Kale (GB Denizli) bšlgesindeki Tersiyer yaßlý kaya larýn kil sedimantolojisi



Benzer belgeler
YAYIN İLKELERİ VE YAZIM KURALLARI

ISSN : tulayaltay01@hotmail.com Konya-Turkey

SARICAKAYA BENTONİTİK VE KAOLİNİTİK KİLLERİN MİNERALOJİK VE KİMYASAL BİLEŞİMİNİN PİŞME DAVRANIŞLARI ÜZERİNE ETKİSİ

Alt Miyosen Yaşlı Kapıkaya Formasyonu nun (Siirt-Kapıkaya) Mineralojik Özellikleri

BURDUR GÖLÜ ÇEVRESİNDEKİ ÜST KRETASE - TERSİYER YAŞLI SEDİMANTER İSTİFİN TÜM KAYAÇ VE KİL MİNERALOJİSİ

ICP-ESAnalizi. Petrografi

Cevher Zenginleştirme, Ar-Ge ve Analiz Hizmetleri Mineral Processing, R&D And Analysis Services XRF - XRD

Türkiye Jeoloji Bülteni Cilt.41, No.2,31-39, Ağustos 1998 Geological Bulletin of Turkey, Vol Al, No.2, 31-39, August 1998.

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ / Faculty of Engineering JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ / Department of Geological Engineering I. YIL

SİVRİHİSAR-ESKİŞEHİR YÖRESİNDE BULUNAN FARKLI ŞEKİLLERDEKİ JİPS OLUŞUMLARININ ÖZELLİKLERİ VE OLUŞUM KOŞULLARI

Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi

ORTA (ÇANKIRI) YÖRESİ KlL YATAKLARININ JEOLOJlSl VE OLUŞUMU

BELEVİ (ÇAL) KİL YATAKLARI

Temel Kayaçları ESKİŞEHİR-ALPU KÖMÜR HAVZASININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ GİRİŞ ÇALIŞMA ALANININ JEOLOJİSİ VE STRATİGRAFİSİ

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRETİM PLANI (NORMAL ÖĞRETİM)

KİLTAŞLARI (Claystone)

ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU

17. Paleontoloji - Stratigrafi Çalıştayı 17 th Palaeontology - Stratigraphy Workshop

Uzaktan Algõlama Ve Yerbilimlerinde Uygulamalarõ

CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DERGİSİ SERİ A - YERBİLİMLERİ

Afyon mer-gecek jeotermal sisteminde reenjeksiyon uygulamalarýnýn rezervuar sýcaklýûý Ÿzerine etkilerinin modellenmesi

DÜZENLEME KURULU. Prof. Dr. Mehmet Özkul (Pamukkale Üniversitesi)

Dicle BAL AKKOCA, Leyla KALENDER ve Ahmet SAĞIROĞLU Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Elazığ

YUMURTALIK LİMAN YAPIMINDA DOLGU MALZEMESİ OLARAK KULLANILAN DOLOMİTİK KİREÇTAŞLARININ FİZİKO-MEKANİK ÖZELLİKLERİ *

JEO 358 Toprak Mekaniği Ders Notları. Bu derste...

EĞNER-AKÖREN (ADANA) CİVARI JEOLOJİSİ

Kil minerallerinin dağılımı ve kanser üzerindeki etkileri

Doç. Dr. Cengiz ÇETİN, BEK166 Taş Malzeme Bilgisi ve Bozulmalar Ders Notu DERS 4 1. KAYAÇ TÜR VE TEMEL ÖZELLİKLERİ

ÜZÜMDERE FORMASYONU (AKSEKİ KUZEYBATISI, ANTALYA) KUMTAŞLARININ MlKRODOKUSAL ÖZELLİKLERİ

TEOS YEŞİL MERMERLERİNİN JEOLOJİK KONUMU VE ÖZELLİKLERİ

ÇAMURTAŞLARI (Mudstone)

AFYONKARAHİSAR DİNAR DOMBAYOVA LİNYİT SAHASI

ÇANKIRI-ÇORUM HAVZASINDA MEVSÝMLÝK GÖL ALANINDA GÜNCEL BLÖDÝT OLUÞUMU

TECER FORMASYONUNDA (SİVAS) KRETASE-TERSİYER GEÇİŞİNE PALEONTOLOJÎK, MİNERALOJİK VE JEOKİMYASAL YAKLAŞIMLAR

HAZIRLAYANLAR. Doç. Dr. M. Serkan AKKİRAZ ve Arş. Gör. S. Duygu ÜÇBAŞ

Sırçalık Mevkii (Acıpayam, Denizli) Dolaylarındaki Kırıntılı Tortulların Ağır Mineral İçeriğinin Araştırılması

AKSARAY YÖRESĠNĠN JEOLOJĠK ĠNCELEMESĠ

KÖMÜRÜN MINERAL MADDE İÇERİĞİNİN BELİRLENMESİ QUANTIFICATION OF COAL MINERAL MATTER

JEO 302 JEOLOJİK HARİTA ALMA ÇALIŞMASI

AEX METAL MADENCİLİK A.Ş.

A. G. Çelik Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü, BOREN, Ankara. A. M. Kılıç Çukurova Üniversitesi, Maden Mühendisliği Bölümü, Adana

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. : Aksaray Üniversitesi Müh. Fak. Jeoloji Müh. Böl. AKSARAY

KÖSBUCAĞI (MERSİN-ERDEMLİ) GÖLETİ SU KAÇAKLARININ İNCELENMESİ * The Investıgatıon Of Seepage In Kösbucağı (Mersin-Erdemli) Dam

PAMUCAKYAYLA (ANTALYA) CİVARI ORGANİK KAYAÇLARINDAKİ ANA VE İZ ELEMENTLERİN JEOKİMYASAL DAVRANIŞLARI

TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR

KIZILDAĞ (AKSEKİ-ANTALYA) KROMİTLERİNİN JEOLOJİK VE JEOKİMYASAL ÖZELLİKLERİ

V. Deniz Süleyman Demirel Üniversitesi, Müh.-Mim. Fak, Maden Müh. Böl., İsparta

NANO KURġUN ÜRETĠMĠ VE KARAKTERĠZASYONU

MERAM-ÇAYIRBAĞI (KONYA) VE SARIKAVAK (MERSİN) MANYEZİT YATAKLARININ JEOKİMYASAL İNCELEMESİ *

HAYMANA-POLATLI HAVZASINDAKİ ÇALDAĞ KİREÇTAŞININ YAŞ KONAĞI AGE OF THE ÇALDAĞ LİMESTONE OF THE HAYMANA - POLATLI BASIN

TPAO ARAŞTIRMA MERKEZİ

2. MİKRO İNCELEME ( PETROGRAFİK-POLARİZAN MİKROSKOP İNCELEMESİ)

Menderes Masifi ve Gediz Grabeni Civarında Paleotektonik ve Neotektonik Yapıların Landsat TM Görüntülenmesi İncelenmesi

MUT DOLAYINDA PLİYOSEN-KUVATERNER YAŞLI TRAVERTENLERDE GELiŞEN OOLİT VE PlZOLlT OLUŞUMLARI, (İÇEL, ORTA TOROSLAR)

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ/JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ (DR)

KIRKLARELİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl

BULDAN YÖRESİ METAMORFİK KAYAÇLARININ JEOLOJİK, PETROGRAFİK VE TEKTONİK AÇIDAN İNCELENMESİ

ÖZGEÇMĠġ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Ege. Jeoloji Mühendisliği/ Jeokimya ve Maden Yatakları. Akdeniz

Jeokimya Analizleri. Geochemical Analysis

Menderes Masifi Nap Paketi mi, Yoksa Stratigrafik Bir İstif mi? Menderes Massif A Nappe Pile or Stratigraphic Sequence?

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ

andesite to rhyolite through undesite, dacite, trachy andesite and rhyolite

Electron Microscopic Interpretation of the Borate-Bearing Claystone in the Bigadiç Tertiary Basin

YENİDOĞAN (SİVRİHİSAR) SEPİOLİT YATAĞININ JEOLOJİSİ, MİNERALOJİSİ VE OLUŞUMU

AFYON KUZEYİNİN JEOLOJİSİ VE MERMER POTANSİYELİNİN ARAŞTIRILMASI

BULDAN PEGMATOİDLERİNİN MİNERALOJİK VE JEOKİMYASAL İNCELENMESİ


Jeolojik Rapor İçereği

SEDİMANTOLOJİ GİRİŞ: Sedimantoloji; Tortul süreçler Tortul Dönem

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ DERGİSİ. Journal of the Engineering and Architecture Faculty of Selcuk University ISSN

JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI BAHAR YARIYILI YÜKSEK LİSANS DERSLERİ

KONYAALTI (ANTALYA) LİMAN MAHALLESİ ZEMİNLERİNİN JEOMEKANİK VE MİNERALOJİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ. A. Ulvi UZER 1, M.

Çanksrg (Ankara) Orta Miyoseninde "Ânchsîhersurrs auresianenşe cuvier'in bulunması hakkında

ISPARTA KİLLERİNDEN TUĞLA ÜRETİMİ

TARİHİ EDİRNE GAR BİNASINDA KULLANILAN KUMTAŞLARINDA GÖRÜLEN BOZULMA NEDENLERİ

Saffet YAĞIZ* Geliş Tarihi/Received : , Kabul Tarihi/Accepted :

Rapor Yazým Kýlavuzu. JEM 306 Jeolojik Harita Alýmý. Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliði Bölümü

LEVENT KUZEYBATISINDA (AKÇADAĞ-MALATYA) ULUPINAR FORMASYONUNUN (MAESTRÎHTÎYEN) ORGANİK FASÎYES İNCELEMELERİ

Karasu Nehri Vadisinin Morfotektonik Gelişiminde Tiltlenme Etkisi

BAZALTLARIN KIRMATAŞ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ "TRAKYA - TEKİRDAĞ BÖLGESİ BAZALTLARI ÖRNEĞİ"

İZMİT - TAVŞANTEPE DOĞUSUNDA MEYDANA GELEN KAYA KAYMASININ MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

A. Yıldız Afyon Kocatepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Afyonkarahisar

MADEN SAHALARI TANITIM BÜLTENİ

EOSEN YAŞLI SORGUN (YOZGAT) KÖMÜR HAVZASININ KİL MİNERALOJİSİ VE TÜMKAYAÇ JEOKİMYASI ARASINDAKİ İLİŞKİLER

OSMANiYE (ADANA) YÖRESi ÜST KRETASE (MESTRIHTIYEN) BENTİK FORAMİNİFER FAUNASI

NEVŞEHİR İLİ KRİSTAL LİKİT TÜFLERİNİN KİMYASAL ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ KORELASYONLAR

ALAKIRÇAY MELANJI İÇİNDE YÜZEYLEYEN VOLKANİK KAYAÇLARIN PETROGRAFİK VE JEOKİMYASAL ÖZELLİKLERİ (GB TÜRKİYE)

MUCUR (KIRŞEHİR) YÖRESİ KİREÇTAŞI MERMERLERİ VE TRAVERTENLERİNİN FİZİKO-MEKANİK ÖZELLİKLERİ

KAYAÇ MİKROANALİZ VE KARAKTERİZASYON HİZMETLERİ KATALOĞU

MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DOĞU AKDENİZ BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ GAZİANTEP İLİ JEOLOJİK ÖZELLİKLERİ

EOSEN YAŞLI GEDİK KİREÇTAŞI'NIN (MALATYA GÜNEYİ) MERMER OLARAK KULLANILABİLİRLİĞİ

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

AYAZİNİ (AFYON) TÜFLERİNİN YAPI TAŞI OLARAK KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

LANDSAT 8 UYDU VERİLERİNİN JEOTERMAL SAHA ARAŞTIRMALARINDA KULLANILMASI: GAZLIGÖL (AFYONKARAHİSAR) ÇALIŞMASI

P R O G R A M. 11. PALEONTOLOJİ - STRATİGRAFİ ÇALIŞTAY PROGRAMI Ekim 2010, ADIYAMAN. 29 Ekim, Cuma

Calacatta Oro


Salih Dinç Accepted: July 2010 A. Müjdat Özkan

Investigation of well samples taken from Erzurum-Pasinler, Erzincan-Çayırlı, by X-ray diffraction technique

Transkript:

Yerbilimleri, 27 (2003), 47-58 Hacettepe niversitesi Yerbilimleri Uygulama ve AraßtÝrma Merkezi BŸlteni Bulletin of Earth Sciences Application and Research Centre of Hacettepe University Kale (GB Denizli) bšlgesindeki Tersiyer yaßlý kaya larýn kil sedimantolojisi Clay sedimentology of thetertiary aged rocks around Kale (SW Denizli) area Sezin HASDÜÚEN, Emel BAYHAN Hacettepe niversitesi, MŸhendilik FakŸltesi, Jeoloji MŸhendisliÛi BšlŸmŸ, 06532 Beytepe, ANKARA Z Ünceleme alaný, Denizli ili gÿneydoûusunda yer alan Kale il esi ve evresinde yer almaktadýr. Bu alanda, Paleozoyik ve Mesozoyik yaßlý temel kaya lar (kuvarsit, mermer, ßist, kire taßý, radyolarit, ofiyolit), ile bu temel Ÿzerinde uyumsuz olarak bulunan Oligosen-Kuvaterner yaßlý karasal kýrýntýlýlar, sýû denizel karbonatlar ile gšlsel silttaßlarý ve kiltaßlarýndan olußan bir istif mevcuttur. Tersiyer yaßlý sedimanter birimlerden šl ŸlŸ stratigrafik kesitler boyunca alýnan šrnekler X-ÝßÝnlarÝ analiz yšntemiyle incelenmißtir. Bu birimlerde tÿm kaya ve kil fraksiyonundaki minerallerin belirlenmesi ve kškenlerinin araßtýrýlmasý alýßmanýn amacýný olußturmaktadýr. YapÝlan tÿm kaya analiz sonu larýna gšre alýßma alanýnda kil, kalsit, mika, kuvars, dolomit ve feldispat en sýk rastlanan minerallerdir. Kil fraksiyonunda ise simektit hakim mineral olarak bulunmakta olup illit, klorit, kaolinit, serpantin, talk gibi diûer mineraller de simektite eßlik etmektedir. Kil fraksiyonu kimyasal analiz sonu larýnýn MgO, Fe 2 ve ayrýca Al 2 bakýmýndan zengin olmasý, škelme ortamýnýn iki farklý kaynaktan malzeme aldýûýný gšstermektedir. Mg bakýmýndan zengin fraksiyonlar gÿneydeki ofiyolitlerden kaynaklanýrken, Al 2 bakýmýndan zengin fraksiyonlar ise Menderes MasifiÕnden škelme ortamýna malzeme geldiûini gšstermektedir. Anahtar kelimeler: Denizli-Kale bšlgesi, kaynak bšlge, kil, Tersiyer sedimanter istifi. ABSTRACT The study area is located at Kale town and its neighbouring regions at the southwest of Denizli city. The rock stratigraphic units of the region is composed of the Paleozoic and Mesozoic basement rock units (quarzite, marble, sichst, limestone, radiolarite, ophiolite) and Oligocene-Quaternary cover rock units consisting of continental clastics, shallow marine carbonates, lacustrine siltstones, claystone. The cover rock units unconformably overlie the basement rock units. The samples, taken from the measured stratigraphic sections of the Tertiary aged sedimentary rock units, were analysed by using X-ray analysis method. The aim of this study includes the determination of whole rock analysis and clay fraction minerals, and finding of the sources of these minerals. Based on the whole rock analysis results, clay, calcite, mica, quartz, dolomite, and feldispar are the common minerals in the study area. In clay fraction analysis, smectite is found as a dominant mineral and it is accompanied by the other clay minerals as illite, chlorite, kaolinite, serpantine, and talc. Chemical analysis results obtained from clay fraction indicate that MgO-Fe 2 and Al 2 are very rich in the samples. This data revealed two different source areas for the depositional environment. Based on the data it can be concluded that while Mg rich fractions were originated from ophiolites at the southern parts, the Al 2 rich fractions were originated from the Menderes Massif. Key words: Denizli-Kale region, province, clay, Tertiary sedimentary sequence. GÜRÜÞ alýßma alaný Denizli ili gÿneybatýsýnda yer alan Kale il esi ve evresini i eren (Þekil 1), yaklaßýk 600 km 2 Õlik bir alaný kaplamaktadýr. Bšlgede Paleozoyik Ð Mesozoyik yaßlý temeli kuvarsit, mermer, ßist, kire taßý, radyolarit ve ofiyolit kaya lar olußturmaktadýr. BunlarÝn Ÿzerlerinde uyumsuz- S. HasdiÛen E-mail: hasdigen@hacettepe.edu.tr

48 Yerbilimleri Þekil 1. Ünceleme alanýnýn yer bulduru ve bšlgesel jeoloji haritasý (Hakyemez, 1989Õdan basitleßtirilmißtir) Figure 1.Location map and geological map of the study area (simplified from Hakyemez, 1989) lukla Tersiyer yaßlý kaya lar yÿzeylenmektedir. Bšlgede temel ve gen birimler Ÿzerinde eßitli alýßmalar yapýlmýßtýr, Bunlardan genel jeoloji konusunda olanlar; AltÝnlÝ (1954), Becker ve Platen (1970), Þimßek (1982), Gšktaß vd. (1989); stratigrafi ve sedimantoloji konusunda Taner (1975), Bilgin ve KšseoÛlu (1985), Gšken ve GŸndoÛdu (1984), Hakyemez ve r en

HasdiÛen ve Bayhan 49 (1982), Hakyemez (1987, 1989), Þahbaz ve GšrmŸß (1993), Sšzbilir (1994, 1995, 1997, 1999), Sšzbilir vd. (2000), Al i ek vd. (2000); AkgŸn ve Sšzbilir (2001), paleontoloji konusunda Gšk en (1982), Kaya (1993), Taner (2001) gibi araßtýrýcýlar tarafýndan yapýlmýßtýr. Ancak bu alana ait yerel olarak kil fraksiyonu mineralojisine yšnelik ayrýntýlý bir alýßma bulunmamaktadýr. Bu nedenle, Tersiyer yaßlý sedimanter kaya larýn; tÿm kaya ve kil fraksiyonu mineral topluluklarýnýn belirlenmesi ve kil minerallerinin olußumu ve kaynak bšlgenin araßtýrýlmasý amacýyla bu alýßma ger ekleßtirilmißtir. STRATÜGRAFÜ Ünceleme alanýnda Paleozoyik ve Mesozoyik yaßlý temel kaya lar ile Oligosen ve Kuvaterner yaß aralýûýnda škelen sedimanter kaya lar yer almakta olup, bu alýßmada Hakyemez (1989) tarafýndan tanýmlanan istif kullanýlmýßtýr. Oligosen-Alt Miyosen yaßlý, karasal ve kýsmen lagÿner-denizel kýrýntýlý ve karbonat kayalarýndan olußan Ak ay Grubu ile Orta Miyosen-Pliyosen yaß aralýûýndaki gšlsel-karasal škellerden olußan MuÛla grubu Tersiyer yaßlý istifi olußturmaktadýr (Þekil 2). Temel kaya lar Ÿzerine alttan Ÿste doûru sýrasýyla Ak ay grubu (Karadere formasyonu, Mortuma formasyonu, Yenidere formasyonu, Kale formasyonu yanal ge ißli KŸnar formasyonu), MuÛla grubu (Sekkšy formasyonu, YataÛan formasyonu ve Milet formasyonu) ve tÿmÿnÿn Ÿzerinde ise Kuvaterner yaßlý škeller bulunmaktadýr. Temel kaya lar Ÿzerine uyumsuz olarak gelen Ak ay grubunun en altýnda yaßý Hakyemez (1989)Õe gšre Oligosen olarak verilen Karadere formasyonu bulunmaktadýr. Karadere formasyonu (konglomera, amurtaßý, kumtaßý, silttaßý) alÿvyon yelpazesi škelleridir. st Oligosen yaßlý Mortuma formasyonu da yine akarsu škelleri olup (konglomera, kumtaßý, silttaßý, kiltaßý ve linyit ardalanmasý) Karadere formasyonunun Ÿzerinde bulunmaktadýr. Alt Miyosen yaßlý Yenidere formasyonu ise (konglomera, amurtaßý, silttaßý, kiltaßý ve linyit ardalanmasý) Mortuma formasyonunun Ÿzerine gelmektedir. Kale formasyonu da Alt Miyosen yaßlý (resifal kire taßý, konglomera, kumtaßý, amurtaßý ardalanmasý) ve ayný yaßta yatay ge ißli KŸnar formasyonu (konglomera, kumtaßý silttaßý) ile birlikte en Ÿstte yer almaktadýr. Bu grubun Ÿzerine uyumsuzlukla MuÛla grubu gelmektedir. Bu grup i inde Sekkšy formasyonu (killi kire taßlarý, yer yer linyit ara katmanlý silttaßý ve kiltaßlarý), YataÛan formasyonu ( akýltaßlarý; amurtaßlarý, kumtaßlarý ve yer yer renkli tÿf ve tÿfitler) ve Milet formasyonu (mikritik ve killi kire taßý) vardýr. TŸm birimlerin Ÿzerinde ise uyumsuz olarak Kuvaterner yaßlý škeller vardýr. MALZEME VE Y NTEM Bšlgede, Tersiyer yaßlý birimlerden dšrt adet stratigrafi kesiti šl ŸlmŸß (bkz. Þekil 1) ve bu kesitler boyunca amaca yšnelik 66 adet šrnek alýnmýßtýr. Bu šrneklerin 38 tanesinde tÿm kaya, 29 tanesinde kil fraksiyonunu olußturan mineraller saptanmýßtýr. TŸm kaya ve kil difraktogramlarýnýn deûerlendirilmesinde ASTM (1972) kartoteksi esas alýnmýßtýr. Kil fraksiyonunda kil minerallerinin saptanmasýnda (001) yansýmalarýndan elde edilen d deûerleri Grim (1968), Brown (1961), Brindley (1980), Velde (1985) ve Wilson (1987)Õa gšre belirlenmißtir. TŸm kaya ta mineral yÿzdelerinin hesaplanmasýnda ise, GŸndoÛdu (1982) tarafýndan šnerilen yšntem uygulanmýßtýr. TŸm kaya ve kil fraksiyonu mineralojisi X-ÝßÝnlarÝ difraktogramlarýnýn ekimi Hacettepe niversitesi, Jeoloji MŸhendisliÛi BšlŸmŸÕnde bulunan Philips PW-1140 model X-ÝßÝnlarÝ difraktometresi ile ger ekleßtirilmißtir. Kil fraksiyonu kimyasal bileßiminin saptanmasý amacýyla 8 adet kil šrneûinde ana element kimyasal analizi yapýlmýßtýr. Kimyasal analizler de Hacettepe niversitesi jeokimya laboratuvarlarýnda Philips PW-1480 model X-ÝßÝnlarÝ flouresans spektrometresi ile ger ekleßtirilmißtir. Kil minerallerinin mikromorfolojik šzelliklerinin tanýmlanmasý ve yarý nicel bileßimlerinin belirlenmesi amacýyla SEM ve EDS analizi de yapýlmýßtýr. SEM ve EDS alýßmalarý i in TPAO Genel MŸdŸrlŸ- ÛŸÕnde bulunan JEOL JSM 84-A-EDX model taramalý elektron mikroskobundan yararlanýlmýßtýr. T M KAYA VE KÜL FRAKSÜYONU MÜNERALOJÜSÜ Kale-Denizli bšlgesinden šl ŸlŸ kesitler boyunca alýnan šrneklerin tÿm kaya ve kil fraksiyonu analiz sonu larý Þekil 3-6Õda verilmißtir. TŸm kaya analiz sonu larýnda kil, kalsit, mika, kuvars, feldispat en fazla bulunan minerallerdir. TŸm kaya parajenezi i inde kil, %9-76 arasýndaki bolluk oraný ile en bol bulunan mineraldir. Kalsit, ok sayýdaki šrnekte bulunmakla birlikte, yÿzde-

50 Yerbilimleri Þekil 2. Denizli-Kale bšlgesinin genelleßtirilmiß stratigrafik istifi (Hakyemez 1989Õdan basitleßtirilmißtir). Figure 2.Generalized stratigraphic column of the Denizli-Kale region (simplified from Hakyemez, 1989). si dÿßÿk olup en az %2 bolluûunda, 2 šrnekte ise %100 bolluûuna erißmektedir. Mika %2-49, kuvars %1-24 arasýnda deûißmekte olup, šrneklerin oûunda bulunmaktadýr. Yine tÿm kaya i inde saptanan dolomit %2-28, feldispat %1-8 arasýndaki bolluklardadýr. Sadece iki tane karbonatlý šrnekte ok az olarak aragonit minerali de belirlenmißtir. rneklerin kil fraksiyonunda Oligosen- st Miyosen yaß aralýûýndaki sedimanter istifte belirgin bir farklýlýk gšzlenmemiß olup, st Miyosen-Pliyosen yaßlý kire taßlarýnda kil minerali saptanamamýßtýr. Simektit kil fraksiyonu i inde hakim olan mineraldir. Simektitin dýßýnda illit, klorit, kaolinit, serpantin mevcut olan diûer minerallerdir. ok az sayýdaki šrnekte 14V-14K, 14K-14S ve

HasdiÛen ve Bayhan 51 Þekil 3. Denizli (Kale) yšresinden alýnan 1 no.lu šl ŸlŸ stratigrafik istifin tÿm kaya ve kil fraksiyonu minerallerine ait yÿzde bolluklarý (Bayhan 2001Õden deûißtirilerek alýnmýßtýr). Figure 3.% Abundance of whole rock and clay fraction minerals of the measured stratigraphic section number 1 of Denizli (Kale) region (modified from Bayhan, 2001).

52 Yerbilimleri talk belirlenmißtir. Simektitler %16-75 arasýndaki bolluklardadýr. alýßma alaný i inde sadece bir šrnekte simektit minerali bulunmamýßtýr. Üllit ve klorit daima simektit ile birlikte, illit %4-46, klorit ise %3-23 arasýndaki bolluklardadýr. DiÛer minerallerden kaolinit %1-28 arasýndaki bolluklarda olup, silisiklastik kaya larýn hakim olduûu Mortuma formasyonundaki yÿzdesi diûer birimlere gšre daha fazladýr. Talk minerali de ok az yÿzdelerde ve ok az sayýdaki šrnekte saptanan kil mineralidir. Serpantin minerali, yine ok az sayýdaki šrnekte mevcut, ancak silisiklastik kaya lar i inde %16 gibi bir bolluûa erißmektedir. Kaolinitin arttýûý birimlerde serpantin yÿzdesi dÿßmektedir. KÜMYASAL ANALÜZ SONU LARI VE K KEN Kil fraksiyonunun kimyasal bileßimini belirlemek amacýyla 8 šrnek Ÿzerinde ana element kimyasal analizi yapýlmýßtýr ( izelge 1). Analiz sonu - larýna gšre, serpantin mineralinin fazla olduûu šrneklerde (Kil-7, Kil-10, Kil-11, Kil-22, Kil-29, Kil-36) MgOÕin šnemli olduûu gšrÿlmektedir. MgOÕin yanýsýra Fe 2 deûeride Al 2 Ôe gšre daha yÿksektir. Serpantin mineralinin hi olmadýûý Kil-1 ve Kil-30 no.lu šrneklerde kil fraksiyonu i inde Al 2 yÿzdesi fazla olup, Al 2 Ôden sonra Fe 2 šnemlidir. alýßma alaný i indeki šrneklerin kil fraksiyonunda monomineralik simektit bulunmadýûý i in yapýsal formÿl hesaplanamamýßtýr. Ancak SEM gšrÿntÿsÿ Þekil 7a ve bõde verilen Kil-24 no.lu šrneûin EDS analiz sonucu (Þekil 8) bu simektitin MgÕca zengin olduûunu gšstermektedir. Bu veriler deûerlendirildiûinde, aßaûýdaki sonu lara varýlmaktadýr. Kale-Denizli bšlgesindeki Tersiyer yaßlý sedimanter istifin kil fraksiyonunun aûýrlýklý olarak MgO ve Fe 2 bakýmýndan zengin olmasý, serpantin, talk ve trioktaedrik simektitin (EDS analizi yapýlan šrnekte) bulunmasý škelme ortamýnýn aûýrlýklý olarak gÿneydeki Toros ofiyolitlerinden malzeme aldýûýný gšstermektedir. MgÕca zengin simektitlerin yaný sýra, talk ve serpantin mineralleri de yine ultramafik kaya lardan kaynaklanmaktadýr. Benzer durum, Gšk en ve GŸndoÛdu (1984)ÕŸn Denizli- MuÛla arasýnda yapýlan alýßmada da belirtilmektedir. Becker ve Platen (1970) de ayný kaynak bšlgeyi belirtmißtir. alýßýlan alan i inde šzellikle Oligosen yaßlý birimlerde illit ve kaolinit miktarlarýndaki, az da olsa, bir artýßýn gšzlenmesi ve kimyasal analiz sonu larýnda kil fraksiyonunun izelge 1. Denizli-Kale bšlgesindeki simektitlerin ana element kimyasal analiz sonu larý. Table 1. Principle element chemical analysis results of smectites of Denizli-Kale region. rnek No KÜL-1 KÜL-7 KÜL-10 KÜL-11 KÜL-22 KÜL-29 KÜL-30 KÜL-36 YŸzde oksit (%) SiO 2 48.02 47.04 47.64 47.02 47.10 46.68 48.61 45.52 Al 2 17.92 11.32 7.84 7.38 9.87 7.39 15.19 8.39 Fe 2 8.80 10.90 8.83 8.48 8.88 8.73 13.61 10.00 MgO 7.75 16.41 22.97 23.42 20.51 22.22 7.41 17.45 CaO 1.69 1.42 1.36 1.45 1.48 2.51 1.61 3.88 K 2 O 1.81 1.71 1.04 0.93 1.34 0.84 1.91 0.95 Na 2 O <0.01 0.12 0.05 <0.01 0.05 <0.01 0.13 <0.01 TiO 2 0.55 0.56 0.35 0.33 0.38 0.29 0.54 0.26 MnO 0.05 0.05 0.05 0.05 0.04 0.05 0.06 0.09 P 2 O 5 0.05 0.03 0.02 0.02 0.01 0.04 0.04 0.03 LOI 11.57 8.70 9.34 9.59 8.46 10.12 9.28 12.36 Toplam 98.21 98.26 99.49 98.67 98.12 98.87 98.39 98.93 Mineralojik 72S+4I+1K+23C 56S+10I+8K+12C+11Se+3T 66S+9I+15C+10Se 63S+9I+1K+11C+16Se 75S+12I+4K+3C+6Se 70S+7I+7K+5C+11Se 71S+16I+8K+5C 70S+9I+3K+3C+15Se bileßim (%) LOI: Ateßte kayýp, S: Simektit, I: Üllit, K: Kaolinit, C: Klorit, Se: Serpantin, T: Talk

HasdiÛen ve Bayhan 53 Þekil 4 Denizli-Kale (GŸney) yšresinden alýnan 2 noõlu šl ŸlŸ stratigrafik istifin tÿm kaya ve kil fraksiyonu minerallerine ait % bolluklarý (Bayhan 2001Õden deûißtirilerek alýnmýßtýr). Figure 4.% Abundance of whole rock and clay fraction minerals of the measured stratigraphic section number 2 of Denizli-Kale (GŸney) region (modified from Bayhan, 2001).

54 Yerbilimleri Þekil 5. Denizli-Kale (NarlÝ) yšresinden alýnan 3 noõlu šl ŸlŸ stratigrafik istifin tÿm kaya ve kil fraksiyonu minerallerine ait % bolluklarý (Bayhan 2001Õden deûißtirilerek alýnmýßtýr). Figure 5. % Abundance of whole rock and clay fraction minerals of the measured stratigraphic section number 3 of Denizli-Kale (NarlÝ) region (modified from Bayhan, 2001).

HasdiÛen ve Bayhan 55 Þekil 6. Denizli-Kale (MuslugŸme) yšresinden alýnan 4 noõlu šl ŸlŸ stratigrafik istifin tÿm kaya ve kil fraksiyonu minerallerine ait % bolluklarý (Bayhan 2001Õden deûißtirilerek alýnmýßtýr). Figure 6.% Abundance of whole rock and clay fraction minerals of the measured stratigraphic section number 4 of Denizli-Kale (MuslugŸme) region (modified from Bayhan, 2001).

56 Yerbilimleri a Þekil 8. Simektit EDS analiz diyagramý ve yÿzde de- Ûerleri. Figure 8.EDS analysis diagram of smectite and percentage values. b Þekil 7. (a) Simektitlerin SEM analiz gšrÿntÿsÿ (7719 no.lu fotoûraf), (b) Boßluklarda ve feldispatlar Ÿzerinde gšzlenen simektitler (7720 no.lu fotoûraf). Figure 7.(a) SEM image of smectites (photograph no. 7719), (b) Smectites found on the feldspars and in the pores (photograph no.7720). AlÝnan šrneklerde De Segonzac (1970)Õa gšre illitin kristalinite šl ŸmŸ yapýlmýß ve ilgili diyagramda (Þekil 9) oûunun epizon ve az olarak da ankizonda bulunduûu saptanmýßtýr. Bu nedenle illitlerin temeldeki metamorfik kaya lardan kaynaklandýûý sšylenebilir. Üllit gibi kloritler de metamorfik kaya lardan tÿremißtir. Þekil 3, 4 ve 5Õde verilen istiflerde Oligosen yaßlý kšmÿrlÿ seviyelerde kaolinitin artýp simektitin azalmasý, kšmÿrleßme ortam koßullarýnýn kaolinit olußumunu hýzlandýrýcý yšnde etkilemesinin bir sonucu olduûu dÿßÿnÿlmektedir. KATKI BELÜRTME Bu alýßma, Hacettepe niversitesi AraßtÝrma Fonu tarafýndan desteklenen 97 Ð 02 Ð 602 Ð 004 no.lu ÒDÝß Toros KußaÛÝÕndaki (Denizli Ð Al 2 bakýmýndan zengin olmasý asit-magmatik veya metamorfik bir kaynaûý ifade etmekte (Curtis, 1990) ve škelme ortamýnýn ofiyolitlerin yaný sýra bšlgenin batýsýndaki Menderes MasifiÕnden de malzeme aldýûýný gšstermektedir. Feldispatlardan itibaren simektit olußumu (bkz. Þekil 7b), Millot (1970), Chamley (1989), Tucker (1992) tarafýndan da belirtildiûi gibi, alýßýlan alanda etkin olmuß olußum mekanizmalarýndan biri olarak gšrÿlmektedir. Bunun yaný sýra, simektitler, feldispatlarýn alterasyonu ile olußabileceûi gibi, kýrýntýlý simektitlerin transformasyonu veya kýrýntýlý malzemenin neoformasyonu sonucunda da olußabilmektedir. Þekil 9. Ünceleme alaný illitlerinin I (002) / (001) Ð illit kristallik derecesi diyagramýndaki konumu (De Segonzac, 1970). Figure 9.The location of the illite minerals of the region in I (002) / (001) illit crystalinity degree diagram (De Segonzac, 1970).

HasdiÛen ve Bayhan 57 Burdur) Tersiyer yaßlý istiflerin stratigrafik, tektonik ve sedimantolojik incelenmesiò baßlýklý proje kapsamýnda yapýlmýßtýr. Yazarlar; alýßmaya maddi destek saûlayan Hacettepe niversitesi AraßtÝrma FonuÕna, saha alýßmalarýnda yardýmlarýndan dolayý Prof. Dr. Abdurrahim Þahbaz (MuÛla niversitesi), Yrd. Do. Dr. Sezai GšrmŸß ve Do. Dr. Cemal TunoÛluÕna (Hacettepe niversitesi), kimyasal analiz ve XRD-tŸm kaya ile kil fraksiyonu ekimlerinin yapýlmasýný saûlayan Hacettepe niversitesi, Jeoloji MŸhendisliÛi BšlŸmŸnden Prof. Dr. Abidin Temel ile laboratuvar sorumlularýna, E.D.S. ve taramalý elektron mikroskobu analizlerindeki katkýlarýndan dolayý TPAO AraßtÝrma Grubu MŸdŸrŸ Dr. OÛuz ErtŸrk ve ayný kurulußtan Fizik MŸhendisi Abdullah nerõe teßekkÿr ederler. KAYNAKLAR AkgŸn, F., and Sšzbilir, H., 2001. A palynostratigraphic approach to the SW Anatolian molasse basin: Kale-Tavas molasse and Denizli molasse. Geodinamica Acta, 14, 71-93. Al i ek, M., KazancÝ, N. ve zkul, M., 2000. ameli- AcÝpayam (Denizli, GB TŸrkiye) Neojen havzasý ve tortul dolgusu. 53. TŸrkiye Jeoloji KurultayÝ Bildiri zleri, 201-203. AltÝnlÝ, Ü., E., 1954. Denizli gÿneyinin jeolojik incelenmesi. M.T.A. EnstitŸsŸ Rapor No. 2794, 110 s. ASTM., 1972. Inorganic index to the powder diffraction file. Joint Committee on Powder Diffraction Standarts. Pennsylvania, 1432 pp. Bayhan, E., 2001. DÝß Toros KußaÛÝÕndaki (Denizli- Burdur) Tersiyer yaßlý istiflerin stratigrafik, tektonik ve sedimantolojik incelenmesi. Hacettepe niversitesi AraßtÝrma Fonu Projesi, 115 s. Becker-Platen, J. D., 1970. Lithostratigraphische Unterschungen in Kanozoikum SŸdwest-Anatoliens (Kanozoikum und Braunkohlen der TŸrkei, 2)-Beih. Geol. Jb., Hannover, 97, 244 p. Bilgin, A. ve KšseoÛlu, M., 1985. Denizli Ð BabadaÛ dolayýnýn stratigrafisi. Akdeniz niversitesi Isparta MŸhendislik FakŸltesi Dergisi, 1, 29-65. Brindley, G.W., 1980. Quantitative X-ray mineral analysis of clays. In:Crystal Structures of Clay Minerals and Their X-Ray Identification. G.W. Brindley and G. Brown (eds.), London Mineralogical Society, 125-195. Brown, G., 1961. The x-ray identification and crystal structures of clay minerals. Jarrold and Sons Ltd., Norwich, 544 pp. Chamley, H., 1989. Clay Sedimentology. Springer~- Verlag, Berlin, 623 pp. Curtis, C. D., 1990. Aspects of climatic influence on the clay minerology and geochemistry of soils, pleosols and clastic sedimentary rocks. Journal of Geological Society of London, 147, 351-358. De Segonzac, G.D.,1970. The transformation of clay minerals during diagenesis and low grade metamorphism. A Review Sedimentology, 15, 281-346. Gšk en, N., 1982. Denizli ve MuÛla evresi neojen istifinin Ostrakod Biyostratigrafisi. Yerbilimleri, 9, 111-131. Gšk en, N. ve GŸndoÛdu, M., N., 1984. Denizli-MuÛla neojeninin kil mineralojisi, 1. Ulusal Kil Sempozyumu Bildirileri, ukurova niversitesi, 243-254. Gšktaß, F., akmakoûlu, A., TarÝ, E., SŸt Ÿ, Y.F. ve SarÝkaya, H., 1989. ivril ardak arasýnýn jeolojisi. MTA EnstitŸsŸ Rapor No. 8701, 109 s. Grim, R. E., 1968. Clay Mineralogy. Mc Graw Hill Book Company, New York, 596 pp. GŸndoÛdu, N., 1982. Neojen yaßlý sedimanter basenin jeolojik-mineralojik ve jeokimyasal incelenmesi. Hacettepe niversitesi Fen Bilimleri EnstitŸsŸ, Doktora Tezi, Ankara, 386 s. Hakyemez, Y., 1987. Kale-KurbalÝk (GB Denizli) bšlgesindeki Senozoyik yaßlý škel kayalarýn jeolojisi ve stratigrafisi. Üstanbul niversitesi, Doktora Tezi, Üstanbul, 84 s. Hakyemez, Y., 1989. Kale-KurbalÝk (GB Denizli) bšlgesindeki Senozoyik yaßlý škel kayalarýn jeolojisi ve stratigrafisi. MTA Dergisi, 109, 9-21. Hakyemez, Y. ve r en, S., 1982. MuÛla-Denizli arasýndaki (GŸneybatÝ Anadolu) Senozoyik yaßlý škel kayalarýn sedimantolojik ve biyostratigrafik incelenmesi. MTA EnstitŸsŸ Rapor No. 7311, 236 s. Kaya, T., 1993. Sazak (Kale Ð Denizli) Ge Miyosen PerissodactylaÕ sý. M.T.A. Dergisi, 115, 35-43. Millot, G., 1970. Geology Of Clays. Springer Verlag, Berlin, 429 pp. Sšzbilir, H., 1994. KaklÝk (KD Denizli) evresindeki Mesozoyik-Tersiyer istifinin stratigrafisi ve škelme ortamlarý. SŸleyman Demirel niversitesi MŸhendislik FakŸltesi VII. MŸhendislik HaftasÝ, Bildiri zleri, 3-4. Sšzbilir, H., 1995. Stratigraphy and provenance of the paleocene-eocene Alakaya basin in the Denizli province, southwestern Turkey. International Earth Sciences Colloqium on the Aegean Region, Üzmir, 309-329.

58 Yerbilimleri Sšzbilir, H., 1997. Stratigraphy and sedimantology of the Tertiary sequences in the northeastern Denizli Province (Southwest Turkey). Dokuz EylŸl niversitesi, Doktora Tezi, Üzmir, 195 s. Sšzbilir, H., 1999. aykavußtu konglomeralarýnýn yapý malzemesi olarak kullanýlabilirliûi (KaklÝk-Denizli) stratigrafik ve sedimantolojik bulgular. 1. BatÝ Anadolu Hammadde KaynaklarÝ Sempozyumu Bildirileri, M.T.A. Ege Bšlge MŸdŸrlŸÛŸ, 74-81. Sšzbilir, H., AkgŸn, F. ve Akkiraz, S., 2000. Uyumsuzluklarla sýnýrlandýrýlmýß Tersiyer yaßlý tortul istiflerin Denizli ve Üzmir arasýndaki stratigrafisi. 53. TŸrkiye Jeoloji KurultayÝ Bildiri zleri, 179-182. Þahbaz, A. ve GšrmŸß, S., 1993. ardak (Denizli) kuzeyindeki Eosen ve Oligosen yaßlý kumtaßlarýnýn kaynak kaya tÿrleri ve provenansý. Yerbilimleri, 16, 43-53. Þimßek, Þ., 1982. Denizli Ð Saraykšy Buldan alanýnýn jeolojisi ve jeotermal enerji olanaklarý. Üstanbul niversitesi Yerbilimleri Dergisi, 1, 145-162. Taner, G., 1975. Denizli bšlgesi NeojenÕinin paleontolojik ve stratigrafik etÿdÿ. M.T.A. Dergisi, 85, 45-67. Taner, G., 2001. Denizli Bšlgesi NeojeniÕne ait katlarýn stratigrafik konumlarýnda yeni dÿzenleme. 54. TŸrkiye Jeoloji KurultayÝ Bildiri zleri, 21. Tucker, M.E., 1992. Sedimentary Petrology. Blackwell, Oxford, 260 pp. Velde, B., 1985. Clay Minerals: A Physico-chemical Explanation of Their Occurrence. Developments in Sedimentology, 40, Elsevier Scientific Publication Company, Amsterdam, 425 pp. Wilson, M.J., 1987. A Handbook of Determinative Methods in Clay Mineralogy. Blackie, London, 308 pp.