı ile ultrasonik yıkayıcılarda yıkanır. 3. Işık kaynağı, kamera, monopolar koter kabloları vb. aletler uygun temizleyiciye batırılmış bir bez ile silinir, durulanır, kurulanır. 4. Listesine ve kullanım amacına göre paketlenir. 5. Bölüm adı yazılır. Kaydı tutulur. 6. İsim logosu, cihaz No, çevrim No, sterilizasyon tarihi yazılan etiket film yüzeye basılır. 7. Sepete; film yüzeyi film yüzeye, kağıt yüzeyi kağıt yüzeye denk gelecek şekilde dikey yerleştirilir. 8. Kimyasal ve biyolojik kontrol testleri konur. 9. Sepet sterilizatöre yerleştirilir. 10. Cihaz içinde bulunan özel bölüme 134 gr. etilen oksit gaz kartuşu konur. 11. Cihazın kapağı kapatılır. 12. İlgili butona basılarak (P2) start verilir. 13. 55º C ısı, 1 saat sterilizasyon, toplam çalışma süresi 4 saattir. 14. Programın tüm safhaları otomatik olarak birbirini izler. 15. Digital göstergede END yazısı Program bittiğini ifade eder. 16. END butonuna basılarak işlem sonlandırılır. 17. Steril çalışma alanındaki boşaltma kapısı açılır. 18. Gaz kaçağı dedektörü alarm verirse gaz maskesi takılarak içeri girilir ve kapak kapatılır. 19. Testler kontrol edilir. 20. Test sonucu başarısız ise işlem tekrarlanır. 21. Kayıt tutulur. 22. Sonuç sonucu başarılı ise sepet havalandırma kabinine yerleştirilir.kabin ısısı (55º C) olmalıdır. 23. Havalandırma kabininde (55º C) malzemelerin yapısına bağlı olarak en az 8-10 saat havalandırılır. 7
8 / 17 1.5. FORMALDEHİT GAZI İLE STERİLİZASYON TALİMATI AMAÇ: Hastayı enfeksiyon riskinden korumak, ısıya duyarlı malzemeleri steril etmek, ısı, nem, zaman, gaz konsantrasyonunu izlemek, biyolojik ölümün gerçekleştirilmesini ve çalışanların yasal güvenliğini sağlamak, riskleri ortadan kaldırmaktır. KAPSAM: Bu talimat Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Formaldehit gazı ile yapılan sterilizasyon faaliyetlerini kapsar. SORUMLULAR: Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde bu alanda çalışan tüm personel sorumludur. UYGULAMA: İlk Çalıştırma: Cihazı besleyen basınçlı su ve hava değerleri kontrol edilir. Distile su bidonu ilgili hazneye yerleştirilir.bağlantılar yapılır. Cihaz açma butonuna basılır.dijital gösterge kontrol edilir. Cihaz ısısının 55º C kadar yükselmesi ile yeşil ışık yanar.yeşil ışık cihazın hazır olduğunu ifade eder. Isı 55º C ye yükselince, cihaz otomatik olarak çalışmaya hazır konuma geçer. Gün İçinde Kullanma: Kullanılan malzemeler özel kutuları içinde gelir. Uygun temizleyici yardımı ile ultrasonik yıkayıcılarda yıkanır. Işık kaynağı, kamera, monopolar koter kabloları vb. aletler uygun temizleyiciye batırılmış bir bez ile silinir, durulanır, kurulanır. Listesine ve kullanım amacına göre paketlenir. Bölüm adı yazılır. Kaydı tutulur. İsim logosu, cihaz No, çevrim No, sterilizasyon tarihi yazılan etiket film yüzeye basılır. Sepete; film yüzeyi film yüzeye, kağıt yüzeyi kağıt yüzeye denk gelecek şekilde dikey yerleştirilir. Kimyasal kontrol testleri her çevrime,biyolojik test ise günün ilk çevrimine konur. Sepet sterilizatöre yerleştirilir ve kapakları sıkıca kapatılır. Formaldehit çözeltisi ilgili bölmeye yerleştirilir İlgili butona basılarak (P1) start verilir. 55º C ısı, 2 saat sterilizasyon, toplam çalışma süresi malzeme yoğunluğuna göre 6-8 saattir. Programın tüm safhaları otomatik olarak birbirini izler. Program bitiminde digital göstergede END yazısı çıkar. END butonuna basarak işlem sonlandırılır. Boşaltma yönünden kapı açılır. Testler kontrol edilir. Cihaz ın kapısı kapatılır RESET düğmesine basılır. Test sonucu başarısız ise işlem tekrarlanır, Kaydı tutulur. Sonuç olumlu ise malzemeler ayrıştırılıp raflara yerleştirilir. 8
9 / 17 1.6. HİDROJEN PEROKSİT PLAZMA STERİLİZASYON TALİMATI AMAÇ: Hastayı enfeksiyon riskinden korumak, ısıya duyarlı malzemeleri steril etmek, ısı, nem, zaman, gaz konsantrasyonunu izlemek, biyolojik ölümün gerçekleştirilmesini ve çalışanların yasal güvenliğini sağlamak, riskleri ortadan kaldırmaktır. KAPSAM: Bu talimat Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde H2 O2 ile yapılan sterilizasyon faaliyetlerini kapsar. SORUMLULAR: Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde bu alanda çalışan tüm personel sorumludur. UYGULAMA: İlk Çalıştırma: 6. Cihazı besleyen REGÜLATÖR 2.Konumuna alınır. 7. Cihaz açma butonuna basılır. 8. Digital gösterge kontrol edilir. 9. Cihazın ısı parametreleri uygun( yeşil renk) olana kadar beklenir. 10. Cihaz otomatik olarak çalışmaya hazır konuma geçer. Gün İçinde Kullanma: 24. Kullanılan malzemeler özel kutuları içinde gelir. 25. Uygun dezenfektan yardımı ile ultrasonik yıkayıcılarda temizliği yapılır. 26. Işık kaynağı, kamera, monopolar koter kabloları vb. aletler dezenfektana batırılmış bir bez ile silinir, durulanır, kurulanır. 27. Listesine ve kullanım amacına göre paketlenir.paket içi indicatör konur. 28. Bölüm adı yazılır. Kaydı tutulur. 29. İsim logosu, cihaz No, çevrim No, sterilizasyon tarihi, yazılı etiket basılır. 30. Sepete; film yüzeyi opağa, opak yüzeyi film yüzeye denk gelecek şekilde yatay yerleştirilir. 31. Kimyasal ve biyolojik kontrol testleri konur. 32. İlgili butona basılarak (STANDART) start verilir. 33. 55º C ısı, 15 dk. sterilizasyon, toplam çalışma süresi 55 dk,dır 34. Programın tüm safhaları otomatik olarak birbirini izler. 35. Program bitiminde digital göstergede FİNİSH yazısı çıkar. 36. FİNİSH butonuna basarak işlem sonlandırılır. 37. Kapı açılıp malzemeler çıkarılır. 38. Testler kontrol edilir. 39. Test sonucu başarısız ise işlem tekrarlanır, Kaydı tutulur. 40. Sonuç olumlu ise malzemeler ayrıştırılıp raflara yerleştirilir. 9
10 / 17 1.7. BASINÇLI BUHAR OTOKLAVI İLE STERİLİZASYON TALİMATI AMAÇ: Hastanın enfeksiyonlardan korunması, hemşire ve cerrahın yasal güvenliğinin sağlanması, ısıya dayanıklı malzemelerin steril edilmesinin sağlanması, kullanım devamının sağlanması, ısı, nem, zaman, doyum, nüfuz ve sterilizasyon kapasitesinin uygunluğunun izlenmesi, mikroorganizmaların biyolojik ölümünün gerçekleştirilmesinin sağlanmasıdır. KAPSAM: Bu talimat MSÜ de bulunan basınçlı buhar otoklavları ile yapılan sterilizasyon faaliyetlerini kapsar. SORUMLULAR: MSÜ de bu alanda çalışan tüm personel talimatın uygulanmasından sorumludur. UYGULAMA: Sterilizatörün kullanıma hazırlanması: Saat 24:00 ten sonra en az 1 adet sterilizatör açık bırakılır. Diğerleri dinlendirilmek üzere 4-5 saat kapatılır. Kabin içi temizliği yapılır. Kazan suları boşaltılır. Saat 05:00 te kazan suları yeniden doldurulur. Cihaz göstergeleri kontrol edilir. Buhar basıncı 2500 milibara geldiğinde P1 (program 1) ve start butonlarına basılır. Isı 134º C ye ulaşır. P1 bitiminde digital göstergede END yazısı görülür (30 dk). Boşaltma yönünden kapı açılıp kapatılır. Bowie - Dick test materyali konur, kapı kapatılır. Önce P4, sonra START butonuna basılır (134o C, 30 dk). P4 bitiminde digital göstergede END yazısı görülür. Kapı açılır test kontrol edilir. Test olumlu ise cihaz kullanımına hazırdır. Test sonucu başarısız ise işlem tekrarlanır, Kaydı tutulur,p4 programı tekrarlanır. İkinci test de başarısız ise cihaz kapatılır. Biomedikal birimine haber verilir. Tüm testlerin kayıtları tutulur. Cihazın gün içinde kullanımı: Saat 24:00 te kullanım için bırakılan cihazlar kapatılır. 4-5 saat sonra yukarıdaki işlemler tekrarlanır. Hazırlanan paketler yükleme arabasına usulüne uygun yüklenir ve malzemelere etiket basılır (isim logosu, cihaz No, çevirim No,sterilizasyon tarihi). Kimyasal ve biyolojik testleri yerleştirilir. Malzemelerin içeriğine göre uygun program seçilir. 10
11 / 17 P2 üniversal malzemeleri (134º C, sterilizasyon süresi 5 dk, program süresi 55 dk). P3 plastik içerikli malzemeler (121º C, sterilizasyon süresi 20 dk, program süresi 60 dk). P5 üniversal malzemeleri (134º C, sterilizasyon süresi 5 dk, program süresi 1,5 saat) uzun süreli kurutma. Start butonuna basılır. Yüklenen malzemelerin ismi,seçilen program ve programın başlama saati MSÜ.buharlı sterilizatör çalışma programı defterine (FR-ENY-45) kaydedilir. Program bitiminde digital göstergede END yazısı çıkar. Boşaltma yönünden kapı açılır. İlgili tüm testler ve malzeme üzerindeki etiketler kontrol edilir. MSÜ.buharlı sterilizatör dökümantasyon formuna (FR-ENY-44)kimyasal testler ile birlikte kaydedilir. Steril malzemeler ilgili bölüm raflarına yerleştirilir. Butona basılarak kapı kapatılır. 11
12 / 17 1.8. STERİLİZASYON KONTROL TALİMATI AMAÇ: Cerrahi girişimlerde kullanılmak üzere Merkezi Sterilizasyon Ünitesi nde ya da kurum dışında steril edilmiş olan ürünlerin sterilizasyon göstergelerini kontrol ederek hastada enfeksiyon gelişmesini önlemek, tutulan kayıtlarla geriye dönük kontrolü ve sağlık ekibinin yasal güvenliğini sağlamaktır. KAPSAM: Tıbbi malzemelerin Merkezi Sterilizasyon Ünitesi nde steril edilmesi ve birimlerde kullanılması aşamalarındaki tüm kontrol faaliyetlerini kapsar. SORUMLULAR: Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde ve Ameliyathanede çalışan hekim hemşire, teknisyen ve hastabakıcılar sorumludur. UYGULAMA: Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Sterilizasyon Kontrolü: 1. Steril edilmesi gereken tıbbi malzeme ve cerrahi aletler cerrahi aletlerin yıkanması ve temizliği protokolüne göre temizlenir ve dezenfekte edilir. 2. Tekstil paketler, içine paket içi indikatör konarak paketlenir ve otoklav bandı yapıştırılır. 3. Cerrahi alet setlerinin (konteyner) filtreleri değiştirilerek ve içine set kontrol tutanağı ve paket içi indikatör konarak kapakları kapatılır. İndikatörlü konteyner kilitleme etiketi takılır. 4. Kâğıt paketler malzemenin ebatlarına göre hazırlanır. Paketin kâğıt yüzeyinde renk indikatörü olduğu kontrol edilir. Tek paketlenerek buharlı sterilizatör ile steril edilecek malzemeler içine paket içi indikatör konarak kapatma cihazı ile paket kapatılır. Tüm paketlerin film yüzeylerine yöntem indikatörü bulunan etiket basılır.birden fazla, aynı bölüme ait malzemeler ise tek tek paketlenip etiketlendikten sonra büyük paket içine alınır. Büyük paket içine tek paket içi indikatör konarak büyük paketin ağzı kapatılır.ilgili klinik büyük paketi açtığı zaman paket içi indikatörün durumu ile ilgili kayıt tutmalıdır. 5. Buhar sterilizatörlerin üzerindeki göstergelerin çalışıp çalışmadığı kontrol edilir. Buhar sterilizatörlere haftada en az bir kere vakum kaçak testi yapılır.her gün mümkünse aynı saatte cihaz boş iken Bowie-Dick testi yapılarak buhar girişi kontrol edilir. Test sonucu başarısız ise işlem tekrarlanır, Kaydı tutulur,p4 programı tekrarlanır. İkinci test de başarısız ise cihaz kapatılır. 6. Biomedikal birimi tarafından cihazın kontrolü sağlanır. Test materyali her koşulda Sterilizasyon dokümantasyon formuna (FR-ENY-44)yapıştırılır. 7. Bowie-Dick test sonucu olumlu ise yük arabasına hazırlanmış olan tüm malzemelere (paket ve konteyner) tarih, cihaz numarası, çevrim ve teknisyen kodunun belirtildiği yazıcı etiketi yapıştırılıp yük kontrol (küme) testi konarak çevrim başlatılır. 8. Steril edilecek malzemeler buhar sterilizatör çalıştırma programı (FR-ENY- 45) defterine kaydedilir. 12
13 / 17 9. Çevrim tamamlandığında küme testi paketi ile yükün steril olup olmadığı kontrol edilir. Küme testi sonucu olumsuz ise teknik personel tarafından cihaz ve paketlerin yükleniş biçimi kontrol edilir. Yük kullanıma verilmez. 10. Küme testi sonucu olumlu ise Steril edilmiş olan tüm malzemeler ilk giren ilk çıkar yöntemine göre ilgili alanlara yerleştirilir. Test sonuç materyali Sterilizasyon dokümantasyon formuna (FR-ENY-44) kaydedilir. 11. Yük kontrol(küme ) testi her çevrimde uygulanır. Çevrimde dirençli mikroorganizmanın canlı kalıp kalmadığını test etmek için buharlı sterilizatörlerin biyolojik test ile kontrolü haftada en az iki defa yapılır. implant malzemenin sterilizasyonunda mutlaka biyolojik kontrol yapılır.etilen oksit sterilizasyonun her çevriminde,hidrojen peroksit ve formaldehit sterilizasyonun günün ilk çevriminde biyolojik test uygulanır. 12. Biyolojik test erken ön sonuç neticesi görülmeden malzemeler kullanıma verilmez.inkübasyon süresi beklenemeyecek kadar acil kullanımı gerekli malzemeler için kullanıcı bilgilendirilir. 13. Biyolojik test sonucu üreme varsa malzemeler kullanıma verilmez. 14. Etilen Oksit sterilizasyonu için hazırlanmış olan kağıt paketler taşıyıcı sepete yerleştirilerek küme testi ve biyolojik test konur.sepet cihaza yerleştirilir ve cihaz çalıştırılır. 15. Etilen Oksit küme testi sonucu ve paketlerdeki renk göstergesi olumlu ise sepet havalandırma kabinine alınıp biyolojik test inkübatörde inkübasyonu başlatılır.test sonucu olumsuz ise sterilizasyon döngüsü yeniden başlatılır. Malzemelerin ait olduğu birimler test sonucu hakkında bilgilendirilir. Test sonuç materyali Sterilizasyon-Dokümantasyon kayıt defterine (FR-ENY-09.37) kaydedilir. 16. Havalandırma süresi tamamlanan bölümlere ait sepetlere ayrıştırılır. 17. Sterilizatörlerden çıkan tüm steril malzemeler Steril Alanda ilk giren ilk çıkar yöntemine göre depolanır. Etiket ve paket kontrolü yapılarak istendiğinde ilgili birime teslim edilir. 18. Nemli çıkan malzemeler steril kabul edilmez. 13
14 / 17 Depolama 1. Sterilizasyon işlemi biten ve etiketleri kontrol edilen malzemeler ayrılır. 2. Bölümlere ait (açık-kapalı) raflara yerleştirilir. 3. Kontrol edilen testlerin kaydı tutulur. 4. İsteğe göre dağıtım gerçekleştirilir. 5. Fiziksel ortamın;sağlık Bakanlığının referans gösterdiği DAS.rehberine göre Isısı, 20º C -25º C aralığında, Nemi % 40 75 aralığında olmalıdır. 6. Materyalin cinsi; Metal, Plastik, Tekstil. 7. Paketleme biçimi; Tekstil, Konteyner, Wrep, selülöz içeren paketleme ruloları ve selüloz içermeyen paketleme ruloları. 8. Sağlık Bakanlığının referans gösterdiği DAS.rehberine göre kullanım süresi ile son kullanma tarihinin etiketlenmesi: Konteyner kullanım süresi 1 Ay, Tekstil ve kağıt torba - 1 Ay, Etilen oksit ve formaldehit gaz sterilizasyonu 6 Ay..Hidrojen peroksit -1 Yıl. 14
15 / 17 1.9. MERKEZİ STERİLİZASYON ÜNİTESİNE CERRAHİ ALET VE TIBBİ MALZEME KABULÜ VE İADESİ TALİMATI Amaç: Bu talimatın amacı hastayı enfeksiyondan korumak, sağlık personelinin yasal güvenliğini sağlamak, cerrahi alet ve tıbbi malzemelerin kabul ve iade kriterlerini belirlemektir. Kapsam: Bu talimat Merkezi Sterilizasyon Ünitesine Ameliyathane,klinik, poliklinik, yoğun bakım ünitesi,özel firmalar ve kurum dışı sağlık kuruluşlarından gelen cerrahi alet ve tıbbi malzemelerin kabulü ve iadesi ile ilgili uygulamaları kapsar. Sorumlular: Merkezi Sterilizasyon Ünitesi personeli ve üniteye sterilizasyon işlemi için cerrahi alet ve tıbbi malzeme getiren görevliler bu talimatın uygulamasından sorumludur. Uygulama: A - KABUL Ameliyathanede kullanılmış olup yeniden kullanıma hazırlanmak üzere MSÜ ne gönderilen cerrahi alet ve tıbbi malzemeler, kirli malzeme nakil asansörü ile set konteyneri ya da plastik kap içinde kirli alan görevlisi tarafından sayılarak kabul edilir. Kirli alan görevlisi tarafından cerrahi alet setlerinde bulunan Set Kontrol Tutanağında gönderen bölümünde belirtilen sayının gelen alet sayısı ve setin listesi ile uyumlu olup olmadığı kontrol edilir. Eksik olması halinde gönderen ile iletişim kurularak tamamlanması sağlanır.(set kontrol tutanağında set adı, kullanan, gönderen, seti toplayan tarih ve saat bilgileri eksiksiz ve okunaklı olarak doldurulmuş ve imzalanmış olmalıdır.) Ameliyathaneden plastik kaplar içinde gelen poşetli malzemelerin ilgili bölüm Poşetli Malzeme Teslim Tutanağında (FR-ENY-98-603-XXX) belirtilen sayı ile uyumlu olup olmadığı kontrol edilir. Eksik olması halinde gönderen ile iletişim kurularak tamamlanması sağlanır.teslim alan bölümünde istenen bilgiler kaydedilir. Ameliyathanede acil kullanımı gereken ve alternatifi olmayan setler kullanıcının set kontrol tutanağında (FR-ENY-42) manuel yıkama istemi yapmış olması şartı ile kabul edilir.manuel yıkama istemi yapılmayan tüm malzemeler dezenfektör cihazlarında yıkanır. Merkezi Sterilizasyon Ünitesine hastanenin ameliyathane dışı birimlerinden(klinik, poliklinik,yoğun bakım ünitesi,diyaliz..) gelen cerrahi alet ve tıbbi malzemeler ünite görevlisi tarafından sayılarak Klinik Malzemeleri Teslim Makbuzu (FR-ENY- 39) teslim bölümü doldurulmuş olarak teslim alınır. (Teslim makbuzuna bölüm adı, malzeme adı ve adedi, teslim eden ve teslim alanın adı, imzası,tarih ve saat bilgileri eksiksiz olarak kaydedilmiş olmalıdır.) 15
16 / 17 Ünite görevlisi tarafından aletlerin temizliği kontrol edilir. Kirli aletler kirli alan görevlisine teslim edilir. Konsinye setlerin kabulünden steril edilip kullanılabilir hale gelmesi ortalama 6 saat olarak hesaplanarak üniteye teslim edilmesi gerekmektedir. Kabul edilen konsinye set adı,teslim eden,teslim alan,saat imza bilgileri Firma Setleri Kabul (FR-ENY-09-35) defterine kaydedilir. Ameliyathaneden kirli nakil asansörü ile gelen ya da hastane dışından getirilen tüm konsinye setler kirli kabul edilerek ünitenin kirli çalışma alanına dekontamine edilmek üzere teslim alınır.firma temsilcisi malzemeye müdehale etmek için ünite kirli çalışma alanına çalışanların gözetiminde kabul edilebilinir. B -İŞLEM Kirli alana kabul edilen tüm cerrahi alet ve malzemeler Cerrahi Aletlerin Yıkanması ve Temizlenmesi Talimatı doğrultusunda mekanik/manuel ve ultrasonik yöntemle temizlenir. Cerrahi aletler ve tıbbi malzemeler bakım ve kontrolleri yapılarak Cerrahi Aletleri Kutulara Yerleştirme ve Paketleme Talimatı doğrultusunda sterilizatörlere yerleştirilmek üzere malzeme özelliğine uygun olarak paketlenir. Paket içeriğine uygun olarak Basınçlı Buhar Otoklavı İle Sterilizasyon Talimatı / Etilen Oksit Gazı İle Sterilizasyon Talimatı /Formaldehit gazı ile sterilizasyon talimatı ve hidrojen peroksit plazma sterilizasyon talimatı doğrultusunda steril edilir ve steril alanda uygun raflara yerleştirilir. 19. Konsinye setler cerrahi alet görevlisi tarafından kontrol edilip set kontrol tutanağı doldurulur ve sterilizatör görevlisine teslim edilir.sterilizatör görevlisi tarafından uygun paketlenen malzeme biyolojik test materyali ile birlikte uygun sterilizatörde steril edilir. Biyolojik test erken ön sonuç neticesi görülmeden malzemeler kullanıma verilmez.inkübasyon süresi beklenemeyecek kadar acil kullanımı gerekli malzemeler için kullanıcı bilgilendirilir. C - İADE Ameliyathane programı ile belirlenen gereksinim doğrultusunda telefonla istenen cerrahi alet setleri ve malzemeler steril alan görevlisi tarafından tarih ve sterilizasyon kontrolü yapılmış olarak steril malzeme nakil asansörü ile gönderilir. Poşetli malzemeler istendiğinde bölümlere özel plastik kaplar içinde Ameliyathanedeki ilgili bölüm hemşiresine Poşetli Malzeme Teslim Tutanağının ikinci nüshası ile gönderilir. Ameliyathanede teslim alan kişi aletleri sayarak tutanak ile uygunluğunu kontrol eder ve tutanağın ilgili bölümünü doldurarak steril alandaki görevliye geri gönderir. Eksik çıkması halinde gönderen kişi ile iletişim kurulur. Ameliyathane dışı birimlerden istenen birime ait steril malzemeler Klinik Malzemeleri Teslim Makbuzunun iade bölümü ile gelen personele Steril Alan görevlisi tarafından makbuzun ilgili bölümleri doldurularak klinik malzeme teslim penceresinden teslim edilir. 16
17 / 17 Konsinye setlerinin tedarikçi firmaya iadesi için ilgili ABD. na ait yetkili hekim tarafından iadesinin uygunluğunu belirten kaşeli ve imzalı onayı ile firma görevlisine teslim edilir. İade edilecek konsinye setlerin yeşilleri ve indikatörlü Set Kontrol Tutanağı çıkarılır, non steril olarak teslim edilir. Firma Setleri İade Defterine (FR-ENY- 09-36)teslim eden, teslim alan, imza tarih,saat bilgileri ve setlerin isimleri kaydedilir. Kurum dışı sağlık kuruluşlarından paketlenmiş olarak ve gündüz başhekimlik, gece nöbetçi uzman hekimin onayladığı yazı ile getirilen malzemeler sayılarak Klinik Malzemeleri Teslim Makbuzu ile mesai saatlerinde sterilizatör görevlisi, mesai saatleri dışında gaz sterilizatörleri görevlisi tarafından teslim alınır. Teslim eden görevliye malzemelerin hazır olacağı tahmini saat ve malzemeleri almak için Teslim Makbuzunun iade kısmı ile gelmesi gerektiği bildirilir. Gözden Geçirme ve Onaylama: Süreç sahibinin gözden geçirmesi: Yönetim temsilcisinin gözden geçirmesi: Yönetimin onayı: : Tarih : 17