21 Aralık 2012 CUMA Resmî Gazete Sayı : 28504 (Mükerrer) YÖNETMELİK Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından: İKİ VEYA ÜÇ TEKERLEKLİ MOTORLU ARAÇLARIN KUMANDALARI, İKAZLARI VE GÖSTERGELERİNİN TANITIMI İLE İLGİLİ TİP ONAYI YÖNETMELİĞİ (2009/80/AT) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu hükümleri uyarınca, iki veya üç tekerlekli motorlu araçların yapım ve kullanım bakımından karayolu yapısına ve trafik güvenliğine uygunluğunu yerine getirmek üzere, iki veya üç tekerlekli motorlu araçların kumandaları, ikazları ve göstergelerinin tanıtımı bakımından araç tipinin aksam tip onayına ilişkin hükümleri ve bunların uygulanmasına ait usul ve esasları belirlemektir. Kapsam MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik; kumandaları, ikazları ve göstergelerinin tanıtımı konusunda iki veya üç tekerlekli motorlu araç tipine aksam tip onayı belgesi verilmesi işlemlerine dair hükümleri kapsar. Dayanak MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, a) Karayolları Trafik Kanununun 29 uncu maddesine, 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun 4 üncü maddesine, 3/6/2011 tarihli ve 635 sayılı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 7 nci maddesine dayanılarak, b) Avrupa Birliğinin iki veya üç tekerlekli motorlu araçların kumandaları, ikazları ve göstergelerinin tanıtımı ile ilgili 13/7/2009 tarihli ve 2009/80/EC sayılı direktifine paralel olarak, hazırlanmıştır. Tanımlar ve kısaltmalar MADDE 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) AB: Avrupa Birliğini, b) Aksam: Aracın bir parçası olarak ilgili mevzuat hükümlerine tabi olan ve ilgili mevzuata göre bu araçtan bağımsız olarak da tip onayı alabilen bir üniteyi, c) Araç: Araç sınıflarından birine dahil olup, MOTOY da yapılan tanımlamaya uygun olarak şase üzerine imal edilen iki ve üç tekerlekli mopedler, iki, üç ve dört tekerlekli motosikletler ve sepetli motosikletleri, ç) AT: Avrupa Topluluğunu, d) Bakanlık: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını, e) İmalatçı: İki veya üç tekerlekli motorlu araçları veya aksam veya ayrı teknik üniteleri imal eden, tip onayı işlemlerinin bütün unsurlarından ve imalatın uygunluğunun sağlanmasından Onay Kuruluşuna karşı sorumlu olan kişi veya kuruluşu veya imalatçı temsilcisini, f) İmalatçı temsilcisi: Bu Yönetmeliğin kapsadığı alanda yetkili kuruluşa karşı imalatçıyı temsil etmek ve onun adına hareket etmek üzere imalatçı tarafından görevlendirilen, gerçek veya tüzel kişiyi, g) MARTOY: 28/6/2009 tarihli ve 27272 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onayı Yönetmeliğini (2007/46/AT), ğ) MOTOY: 23/12/2004 tarihli ve 25679 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan İki veya Üç Tekerlekli Motorlu Araçların Tip Onayı Yönetmeliğini (2002/24/AT), h) Onay Kuruluşu: Bir aracın, aksamın veya ayrı teknik ünitenin tip onayından bütün yönleri ile sorumlu olan, onay belgelerini veren ve gerektiğinde geri alan, diğer onay kuruluşlarıyla temasları yürüten, imalatçının üretim uygunluk düzenlemelerine uyup uymadığını belirlemekten sorumlu, teknik servisleri görevlendiren yetkili merci olan Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını, ı) Tanıtım dosyası: Başvuru sahibi tarafından Teknik Servise veya Onay Kuruluşuna bilgi dokümanı (tanıtım belgesi) gereğince verilen bilgi, çizim, fotoğraf ve bunun gibi belgeleri içeren dosyayı, i) Tanıtım paketi: Tanıtım dosyası ile Teknik Servisin veya Onay Kuruluşunun görevlerini yerine getirmeleri sürecinde tanıtım dosyasına eklemiş oldukları deney raporları ve diğer belgeleri, j) Tanıtım paketi fihristi: Tanıtım paketi içinde bulunan belgelerin uygun bir şekilde numaralandırılarak veya bütün sayfaların tanımlanabilmesine imkan verecek şekilde işaretlenerek bir liste halinde yazılmasını, k) Teknik Servis: Bir deney laboratuvarı olarak Onay Kuruluşu adına bizzat Onay Kuruluşu tarafından da
yerine getirilebilecek gerekli deneyleri yapmak veya bir uygunluk değerlendirme kuruluşu olarak yine Onay Kuruluşu adına bizzat Onay Kuruluşu tarafından da yerine getirilebilecek ilk değerlendirmeyi ve diğer deney veya muayeneleri yapmak üzere Onay Kuruluşu tarafından görevlendirilmiş bir kuruluş veya kurumu, l) Tip Onayı: Bir aracın, bu Yönetmelikte öngörülen teknik şartlara uygunluğunun belgelenmesi işlemini, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Uygulama Usul ve Esasları Tip onayı başvurusu MADDE 5 (1) Araç için Tip Onayı belgesi başvuruları, tanıtım paketi içinde tanıtım fihristine uygun olarak düzenlenmiş tanıtım dosyasıyla birlikte imalatçı tarafından Onay Kuruluşuna yapılır. Tanıtım dosyası başvurudan itibaren onayın verildiği veya reddedildiği tarihe kadar onay kuruluşunun incelemesine açıktır. (2) Belirli bir tipe ait tip onayı başvuruları, ancak bir onay kuruluşuna yapılabilir. Başvuru sahibi, başka bir ülkenin onay kuruluşuna başvuruda bulunmadığını bir yazı ile Onay Kuruluşuna bildirir. (3) Onaylanacak her tip için ayrı bir başvuru yapılır. Tip Onayı işlemleri MADDE 6 (1) Onay Kuruluşu, bu Yönetmeliğin eklerinde belirtilen teknik şartları sağlayan aracın herhangi bir tipi için MOTOY un 6 ncı maddesine ve bu Yönetmeliğe göre tip onayı işlemlerini yerine getirir ve Ek-2, İlave 2 de örneği bulunan aksam tip onayı belgesini ve tip onayı numarasını verir. Eşdeğer belgeler MADDE 7 (1) MOTOY un 11 inci maddesine göre Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonunun R-60 numaralı Teknik Düzenlemesinin bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte yürürlükte bulunan en son versiyonu ile eşdeğer olup, alternatif olarak R-60 a göre verilen tip onayı belgeleri ve aksam tip onay işaretleri eşdeğer olarak kabul edilir. Teknik servisler MADDE 8 (1) TS EN ISO/IEC 17025 ve/veya TS EN ISO/IEC 17020 veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standartları sağlayan, deney ve analizleri yapabilecek laboratuvar ve/veya teknik imkânları bulunan resmi ve özel kurum ve kuruluşlar, yapılacak protokolle belirlenecek şartlar çerçevesinde Bakanlıkça teknik servis olarak görevlendirilebilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Piyasaya Arz ve Tedbirler, Bildirimler ve Muafiyetler Piyasaya arz ve tedbirler MADDE 9 (1) Kumandaları, ikazları ve göstergelerinin tanıtımı konusunda iki veya üç tekerlekli motorlu araçların piyasaya arz edilmesini düzenleyen prosedürler ve tip onayına uygunsuzluk halinde alınacak tedbirler hakkında MOTOY hükümleri uygulanır. Bildirimler MADDE 10 (1) Avrupa Birliğinin 2009/80/EC sayılı direktifi dikkate alınarak hazırlanan bu Yönetmeliğin uygulamaya konulduğu ve Onay Kuruluşu ile görevlendirilen Teknik Servisin adı ve adresi Avrupa Komisyonuna ve AB üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına bildirilir. (2) Onay Kuruluşu, tip onayı belgesi verdiği veya reddettiği her araç tipinin doldurulmuş tip onayı belgesinin bir kopyasını belgenin düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde AB üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına bildirir. (3) Onay Kuruluşunca, bu Yönetmelik hükümlerine göre tip onayı belgesinin reddi veya geri çekilmesi veya tescilin reddi, geri çekilmesi veya satışın yasaklanması gibi alınan kararların dayandırıldığı nedenler ilgili tarafa bildirilir. Ayrıca mevzuat çerçevesinde alınan kararlarla ilgili tanınan süreler belirtilir. Muafiyetler MADDE 11 (1) Kumandaları, ikazları ve göstergelerinin tanıtımı konusunda teknolojik olarak gelişmiş bu Yönetmelik kapsamındaki araçlar için tip onayı belgesi talep edilmesi halinde, Avrupa Komisyonuna ve AB üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına bilgi verilerek, bunlara Ulusal Tip Onayı Belgesi verilebilir. (2) Onay Kuruluşu; ordu hizmetleri, sivil savunma, itfaiye hizmetleri ve kamu düzenini korumakla görevli birimler tarafından kullanılmak üzere imal edilen araçları bu Yönetmeliğin şartlarından muaf tutabilir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler İdari yaptırımlar MADDE 12 (1) Bu Yönetmelik hükümlerinin ihlali halinde 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri ile diğer ilgili mevzuat hükümleri uygulanır. Yürürlükten kaldırılan yönetmelik MADDE 13 (1) 14/11/2002 tarihli ve 24936 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan İki veya Üç Tekerlekli Motorlu Araçların Kumandaları, İkazları ve Göstergelerinin Tanıtımı İle İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (93/29/AT) yürürlükten kaldırılmıştır.
Uygulama GEÇİCİ MADDE 1 (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki iki veya üç tekerlekli motorlu araçların kumandaları, ikazları ve göstergelerinin tanıtımı için ilk defa Tip Onayı alacak araçlar 1/3/2013 tarihinden itibaren, Tip Onayı mevcut araçlar ise 1/9/2013 tarihinden itibaren bu Yönetmelik şartlarını sağlamak zorundadır. (2) Bu Yönetmelik kapsamındaki iki veya üç tekerlekli motorlu araçların kumandaları, ikazları ve göstergelerinin tanıtımı için, 13 üncü madde ile yürürlükten kaldırılan Yönetmeliğe göre AT Tip Onayı belgesi olan araçların kapsam genişletmelerinde bu Yönetmelik hükümleri uygulanır. (3) Bu Yönetmelik kapsamındaki iki veya üç tekerlekli motorlu araçların kumandaları, ikazları ve göstergelerinin tanıtımı için, 13 üncü madde ile yürürlükten kaldırılan Yönetmeliğe göre AT Tip Onayı belgesi olan araçların mevcut deney raporları Teknik Servis tarafından uygun görülmesi halinde kabul edilebilir. Ulusal tip onayı belgesi GEÇİCİ MADDE 2 (1) Avrupa Birliğinde uygulaması kabul edilene kadar araca AT Tip Onayı belgesi yerine Ulusal Tip Onayı belgesi verilir. Yürürlük MADDE 14 (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 15 (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür. Ek-1 İKİ VEYA ÜÇ TEKERLEKLİ MOTORLU ARAÇLARIN KUMANDALARI, İKAZLARI VE GÖSTERGELERİNİN TANITIMI İLE İLGİLİ ŞARTLAR 1 TARİFLER Bu Yönetmeliğin amacına uygun olarak aşağıdaki tanımlar uygulanır. 1.1 - Kumanda, sürücü tarafından doğrudan çalıştırılan, aracın veya parçalarından birisinin durumunda ya da çalışmasında bir değişikliğe sebep olan araç veya aksamın herhangi bir parçasıdır. 1.2 - İkaz, cihazın çalışmasını, şüpheli veya ârızalı durumunu ya da çalışmadığını belirten bir sinyaldir. 1.3 - Gösterge, düzgün çalışma veya sistemin durumu ya da sistemin bir kısmı (örneğin sıvı seviyesi gibi) hakkında bilgi sağlayan cihazdır. 1.4 - Sembol, bir kumandanın, ikazın veya göstergenin tanımlanmasına imkân veren bir gösterimdir. 2 - İSTENİLEN ŞARTLAR 2.1 - TANIMLAMA Bu Ekteki madde 2.1.5 te belirtilen kumandalar, ikazlar ve göstergeler, bir araca takıldıklarında aşağıdaki istemlere uygun olarak tanımlanmalıdır. 2.1.1 - Bu semboller, arka plana zıt olarak açıkça göze çarpacak şekilde olmalıdır. 2.1.2 - Semboller, tanımlanacak kumanda veya kumanda ikazı üzerine veya hemen yakınına yerleştirilmelidir. Bu mümkün olmadığında, sembol ve kumanda veya ikaz, mümkün olduğu kadar kısa olacak şekilde sürekli kesik çizgi ile birleştirilmelidir.
2.1.3 - Uzun huzme far lambası ışığı, yatay paralel ışık demeti ile ve kısa huzme far lambası ışığı, aşağı doğru eğimli paralel ışık demeti ile temsil edilmelidir. 2.1.4 - Optik (göze hitap eden) ikazlar için kullanılan renklerin anlamları aşağıda liste halinde belirtilmiştir. - Kırmızı: tehlike, - Kehribar: dikkat, - Yeşil: emniyet. Mavi, özellikle uzun huzme far ikazları için kullanılmalıdır. 2.1.5 - Sembollerin Gösterimi ve Tanıtımı Şekil 1 - Far Lambası Kumandası - Uzun Huzme Far Lambası İkaz Rengi: Mavi Şekil 2 - Far Lambası Kumandası-Kısa Huzme Far Lambası İkaz Rengi: Yeşil
Şekil 3 - Yön Belirtme Göstergesi İkaz Rengi: Yeşil Not: Sağ ve sol yön belirtme göstergeleri için tehlike ikaz sinyalleri varsa, iki ok ayrı olarak da kullanılabilir. Şekil 4 - Tehlikeli İkaz Cihazı İki İhtimalde: - Üstteki şekilde görülen tehlike ikaz sinyalinin rengi: kırmızı veya - Yön belirtme göstergelerinin aynı anda çalışması (Şekil 3 teki iki ok)
Şekil 5 - El Kumandalı (Mekanik) Jikle İkaz Rengi: Kehribar Şekil 6 - Sesli İkaz Cihazı Şekil 7 - Yakıt Seviyesi İkaz Rengi: Kehribar
Şekil 8 - Motor Soğutucu Sıcaklığı İkaz Rengi: Kırmızı Şekil 9 - Akü Şarjı İkaz Rengi: Kırmızı Şekil 10 - Motor Yağı İkaz Rengi: Kırmızı
Şekil 11 - Ön Sis Lambası 3) İkaz rengi: Yeşil Şekil 12 - Arka Sis Lambası 3) İkaz Rengi: Kehribar Ş Şekil 13 - 'Kullanım Dışı' Durumunda, Motorun Ateşlenmesi veya Yakıtının Kesilmesi Kontrolü
Şekil 14 - 'Çalışma Durumunda', Motorun Ateşlenmesi veya Yakıtının Kesilmesi Kontrolü Şekil 15 - Genel Aydınlatma Anahtarı İkaz Rengi: Yeşil Şekil 16 - Konum (yan) Lambaları İkaz Rengi: Yeşil Not: Kontrol ayrı ise, Şekil 15'te gösterilen sembol ile tanımlanabilir.
Şekil 17 - Boş Konumdaki Vites Kutusu Göstergesi İkaz Rengi: Yeşil Şekil 18 - Marş Motoru NOTLAR: 1) Çerçeveli alanlar koyu (solid) olabilir. 2) Bu sembolün koyu kısmı silüeti ile değiştirilebilir, bu durumda, şekildeki beyaz kısım tamamen koyu renkte olabilir. 3) Ön ve arka sis lambaları için bir tek kontrol kullanılırsa, kullanılan sembol ön sis lambası için olan olmalıdır.
Ek-1 in madde 2.1.5 inde belirtilen semboller için örnek taban yapısı Ek-1 İlave 1
Örnek taban aşağıdakilerden oluşmalıdır: Şekil 1 - Örnek Taban 1. Orijinal olarak anma boyutu a ya eşit olan 50 mm bir boyuta sahip kare taban, 2. Kare tabanla yaklaşık aynı alana sahip 56 mm çapında daire taban (1), 3. İkinci bir 50 mm çapında daire kare taban içine çizilir (1), 4. Uçları taban dairesi (2) üzerinde olan ve kenarları kare tabanın kenarlarına paralel olan ikinci bir kare(1), 5. Kare tabanla (1) aynı alana sahip ve kenarları birbirine dik olan ve her biri kare tabanın zıt kenarlarını simetrik noktalara bölecek şekilde tasarımlanan iki dikdörtgen, 6. Kare tabanla (1) aynı alana sahip ve kenarları birbirine dik olan ve her biri kare tabanın zıt kenarlarını simetrik noktalara bölecek şekilde tasarımlanan iki dikdörtgen, 7. Kenarları kare taban (1) ile daire tabanın (2) kesişim noktalarından geçen ve 45 eğimlendirilmiş ve bu şekilde örnek tabanın en büyük yatay ve düşey boyutlarını oluşturan üçüncü bir kare, 8. Karenin kenarlarına (7) 30 eğimleştirilmiş hatlarla oluşturulan düzensiz bir sekizgen. Örnek taban, alt kenarı 12,5 mm olan ve kare taban (1) ile çakışan ızgara şeklindeki çizgiler üzerine yerleştirilir. Ek-2 Ek-2 İlave 1
İKİ VEYA ÜÇ TEKERLEKLİ MOTORLU ARACIN BİR TİPİ İÇİN KUMANDALAR, İKAZLAR VE GÖSTERGELERİN TANIMLANMASI KONUSUNDA BİLGİ DÖKÜMANI (TANITIM BELGESİ) (Bu, araç tip onayı için yapılan başvurudan ayrı olarak sunulursa aksam tip onay başvurusuna eklenmelidir.) Başvuru numarası (başvuru sahibi tarafından belirtilmelidir).. İki veya üç tekerlekli motorlu aracın bir tipinin kumandaları, ikazları ve göstergelerinin tanımlanması konusunda aksam tip onayı için başvuru, MOTOY'un Ek-2, Bölüm A sında aşağıdaki maddeler altında belirtilen bilgiyi içermelidir: - Madde 0.1 - Madde 0.2 - Madde 0.4'den madde 0.6 ya kadar - Madde 9.2.1 Ek-2 İlave 2
Onay Kuruluşunun Adı İKİ VEYA ÜÇ TEKERLEKLİ MOTORLU ARAÇLARIN KUMANDALARI, İKAZLARI VE GÖSTERGELERİNİN TANITIMI KONUSUNDA AKSAM TİP ONAYI BELGESİ (ÖRNEK).Teknik servisi tarafından verilen no lu ve..tarihli rapor Aksam tip ve onay no:.kapsam genişletme no: 1 - Aracın markası : 2 - Aracın tipi ve herhangi bir versiyonu ve değişiklikleri : 3 - İmalatçının adı ve adresi : 4 - İmalatçının temsilcisinin adı ve adresi (varsa) : 5 - Aracın deney için sunulduğu tarih : 6 - Aksam tip onayı verildi/reddedildi (1) : 7 - Yer : 8 - Tarih : 9 - İmza : (1) Uygulanmayanı çiziniz.