Doğada Radyasyon Projesinin amacı nedir? Dünyada doğal radyoaktif izotopların dolayısı ile de radyasyonun bulunmadığı hiçbir yer yoktur. Ancak bu durum, maruz kalınan her radyasyonun zararlı olduğu anlamına gelmez. Yediğimiz domateste, içtiğimiz bir bardak suyun moleküllerinde, yani kısacası yediğimiz ve içtiğimiz her şeyde güneşten gelen radyasyon enerjisi vardır. Vücut hücreleri, yediğimiz yiyeceklerden ve içtiğimiz sudan bu enerjiyi alarak yaşamını sürdürür. Ancak ülkemizde "radyasyon" ve "radyoaktif enerji" kavramlarına karşı bir endişe ve korku hakim olduğu bir vakıadır. Böylece; Bu projede amaç, Radyasyon Bilinci ve Radyasyon Güvenliği alanında yüksek işgücü verimi elde edilmesini sağlamak ve Fen Edebiyat Fakültelerinin Fizik, Kimya, Biyoloji bölümleri ile Mühendislik Fakültelerinin İnşaat, Jeoloji ve Jeofizik Mühendisliği bölümlerinden mezun bireylerin bilgi, deneyim ve istihdam edilebilirlik oranını arttırmaktır. Proje Katılımcı Sayısı Projedeki katılımcı sayısı; 3 ü özürlü olmak üzere toplam 40 kişiden oluşacaktır. Doğada Radyasyon Projesi için başvuru iletişim bilgileri nasıldır? (E-mail ) @ : dogada.radyasyon@medeniyet.edu.tr (Telefon) : +90 216 280 34 40 (Fax ) : +90 216 602 28 00 Proje Katılımcıları dışında projeye kendi masraflarını ödeyerek katılmak isteyen olabilir mi? Proje katılımcıları dışında kendi masraflarını ödeyerek projeye katılmak ve dahil olmak isteyenler konusunda karar verme yetkisi, proje sahibi olan üniversitemizin ilgili proje koordinatörlüğüne aittir. Başvuru olması durumunda proje kapsamında ayrıca değerlendirilecektir. Projenin Gerekçesi ve Kapsamı ÖSYM'nin 2012 Üniversite Sınavları giriş klavuzunda yer alan bilgilere göre ülkemizde var olan 168 üniversitenin maalesef hiçbirisinde radyasyon ve radyasyon güvenliği ile ilgili uzman yetiştirmeye yönelik bir program mevcut değildir. Böylece bu alanda uzman yetiştirilmesi gerçeği giderilmesi gereken bir ihtiyaçtır. Bu amaçla gerçekleştirilmesi düşünülen bu projede, yurt çapında Fen Edebiyat Fakültelerinin Fizik, Kimya, Biyoloji bölümleri ile Mühendislik Fakültelerinin İnşaat, Jeoloji ve Jeofizik Mühendisliği bölümlerinden mezun olanlardan; İŞ DENEYİMİ AZ OLAN, YENİ İŞE GİRMİŞ ve ya İŞSİZ 40 birey; 20 kişilik iki ayrı grup halinde İspanya'ya gönderilerek ilgili alanda uzmanlaşmaları sağlanacaktır. Bu ülke, radyasyon ve radyasyon güvenliği bilincinin yerleşik olduğu bir Avrupa ülkesidir ve bu proje sayesinde ileri derecede entegrasyonun ve işbirliğinin sağlanacağı düşünülmektedir. Bu LdV hareketlilik projesindeki temel amaçlar şunlardır;
1) Katılan bireylerin yurtdışı bilgi, görgü ve tecrübelerinin arttırılarak verilecek ek mesleki eğitimlerle mesleklerinde daha nitelikli ve donanımlı hale getirilmesi, 2) Alınacak eğitimlerin sonunda verilecek sertifikalarla katılımcıların yakın gelecekte iş bulabilme olasılıklarının arttırılması, 3) Bu proje ile birlikte, ortak çalışma yapılacak olan bu avrupa birliği ülkesi ile işbirliği çerçevesinde yakın gelecekte de başka çalışmalar ve projeler üretmeye zemin hazırlanması. Proje İstanbul Medeniyet Üniversitesi Fen Fakültesi ve bir avrupa ülkesinden (İspanya) 3 şirket ile Türkiye'den 5 yerli ortak arasındaki işbirliği sonucunda gerçekleştirilecektir. Projenin yurtiçi ayağı olan, uçağa binmeden 1 hafta önceki süreçte katılımcılar, İstanbul Medeniyet Üniversitesi kampüsünde 5 gün boyunca radyasyon ve radyasyona dayanıklı malzemelerle ilgili eğitim semineri verilecek, bu eğitimin sonunda da katılımcılara "Radyasyondan Korunma ve Malzeme Eğitimi semineri" sertifikası verilecektir. Bu 1 haftalık sürecin son 2 günündeki eğitime TAEK (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) in Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi tesislerinde devam edilerek, katılımcılara pedagojik ön motivasyon eğitimi verilecektir. Bu 2 günlük eğitimin sonunda ise katılımcılara "LdV Hareketlilik Projesi Ön Eğitim Sertifikası" verilecektir. Daha sonraki aşama projenin ana kısmı olup 3 haftalık bir zaman dilimi içinde İspanya nın Cordoba şehrinde gerçekleştirilecektir. Bu aşama; ARAZİ ÇALIŞMASI (1 hafta), LABORATUVARDA ÖLÇÜM (1 hafta) ve SONUÇLARIN ANALİZİ (1 hafta) kısımlarından oluşmaktadır. Gidiş tarihleri Aralık 2013 ayı içerisinde 20 kişi ve Şubat 2014 ayı içerisinde 20 kişi olmak üzere iki ayrı grup halinde düşünülmekle birlikte bu gidiş tarihleri, İspanya daki iklim şartlarına ve katılımcıların durumları na göre yurtdışı ortaklarla birlikte belirlenecektir. Yurtdışında gidilecek olan İspanya nın Cordoba şehrinde arazi çalışması yapılarak toplanacak olan toprak, liken, kara yosunu gibi radyasyonu bünyelerinde hapseden numune örnekleri incelenerek laboratuar analizi için hazır hale getirileceklerdir. Daha sonra toplanan bu örneklerin, laboratuarlarda mevcut olan dedektörlerle gama aktiviteleri sayılarak içlerindeki radyasyon belirlenecektir. Radyasyon ölçümü için (gamma aktivitesini saymak için) gereken HPGe dedektörü, numunelerin saklanacağı plastik kutular ve gerekli öğütücüler İspanya daki ortaklarımız tarafından hazır hale getirilecektir. Bu ortaklarımızdan özellikle birisi, radyasyon ölçümlerinde İspanyanın en büyük uzman şirketidir. Bu şirket, bir çok projenin içinde yer almakta olup, bir çok şehirde faaliyet göstermektedir. Buradaki sürecin sonunda ortaklarımız tarafından katılımcılara "Radyasyon Kursu" sertifikası verilecektir. (İspanya-Cordoba şehri için bu linkten bilgi alabilirsiniz: http://english.turismodecordoba.org/index2.cfm) Proje Başvurusunda Bulunacak Katılımcılar Hangi Kriterlere Göre Belirleneceklerdir? Proje kapsamındaki grup bireylerinin ortak özelliği, yurtiçi üniversitelerin Fen-Edebiyat Fakültelerinin Fizik, Kimya, Biyoloji bölümleri ile Mühendislik Fakültelerinin İnşaat, Jeoloji ve Jeofizik Mühendisliği bölümlerinden mezun olup da İŞ DENEYİMİ AZ, İŞE YENİ GİRMİŞ ve ya İŞSİZ bireyler olmalarıdır. Bu bölümlerdeki mezunların; Radyasyon ve Radyoaktivite, Nükleer Fizik, Nükleer Santraller, Biyofizik, Kimyasal ve Nükleer Tepkimeler, Radyobiyoloji, Kayaçlarda ve Fosillerde Nükleer Yaş Tayini, Jeolojik
Yaş Hesaplama, Doğal Radyasyon başlıkları ile doğrudan ilgili temel kavramların alt yapısına sahip oldukları düşünülmektedir. İlgili bölüm mezunlarının piyasada iş bulma oranı son derece kısıtlı olduğundan, bu proje ile birlikte bireylerin ilgili alanda uzmanlaşmaları ve ayrıca iş bulma olasılıklarının arttırılması hedeflenmektedir. Bu bağlamda temel özgüvenleri gelişkin, beceri sahibi, radyasyon ölçebilme ve değerlendirebilme konusunda uzman ve vasıflı bireyler yetiştirmek projenin esas amaçları arasındadır. Katılımcılar bütün bu niteliklerin yanında yabancı dil ve genel bilgi düzeyleri ile birlikte yurtdışı uyum durumları da göz önüne alınarak belirlenecektir. Ancak burada belirtilen hiçbir nitelik tek başına belirleyici bir esas olmayacaktır. Radyasyon-Çevre-Temiz Enerji Eğitimi Niçin Önemlidir? Three Mile adası (1979) ve Çernobil (1986) de meydana gelen nükleer reaktör kazaları ile Japonyada Tōhoku depremi (2011) sonucunda oluşan Tsunami nedeni Fukuşima Nükleer Elektrik Santralinde meydana gelen radyoaktif serpinti, nükleer enerjiyi gündeminde tutan bir çok ülkeyi bu ülkelerde yaşayan insanlar üzerinde oluşan travma ve olumsuz psikolojik etkileri gidermek üzere adımlar atmaya zorlamıştır. Ülkemiz doğusunda İran, Kuzeyinde Rusya ve daha güneyinde de İsrail'in de içinde yer aldığı, soğuk nükleer savaş senaryolarının üretilmekte olduğu bir coğrafyada yer almaktadır. Bu senaryoların ve çıkabilecek muhtemel savaşların verdiği endişeler, toplumun psikolojisini olumsuz yönde etkilemekte ve henüz bilinmeyen bir çok etkiyi de beraberinde getirmektedir. Ülkemizde insanlar üzerindeki bu negatif etkileri gidermek üzere radyasyonla bilinçli yaşamayı başarabilme ve zararlı etkilerinden korunabilmek açısından halkı aydınlatacak uzman sayısı oldukça sınırlıdır. Ayrıca ülkemizde var olan üniversitelerde de radyasyon ve radyasyon güvenliği ile ilgili uzman yetiştirmeye yönelik bir program henüz açılmamış olup bu ihtiyaç karşılanamamaktadır (ÖSYM KİTAPÇIĞI - 2012). Cep telefonu baz istasyonlarının henüz tam ortaya çıkmamış olan sağlığa zararlı etkileri ile, kurulan baz istasyonlarının yaydıkları elektromanyetik radyasyona yakın gelecekte belli bir sınır getirileceği ve bu alanda doğacak iş sahasında donanımlı bireylere gerek duyulacağı açıktır ( CEP TEHLİKESİ - Hay Kitap Yayınevi, Prof. Dr. Selim Şeker 2009, Ayrıca bkz; http://www.prislusenstvo.com/dangerous-effects-of-cell-phoneradiation.html#sthash.x1gshrrz. dpuf). Bu ihtiyaçlar çerçevesinde bu projeye gerek duyulmuş ve planlanmıştır. Projenin Katılımcılara ve Ülkemize sağlayacağı faydalar nelerdir? Projemizdeki katılımcılar mezun oldukları bölümler itibariyle, yukarıda da belirtildiği üzere aldıkları temel mesleki eğitimler gereği dünyamızın yapısal özellikleri, dünyamızın yaşını hesaplarken kullanılan radyoaktif metodlar, doğal radyoaktivite ve temel doğa bilimleri ile bağlantılı mesleki niteliklere sahiptirler. Ancak bu projede alacakları ek uygulamalı eğitim ile birlikte RADYASYON ve RADYASYON'un ÇEVRE ile ilgisi üzerinde uzmanlaşarak topluma 6 farklı meslekten bilinçli bireyler kazandırılacaktır. Yukarıda adı geçen bölümlerden mezun bireylerin bu donanıma sahip olmaları çok önemli bir ihtiyaçtır. Çünkü üniversitelerin yukarıda belirtilen bölümlerinden mezun olan bireylerin iş bulabilme
oranları ülkemizde son derece düşüktür (KAYNAK:WWW.ISKUR.GOV.TR ve WWW.EOKUL-MEB.COM). Mezuniyetten sonra iş bulup da belirli bir işte çalışanların ise radyasyon konusunda belli bir deneyimleri genellikle yok veya yok denecek kadar azdır. Özellikle projenin yurtdışındaki uygulamalı eğitim kısmında katılımcılar, toplayacakları kayaç, liken ve toprak örneklerini laboratuarlarda mevcut olan dedektörlerle gamma aktivitelerini sayarak içerdikleri doğal radyasyonu belirleyeceklerdir. Bu aşamalar gerçekleşirken adayların somut bir çalışma yaparak kendilerine olan kişisel özgüvenin artması sağlanmış olacaktır. Böylece bireyler, belirli bir iş sahibi olsalar bile radyasyon hakkındaki bilgi birikimlerini bilimsel bir disiplin içerisinde arttırarak bilinçlenecek ve çalıştıkları işte daha faydalı olmanın keyfini yaşayacaklardır. Ayrıca projede yer alacak bu katılımcı mezun bireylerin genelde yurtdışı tecrübelerinin az yada hiç olmaması, uçak seyahati yapmadıkları, yabancı dil yönü ile yetersiz oldukları ve Avrupa kültürü ile ilgili deneyimlerinin son derece kısıtlı olması ülkemizin bir gerçeğidir. Dolayısı ile bu proje ile birlikte ilgili bireylerin bilgi, görgü ve dil eksikliklerinin giderilmesi sağlanarak yurt dışı deneyimlerinin artması ve Avrupa Kültürünü yakından tanıma fırsatı yakalayacalardır. Bu proje sayesinde bireylerin dil pratiği ilerleyecek, gidilecek olan Avrupa ülkesi ile ileri derecede entegrasyon ve işbirliği hedefi gerçekleştirilmiş olacaktır. Ayrıca bu gidilen avrupa ülkesi ile daha başka yeni projelerin yapılması ve işbirliği için zemin hazırlanacaktır. Burada seçilen yöntemlerin ve yapılan tercihlerin projeye beklenenden daha çok katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Enerji Politikaları Açısından Projenin Stratejik Önemi Nedir? Radyasyon ve Radyasyon Güvenliği bilinci, Nükleer Santral kurulması gerçeği ile yüz yüze olan ülkemizde son derece yetersiz bir düzeydedir. Ülkemizin Jeopolitik konumu ve Nükleer Silahların sık sık gündeme gelmesi ile son derece sıcak bir bölgede yer alması nedeni ile, bu alanda her meslekten bireylerin bilincinin arttırılmasına yönelik bu proje sektörel ve ulusal bazda çok büyük anlam taşımaktadır. 1990-2008 döneminde ülkemizde enerji talebi artış hızı yıllık ortalama %4,3 düzeyinde seyretmiş olup bu talep artışı hızı ile ülkemiz, OECD ülkeleri içerisinde geçen 10 yılda en yüksek hızla gerçekleştiği ülke olmuştur. Ayrıca ülkemiz 2000 yılından bu yana elektrik ve doğalgazda, dünyada Çin'den sonra en fazla talep artışına sahip ikinci büyük ekonomi durumundadır. Enerji bakanlığının raporlarındaki tahminlere göre (KAYNAK: WWW.ENERJİ.GOV.TR/YAYINLAR_raporlar), enerji tüketimimizin 2020 yılına kadar olan dönemde de yıllık ortalama %4 oranında artması beklenmektedir. Bir uluslar arası enerji raporuna göre dünya elektrik ihtiyacının 2007 ile 2035 yılları arasında yıllık ortalama %1,4, toplamda ise %49 artacağı öngörülmektedir. Ülkemizde ise, Enerji piyasası düzenleme kurulunun 2010 verilerine göre elektrik enerjisindeki yıllık talep artışı 2009-2018 yılları arasında en az %4.5-7.5 oranında olacağı tahmin edilmektedir. Bu artışa karşın, TPAO nun verilerine göre, dünya elektrik üretiminin %26,7 sini (2008 yılı için), ülkemizin ise %47,2 sini (2010 yılı için) karşılayan petrol ve doğalgazdan petrol rezervleri 2050 yılında, doğalgaz rezervleri ise 2070 yılında tükeneceği tahmin edilmektedir. Bu durumda, gelecekte enerji arz güvenliğinin sağlanması için yeni kaynaklara ihtiyaç duyulacaktır. Bu kaynakların her an kullanıma hazır bulunmasının yanı sıra ucuz, çevre dostu ve güvenilir (sürekli) olması açısından bütün bu özellikleri taşıyan nükleer enerji, sürdürülebilir enerji stratejilerinde büyük öneme taşımaktadır. Nükleer santraller, yenilenebilir enerji kaynaklı santraller gibi dış koşullara (iklim koşullarına), kömür santralleri gibi yakıtın kalitesine ya da petrol ve doğalgaz santralleri gibi rezerv miktarına bağlı olmadığı için elektrik üretiminde süreklilik arz eder. Nükleer enerji üretim zinciri, tümüyle ele alındığında sera gazı salımı konusunda en temiz seçenektir.
Dünyada devam eden enerji politikaları gereği enerji arzının 2007-2030 yılları arasında %40 oranında artacağı (ULUSLARARASI ENERJİ AJANSI RAPORU - 2010), ülkemiz de de enerjiye olan talep artışının 2009-2018 yıllarında %4.5-7.5 arası artacağı tahmin edilmektedir (ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURULU RAPORU - 2010). Bu talep artışını karşılayacak yerli ve yenilenebilir kaynakların en önemlilerinden olan nükleer reaktörler ile ilgili çalışmalar ülkemizde de önemli bir aşamaya gelmiştir. Şu an ülkemizin gündemin de de yer alan nükleer enerji konusunda belli bir birikime ve bilince sahip olmayan ülke ve toplumlarda nükleer enerji reaktörlerine ve radyasyona karşı bir endişe söz konusudur. Oysa bu korkunun son derece yersiz olduğu günümüzde açıkça ispatlanmıştır. Belli bir bilinç düzeyinin üstündeki ülke ve toplumlarda elektrik enerjisinin önemli bir kısmı nükleer güç reaktörlerinden karşılanmaktadır. Bu ülkelerden biri olan Fransa da, 58 reaktörden elde edilen enerji ile ülke elektriğinin %75 i karşılanmaktadır. Bu reaktörlerin 14'ü Loire nehri üzerindeki 1000 km uzunluk boyunca yerleştirilmiş olup bu nehir boyunca rahatlıkla balık avlanabilmekte ve tarlalarda sulama yapılabilmektedir. Nükleer enerji en ucuz, çevre dostu, güvenilir ve sağlıklı bir enerji kaynağıdır. Bütün bu yanlış kanıların yok edilmesi ve toplumun aydınlanması için Nükleer Enerji ve Radyasyon konusunda farklı mesleklerden bilinçli bireylere büyük ihtiyaç vardır. Bu sayede hem ülkenin ihtiyacı olan radyasyon uzmanı ve bilinçli bireyler yetiştirilmiş olacak ve hem de sosyoekonomik imkanları kısıtlı işsiz insanların uzmanlaşarak üretken ve iş sahibi bireyler olmaları sağlanıp, topluma kazandırılmış olacaktır. Ayrıca, Üniversitelerin ilerde açılması kaçınılmaz hale gelecek olan Radyasyon Programları ile ilgili laboratuarlarında ve kurulması düşünülen Nükleer Santrallerde ihtiyaç duyulacak teknik personel için de bir adım atılmış olacaktır. Bu proje ile birlikte uzmanlaşması sağlanacak kişilerin ilgili alanlarda istihdamı ile toplumsal bilincin artmasına büyük katkı sağlanacak ve bu alanda büyük bir boşluğun giderileceği düşünülmektedir.