OSMANiYE (ADANA) YÖRESi ÜST KRETASE (MESTRIHTIYEN) BENTİK FORAMİNİFER FAUNASI

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "OSMANiYE (ADANA) YÖRESi ÜST KRETASE (MESTRIHTIYEN) BENTİK FORAMİNİFER FAUNASI"

Ahmet Bayramoğlu
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 MTA Dergisi , 1991 OSMANiYE (ADANA) YÖRESi ÜST KRETASE (MESTRIHTIYEN) BENTİK FORAMİNİFER FAUNASI Niyazi AVŞAR* ÖZ. - Bu çalışmada Osmaniye (Adana) yöresi Üst Kretase (Mestrihtiyen) çökellerinde bulunan benlik foraminiferlerin sistematik incelemeleri yapılarak bölge stratigrafisi hakkında genel bilgi sunulmuştur. Yörede temeli, Mesozoyik yaşlı ofiyolit serisi oluşturur. Ofiyolitler üzeri ne uyumsuz olarak gelen Orta-Üst Mestrihtiyen çökelleri killi ve mikritik kireçtaşlarını içermektedir. Bu killi kireçtaşlarında Loftusia margarit Douville, L. baykali Meriç. L. oklayi Meriç, L. kâhlaensis Meriç. Orbitoides medius (d' Archiac). O. triangularis Checcia-Rispoli, Omphalocyclus macroporus (Lamarck). Siderolites calcitrapoides Lamarck ve S. cf. denticulatus Douville gibi bentik foraminiferler saptanmıştır. Üstte ise. Miyosen çökelleri, Orta-Üst Mestrihtiyen katmanlarını uyumsuz olarak örter. GlRlŞ inceleme alanı Adana-Osmaniye ilçesinin 6 km kuzeydoğusunda Süleymandede tepe civarında yer almaktadır (Şek. 1). Bölgenin jeolojisi (Lahner, 1969, 1972; Ishmavi, 1969, 1972; Janctzko, 1969, 1972; Atan, 1969; Aslaner, 1973; Yalçın, 1979, 1980; Roloff, 1969, 1972; Schwan, 1971) gibi birçok araştırmacı tarafından çalışılmıştır. Amanosların batı kısmında yer alan inceleme alanı içindeki Üst Kretase (Mestrihtiyen) bentik foraminifer topluluğu hakkında ise bugüne kadar kapsamlı bir inceleme gerçekleştirilmemiştir. Bu araştırmada yörede bulunan Üst Kretase (Mestrihtiyen) bentik foraminiferlerinin ilk olarak ayrıntılı mikropaleontolojik incelenmesi yapılmış ve sistematik tanımları verilmiştir. Araştırmanın amacı, bölgenin foraminifer topluluğunu belirleyerek bulunan Üst Kretase (Mestrihtiyen) bentik foraminiferlerinin sistematik tanımlarını vermektedir. Şek. l - Yer bulduru haritası. Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Adana.

Yörede temeli, Mesozoyik yaşlı ofiyolit serisi oluşturur. Ofiyolitler üzeri ne uyumsuz olarak gelen Orta-Üst Mestrihtiyen çökelleri killi ve mikritik kireçtaşlarını içermektedir.

2 142 Niyazi AVŞAR STRATİGRAFİ Mesozoyik inceleme alanında temeli Mesozoyik yaşlı ofiyolitler oluşturmaktadır. Bu ofiyolitik seri katmanlı gabro, serpantinleşmiş mafik kayalar ve diyabazlar ile temsil olunur ve uyumsuz olarak daha genç birimler (Mestrihtiyen) tarafından örtülür. Üst Kretase Orta-Üst Mestrihtiyen. - Mesozoyik yaşlı ofiyolitik seri üzerine uyumsuz olarak Orta-Üst Mestrihtiyen yaşlı çökeller gelmektedir. Birim tabanda ofiyolitik malzemeden türemiş kötü boylanmalı, genellikle köşeli, çakıltaşları ile başlar. Bunun üzerinde boz renkli, kırılgan, bol Loftusia ve Orbitoides'li, küresel ayrışmalı, belirsiz katmanlı killi kireçtaşları yer almaktadır. Bu killi kireçtaşlan Loftusia morgani Douville', L. baykali Meriç, L. oklayi Meriç, L. kâhlaensis Meriç, Orbitoides medius (d'archiac), O. triangularis Checchia-Rispoli, Omphalocyclus macroporus (Lamarck), Siderolites calcitrapoides Lamarck ve 5. cf. denticulatus Douville' gibi bentik foraminifer topluluğunu içermektedir. Değinilen bentik foraminifer topluluğu Adıyaman yöresinde gözlenen Orta-Üst Mestrihtiyen yaşlı (Meriç ve Tansel, 1987) Besni formasyonu bentik foraminiferlerine büyük bir benzerlik göstermektedir (Meriç sözlü görüşme, 1990). Bu düzeyi mavimsi-koyu gri renkli, kalın katmanlı, Loftusia ve bol rudist kavkıları içeren kireçtaşları izler. Üst seviyede ise ayrışmış yüzeyi kirli sarı, taze yüzeyi koyu gri, kırıklı ve belirgin katmansız, pelajik foraminiferli mikritik kireçtaşlan bulunmaktadır. Bu düzeyde Globotruncana falsostuarti Sigal, G. arca (Cushman), G. lapparenti Brotzen, G. bulloides Vogler, Globotruncanita stuarti (d'lapparent), Heterohelix globulosa (Ehrenberg), Gansserina gansseri (Bolli), Rugoglobigerina sp., Gbbotruncanella sp. ve Frondicularia sp. gibi planktik foraminifer topluluğu saptanmıştır (Şek. 2). Miyosen Bölgede Mesozoyik yaşlı birimleri belirgin bir uyumsuzlukla örten Miyosen tortulları genellikle konglomera, kumtaşı ve marnlarla temsil edilir. SİSTEMATİK İNCELEME Kavkı büyükçe olup fusiformdur. Üzerinde bölme izleri görülmektedir. Kutupları yuvarlaktır. Kavkı uzunluğu mm ve çapı mm arasında değişir. 20 fert arasındaki çap/uzunluk oram 1/3.46 dir. Ekvatoryal kesitte embriyon mikrosferiktir. Tüm turlar merkezden kenara doğru düzenli olarak artar. Tur sayısı dur. ilk turun yüksekliği mikron, son turun yüksekliği mikron arasında değişmektedir. ilk turdaki bölme sayısı 4-7, son turdaki bölme sayısı dir. Kavkı yapısı ince alveoler ve arada yabancı kırıntılar içerir.

Üst Kretase Orta-Üst Mestrihtiyen. - Mesozoyik yaşlı ofiyolitik seri üzerine uyumsuz olarak Orta-Üst Mestrihtiyen yaşlı çökeller gelmektedir.

3 OSMANiYE YÖRESİ BENTİK FORAMİNİFER FAUNASI

4 144 Niyazi AVŞAR Adıyaman örnekleri ile karşılaştırıldığı zaman Süleymandede tepeden toplanan L. morgani Douville'nin boyutlarının biraz daha küçük olduğu gözlenmiştir. Bulunduğu Yer : Süleymandede tepe. Yaş : Orta-Üst Mestrihtiyen. Loftusia baykali Meriç 1965 Levha II, şek a Loftusia baykali n. sp. Meriç, Levha I, şek b Loftusia baykali Meriç, Meriç, Levha IX, şek Loftusia baykali Meriç, Meriç, Levha IV, şek Kavkı küçük ve fusiformdur. Üzerinde bölme izleri görülür ve kutuplar sivridir. Diğer türlerden daha küçük boyutu ile kolayca ayırtlanır. Kavkı uzunluğu mm, çapı ise mm arasında değişir. 23 fert arasındaki çap/uzunluk oranı 1/1.65 dir. Embriyon makrosferik ve büyüktür. Çapı mikron arasında değişir. Tur sayısı olup, ilk turun yüksekliği mikron, son turun yüksekliği ise mikron arasında değişir, ilk turdaki bölme sayısı 4-6, son turdaki bölme sayısı dir. Kavkı yapısı alveolerdir ve yabancı taneler içerir. Bu tür diğer Loftusia türlerinden daha küçük boyutu, makrosferik embriyonu ve tipik şekli ile ayrılır. Adıyaman örnekleri ile karşılaştırıldığı zaman Süleymandede tepeden toplanan L. baykali Meriç'nin boyutlarının biraz daha büyük olduğu görülmektedir. Bulunduğu Yer : Süleymandede tepe. Yaş : Orta-Üst Mestrihtiyen. Loftusia oklayi Meriç 1967 Levha O, şek Loftusia oktayi n. sp. Meriç, Levha V, şek Kavkı küçük ve globulerdir. Üzerinde bölme izleri görülür. Kavkı uzunluğu mm ve çapı mm arasında değişmektedir. 10 fert arasındaki çap/uzunluk oranı 1/1.17 dir. Embriyon makrosferik olup, çapı mikron arasında değişir. Tur sayısı dur. ilk tur yüksekliği mikron arasında, son tur yüksekliği ise mikron arasındadır, ilk turdaki bölme sayısı 4-5, son turdaki bölme sayısı dür. Kavkı yapısı alveolerdir ve yabancı malzeme içerir. Bu lür globuler şekli ve aksiyal kesitinin tipik görünümü ile büyük benzerlik gösterdiği Loftusia baykali Meriç'den ayırtlanır. görülmektedir. Adıyaman örnekleri ile karşılaştırıldığında Süleymandede tepe örneklerinin boyutlarının biraz daha küçük olduğu

1965 b Loftusia baykali Meriç, Meriç, Levha IX, şek. 5-10. 1967 Loftusia baykali Meriç, Meriç, Levha IV, şek. 3-5. Kavkı küçük ve fusiformdur. Üzerinde bölme izleri görülür ve kutuplar sivridir.

5 Niyazi AVŞAR LEVHA-III

6 LEVHA-IV Omphalocyclus macroporus (Lamarck) Şek. l - Makrosferik fert, ekvatoryal kesit, X24. Şek. 2 - Makrosferik fert, ekvatoryal kesit, X26. Şek. 3 - Makrosferik fert, aksiyal kesit, X28. Şek. 4 - Makrosferik fert, ekvatoryal kesil, X20. Siderolites calcitrapoides Lamarck Şek. 5 - Ekvatoryal kesil, X80. Şek. 6 - Ekvatoryal kesit, X39.

7 Niyazi AVŞAR LEVHA - IV

Benzer belgeler

OSMANiYE (ADANA) YÖRESi ÜST KRETASE (MESTRIHTIYEN) BENTİK FORAMİNİFER FAUNASI

MTA Dergisi 113. 141-152, 1991 OSMANiYE (ADANA) YÖRESi ÜST KRETASE (MESTRIHTIYEN) BENTİK FORAMİNİFER FAUNASI Niyazi AVŞAR* ÖZ. - Bu çalışmada Osmaniye (Adana) yöresi Üst Kretase (Mestrihtiyen) çökellerinde