ÖDEMİŞ RES (20 MW) PROJESİ

TAYF ENERJİ YATIRIM ÜRETİM VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ ÖDEMİŞ RES (20 MW) PROJESİ PROJE TANITIM DOSYASI İzmir İli, Tire İlçesi, Çatal Tepe, Kovşu Tepe, Kapakkaya Sırtı, Melik Tepe, Dallık Köyü, Aktaş Tepe, Gülyeri Tepe, Başerik Tepe ve Küçükovacık Yaylası ppm kirlilik önleme ve yönetimi dan. müh. inş. taah. san. ve tic. ltd. şti. Sümer-2 Sokak No:34/15, Kızılay/ANKARA Tel: (312) 231 41 69 230 23 69 Fax: (312) 230 23 69 e-posta : ppm@ppm.com.tr www. ppm.com.tr EYLÜL 2010 İZMİR

Proje Sahibinin Adı : Adresi : TAYF ENERJİ YATIRIM ÜRETİM VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ Turan Güneş Bulvarı 15. Cad. No: 11 Yıldız ÇANKAYA - ANKARA Telefon Numarası : +90 (312) 492 03 06 Faks Numarası : +90 (312) 490 94 51 Projenin Adı : Proje Bedeli: Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (İli, İlçesi, Mevkii) : Projenin İçin Seçilen Yerin Koordinatları, Zone : 20 000 000 Euro İzmir İli, Tire İlçesi, Çatal Tepe, Kovşu Tepe, Kapakkaya Sırtı, Melik Tepe, Dallık Köyü, Aktaş Tepe, Gülyeri Tepe, Başerik Tepe ve Küçükovacık Yaylası Datum: ED-50 Türü: UTM D.O.M.: 27 Zon: 35 Ölçek Faktörü: 6 Derecelik (COĞRAFİK KOORDİNATLAR RAPOR İÇERİSİNDE MEVCUTTUR) TRİBÜN ADI Nokta Adı Y X T1 565893.249 4211225.732 T2 566173.462 4211609.408 T3 566927.88 4211816.334 T4 568206.107 4212109.999 T5 568943.341 4213467.249 T6 569256.022 4213061.669 T7 569619.976 4212792.346 T8 570391.516 4212596.191 T9 571629.973 4212118.119 T10 572370.625 4211695.475 T11 572831.744 4210812.760 T12 573493.122 4210578.248 T13 574587.510 4210059.475 T14 574865.218 4209555.542 T15 575577.148 4209422.507 SANTRAL SAHASI Nokta Adı Y X K1 568943.341 4214377.832 K2 569350.585 4214268.711 K3 572071.730 4212902.250 K4 572832.102 4212468.353 K5 576071.339 4210172.196 K6 576365.736 4209877.798 K7 576487.731 4209422.507 K8 576365.736 4208967.216 K9 576032.439 4208633.919 K10 575588.999 4208515.100 K11 574798.744 4208662.771 K12 574444.971 4208757.564

Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü) PTD Raporu nu Hazırlayan Kuruluşun Adı : PTD Raporu nu Hazırlayan Kuruluşun Adresi, Telefon ve Faks Numaraları : PTD Raporunu Hazırlayan Kuruluşun Yeterlik Belgesi No su, Tarihi: PTD Raporu nun Tarihi (Gün, Ay,Yıl): K13 572364.104 4210044.083 K14 570035.815 4211745.704 K15 568588.935 4211301.995 K16 568276.923 4211218.391 K17 567298.696 4211005.111 K18 566993.984 4210923.464 K19 565881.009 4210718.429 K20 565637.958 4210783.554 K21 565451.071 4210970.441 K22 565390.128 4211197.886 K23 565426.551 4211660.433 K24 565514.778 4211989.699 K25 565752.257 4212227.178 K26 568510.908 4214261.962 ŞALT SAHASI SM 567636.084 4211810.756 S1 567586.084 4211860.756 S2 567686.084 4211860.756 S3 567686.084 4211760.756 S4 567586.084 4211760.756 ŞANTİYE SAHASI SA-1 569866.271 4212744.725 SA-2 569911.502 4212723.311 SA-3 569889.808 4212678.051 SA-4 569844.701 4212699.624 Söz konusu proje, 17.07.2008 tarihli ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-II Listesi Enerji, turizm, konut başlığında Madde.29-10 MW ve üzeri rüzgâr enerji santralleri kapsamında yer almaktadır. Bu bağlamda söz konusu RES tesisi için hazırlanmıştır. PPM Kirlilik Önleme ve Yönetimi Dan. Müh. İnş.Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. Sümer-2 Sok. No: 34/15 Kızılay/ANKARA Tel No: (312) 231 4169- (312) 230 2362 Faks No: (312) 230 2369 Belge No: 33 Tarih: 08.07.2013 03.12.2010

İÇİNDEKİLER Sayfa No: 1. PROJENİN ÖZELLİKLERİ... 1 a) Projenin İş Akış Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı... 1 b) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.)... 14 c). Atık Üretimi Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri... 15 ç). Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski... 43 1.d. Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler... 46 2. PROJENİN YERİ... 54 a). Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi v.b.)... 56 b). EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alınarak; sulak alanlar, kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmış alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 16/12/1960 tarihli ve 167 sayılı yer altı suları hakkında kanun gereğince korunması gereken akiferler... 56 3. PROJENİN ve YERİN ALTERNATİFLERİ (PROJE TEKNOLOJİSİNİN VE PROJE ALANININ SEÇİLME NEDENLERİ)... 73 SONUÇLAR... 75 EKLER LİSTESİ... 86 NOTLAR VE KAYNAKLAR... 95 PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYANLAR iii

TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No: Tablo 1. Türbinlerin Teknik Özellikleri... 2 Tablo 2. Rüzgar Türbinleri Yaklaşık Koordinatları... 2 Tablo 3. Türbinlerin Bulunduğu Proje Alanı (Santral Sahası) Köşe Koordinatları... 3 Tablo 4. Şalt Sahası ve Şantiye Sahası Köşe Koordinatları... 4 Tablo 5. Proje Karakteristikleri... 6 Tablo 6. Proje Karakteristikleri (1 MW için)... 7 Tablo 7. Lisans Uygunluk Yazısı Lisans Arası (Hazırlık Dönemi) Dönemi Tahmini Termin Programı-Gant Şeması... 8 Tablo 8. Lisans-İnşaat Dönemi Arası Tahmini Termin Programı-Gant Şeması... 9 Tablo 9. İnşaat Dönemi ve İşletme Dönemine Geçiş Tahmini Termin Programı-Gant Şeması... 10 Tablo 10.Proje Alanının Yerleşim Yerlerine Olan Uzaklığı... 13 Tablo 11.Arazi Kullanımları... 14 Tablo 12. Hesaplamalarda Kullanılan Emisyon Faktörleri (Economopoulos, 1993)... 20 Tablo 13. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri... 21 Tablo 14. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri... 28 Tablo 15.İnşaat Aşamasında Kullanılacak Makine ve Ekipmanların Motor Güçleri... 28 Tablo 16. Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyesine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri... 30 Tablo 17. İnşaat Aşamasında Muhtemel Gürültü Kaynakları ve Gürültü Düzeyleri... 31 Tablo 18. İnşaat Sahasındaki Greyder ve Yükleyici İçin 4 Oktav Bandında Ses Basıncı Düzeyi... 31 Tablo 19. Mesafelere Göre Her Bir Oktav Bandı İçin Atmosferik Yutuş Hesabı... 32 Tablo 20. İnşaat Sahasında Mesafelere Göre 4 Oktav Bandı İçin Net Ses Düzeyi... 33 Tablo 21. Düzeltme Faktörleri... 34 Tablo 22. Düzeltilmiş Net Ses Basıncı Düzeyi... 34 Tablo 23. İnşaat Sahasında Bütün Gürültü Kaynaklarının 4 Oktav Bandında Mesafelere Göre Toplam Ses Düzeyi... 36 Tablo 24. Endüstriyel Tesisler için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri... 40 Tablo 25. Proje Alanında Muhtemel Gürültü Kaynakları ve Gürültü Düzeyleri... 40 Tablo 26. İşletmedeki Türbin İçin 4 Oktav Bandında Ses Basıncı Düzeyi... 40 Tablo 27. İşletmede Mesafelere Göre 4 Oktav Bandı İçin Net Ses Düzeyi... 41 Tablo 28. Düzeltilmiş Net Ses Basıncı Düzeyi... 41 Tablo 29. Tesis Sahasında Bütün Gürültü Kaynaklarının 4 Oktav Bandında Mesafelere Göre Toplam Ses Düzeyi... 42 Tablo 30.Proje Alanının Konumu... 54 Tablo 31. Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Tespit Edilen Bitki Türleri... 62 Tablo 32. Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Tespit Edilen İkiyaşamlı Türleri (Amphibia) 66 Tablo 33. Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Tespit Edilen Sürüngen Türleri (Reptilia)... 67 Tablo 34. Proje alanı ve Yakın Çevresinde Tespit Edilen Kuş Türleri (Aves)... 67 Tablo 35. Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Tespit Edilen Memeli Hayvan Türleri (Mammalia)... 69 iv

ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa No: Şekil 1. Rüzgar Türbininin Genel Yapısı... 5 Şekil 2. Bir Türbin İç Yapısı... 8 Şekil 3. Projenin İş Akış Şeması... 12 Şekil 4.İnşaat Sahasında Mesafeye Bağlı Olarak Gürültü Seviyeleri... 37 Şekil 5. İşletme Alanında Mesafeye Bağlı Olarak Gürültü Seviyeleri... 42 Şekil 6. Doğal Afet ve Kaza, Sabotaj ve Benzeri Durumlarda Uygulanacak Müdahale Planı... 45 Şekil 7. Rüzgar Türbinlerinin Kurulacağı Alanı Gösterir Fotoğraflar... 55 Şekil 8.Yaklaşık Proje Yerini ve Ormanlık Alanları Gösterir Harita... 57 Şekil 9. Proje Yerini Gösterir Çevre Düzen Planı... 59 Şekil 10. Proje Yerini Gösterir Korunan Alanlar Haritası... 60 Şekil 11. Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri... 61 EKLER LİSTESİ Ek 1: Yer Bulduru Haritası Ek 2: 1/25 000 Ölçekli Genel Yerleşim Planı (Vaziyet Planı) Ek 3: Proje Alanını Gösterir Deprem Haritası Ek 4: Proje Alanını Gösterir Uydu Görüntüleri Ek 5: Proje Alanını Gösterir 1/100 000 Ölçekli Onaylı Çevre Düzen Planı & Lejantı Ek 6: Sızdırmasız Fosseptik Planı Ek 7: Kuş Göç Yolları Haritası Ek 8: EPDK Bilgi Formu v

1. PROJENİN ÖZELLİKLERİ a) Projenin İş Akış Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı Tayf Enerji Yatırım Üretim ve Tic. A.Ş. tarafından İzmir İli, Tire İlçesi, Çatal Tepe, Kovşu Tepe, Kapakkaya Sırtı, Melik Tepe, Dallık Köyü, Aktaş Tepe, Gülyeri Tepe, Başerik Tepe ve Küçükovacık Yaylası Mevkii lerinde, rüzgardan elektrik enerjisi üretmek amacıyla azami 15 adet rüzgar türbini; 5 adet 2.000 kw ve 10 adet 1.000 kw olmak üzere; toplam 20 MW kurulu gücünde Rüzgar Enerjisi Santrali (RES) yapılması planlanmaktadır. Söz konusu proje alanı İZMİR-L19-c4, İZMİR-L19-d3 paftalarında yer almaktadır. Proje alanına ait Yer Bulduru Haritası Ek-1 ve 1/25.000 ölçekli Vaziyet Planı Ek-2 de verilmiştir. Söz konusu proje, 17.07.2008 tarihli ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-II Listesi Enerji, turizm, konut başlığında Madde.29-10 MW ve üzeri rüzgâr enerji santralleri kapsamında yer almaktadır. Bu doğrultuda söz konusu tesis için hazırlanmıştır. Yapılması planlanan projesinin özellikleri aşağıda ayrıntılı olarak verilmiştir: Tesis türü Yenilenebilir Enerji kaynağı Rüzgar Ünite sayısı 15 adet Ünite kurulu güçleri 5 adet 2.000 kw ve 10 adet 1.000 kw Tesis toplam kurulu gücü 20 MW Öngörülen ortalama yıllık üretim miktarı 74.000.000 kwh/yıl Öngörülen sisteme bağlantı noktası ve gerilim seviyesi (tek hat şemasına uygun) TİRE TM Orta gerilim 20 MW lık enerji üretimi için belirtilen sahada (santral sahası) toplam 15 adet rüzgar tribünü kurulması planlanmaktadır. 5 adet 2.000 kw ve 10 adet 1.000 kw gücünde toplam kurulu gücü 20 MW olan proje ile öngörülen ortalama yıllık 74.000.000 kwh/yıl enerji üretimi sağlanacak olup, tek hat şemasına uygun olarak TİRE TM Orta gerilim bağlantı noktasına bağlanacaktır. Kurulması planlanan tribünlerin teknik detayları ve kaç MW kurulu gücünde olduğunu açıklayan bilgiler Tablo 1 de verilmiştir. Öngörülen ortalama yıllık üretim miktarı şu şekilde hesaplanmıştır: Proje Kurulu Gücü (20.000 kw) x Bir Yıldaki Saat Sayısı (8760 saat) x Öngörülen Proje Kapasite Faktörü (0,42) : 74.000.000 kwh/yıl Kapasite faktörü; bir projenin teknik detaylarının çalışılmasıyla hesaplanan yıllık üretebileceği enerji miktarının, yıllık toplam saat sayısına (8760 saat) ve projenin kurulu gücüne bölünmesiyle elde edilen değerdir. Rüzgar enerjisi projelerinde; 1-2 sene boyunca proje sahasında rüzgar ölçümü yapılması gerekmektedir. Bu ölçümler neticesinde, rüzgar ve türbin karakteristiklerine göre yapılan hesaplamalar sonucunda, projenin yıllık enerji 1

üretimi miktarı ve kapasite faktörü değerleri elde edilmektedir. projesi için de yapılan ölçümler sonucunda türbin karakteristikleri de dikkate alınarak kapasite faktörü belirlenmiştir. Rüzgar ölçümleri devam ettiğinden ve proje planlama aşamasında olduğundan dolayı yukarıdaki bilgiler ileride değişiklik gösterebilir. Tablo 1. Türbinlerin Teknik Özellikleri Türbin no Türbin Gücü Türbin rotor göbek Türbin kanat (MW) yüksekliği (m) çapı (m) 1 2 78-138 82 2 2 78-138 82 3 2 78-138 82 4 2 78-138 82 5 2 78-138 82 6 1 55,60,69 61,4 7 1 55,60,69 61,4 8 1 55,60,69 61,4 9 1 55,60,69 61,4 10 1 55,60,69 61,4 11 1 55,60,69 61,4 12 1 55,60,69 61,4 13 1 55,60,69 61,4 14 1 55,60,69 61,4 15 1 55,60,69 61,4 Tablo 2. Rüzgar Türbinleri Yaklaşık Koordinatları Köşe No UTM Koordinatı (6 Derece) Y (sağa) X (yukarı) T1 565893.249 4211225.732 T2 566173.462 4211609.408 T3 566927.880 4211816.334 T4 568206.107 4212109.999 T5 568943.341 4213467.249 T6 569256.022 4213061.669 T7 569619.976 4212792.346 T8 570391.516 4212596.191 T9 571629.973 4212118.119 T10 572370.625 4211695.475 T11 572831.744 4210812.760 T12 573493.122 4210578.248 T13 574587.510 4210059.475 T14 574865.218 4209555.542 T15 575577.148 4209422.507 Coğrafik Koordinatı (WGS-84) T1 27.751 38.046 T2 27.754 38.049 T3 27.763 38.051 T4 27.777 38.054 T5 27.786 38.066 T6 27.789 38.062 T7 27.794 38.060 T8 27.802 38.058 T9 27.816 38.053 T10 27.825 38.049 2

T11 27.830 38.041 T12 27.837 38.039 T13 27.850 38.035 T14 27.853 38.030 T15 27.861 38.029 Tablo 3. Türbinlerin Bulunduğu Proje Alanı (Santral Sahası) Köşe Koordinatları Köşe No UTM Koordinatı (6 Derece) Y (sağa) X (yukarı) K1 568943.341 4214377.832 K2 569350.585 4214268.711 K3 572071.730 4212902.250 K4 572832.102 4212468.353 K5 576071.339 4210172.196 K6 576365.736 4209877.798 K7 576487.731 4209422.507 K8 576365.736 4208967.216 K9 576032.439 4208633.919 K10 575588.999 4208515.100 K11 574798.744 4208662.771 K12 574444.971 4208757.564 K13 572364.104 4210044.083 K14 570035.815 4211745.704 K15 568588.935 4211301.995 K16 568276.923 4211218.391 K17 567298.696 4211005.111 K18 566993.984 4210923.464 K19 565881.009 4210718.429 K20 565637.958 4210783.554 K21 565451.071 4210970.441 K22 565390.128 4211197.886 K23 565426.551 4211660.433 K24 565514.778 4211989.699 K25 565752.257 4212227.178 K26 568510.908 4214261.962 Coğrafik Koordinatı (WGS-84) K1 27.786 38.074 K2 27.791 38.073 K3 27.822 38.060 K4 27.830 38.056 K5 27.867 38.035 K6 27.870 38.033 K7 27.871 38.029 K8 27.870 38.025 K9 27.866 38.022 K10 27.861 38.021 K11 27.852 38.022 K12 27.848 38.023 K13 27.825 38.035 K14 27.798 38.050 K15 27.782 38.046 K16 27.778 38.045 K17 27.767 38.044 K18 27.763 38.043 K19 27.751 38.041 K20 27.748 38.042 3

K21 27.746 38.043 K22 27.745 38.046 K23 27.746 38.050 K24 27.747 38.053 K25 27.749 38.055 K26 27.781 38.073 Proje alanında kurulması planlanan Şantiye sahası ve Şalt Sahasının konumu Ek-2 1/25.000 Ölçekli Vaziyet Planında gösterilmiş olup, koordinatları Tablo 4 de verilmiştir. Tablo 4. Şalt Sahası ve Şantiye Sahası Köşe Koordinatları Şalt Sahası UTM Koordinatı (6 Derece) Köşe No Y (sağa) X (yukarı) SM 567636.084 4211810.756 S1 567586.084 4211860.756 S2 567686.084 4211860.756 S3 567686.084 4211760.756 S4 567586.084 4211760.756 Coğrafik Koordinatı (WGS-84) SM 27.771 38.051 S1 27.770 38.051 S2 27.771 38.051 S3 27.771 38.050 S4 27.770 38.050 Şantiye UTM Koordinatı (6 Derece) Sahası Köşe No Y (sağa) X (yukarı) SA-1 569866.271 4212744.725 SA-2 569911.502 4212723.311 SA-3 569889.808 4212678.051 SA-4 569844.701 4212699.624 Coğrafik Koordinatı (WGS-84) SA-1 27.796 38.059 SA-2 27.797 38.059 SA-3 27.797 38.059 SA-4 27.796 38.059 Şantiye Alanı: 2.500 m 2 Projenin İş Akım Şeması ve Teknolojisi Proje kapsamında 15 adet rüzgar türbini yerleştirilecektir. Rüzgar türbinlerinin yerleştirileceği proje alanı koordinatları yukarıdaki Tablo 3 de verilmiştir. Ayrıca, türbinlerin yerleştirilmesi planlanan yerlerin koordinatları Tablo 2 de verilmiştir. Rüzgar enerjisinin kaynağı güneştir. Güneşin, yer yüzeyini ve atmosferi farklı derecede ısıtmasından hava akımı ve rüzgar oluşur. Dünya yüzeyine ulaşan güneş enerjisinin yalnızca küçük bir bölümü rüzgar enerjisine çevrilir. Rüzgar enerjisi en ucuz yenilenebilir enerji kaynaklarındandır. Son yıllarda yeni ve çevreyi daha az kirleten termik santrallerle rekabet edebilir düzeye gelmiştir. Rüzgar enerjisinin özellikleri genel olarak aşağıda verilmiştir: 1. Atmosferde bol ve serbest olarak bulunur. 2. Yenilenebilir ve temiz bir enerji kaynağıdır. 3. Enerjisi hızının küpü ile orantılıdır. 4. Yoğunluğu düşüktür. 4

5. Enerjisinin depolanması, başka bir enerjiye çevrilmesi ile mümkündür. Çevre kirliliği yaratmaz. Rüzgar türbini, rüzgarın sahip olduğu kinetik enerjiyi elektriğe dönüştüren çevirici düzenektir. Rüzgar türbini ana hatlarıyla aşağıdaki parçalardan oluşmaktadır; Pervane (rotor) o Kanatlar, o Göbek, Kafa (makine dairesi ), bu kısma nacelle de denir. o Ana şaft, o Dişli kutusu (Teknolojiye bağlı olarak bulunmayabilir), o Acil fren sistemi, o Yön motorları, o Jeneratör, o Soğutma sistemi, o Kontrol üniteleri, Kule o Merdiven veya asansör, o Elektrik kabloları, o Kontrol üniteleri ve iletişim kabloları, Temel o Zemin tablası, Beton ve çelik pabuç, Rüzgar Türbini Rüzgar Göbek (Hub) Rüzgarın geldiği yön Kafa (makine dairesi) Pervane (rotor) Kule Temel Şekil 1. Rüzgar Türbininin Genel Yapısı 5

Proje de Alman menseli ENERCON GmbH firması tarafından üretilen E-82 model rüzgar türbini kullanılacaktır. Rüzgar türbinlerinin teknik özellikleri, ENERCON E-82 model rüzgar türbinlerine ait teknik özellikler Tablo 5 de, 1 MW türbinler için teknik özellikler ise Tablo 6 da verilmektedir. Tablo 5. Proje Karakteristikleri Kurulu Güç: Rotor (Pervane) Çapı: Göbek Yüksekliği: 2,000 kw 82 m 78-138 m Türbin Tipi: Dişlisiz, değişken hızlı, değişken hatve kontrolü ROTOR Tipi Dönüş yönü Aktif hatve kontrollü, önden rüzgar alan Saat Yönünde Kanat Sayısı 3 Süpürme Alanı 5,281 m 2 Kanat Malzemesi Dönüş Hızı Fiberglas (epoksi reçinesi) Entegre yıldırım korumalı Değişken, 6-19,5 rpm GÜÇ AKTARIMI VE JENERATÖR Hub Göbek Ana Mil Yatağı Jeneratör: Frenleme sistemi: Rijit Çift sıralı konik / tek sıralı silindirik rulman yatağı ENERCON doğrudan tahrikli senkron dairesel jeneratör - Acil durum donanımlı 3 adet bağımsız kanat hatve sistemi - Rotor freni - Rotor kilidi Durma Rüzgar Hızı 28-34 m/s (ENERCON fırtına kontrolü) Uzaktan izleme: ENERCON SCADA Kaynak: ENERCON E-82 2.0 MW Model Türbin Broşürü 6

Tablo 6. Proje Karakteristikleri (1 MW için) Kurulu Güç: 1,000 kw Rotor (Pervane) Çapı: 61,4 m Göbek Yüksekliği: 55 m/60 m/ 69 m ROTOR Tipi Aktif hatve kontrollü, önden rüzgar alan Dönüş yönü Saat Yönünde Kanat Sayısı 3 Süpürme Alanı 2,960 m 2 Kanat Malzemesi Fiberglas (epoksi reçinesi) Entegre yıldırım korumalı Dönüş Hızı 19,8 rpm Kaynak: MITSUBİSHİ WİND TURBİNE GENERATOR- MWT-1000A-Model Türbin Broşürü Bir Rüzgar Türbininin Çalışma Prensibi: Rüzgar esmeye başladığında rüzgar türbininin yönü rüzgara doğru döner, türbinin kanatlarına çarpan rüzgar kanatta bir dönme hareketi meydana getirir. Bu dönme hareketi pervaneye bağlı olan ve kafanın içinde bulunan ana şaftı döndürür. Ana şafta bağlı olan dişli kutusunun içindeki dişliler dönüş hızını artırarak gücü hızlı şafta iletir. Bazı teknolojilerde dişli kutusu bulunmaz. Ana şaft dönme hareketini direk olarak jeneratöre aktarır. Hızlı şaft ise bu dönme hareketini ve dolayısıyla gücü jeneratöre aktarır. Jeneratör dönünce elektrik üretilir. Elektrik üreten jeneratörün soğutma işlemi soğutma sistemi tarafından sağlanır. Jeneratör tarafından üretilen elektrik kablolar vasıtası ile kulenin tabanında bulunan kontrol ünitesine gelir. Burada elektrik şebekeye uyum sağlayacak şekilde düzenlenir ve orta gerilim trafosuna aktarılır. 7

Orta gerilim trafosunda voltaj değeri yükseltilir ve orta gerilim enerji nakil hatlarına aktarılır. Enerji nakil hatlarına kadar yeraltından giden orta gerilim kablosu yüzeye çıkarak enerji nakil hattına bağlanır. Santral içindeki enerji nakil hattı daha sonra yapılan saplama bağlantı ile Ulusal Şebekeye bağlanır. Üretilen elektrik kullanılır hale gelir. Söz konusu projeye ait iş akım şeması Şekil-3 de verilmiştir. Şekil 2. Bir Türbin İç Yapısı Tablo 7. Lisans Uygunluk Yazısı Lisans Arası (Hazırlık Dönemi) Dönemi Tahmini Termin Programı-Gant Şeması NO PROJE DETAYLARI 1 2 3 Başlangıç Yılı: 2011 I. İdari İşlemler 1 ÇED Gerekli Değildir belgesinin EPDK' ya sunulması 2 Lisans Uygunluk Yazısı 3 Şirket ana sözleşmesinde gerekli değişikliklerin yapılması 4 Lisans alma bedelinin kalan tutarının EPDK hesabına yatırılması 5 Kesin teminat mektubunun EPDK' ya sunulması 6 Şirket sermayesinin artırılması AYLAR Projenin 2011 yılında inşaat öncesi döneminin (16 ay) başlaması, 2014 yılında da toplam 40 aylık süre sonunda devreye alınması beklenmektedir. EPDK nın lisans verme zamanına göre bu tarihlerde değişiklik olabilir. Lisansın alınması ve sonrasındaki işlemler gant şemasında belirtilen işlerin süreleri gant şemasındaki gibi olacaktır. 8

Tablo 8. Lisans-İnşaat Dönemi Arası Tahmini Termin Programı-Gant Şeması Ş AYLAR NO PROJE DETAYLARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 I. İdari İşlemler 1 Lisans 2 İzinlerin Alınması 3 Teşvik Belgesi Alımı 4 Kamulaştırma Ön Çalışmaları 5 Orman Arazileri Ön İşlemleri 6 TEİAŞ ile İletim Bağlantı Anlaşması II. Enerji&Üretim Analizleri 1 Rüzgar Ölçümleri 2 Enerji Analiz Çalışmaları 3 Micro-Siting İşlemlerinin Yapılması III. Müh.Hizmetleri&Projelendirme 1 Detaylı Fizibilite&İş Planı Hazırlığı 2 ENH Arazi Etütleri&İşlemleri 3 ENH Projelendirilmesi 4 ENH ÇED İzni Alınması 5 Şalt&Trafo Merkezi Projelendirilmesi 6 Diğer Teknik Projeler IV. İmar İşlemleri&Kamulaştırmalar Santral Sahası Şeritvari Halihazırların 1 Hazırlanması 2 Santral Sahası Haritalarının Oluşturulması 3 Santral Sahası İmar Planının Hazırlanması 4 Yol Halihazır Alımı 5 İmar İşlemlerinin Tamamlanması 6 Kamulaştırma Dökümanlarının Temini 7 Kamulaştırma İşlemleri V. Ekipman&Finans Ön Çalışmaları 1 Tekliflerin Toplanması 2 Due-Diligence Yapılması 3 Finansman Ön Çalışmaları 9

Tablo 9. İnşaat Dönemi ve İşletme Dönemine Geçiş Tahmini Termin Programı-Gant Şeması AYLAR NO PROJE DETAYLARI 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 VI. Ekipman Temini 1 Finansman Çalışmalarının Tamamlanması 2 Ekipman Kontratlarının Yapımı 3 Türbin Kulelerinin İmalatı 4 Türbin&Jeneratörlerin Temini 5 Şalt ve Trafo Malzeme Seçimi 6 ENH Malzeme Seçimi 7 Diğer Ekipmanların Temini VII. İnşaat İhalelerinin Yapımı VIII. İnşaat İşlerinin Tamamlanması 1 Şantiye Tesisi & Yollar 2 Diğer İnşaat & Çevre Düzenlenmesi IX. Montaj İşleri 1 Kule Montajları 2 Türbinler Arası Bağlantılar 3 Türbin&Generatör Montajları 4 Kule&ENH Temelleri 5 ENH'nın Tamamlanması 6 Şalt Sahası Tesisi 7 Diğer Ekipman Montajları X. İşletmeye Alma İşlemleri 1 Start-Up 2 Testler 3 Deneme Üretimleri 4 Ticari İşletmeye Geçiş Bitiş Yılı: 2014 10

Evsel Nitelikli Katı Atık Hafriyat Atığı Evsel Nitelikli Atıksu Atık Pil ve Akümülatör Atık Lastik Proje Sahasına Ulaşım Yolları İçin İyileştirme veya Yol Yapımı Ambalaj Atığı Toz Emisyonu Gürültü Evsel Nitelikli Katı Atık Evsel Nitelikli Atıksu Atık Pil ve Akümülatör Atık Lastik Evsel Nitelikli Katı Atık Evsel Nitelikli Atıksu Atık Pil ve Akümülatör Atık Lastik Proje Sahasının Hazırlanması Kazı ve Hafriyat Ulaşım Yolları Kazıları Kule Temel Kazıları Kablolama Kazıları Şalt Sahası ve Şalt Binası Temel Kazıları Hafriyat Atığı Ambalaj Atığı Toz Emisyonu Gürültü Hafriyat Atığı Ambalaj Atığı Toz Emisyonu Gürültü Tehlikeli Atık Evsel Nitelikli Katı Atık Evsel Nitelikli Atıksu Atık Lastik Evsel Nitelikli Katı Atık Evsel Nitelikli Atıksu Atık Lastik Türbinlerin Bağlanacağı Kule Temelleri İnşaası Kulelerin Montajları Atık Pil ve Akümülatör Tehlikeli Atık Gürültü Atık Pil ve Akümülatör Tehlikeli Atık Gürültü Evsel Nitelikli Katı Atık Evsel Nitelikli Atıksu Atık Lastik Türbin, Rotor ve Türbin Kanatlarının Montajları Atık Pil ve Akümülatör Tehlikeli Atık Gürültü Evsel Nitelikli Katı Atık Evsel Nitelikli Atıksu Atık Pil ve Akümülatör Atık Lastik Kablolama İşleri ve Elektrik Sistemlerinin Kurulması Tehlikeli Atık Ambalaj Atığı Toz Emisyonu Gürültü 11

Evsel Nitelikli Atıksu Türbinleri İşletmeye Alma İşlemleri Start-up-Başlangıç Evsel Nitelikli Katı Atık Atık Pil ve Akümülatör Tehlikeli Atıklar Deneme Çalışmaları Ambalaj Atığı Atık Lastik Atık Yağ Tam Kapasite Çalıştırma ve Kabuller Gürültü İşletme Dönemi-(49 yıl) Enerji Üretimi Şekil 3. Projenin İş Akış Şeması 12

Söz konusu proje ile, rüzgar türbinlerinde üretilecek enerjinin, 74.000.000 kwh/yıl enerji nakil hattı ile tek hat şemasına uygun olarak TİRE TM Orta gerilim bağlantı noktasına iletilmesi planlanmaktadır. Enerji İletim Hattı bu rapor kapsamında değerlendirilmeye alınmamış olup, ÇED süreci ayrıca değerlendirilecektir. Enerji İletim Hattı; ayrı projelendrilerek ayrı bir ÇED süreci ile değerlendirilecektir. Projenin Ömrü Santralin tamamlanma süresinin yaklaşık 16 aylık hazırlık dönemi ve 24 aylık inşaat dönemini kapsayacağı ön görülmektedir. Santralin lisans süresi 49 yıl olup, gerekli bakım ve onarımın yapılması koşuluyla tesis ömrünün daha uzun olabileceği öngörülmektedir. Çalışacak Personel Sayısı Projenin inşaat aşamasında 15, işletme aşamasında ise 8 personelin çalışması planlanmaktadır. Projenin yerleşim yerlerine olan mesafeleri ve yönü aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Proje sahası içerisinde yerleşim yerlerine en yakında bulunan trübinlerin mesafeleri belirtilmiştir. Tablo 10.Proje Alanının Yerleşim Yerlerine Olan Uzaklığı ÜNİTE ADI Santral Sahası (sınırı) En Yakın Tribünler EN YAKIN YERLEŞİM YERİ YÖNÜ MESAFESİ (m) Büyükkemerdere köyü Güney 66.65 Küçükkemerdere köyü Kuzey 835.55 Sarıayanlar mah. Güneydoğu 807 Dallık köyü Kuzey 391 Cambazlı köyü Güneydoğu 290 Küpalan mah. Güneybatı 12 Yamandere mah. Güneybatı T7 Yukarı mah. (Dağlık köyü) Kuzey 257 T8 Dallık köyü Kuzey 493 T6 Soğucaksu mah. Güneybatı 348 Büyükkemerdere köyü Kuzeybatı 1008 T4 Kabaklı mah Güneydoğu 868 Küçükkemerdere köyü Kuzeybatı 2011 T2 Sarıayanlar mah. Güney 1532 Batı 242 T5 Soğucaksu mah. Kuzeybatı 220 Kabaklı mah Güney 714 80 364 Şalt Sahası Büyükkemerdere köyü Batı 1450 Dallık köyü Güney 104 Şantiye Alanı Büyükkemerdere köyü Kuzey 948 13

b) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) Arazi Kullanımı Söz konusu faaliyet İzmir İli, Tire İlçesi, Çatal Tepe, Kovşu Tepe, Kapakkaya Sırtı, Melik Tepe, Dallık Köyü, Aktaş Tepe, Gülyeri Tepe, Başerik Tepe ve Küçükovacık Yaylası Mevkii lerinde, İZMİR-L19-c4, İZMİR-L19-d3 paftalarında yer almaktadır. Proje kapsamında 15 adet türbin, 1 adet şantiye sahası ve 1 adet şalt sahasının yapımı planlanmaktadır. Türbinlerin kurulumu ve tesis üretime geçtikten sonra bakım işlemleri esnasında mevcut yollardan yararlanılacak olup, bu yollarda ıslah çalışmaları yapılacaktır. Proje sahası 1/100000 ölçekli Çevre Düzen Planı üzerine işaretlenmiştir ve arazi kullanımları çıkarılmıştır. Santral sahası; orman, tarım, maki-fundalık-çalılık, ağaç karakteri korunan alanlar ve örtü altı tarım arazisi vasıflı arazilerde bulunmaktadır (Ek-5). Aşağıdaki Tablo-11 de arazi kullanımlarına ilişkin bilgiler verilmiştir. Tablo 11.Arazi Kullanımları Ünite Arazi Kullanımı Miktar Rüzgar Türbinleri Herbir Tesis Alanı Toplam Alan T1, T2, T3 Tarım arazisi T4,T5,T6,T7,T8,T9,T11, Maki-fundalık-çalılık korunacak alanlar T12,T14,T15 alan T10 Ağaç karakteri 15 adet 2.500 m 2 37 500 m 2 T13 Örtü altı tarım arazisi Şalt Sahası Tarım arazisi 1 adet 5.000 m 2 5000 m 2 Şantiye Sahası Maki-fundalık-çalılık alan 1 adet 2.500 m 2 2.500 m 2 Tribünlerin ve diğer birimlerin kurulacağı, yukarıdaki tabloda belirtilen alanlara ilişkin ilgili kurum ve kurumlardan gerekli izinler alınacak olup, izin işlemleri tamamlanmadan faaliyete başlanmayacaktır. Tarım alanları için İl Tarım Müdürlüğünden, ormanlık alanlar için Orman Bölge Müdürlüğü ve diğer şahıs arazileri için ise ÇED süreci tamamlandıktan sonra, projeye başlanmadan önce gerekli izinler alınarak izin süreci tamamlanacaktır. Su Kullanımı Planlanan faaliyetin inşaat ve işletme aşamasında çalışan personelin içme kullanma suyu ihtiyacının karşılanması, çalışma alanlarında toz oluşumunun engellenmesi amacı ile su tüketimi olacaktır. Planlanan faaliyetin inşaat aşamasında çalışanların içme ve kullanma suyu ihtiyacı Bölüm 1.c de hesaplanmıştır. Buna göre inşaat aşamasında; personelin günlük içme ve kullanma suyu ihtiyacının 2.250 litre olacağı düşünülmektedir. Planlanan faaliyet işletme aşamasında çalışacak personel için gerekli olan içme ve kullanma suyu ihtiyacı Bölüm 1.c de hesaplanmıştır. Buna göre günlük içme ve kullanma suyu ihtiyacının 1.200 litre olacağı düşünülmektedir. 14

İnşaat aşamasında toz oluşumunu engellemek amacıyla yapılacak spreyleme işlemleri için günlük ortalama 2 m 3 su 1. tüketimi olacaktır ve kullanılan suların atıksu olarak geri dönüşü beklenmemektedir. İnşaat aşamasında toplam : 2250 lt + 2000 lt : 4 250 lt İşletme aşamasında toplam: 1200 lt su tüketimi olacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında kullanılacak olan kullanma suyu tribün yakınlarında bulunan pınarlardan gerekli izinler alındıktan sonra tankerlerle, içme suyu ise en yakın yerleşim biriminden damacanalarla temin edilecektir. Kullanma suyu; Pınardan gerekli izinler alınarak tankerlerle temin edilecektir. Pınar(lar)dan su kullanmak için DSİ Bölge Müdürlüğü ve İl Özel İdaresinden izinler alınacaktır. Gerekli izinlerin alınamaması durumunda ise bedeli mukabili tankerlerle taşınacaktır. Enerji Kullanımı Söz konusu tesiste, işletme aşamasında ısınma amaçlı herhangi bir yakıt kullanımı söz konusu değildir. İşletme ve inşaat aşamasında çalışacak olan araçlarda yakıt olarak motorin kullanılacaktır. İnşaat sırasında tesiste greyder, kamyon, silindir, yükleyici ve arazöz için günde 8 saat çalışma süresince tüketebilecekleri yakıt miktarı yaklaşık olarak 480 lt olması planlanmaktadır. c). Atık Üretimi Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri Planlanan faaliyetin inşaat ve işletme aşamasında çalışan personelin içme kullanma suyu ihtiyacının karşılanması, çalışma alanlarında toz oluşumunun engellenmesi amacı ile su tüketimi olacaktır. Söz konusu tesisin inşaat aşamasında işçilerin ihtiyaçlarının karşılanması için karavan tipi şantiye kurulacaktır. Faaliyet ile birlikte, inşaat aşamasında toz oluşumu, gürültü oluşumu, iş makinelerinde kullanılan yakıt sonrasında emisyon oluşumu, işçilerden kaynaklı atıksu ve katı atık oluşumu vb. söz konusudur. Projenin İnşaat Döneminde Oluşacak Atıklar ve Miktarları: Evsel Nitelikli Katı Atıklar: Projenin inşaat aşamasında oluşacak olan atıklar; yapılacak kazı ve inşaat işlemlerinden kaynaklanacak katı atıklardan oluşacaktır. Bu atıklardan geri kazanımı mümkün olan demir, çelik, metal ve benzeri malzemeler diğer atıklardan ayrı biriktirilecek ve satılmak sureti ile değerlendirilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar (ambalaj atıkları, yemek v.b organik atıklar v.b) ise belediye tarafından bertaraf edilecektir. Proje kapsamında arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında çalışacak olan personel sayısı yaklaşık 15 kişi olacaktır. - Personelden meydana gelecek evsel nitelikli katı atık miktarı, günlük kişi başına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1,34 kg değeri kullanılarak şu şekilde 1 Arazide edinilen tecrubelere göre belirlenmiştir. 15

hesaplanmıştır: Çalışan Sayısı : 15 kişi Birim katı atık miktarı : 1,34 kg/kişi.gün Katı atık miktarı : 15 x 1,34 = 20,1 kg/gün Söz konusu atıklar içerisinde; yemek atıkları, plastik, cam vb. türü atıklar bulunmaktadır. İsçilerin yemek ihtiyacı yemek firmalarından karsılanacak olup, olusan yemek artıkları, anlaşılmış yemek firması/firmaları tarafından Proje Sahası ndan uzaklastırılacaktır. Bu sayede isçilerden olusan organik kökenli katı atıklar da azalmış olacaktır. Yemek artığı dısında olusacak diğer evsel nitelikli katı atıklar, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmis olan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 8. Maddesi ne uygun olarak, çevreye zarar vermeden bertarafını ve değerlendirilmesini kolaylastırmak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek, bunlarla ilgili tedbirler alınacaktır. Aynı yönetmeliğin katı atıkların toplanması ve tasınması ile ilgili 4. bölümde yer alan 18. maddesinde belirtilen esaslara uyularak, katı atıkların çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek biriktirilecektir. - İnşaattan Kaynaklı Katı Atıklar: İnşaat çalışmaları sırasında kalıplık kereste artıkları, çimento ambalaj kağıdı, inşaat demiri, demir boru, beton ve enjeksiyon artığı malzemeler vb atıkların oluşumu söz konusu olacaktır. Bunların bertarafı ile ilgili bilgi Bölüm 1.d de verilmiştir. Sıvı Atıklar: Planlanan faaliyetin inşaat aşamasında çalışanların içme ve kullanma suyu ihtiyacının karşılanması, çalışma alanlarında toz oluşumunun engellenmesi amacı ile su tüketimi olacaktır. Toz önlenmesi için kullanılacak suyun büyük kısmı toprak tarafından emilecek kalan kısmı da mevsimsel etkilere bağlı olarak buharlaşacaktır. Tesisin inşaat aşamasında çalışan personel için gerekli olacak içme suyu damacanalarla, kullanma suyu ise proje yakınlarında bulunan pınardan gerekli izinler alınarak tankerlerle temin edilecektir. Pınar(lar)dan su kullanmak için DSİ Bölge Müdürlüğü ve İl Özel İdaresinden izinler alınacaktır. Gerekli izinlerin alınamaması durumunda ise bedeli mukabili tankerlerle taşınacaktır. İnşaat aşamasında içme suyu ve atık suyun miktarları ve atık sudan kaynaklanan kirlilik yükü hesaplanmıştır. Kişi başına günlük ortalama su tüketimi 150 litre ve kirlilik yükü 54 g BOI olarak kabul edilmiştir 2. Personelden kaynaklı Atıksu: - İnşaat aşamasında çalışacak personel sayısı yaklaşık 15 kişi olacaktır. İçmesuyu ihtiyacı = kişi x ort. su tüketimi = 15 x 150 = 2.250 lt/gün 2 İller Bankası, Su tüketim Verileri 16

Toplam kirlilik yükü = kişi x ort. kirlilik yükü = 15 x 54 = 810 g BOI/gün Personel tarafından kullanılan suyun %100 ün atıksu olarak geri döneceği kabulü ile, Atıksu miktarı = içme suyu ihtiyacı x intikal yüzdesi = 2.250 x 1,0 = 2.250 lt/gün olmaktadır. Prosesten kaynaklı Atıksu: - İnşaat aşamasında toz oluşumunu engellemek amacıyla yapılacak spreyleme işlemleri için günlük ortalama 2 m 3 su tüketimi olacak olup kullanılan suların atıksu olarak geri dönüşü beklenmemektedir. Bu değer tecrubeyle tespit edilmiş olup, yaklaşık bir değerdir. Spreyleme için her bir türbin çalışma alanı ve santral sahası içerisindeki alan günlük sulanacaktır. Belirtilen bu değer; 15 türibin, şalt sahası, şantiye sahası ve servis yolları için kullanılacak toplam su miktarıdır. Her bir türibin için yaklaşık 12 000 m 2 lik bir alan sulanacaktır. Toplam 15 türibin olduğu için toplam 180 000 m 2 türibinlerin çevresi (bağlantı yolu dahil), şantiye sahası için 2500 m 2, şalt sahası için ise 5000 m 2 lik alanlarda sulama yapılacağını düşünürsek toplamda 187 500 m 2 lik alan proje kapsamında tozumayı önlemek için arazös yardımıyla sulanacaktır. Yılda 93 750 m 2, Ayda 7812,5 m 2 Günde 300 m 2 alanın sulanması öngörülmüştür. Hafriyat Atıkları: İnşaat aşamasında saha üzerinde bulunan bitkisel toprak sıyrılacaktır. Sıyrılan bitkisel toprağın su ve rüzgar erozyonuna karşı; her bir tribün için kendi çalışma alanı olacağından bu alanda ayrı bir yerde muhafaza edilecektir ve çevre düzenlemesinde kullanılması planlanmaktadır. Proje kapsamında yürütülecek inşaat faaliyetleri sırasında, kurulması planlanan 15 adet türbin için yaklaşık 48 197 m 3 hafriyat yapılacağı öngörülmektedir. Ancak, kesin hafriyat miktarı ayrıntılı zemin etütlerinin yapılmasından sonra belirlenecektir. Hafriyat Miktarı = Hafriyat Alanı x hafriyat derinliği Türbin Temel İnşaatı Sırasında : 24 m x24 m x 4 m = 2304 m 3 (bir türibin için) 15 adet türibin olduğu için toplam: 15 x 2304 m 3 = 34 560 m 3 Şalt Sahası : 5.000 m 2 x 1,0 m = 5.000 m 3 Şantiye Sahası : 2.500 m 2 x 1,0 m = 2.500 m 3 Servis yolları : Türibinlere ulaşım için toplam 2455 metre uzunluğunda servis yolu yeni açılacaktır. Hafriyat Miktarı = Servis Yolu uzunluğux genişliğixderinliği = 2455 m x 5 m x 0,5 m = 6137 m 3 tür. Toplam oluşacak hafriyat miktarı yapılan hesaplamalar neticesinde: 17

34 560 m 3 + 5.000 m 3 + 2.500 m 3 + 6137 m 3 = 48 197 m 3 tür Söz konusu oluşacak hafriyat malzemesi, kimyasal olarak aktif olmayan inert bir malzeme olup, bu malzemenin saha içerisinde dolgu ve arazinin tesviyesi gibi islemlerde kullanılması sağlanacaktır. Bu islemler sonrasında hafriyat malzemesi artmayacaktır. Hafriyat atıklarının bertarafı ve geçici depo alanlarına ilişkin bilgi Bölüm 1.d de verilmiştir. Ambalaj Atıkları: İnşaat aşamasında işçilerden ve inşaat malzemelerinden (çimento, boru vs) kaynaklı ambalaj atığı oluşması söz konusudur. Faaliyet sırasında oluşacak evsel nitelikli katı atıkların içerisinde bulunan tüm ambalaj atıkları ayrı olarak toplanacak ve 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı R.G. de yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ne göre bertarafı sağlanacaktır Proje nin insaat asamasında, ekipman naklinde kullanılan ambalaj malzemesinden kaynaklanan atıklar oluşacaktır. Bu tür ambalaj atıklarının geri dönüsümü, 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı R.G. de yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olarak toplanacak ve lisanslı firmalara verilerek, değerlendirilmesi yoluna gidilecektir. Proje nin işletme asamasında ise; tesise gelebilecek malzeme ve ekipmanlardan çıkacak ambalaj atığı oluşması muhtemeldir. Bu tür ambalaj atıklarının geri dönüsümü, 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı R.G. de yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olarak toplanacak ve lisanslı firmalara verilerek, değerlendirilmesi yoluna gidilecektir. İnşaat Atıkları: Proje kapsamında gerçeklestirilecek inşaat çalışmaları sonucu olusması beklenen ve geri kazanımı mümkün olan demir ve çelik gibi inşaat atıkları, diğer atıklardan ayrı olarak toplanacak ve bu atıkların yeniden kullanılması sağlanacaktır. Bunların bertarafı ile ilgili bilgi Bölüm 1.d de verilmiştir. Atık Pil ve Akümülatörler Proje nin inşaat asamasında, oluşabilecek atık akümülatörler, kullanılan ekipman ve binek araçlarının bitmiş aküleridir. Araçların akü değişimleri, bu çalışmalara yönelik altyapısı yeterli olan yerlerde yapılacaktır. Atık pil kaynakları ise alanda kullanılan mobil telsizler ve seyyar radyolardır. Oluşacak atık pil ve akümülatörler 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ne ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik e uygun olarak bertaraf edilecektir. 18

Atık Lastikler Faaliyet sırasında iş makinelerinin bakım ve onarımları yetkili servislerde yaptırılacak olup, proje süresince kullanılan araçlardan kaynaklı atık lastik oluşumu söz konusu olmayacaktır. Ancak, oluşması durumunda 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Tıbbi Atıklar: İşyerlerinde iş kazalarına karşı alınacak tedbirler ile ilgili 11.01.1974 tarih ve 14765 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan İsçi Sağlığı ve İs Güvenliği Tüzüğü hükümleri uyarınca sürekli olarak en az 50 işçi çalıştırılan işyerlerinde hekim ve revir bulundurma zorunluluğu bulunmaktadır. Proje nin gerek inşaat ve gerekse de işletme aşamalarında çalısacak işçi sayısı, 50 kisinin altında olacaktır. Bu nedenle Proje Sahası nda revir kurulmayacağı için tıbbi atık olusumu beklenmemektedir. Ancak; Proje kapsamında şantiye konteynerında bir adet ecza dolabı muhafaza edilecektir ve acil yerinde yapılması gereken müdahaleler için; pamuk, yara bandı, sargı bezi, gazlı bez, tentürdiyot, oksijenli su vb. malzemeler saklanacaktır. Oluşması muhtemel tıbbi atıklar bunlardan ibarettir. Çalışacak olan personel en yakın ilçe veya il merkezinde yer alan sağlık kuruluşlarından yararlanacaktır. Proje Sahası na en yakın sağlık kuruluşu, yaklaşık 7,5 km mesafede Tire İlçesi nde bulunmaktadır. Atık Yağlar: Faaliyetin inşaat döneminde; iş makinelerinin bakım ve onarımları yetkili servislerde yaptırılacak olup, proje sahasında iş makinelerinden kaynaklı metal ve filtre atıkları oluşumu söz konusu olmayacaktır. Çalıştırılacak olan iş makinelerinin şanzıman ve yağları lisanslı bertaraf tesisine verilecektir. Ayrıca makinelerin günlük, haftalık ve aylık bakımları düzenli bir biçimde yapılacak ve yağ sızmaları önlenecektir. Faaliyet kapsamında oluşan atık yağlar, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olarak en aza düşürülecek şekilde atık yönetimi sağlanacaktır. Proje nin inşaat ve işletme aşamalarında personelin yemek ihtiyacı anlaşma sağlanan yemek şirketlerinden sağlanacak olup, proje sahasında yemek pişirilmeyecektir. Bu nedenle proje sahasında, proje kapsamında bitkisel yağ atıkları oluşmayacaktır. Tehlikeli Atıklar: Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamalarında; tehlikeli atık olarak; kullanılmış lastik, akü, pil, kablo vb. tehlikeli atıklar oluşması planlanmaktadır. Söz konusu tehlikeli atıklar, 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Ek-7, 15. Madde Aksi belirtilmemiş ise ambalaj maddeleri, absorbanslar, silme bezleri, filtre malzemesi ve koruyucu giysi atıkları, kapsamında 19

oluşabilecek tehlikeli atıklar söz konusudur. Ayrıca, (16) Listede Belirtilmeyen Atıklar başlığı altında 16 06. Piller ve Aküler başlığı altında oluşabilecek tehlikeli atık kapsamında pil ve akü oluşması planlanmaktadır. PCB ve PCT yağı oluşumu beklenmemektedir. Tehlikeli atıkların bertarafı ile ilgili bilgi Bölüm 1.d de verilmiştir. Emisyon Miktarları: Planlanan faaliyet kapsamında inşaat aşamasında kullanılacak motorin dışında başka bir amaçla yakıt tüketimi söz konusu değildir. Tesiste greyder, kamyon, silindir, yükleyici ve arazözün ihtiyaca ve çalışma saatlerine bağlı olarak günde 8 saat süreyle çalıştırılması planlanmaktadır. İş makinelerinin günde yaklaşık olarak 480 litre (442 kg) motorin harcayacağı tahmin edilmektedir. Tesiste çalıştırılacak olan iş makinelerinin egzoz ölçümleri düzenli olarak yaptırılacak ve izin verilen egzoz emisyonu sınır değerlerinin aşılmamasına dikkat edilecektir. Economopoulos 1993 e göre dizel ağır iş vasıtalarında tüketilen birim yakıt için emisyon çarpanları Tablo 12 de verilmiştir. Tablo 12. Hesaplamalarda Kullanılan Emisyon Faktörleri (Economopoulos, 1993) Dizel Ağır İş Vasıtaları Şehir İçinde Şehir Dışında Anayollarda Sürüş BİRİM (U) PM (kg/u) SO 2 (kg/u) NO x (kg/u) CO (kg/u) TOC (kg/u) 1.000 km 0,9 4,29 11,8 6 2,6 Ton Yakıt 4,3 20 55 28 12 1.000 km 0,9 4,15 14,4 2,9 0,8 Ton Yakıt 4,3 20 70 14 4 1.000 km 0,9 4,15 14,4 2,9 0,8 Ton Yakıt 4,3 20 70 14 4 Günlük yaklaşık 0,44 ton (442 kg) ton yakıt tüketimi ve yukarıdaki emisyon faktörleri dikkate alınarak meydana gelecek emisyonların aşağıdaki gibi olacağı tahmin edilmektedir. PM: 4,3 kg/ton yakıt x 0,44 ton/gün x 1 gün/8 saat = 0,24 kg TOZ/saat <1 kg/saat SO 2 : 20 kg/ton yakıt x 0,44 ton/gün x 1 gün/8 saat = 1,1 kg SO 2 /saat <6 kg/saat NO x : 70 kg/ton yakıt x 0,44 ton/gün x 1 gün/8 saat = 3,85 kg NO x /saat<4 kg/saat CO: 14 kg/ton yakıt x 0,44 ton/gün x 1 gün/8 saat = 0,77 kg CO/saat <50 kg/saat TOC: 4 kg/ton yakıt x 0,44 ton/gün x 1 gün/8 saat =0,22 kg VOC/saat <3 kg/saat Hesaplanan bu değerler 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı R.G de yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo 2.1 de verilen "Normal işletme şartlarında ve haftalık iş günlerindeki işletme saatleri için kütlesel debiler" değerlerinin altında kalmaktadır. Bu nedenle modelleme çalışması yapılmamıştır. Toz Yayıcı İşlemler ve Toz Miktarı: Proje kapsamında toz oluşumu inşaat aşamasında meydana gelecektir. Bu aşamada toz oluşumuna neden olacak işlemler; sadece türbinlerin yerleştirilmesi için çukurların kazılması, servis yollarının açılması ve arazi düzenlemesi çalışmalarıdır. Bunun dışında toz yayıcı işlem söz konusu olmayacaktır. 20

Oluşan hafriyat, arazi düzenlenmesi işlemlerinde dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Yapılan hesaplamalarda kullanılan Emisyon Kütlesel Debi Hesaplarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri Kontrollü ve Kontrolsüz olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir. Kaynaklar Tablo 13. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri Kontrolsüz Emisyon Faktörleri kg/ton Kontrollü Sökme (Kazı) 0,025 0,0125 Yükleme 0,010 0,005 Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi) 0,7 0,35 Boşaltma 0,010 0,005 Kaynak: Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Türbin Temel İnşaatı Sırasında Meydana Gelecek Toz Hesabı Her türbin için boyutları 24 x 24 m olan alan kullanılması planlanmaktadır. Bu alanlar Genel Yerleşim Planı üzerinde gösterilmiştir. Bu alanda türbin temeli ve türbin montajında kullanılmak üzere rampa oluşturulacaktır. Tüm bu inşaat çalışmaları esnasında temel inşaatı için 4 metre kazı derinliği alınarak, yaklaşık 34 560 m 3 hafriyat çalışması yapılacaktır. Türbinlerin kurulabilmesi için kazılacak toplam alan 8640 m 2 olarak öngörülmektedir. 24 m x24 m x 4 m = 2304 m 3 bir türibinin inşası için oluşacak hafriyat malzemedir. Temel inşaatından elde edilen hafriyat yine temel çukurunun yanında oluşturulacak olan rampa yapımında kullanılacaktır. Bu nedenle oluşan hafriyatın çıkarılması, yüklenmesi ve boşaltılması esnasında toz oluşumu söz konusudur. Taşıma mesafesi aynı sahada olması sebebi ile kısa olup, maksimum 25 m olacaktır. Her bir türbin arasında en az 200 m. mesafe bulunacağından birbirlerinin etki alanı içine girmeyecekleri öngörülmektedir. Bu nedenle türbin temellerinin açılması esnasında hafriyattan dolayı oluşacak toz emisyonu hesabı tek bir türbin göz önüne alınarak yapılmıştır. Hafriyattan oluşacak toz emisyonu Hafriyat miktarı Bir türbin için temel açma ve çevre düzenleme işlemlerinin yaklaşık 25 gün sürmesi beklenmektedir. Faaliyet günde 8 saatlik çalışma ile yapılacak olup, bu aşamada oluşacak toz miktarı : Yapılacak hafriyat miktarı = 2304 m 3 Toprağın yoğunluğu = 1,7 ton/ m 3 Toplam hafriyat = 2304 x 1,7 = 3916,8 ton Günlük Hafriyat Miktarı Saatlik Hafriyat Miktarı = 3916,8 ton/ 25 gün = 156,7 ton/gün = 156,7 ton/gün /8 saat = 19,6 ton/saat 21

KONTROLSÜZ TOZ EMİSYONU: Malzemenin sökülmesi sırasında (kazı) Emisyon faktörü = 0.025 kg/ton Toplam emisyon debisi = 0,025 kg/ton x19,6 ton/saat =0,5 kg/saat Malzemenin yüklenmesi sırasında Emisyon faktörü Toplam emisyon debisi = 0.010 kg/ton = 0,010 kg/ton x 19,6 ton/saat = 0,2 kg/saat Malzemenin taşınması sırasında: Nakliye güzergahı yaklaşık 25 metre (gidiş-dönüş mesafesi 50 m) olacaktır. Bir kamyonun bir seferde 30 ton malzeme taşıdığı kabul edildiğinde; 1 günde yaklaşık 6 sefer yapacaktır. Taşımadan oluşan toz emisyon faktörü 0.7 kg/km-sefer'dir. Buna göre taşımadan kaynaklanacak toz miktarı; Toz Emisyonu = 0.7 kg/km-sefer x 6 sefer/8 saat x 0,05 km = 0,03 kg/saat Malzemenin boşaltılması sırasında: Emisyon faktörü = 0.010 kg/ton Toplam emisyon debisi = 0,010 kg/ton x 19,6 ton/saat = 0,2 kg/saat Toplam Toz miktarı = Hafriyat + Yükleme + Taşıma + Boşaltma = 0,5 + 0,2 + 0,03 + 0,2 = 0,93 kg/saat Yapılan hesaplamalarda hafriyattan kaynaklanan toz emisyonu debisi Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nde verilen "Kütlesel debi" değerleri ile karşılaştırıldığında, değerin limit değerin (< 1 kg/saat) üzerinde olduğu görülmektedir. Bu nedenle hava kalitesinin tespitine yönelik toz dağılım modellemesi gerekmemektedir. KONTROLLÜ TOZ EMİSYONU: Malzemenin sökülmesi sırasında (kazı) Emisyon faktörü = 0.0125 kg/ton Toplam emisyon debisi = 0,0125 kg/ton x19,6 ton/saat =0,245 kg/saat Malzemenin yüklenmesi sırasında Emisyon faktörü Toplam emisyon debisi = 0.005 kg/ton = 0,005 kg/ton x 19,6 ton/saat = 0,098 kg/saat Malzemenin taşınması sırasında: Nakliye güzergahı yaklaşık 25 metre (gidiş-dönüş mesafesi 50 m) olacaktır. Bir kamyonun bir seferde 30 ton malzeme taşıdığı kabul edildiğinde; 1 günde yaklaşık 6 sefer yapacaktır. Taşımadan oluşan kontrollü toz emisyon faktörü 0.35 kg/km-sefer'dir. Buna göre taşımadan kaynaklanacak toz miktarı; Toz Emisyonu = 0.35 kg/km-sefer x 6 sefer/8 saat x 0,05 km = 0,013 kg/saat 22

Malzemenin boşaltılması sırasında: Emisyon faktörü = 0.005 kg/ton Toplam emisyon debisi = 0,005 kg/ton x 19,6 ton/saat = 0,098 kg/saat Toplam Toz miktarı = Hafriyat + Yükleme + Taşıma + Boşaltma = 0,245 + 0,098 + 0,013 + 0,098 = 0,454 kg/saat Yapılan hesaplamalarda hafriyattan kaynaklanan toz emisyonu debisi Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nde verilen "Kütlesel debi" değerleri ile karşılaştırıldığında, değerin limit değerin (< 1 kg/saat) üzerinde olduğu görülmektedir. Bu nedenle hava kalitesinin tespitine yönelik toz dağılım modellemesi gerekmemektedir. Servis yolu Faaliyetin inşaatı için kullanılacak mevcut servis yolu bulunmaktadır. Ancak türibinlerin inşası için bu yola bağlantı yolları yapılacak olup, eklerde verilen Genel Yerleşim Planı üzerinde gösterilmiştir. Türibinlere ulaşım için toplam 2455 metre uzunluğunda servis yolu yeni açılacaktır. Mevcutta bulunan yolda da gerekirse iyileştirmeler yapılacaktır. Hafriyat Miktarı = Servis Yolu uzunluğux genişliğixderinliği = 2455 m x 5 m x 0,5 m = 6137 m 3 tür. Yapılacak hafriyat miktarı = 6137 m 3 Toprağın yoğunluğu = 1,7 ton/ m 3 Toplam hafriyat = 6137 x 1,7 = 10 433 ton Servis yolları türibinler yapıldıkça açılacak olup toplamda 75 gün süreceği tahmin edilmektedir. Günlük Hafriyat Miktarı = 10 433 ton/75 gün = 139 ton/gün Saatlik Hafriyat Miktarı = 139 ton/gün /8 saat = 17 ton/saat KONTROLSÜZ TOZ EMİSYONU: Malzemenin sökülmesi sırasında (kazı) Emisyon faktörü = 0.025 kg/ton Toplam emisyon debisi = 0,025 kg/ton x 17 ton/saat = 0,425 kg/saat Malzemenin yüklenmesi sırasında Emisyon faktörü Toplam emisyon debisi = 0.01 kg/ton = 0,01kg/ton x 17 ton/saat = 0,17 kg/saat Malzemenin taşınması sırasında Nakliye güzergahı yaklaşık 25 metre (gidiş-dönüş mesafesi 50 m) olacaktır. Bir kamyonun bir seferde 30 ton malzeme taşıdığı kabul edildiğinde; 1 günde yaklaşık 5 sefer yapacaktır. Taşımadan oluşan toz emisyon faktörü 0.7 kg/km-sefer'dir. Buna göre taşımadan kaynaklanacak toz miktarı; Toz Emisyonu = 0.7 kg/km-sefer x 5 sefer/8 saat x 0,05km= 0,02 kg/saat 23