Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulaması Yönetmeliğinin Getirdiği Yenilikler Doç.Dr.Salih MOLLAHALİLOĞLU* Tamamlayıcı Tıp Uygulama ve Araştırma Merkezi Yıldırım Beyazıt Üniversitesi * S.B. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Bilimsel Kurul Üyesi
Geleneksel tıp, Tamamlayıcı tıp, Alternatif tıp, Doğal tıp, Halk hekimliği, Entegratif tıp, Folklorik tıp, Bütünsel (holistik) tıp, Destekleyici tıp vb.
Geleneksel tıp adı altındaki uygulamalarının bilimsel metodlarla ispatının her zaman mümkün olmadığı ancak kendi içinde belirli bir tutarlılık sergilediği, yüzyıllar süren denemeyanılma ve gözlem sonucu bir bilgi birikimine sahip olduğu, farklı toplumlarda farklı uygulamaların veya birbirinden habersiz olan toplumlarda benzer uygulamaların yapıldığı, usta-çırak ilişkisinin önemsendiği bir tıbbi sistem olduğu anlaşılmaktadır.
Tamamlayıcı tıp ise modern tıp ile geleneksel tıbbın hastanın tanı ve tedavisinde ortak kullanımı olarak tanımlanabilir. Örneğin cerrahi girişim sonrası ortaya çıkabilen post-operatif ağrılarda akupunkturun kullanılması gibi. Bu anlamda bazı gelişmiş ülkelerin tıp fakültesi ve hastanelerinde entegratif tıp bölümleri bulunmaktadır.
Entegratif Tıp; Arizona Centre for Integrative Medicine, - Cleveland Clinic Children s Center for Pediatric Integrative Medicine, - Uni. of Michigan Integrative Medicine, - Osher Center for Integrative Medicine at Harvard Medical School and Brigham and Women s Hospital, - Royal London Hospital for Integrated Medicine, - Duke Integrative Medicine,...
Alternatif tıp ise hastalığın tedavisinde - kanser tedavisinde cerrahi girişim yerine diyet kullanımı vb. gibi- modern tıp yaklaşımı yerine farklı yöntemlerin uygulanmasıdır. Bu kelimelerin çoğu zaman benzer anlamlarda veya birbiri yerine kullandığı görülmektedir. Ülkemizde ise «geleneksel ve tamamlayıcı tıp» uygulamaları olarak belirtilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü 2014 yılı 67. Dünya Sağlık Kongre sinde (WHA), «Traditional Medicine» başlığı altında alınan «karar»; - WHO Traditional Medicine Strategy:2014-2023 na ülkelerin uyumu ve uygulaması, - Geleneksel tıbbın sağlık sistemine-özellikle birinci basamak sağlık hizmetlerine- entegresine yönelik çalışma planının geliştirilmesi ve uygulanması, - Ürünlerin, uygulamaların ve uygulayıcıların düzenlenmesi ile GTT ın güvenli ve etkili kullanımını desteklenmesi. - Bu konudaki ilerlemelerin DSÖ ye rapor edilmesi.
Sağlık Sigortası Kapsamında (Belirli bir % si Ödenen) Olan Tedaviler: Avusturya: Akupunktur, Homeopati, ağrı tedavisi için masaj, elektroterapi Belçika: Osteopati, kayropraktik, akupunktur Danimarka: Kayropraktik, akupunktur, osteopati Finlandiya: Akupunktur Fransa: Akupunktur, homeopati, kayropraktik, fitoterapi Lüksemburg: Homeopati Hollanda: Homeopati İngiltere: Akupunktur, osteopati ve kayropraktik Kaynak: Mehmet Zafer Kalaycı, Bililmsel Kurul Sunumu
Ülkemizde bu alanda ilk düzenleme 1991 yılında çıkartılan Akupunktur Tedavi Yönetmeliği ile oluşturulmuştur. Bu yönetmeliğin amacı ülkemizde akupunktur tedavisinin, diğer tedavi metotlarında olduğu gibi, bilimsel yöntemlerle yapılmasının sağlanması olarak belirtilmiştir. Yönetmelikte, akupunktur ve uygulama yöntemleri tanımlanmış, ayrıca kimlerin hangi tedavileri uygulayabileceği belirtilmiş, verilecek eğitim ve uygulamanın denetimi için bir üst kurul oluşturulmuştur. Kaynak: Akupunktur Tedavi Yönetmeliği, Resmi Gazete Sayı No:20885 (29.05.1991)
Daha sonra, 2002 yılında yayımlanan yeni bir yönetmelik ile; bu alanda uygulama yapan özel sağlık kuruluşlarına ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiş, üst kurul un yerine de bilimsel kurul oluşturulmuştur. Böylece akupunkturun eğitim süresi ve ders müfredatı belirlenmiştir. Sağlık Bakanlığı ndan aldıkları ön eğitim izni çerçevesinde bazı üniversiteler akupunktur konusunda eğitim vermeye başlamıştır. Kaynak: Akupunktur Tedavisi Uygulanan Özel Sağlık Kuruluşları ile Bu Tedavinin Uygulanması Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete Sayı No:24879 (17.09.2002)
Sağlık Bakanlığı'nın, son olarak Ekim 2014 yılında yayımladığı Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği ile bu alan yeni bir boyuta taşınmıştır. Yönetmelikte; amaç, kapsam ve kanuni dayanak net bir şekilde ortaya konmuştur. Bu yönetmelik ile uygulayıcılar, eğitimleri ve uygulayacak sağlık kuruluşlarının özellikleri yanısıra, hangi yöntemlerin hangi hastalıklarda uygulanabileceği konusuna yer verilmiştir. Kaynak:Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği, Resmi Gazete Sayı No:29158 (27.10.2014)
Akupunktur dışındaki diğer geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamaları da ilk defa bu yönetmelikte tanımlanmıştır. Bunlar; Apiterapi, Fitoterapi, Hipnoz, Sülük, Homeopati, Kayropraktik, Kupa Uygulaması, Larva Uygulaması, Mezoterapi, Proloterapi, Osteopati, Ozon uygulaması, Refleksoloji ve Müzikterapi dir.
İkinci bir yenilik de, bu konularda daha önce mevzuatı olmadığı halde uygulama yapan kişilere ve bu kişilerin eğitimlerine belli standartlar ve sınırlamalar getirilmiş olmasıdır. Söz konusu alanda uygulama yapma yetkisi sadece hekimlere ve -kendi alanlarıyla sınırlı olmak üzere- diş hekimlerine ve eczacılara verilmiştir.
Uygulama yerleri, kamu ve özel sağlık kuruluşlarında uygulama üniteleri, eğitim ve araştırma hastaneleri ile üniversitelerin sağlık uygulama ve araştırma merkezleri de uygulama merkezi olarak tanımlanmıştır. Sadece Uygulama Merkezleri nin Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirildiği takdirde, ilgili alanda eğitim verebilecekleri belirtilmiştir.
Atatürk Üni. (2011), Akupunktur ve Tamamlayıcı Tıp Yöntemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi, Dumlupınar Üni. (2013), Tamamlayıcı Tıp Uygulama ve Araştırma Merkezi, Medipol Üni.(2013), Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulama ve Araştırma Merkezi, Üsküdar Üni.(2013), Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulama ve Araştırma Merkezi, Yıldırım Beyazıt Üni.(2013), Tamamlayıcı Tıp Uygulama ve Araştırma Merkezi,
Adnan Menderes Üni. (2014), Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulama ve Araştırma Merkezi, Cumhuriyet Üni. (2014), Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Yöntemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi, Gazi Üni. (2014), Akupunktur ve Tamamlayıcı Tıp Uygulama ve Araştırma Merkezi,
İstanbul Üni.(2011), Geleneksel İlaçlar Araştırma ve Uygulama Merkezi, İnönü Üni.(2014), Geleneksel Halk İlaçları Uygulama ve Araştırma Merkezi, Gümüşhane Üni.(2014), Tıbbi Bitkiler, Geleneksel İlaçlar Uygulama ve Araştırma Merkezi
Bu uygulama üniteleri ve merkezlere farklı uygulama listeleri oluşturulmuştur. Böylelikle tıp dışı kişilerin bu uygulamaları yapabilmelerinin engellendiği ve tıp alanında olanların da almış oldukları eğitimlerin süre ve içerik olarak standardize edilmesinin hedeflendiği görülmektedir. Ayrıca uygulama merkezleri bu süreçte, hem eğitim ve uygulama, hem de bilimsel araştırmalar yapacak şekilde teşvik edilmekte, bu mevzuat çerçevesinde oluşturulmuş olan Bilimsel Komisyon un da daha etkin bir şekilde çalışmasının planladığı anlaşılmaktadır.
Bilimsel Komisyon; multidisipliner uzmanlık dallarına sahip, bu alanda deneyimi olan toplam onbir üyeden oluşmaktadır. Komisyonun görevi; uygulama alanlarının belirlenmesi, endikasyonlar ve oluşabilecek yan etkiler konusunda görüş verilmesi, uygulama ünitesi ve merkezlerinin asgari standartlarının belirlenmesi ve açılması için yapılmış başvuruların uygunluğu hususunda görüş verilmesi, bu konularda bilimsel çalışma yapması veya yaptırmasıdır.
Bu gelişmeler yanısıra Sağlık Bakanlığı Kasım 2014 tarihinde Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun u yayınlamıştır. Enstitüler MADDE 11 (1) TÜSEB bünyesinde aşağıdaki enstitüler kurulmuştur: a) Türkiye Kanser Enstitüsü b) Türkiye Biyoteknoloji Enstitüsü c) Türkiye Anne, Çocuk ve Ergen Sağlığı Enstitüsü ç) Türkiye Halk Sağlığı ve Kronik Hastalıklar Enstitüsü d) Türkiye Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Enstitüsü e) Türkiye Sağlık Hizmetleri Kalite ve Akreditasyon Enstitüsü
Enstitülerin temel görevi; kendi alanlarında AR-GE yapmak veya yaptırmak, mali ya da bilimsel destek sağlamak, teşvik etmek, program ve projeler geliştirmek, ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliğini sağlamaktır.
Sağlık Alanı Sertifikalı Eğitim Standartları Akupunktur Sertifikalı Eğitim Programı (12/03/2015) - Eğitim Programının Yürütülme Usul ve Esasları, - Teorik & uygulamalı eğitim, - Katılımcının eğitim süresince en az 7 vaka tedavisini üstlenmesi, - Uygulama; izleme, gözlem altında yapma, ve bağımsız düzeyde yapma - Günde 8 ders saati, bir ders saati 40 dakika, - Eğitime en fazla 30 + 1 kişi, - Devam zorunluluğu (devamsızlık en fazla % 10),
- Eğitim müfredatı - Öğrenim hedefleri, - 400 saat vücut akupunkturu + 100 saat kulak akupunkturu, - Eğitimin değerlendirilmesi - Sınavdan en az 70/100 alması, - Başarısız olanlara en fazla 2 hak daha, - Eğiticilerin Nitelikleri - Sertifika + en az 3 yıl aktif çalışmış, veya - Sertifika + en az 2 ulusal/uluslararası bilimsel yayın şartı
- Sertifikanın geçerlilik süresi; - 7 yıl, - Sertifikanın yenilenme ölçütleri; - En az 4 defa akupunktur ile ilgili ulusal/uluslararası eğitim veya bilimsel toplantılara katılma, veya - 2 adet ulusal/uluslararası bilimsel makale yayını, veya - Bu alanda aktif olarak çalıştığını en az 2 yıl çalıştığını ispatlayanların süreleri «5 yıl daha» uzatılır. - Bu şartları sağlayamayanlar ise yenileme sınavına girmesi gerekmektedir. - Sınavdan en az 70 puan almaları gerekir. Alanların sertifikası 5 yıl daha uzatılır. - Denklik şartları, nasıl başvuru yapılacağı hakkında konular.
Teşekkürler! E-mail: drsmho@yahoo.com