İş Kazaları Neden Olur? Ölmek Zorunda mıyız? Ölüm Mesleğin Kaderi midir?
TARİHTEKİ EN BÜYÜK MADEN KAZALARI 10 Mart 1906, Courrieres, Fransa. 1100 işçi kömür tozu patlaması sonucu öldü. 14 Kasım 1913, Senghenydd, Galler, İngiltere. 438 maden işçisi öldü. (Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) 1919 yılında kuruldu ve ancak 1931 yılında 31. No'lu konvansiyon ile Kömür madenlerinde çalışma saatlerini düzenledi) 26 Nisan 1942. Çin'in Japonya'nın işgali altındaki Mançurya bölgesinde, Japon emperyalistlerince işletilen Honkeiko (Ban Şi Hu) Kömür İşletmesinde şaftlardan birisindeki patlama dolayısıyla çıkan yangın sonucund 1549 işçi öldü. 9 Kasım 1963. Omuta, Japonya'da kömür madenindeki patlama sonuacu 447 maden işçisi öldü. 28 Mayıs 1965. Dhanbad, Hindistan'da 375 maden işçisi madendeki yangın sonucu öldü. 21 Kasım 1966. Aberfan, Galler, İngiltere'de bir kömür madeninde kömür ve kömür tozu yığınının çökmesi sonucu 116 çocuk ve 26 yetişkin öldü. 27 Aralık 1975. Çasnala, Hindistan'da bir kömür madeninde patlama ve taşkın sonucu 372 maden işçisi öldü 30 Ocak 2000. Baia Mare Romanya'da Çernobil'den sonraki belki de en ciddi çevre felaketlerinden birisi yaşandı ve 100.000 ton sianid ile kirlenşi su, Aurul maden şirketinden Someş, Tisza ve Danube nehirlerine karıştı. Su ekosistemindeki canlıların yaklaşık yüzde 80'i yok oldu.
TÜRKİYE DEKİ EN BÜYÜK MADEN KAZALARI TTK/ Armutcuk/kömür 07.03.1983 Grizu patlaması 103 işçi öldü TTK/ Kozlu/kömür 10.04.1983 Grizu patlaması 10 işçi öldü Yeni celtek/amasya/kömür 14.07.1983 Grizu patlaması 5 işçi öldü TTK/Kozlu/kömür 31.01.1987 Gocuk 8 işçi öldü TTK/ Amasra/kömür 31.01.1990 Grizu patlaması 5 işçi öldü YENİ CELTEK/Amasya/kömür 07.02.1990 Grizu patlaması 68 işçi öldü TTK/ Kozlu/kömür 03.03.1992 Grizu patlaması 263 işçi öldü Yozgat/Sorgun/kömür 26.03.1995 Grizu patlaması 37 işçi öldü Erzurum/ Aşkale/kömür 08.08.2003 Grizu patlaması 8 işçi öldü Karaman/Ermenek/kömür 22.11.2003 Grizu patlaması 10 Kastamonu/ Kure/metal 08.09.2004 Yangın 19 işçi öldü Kutahya/ Gediz/kömür 21.04.2005 Grizu patlaması 18 işçi öldü Balıkesir/Dursunbey/kömür 02.06.2006 Grizu patlaması 17 işçi öldü Bursa/Mustafakemalpaşa/kömür 10.12.2009 Grizu patlaması 19 işçi öldü Balıkesir/Dursunbey /kömür 23.02.2010 Grizu patlaması 13 işçi öldü TTK/ Karadon/kömür 17.05.2010 Grizu patlaması 30 işçi öldü
Kazaların %98 i Önlenebilir, %2 si ise kaçınılmaz kazalardır!
Kim uydurdu bunu bileniniz var mı? %2 KAÇINILMAZ! Denen saçmalığı!
1930 lu yıllarda Heinrich tarafından öne sürülen Domino Teorisine göre, kazaların %88 i GÜVENSİZ DAVRANIŞLAR, %10 u güvensiz durumlar, %2 si de kader olarak sunulmaktadır!
Bu görüşlerin BİLİMSEL bir dayanağı olmadığı gibi, geçmiş yıllardaki istatistiklerden de yeterince yararlanmamıştır. Ama maalesef hepimizin diline pelesenk olmuştur!
%88 i GÜVENSİZ DAVRANIŞLAR DEMEK SUÇLU SİZSİNİZ DEMEKTİR!
Suçlulara örnekler! SEYRANTEPE (TT ARENA) Yaşamını yitirenler Gökhan Yavuz ve Raşit Ek
Mühendis olmaya gerek yok, aklı başında hiç kimse, bir önceki slayttaki fotoğrafa bakarak, kazı işi böyle yapılır diyemez!
Acaba nedenler bunlar mı? Not: Bu yazı şehrin göbeğinde şantiyesindeki işçi çadırlarında yangın çıkan işçi sağlığı ve iş güvenliğine tamamen aykırı bir binanın duvarında yazmaktadır!
Kısacası suç ya işçiye atılıyor (%88) Ya da Kaderdir, takdir-i ilahidir deniyor (%2) KISACASI KAZA LARIN YÜZDE %90 INDA PATRONLARIN SUÇLU OLMADIĞI SÖYLENİYOR, BİZE BÖYLE ÖĞRETİLİYOR!
Mahkemeler ve bilirkişiler de giderek daha fazla suçu işçiye atıyor, işte örnekler: 17 Mayıs 2010 da Zonguldak ta 30 kişinin hayatını kaybettiği grizu patlaması ve 3 Nisan 2012 tarihinde Erzurum Aşkale de 5 enerji işçisinin buz tutmuş gölde donarak öldükleri iş kazalarıyla ilgili ikinci bilirkişi raporları tamamlandı. İkinci bilirkişi raporlarının ikisi de ölen işçileri sorumlu tutuldu. İki olayda da faile rastlanamadı. Görevlendirilen bilirkişiler, Aşkale de 5 işçiyi kimin görevlendirdiğini, neden gerekli ekipman verilmediğini bulmadı. Benzer şekilde Zonguldak taki bilirkişiler madende tüm önlemlerin alındığını iddia ederken, grizu birikmesinin neden ölçülemediğine dair bir sonuç ortaya koyamadı. İki raporda da taşeron şirketler ve onları denetleme görevi olan devletin üzerine gidilmedi. İki kazanın ilk bilirkişi raporları da ikincilere göre oldukça farklıydı. Aşkale deki kazanın ardından yayımlanan ilk bilirkişi raporunda beş yetkili ile birlikte, ölen iki işçi birinci dereceden kusurlu sayılmış, üç işçi ise ikinci derece kusurlu kabul edilmişti. İkinci raporda ise beş yetkili ile ölen beş işçi de eşit oranda suçlu sayıldı.
Mahkemeler ve bilirkişiler de giderek daha fazla suçu işçiye atıyor, işte örnekler: Zonguldak ta 30 madencinin hayatını kaybettiği patlamadan sonra yayımlanan ilk birilirkişi raporu taşeron şirket Yapı-Tek i yüzde 70, taşeron şirketi denetlemeyen devleti de yüzde 30 oranında suçlu bulmuştu. Kaza sonrasında 28 kişi yargılanmaya başladı. İkinci raporda ise yargılanan 28 kişinin suçlu olmadığı, ölen 30 kişinin eşit oranda suçlu olduğu yazıyordu. Ölenleri suçlayıp 28 kişiyi suçsuz bulan raporun temel dayanak noktası kaçınılmazlık oldu. Yani, bilirkişi raporuna göre Zonguldak ta 17 Mayıs günü tüm önlemler alınmış! Ama yine de grizu patlaması meydana gelmiştir. Bir madende kaçınılmaz bir şekilde grizu patlamasının meydana gelmesi ancak önceden hesaplanmayan bir metan gazı birikmesi ile mümkündür. Grizu patlaması için metan gazının belirli bir orana ulaşması gerekir ve bu oranın çok altında bir birikme tespit edildiği anda iş durdurulur. İşi durduramayacak kadar kısa sürede gelişen metan gazı birikmeleri için (ölçüm cihazlarının çalışmaması gibi durumlarda) kaçış için belirli aralıklarda sığınma cepleri inşa edilir. O bölgeler, karanlıkta görülmesi için beyaza boyanmıştır.
İş Kazaları Neden Olur Sorusunu Hala Yanıtlamadık! Bunun için, işyerinin dışına çıkmamız gerekiyor öncelikle
İş Kazaları Neden Olur? 1. Uzun ve aşırı çalışma yüzünden 2. Yoğunlaştırılmış, stres yüklü çalışmadan 3. Özelleştirmeler yüzünden 4. Yaşlı insanların çalıştırılması yüzünden 5. Taşeronluk sistemi yüzünden 6. Kar hırsı yüzünden..
Uzun ve aşırı çalışma yüzünden! Türkiye de bu kadar işsizlik varken, neden ortalama çalışma saati haftalık 72 dir? Yorgun olan bir insanın kendisini işine vermesi, dikkat ve özen gösterebilmesi mümkün olur mu?
Yoğunlaştırılmış, stres yüklü çalışma yüzünden! Sürekli üzerinizde işin yetiştirilmesi gerektiği baskısı, sürekli işitilen azar, sürekli tepenizde bir korku Stresten, eli ayağı titreyen işçi, iş yetişecek diye, en basit önlemleri dahi almayan patronlar
ÇALIŞMA SAATLERİ KAZALARLA DOĞRUDAN İLİŞKİLİDİR! SSK Genel Müdürlüğü Arşivlerinde Türk İnşaat Sektörü ndeki İş Kazalarına Ait 3347 İnşaat İş Kazası Bulgularından Örnekler İncelenen İş Kazalarının, İş Saatlerine Göre Sayısal Dağılımları ÖLÜM YARALANMA TOPLAM İş Saatleri Sayı % Sayı % Sayı % 1.(08-09) 94 10.4 226 15.5 320 13.5 2.(09-10) 121 13.4 191 13.1 312 13.2 3.(10-11) 130 14.4 212 14.5 342 14.5 4.(11-12) 132 14.6 194 13.3 326 13.8 5.(13-14) 75 8.3 107 7.3 182 7.7 6.(14-15) 98 10.8 173 11.8 271 11.5 7.(15-16) 123 13.6 166 11.4 289 12.2 8.(16-17) 132 14.6 192 13.1 324 13.7 905 1461 2366
Özelleştirmeler yüzünden! Özelleştirilen firmalarda sendikalar olur mu, yaşayabilir mi? Özelleştirilen firmalarda örgütsüz olduğu için işçiler iş güvenliği ve işçi sağlığı önlemleri talep edebilir mi? Yoksa her an işten atılma korkusuyla dile getiremez mi? Özelleştirilen işletmelerde iş organizasyonu sağlıklı olarak kurulabilir mi? Yoksa herşey gelişigüzel mi yapılır?
Taşeron sistemi yüzünden! Taşeron şirkette güvence olur mu? İşçiler örgütlü olur mu? Taşeron şirketler uzman olmayan, iş organizasyonundan yoksun şirketler olarak, işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda bilgili olabilirler mi? Önlemleri alırlar mı? İşlerin sürekli bölünmesi ve parçalanması, birbirinden bağımsız taşeronlar arasında İSİG konusunda iletişimi bozar mı, bozmaz mı?
Yaşlı insanların çalıştırılmaları yüzünden! Özellikle temizlik, taşıma ve benzeri işlerde neden yaşlı insanlar çalışmak zorunda kalıyor? Neden insanımız, emekliliğin keyfini sürmek yerine, genç insanların yapması gereken zorlu işleri yapmak zorunda kalıyor?
KAR HIRSI yüzünden! Aslında söylenenlerin özeti, patronların kar hırsı yüzünden işçilerin öldüğüdür. Örneğin, inşaat sektörü son yıllarda en fazla büyüyen sektör, Türkiye nin yüz akı??????
İnşaat Gayri Safi Yurt İçi Hasıla yüzde değişimi ile ölümlü iş kazalarının seyri arasındaki ilişki. Not: GSYİH değişimi görsel açıdan belirgin hale getirilmek için 10 kat ölçeklendirilmiştir, gerçek sayısal veriler önceki tabloda verilmiştir.
Sektör büyüdükçe ölümler de artıyor!!! O zaman neden büyüyoruz, ekonomik büyüme insan için midir, patronlar için midir?
2003 2010 Madencilik Sektorunde Meydana Gelen Ölümlü İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları İş Kazası Meslek Hastalığı Toplam 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Toplam 81 1 82 68 0 68 116 5 121 80 0 80 77 0 77 66 0 66 20 0 20 125 6 131 633 12 645
2003-2010 yılları arasında ülkemizde yaşanan iş kazalarının yaklaşık %10 u, meslek hastalıklarının %62 si madencilik sektöründe meydana gelmiştir. Ölümlü iş kazalarının %7 si, meslek hastalıklarının ise % 25 i yine madencilik sektöründe gerçekleşmiştir. Özel ocaklarda iş kazası sonucu meydana gelen ölümler üretim başına düşen miktar olarak TTK da gerçekleşen ölümlerin 6 katıdır.
İş kazaları neden olur sorusu sanırım biraz yerli yerine oturuyor? Zihnimizi açmak için soralım. Sözgelimi 1. Taşeronluk sisteminin getirdiği dağınıklık, koordinasyonsuzluk, yönetsel tedbirler yeterli midir? 2. Özelleştirmeler sonrası İngiliz Demiryolları nda neden bu kadar çok işçi yaşamını yitirdi? Veya TEDAŞ bakım onarım işleri? 3. Emekli olup çalışmak zorunda kalan hizmet sektöründe yaşa bağlı dikkat dağınıklığı vb. etkenler kazalara neden olmuyor mu? Veya neden 60-70yaşında insanlar temizlikçilik, taşımacılık vs. yapıyorlar? 4. Madencilik Sektörü bu kadar riskli ve tehlikeli ise neden 19. yüzyıl şartlarında çalışan küçük ve özel işletmeciliğin eline bırakılmaktadır.
Tüm bunları tartıştıktan sonra, şimdi yavaş yavaş işyeri bazlı düşünebiliririz
KAZALARIN GENEL YAPISI
Örneğin, işçilerin kalacakları yerlere dair bir tasarım yaptık mı?
Örneğin, işçilerin başına gelen en basit kazalarla ilgili önlemler aldık mı?
ÖRNEK KIRILGAN, GEVREK MALZEMEDEN YAPILAN ÇATI KAPLAMALARINDA ÇALIŞMA Özellikle fabrika çatılarındaki aydınlıklara çok dikkat edilmeli! Çoğu durumda aydınlıklar diğer çatı kaplama malzeme ayırdedilemez, saptanıp boyanması, belirlenmesi çalışma öncesinde önemlidir!
Neden bu örneği verdik! İşte birkaç mahkeme dosyasından alıntılar, hatta aynı fabrikada aynı cinayet iki kez gerçekleşmiş
NEDEN Mİ? 1. 17.05.2004 tarihinde, saat 09.30 sıralarında İnegöl yolu 2. Km Yenişehir/Bursa adresindeki Onkel A.Ş ne ait imalathanede dış cephe sıva tamirat işlerini yapan işçi Hasan Çoban, çatıda yürürken üzerine bastığı eternitin kırılması sonucu 7 metre yükseklikten zemine düşmüş ve yaşamını yitirmiştir. 2. 25.07.2007 tarihinde, 09.00 sıralarında, Onkel Dış. Tic. A.Ş nin çatısına sandviç panellerin takılması içinde işçi olarak çalışan Zeki Arslan, üzerine bastığı eternitin kırılması ile 7 metreden düşerek yaşamını yitirmiştir. 3. 07.06.2009 günü, saat 10:00 sıralarında, İNEGÖL- Organize Sanayi, Ana Cad., No:6 adresinde yeralan Taner Entegre Ağaç San. ve Tic. A.Ş. fabrikasında çatı olukları temizleme işinde çalışmakta olan Orhan VARDAR, aydınlığı kapatan şeffaf eternetin kırılması nedeniyle 7m yükseklikten zemine düşmüş ve bu iş kazas nedeniyle yaşamını yitirmiştir. 4. 25.06.2007 günü, saat 11:00 sıralarında, Gemlik İlçesi- Engürücük Köyü, Koca Çukur Mevkii, Marmara Entegre Kimya San. Tic. A.Ş. işyerinde çatı sac kaplama işinde çalışmakta olan Aşkın ÇAKIR, üzerine bastığı eternitin kırılması sonucu dengesini kaybedip (18 m yükseklikten) zemine düşmüş ve bu iş kazası sonucu yaşamını yitirmiştir. 5. 05.12.2007 tarihinde, 16.30 sıralarında, BMC yetkili servisinde ustabaşı olarak çalışan Mehmet Çömlekçi işyeri önünde bulunan eternit örtülü sundurmanın üzerine, daha önce rüzgarın etkisiyle yerinden oynayan eterniti monte etmek üzere çıkmış, ancak çatı kısmında şeffaf onduline basmak suretiyle yerden 4 m. yükseklikten yere düşerek yaşamını yitirmiştir. 6. 24.07.2008 tarihinde, 10.30 sıralarında, Eminsan Güneş Isı Sistemleri Ltd. Şti. elemanlarından Abdullah Budak şeffaf eternite basarak 2.5. metreden aşağıya düşmüş ve yaralanmıştır. 7. 19.09.2003 tarihinde, saat 15.45 sıralarında A. Lafont ve Mahdumları Tic. Ltd. Şti nin incir ve kayısı işleme atölyesinin çatısında çalışmakta olan Hasan Mürselim, çatı eternitinin kırılması sonucu 12 metre yükseklikten düşerek yaşamını yitirmiştir. 8. 15.11.2000 tarihinde, Samandıra Eyup Sultan Mah. Solmaz Ev GKoll. Şirketi ne ait depoda, çatı eternitlerinin değiştirilmesinde çalışan Yaşar TUNA, bastığı eternitin kırılması sonucu çatıdan düşerek ölmüştür.
İşyerlerinde önlem denen şey, işçiye verilen, baret, emniyet kemeri, ayakkabı vs. değildir! Kişisel koruyucular en son aşamada kullanılır!!!
RİSK KONTROL HİYERARŞİSİ 1. Riskten kaçının, 2. Kaçınılmaz riskleri değerlendirin, eğer iş kalemlerini daha az riskli olanla yer değiştirebiliyorsanız değiştirin, 3. Risklerle kaynağında mücadele edin, 4. Yapılan işi kişiye uygun hale getirin (Çalışma ortamlarını tasarlayarak, kullanılan alet edevatı uygun şekilde seçerek, çalışma tarzını/sistemini uygun seçerek, monoton işlerin sayısını azaltarak, monotonluğu hafifleterek önceden belirlenmiş bir iş hızıyla çalışma sağlayarak tüm bunları yaparken işçi sağlığı üzerindeki etkilerini azaltarak çalışana uygun bir iş yaratılabilir),
8. Özellikle toplu koruma önlemlerine, kişisel koruyuculara oranla daha fazla önem veren bir yaklaşım geliştirerek, toplu koruma önlemlerini alın ve ardından kişisel koruyucular verin. RİSK KONTROL HİYERARŞİSİ 5. Tehlikeli maddeleri, malzemeleri ve çalışma sistemlerini tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanlarla yer değiştirin, 6. Teknik gelişmelere uygun ve uyumlu şekilde çalışma ortamını yaratın. Bir başka ifadeyle tehlikeleri yerinde izole edin. 7. İşçi sağlığı ve iş güvenliği ile çalışma ortamındaki rahatlığı düşünen, teknolojiyi, iş organizasyonunu, çalışma koşullarını, sosyal faktörleri, çalışma ortamı ile ilgili faktörleri hesaba katan uygun bir iş kazalarını önleme politikası geliştirin.
İŞ KAZALARINI ÖNLEMEDE TEMEL FAALİYETLER NELERDİR? 1. Fiziksel tasarım ve kontrol sistemlerindeki değişiklikler 2. Çalışma yöntemlerindeki değişiklikler 3. Yöntemde ve süreçlerde değişiklikler 4. Ana güvenlik elemanlarında değişiklikler
ÖZELLEŞTİRMELER TAŞERONLAŞTIRMA GEÇİM SIKINTISI İŞSİZLİK KORKUSU ÖRGÜTSÜZLÜK OLMADAN TÜRKİYE İŞÇİ SINIFINI ESİR ALABİLİR Mİ? BİZLERİ ÖLÜME MAHKUM EDEBİLİR Mİ?