İskenderun Közfezi nde Endüstriyel Simbiyoz Projesi Merve Böğürcü Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı KALKINMA AJANSLARI VE BÖLGE PLANLARI İÇİN ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ ÇALIŞTAYI 31 Ocak 1 Şubat 2013 CK Farabi Otel/ ANKARA
KAPSAM Endüstriyel Simbiyoz Projesi - Arka Plan İskenderun Körfezi nde Endüstriyel Projesi Uygulama Aşaması Amaç, hedefler Gerçekleştirilen faaliyetler Planlanan faaliyetler
İskenderun Körfezi nde Endüstriyel Simbiyoz Projesi Arka Plan
NEDEN İSKENDERUN KÖRFEZİ? Bakü Tiflis Ceyhan Boru Hattının terminal bölgesi. Enerji bölgesi, yeni rafineri projeleri mevcut. Sanayi yoğun bir bölge. Mevcut ve gelişen organize sanayi bölgeleri dikkat çekiyor. Çevre önemli bir konu; endüstriyel simbiyoz için yüksek potansiyel söz konusu. Yumurtalık Serbest Bölgesi BTC Limanı BOTAŞ Limanı Ceyhan Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi
ARKA PLAN İskenderun Bölgesi nde Endüstriyel Simbiyoz Projesi Fizibilite Aşaması (2009 2010) BTC ve Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) finansmanıyla: BM Kalkınma Programı (UNDP) tarafından ve Adana Sanayi Odası (ADASO) işbirliğiyle Adana, İskenderun, Mersin, Tarsus, Ceyhan, Osmaniye, Yumurtalık Seyhan Havzası nda Ekoverimlilik (Temiz Üretim) Programı (2008 2011) Türkiye nin iklim değişikliğine adaptasyonu BM Ortak Programı kapsamında: BM Sınai Kalkınma Teşkilatı (UNIDO) sorumluluğunda; TTGV tarafından, ODTÜ ile işbirliği içinde Adana, Kayseri, Niğde
ARKA PLAN
ARKA PLAN İskenderun Bölgesi nde Endüstriyel Simbiyoz (ES) Projesi Fizibilite Aşaması (2009 2010) Seyhan Havzası nda Ekoverimlilik (Temiz Üretim) Programı (2008 2011) - Bölgede kavram ile ilgili farkındalık ve ilgi - ES için önemli bir potansiyel - Bu kapsamda halen devam eden ve ES olarak tanımlanabilecek çeşitli ilişkiler - Uygulama aşaması için istek Tesisler arası - Farkındalık ve kapasite - Uzman havuzu (eğitimler) - Bilgi merkezi - 6 tesiste temiz üretim pilot uygulamaları Su, enerji, kaynak tasarrufu; atık azaltımı, ürün kalitesinde iyileşme - Ulusal bazda yaygınlaştırma Tesis bazlı
FİLYOS EKO-ENDÜSTRİYEL PARK PROJESİ ÇEVRESEL İŞBİRLİĞİ AĞLARI PROJESİ İZMİR EKO-VERİMLİLİK TEMİZ ÜRETİM PROJESİ UNIDO TEKSTİL SEKTÖRÜ PROJESİ GEF ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJESİ YEŞİL GİRİŞİM PROJESİ İSKENDERUN KÖRFEZİNDE ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ ÇOB-TTGV TEMİZ ÜRETİM PROJESİ AB 7. ÇERÇEVE: SÜRDÜRÜLEBİLİR TÜKETİM ÜRETİM PR. ESİNKAP UNIDO EKO-VERİMLİLİK OTİM PROJESİ TTGV ÇEVRE DESTEKLERİ 1991 1994 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 TTGV Kuruldu
İSKENDERUN BÖLGESİNDE ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ Uygulama Aşaması 27 Aralık 2010 tarihinde BTC ve TTGV arasında yapılan hibe anlaşması ile Proje başladı. Proje Süresi: 1.1.2011 31.6.2013 Proje Bütçesi: 670.000 ABD Doları Uygulayıcı Kuruluş: TTGV Finansman: BTC (550.000 ABD Doları) + TTGV ve diğer ayni katkı (120.000 ABD Doları) İşbirliği: International Synergies Ltd. Orta Doğu Teknik Üniversitesi (Prof. Dr. Göksel Demirer)
İskenderun Körfezi nde Endüstriyel Simbiyoz (ES) Projesi Uygulama Aşaması
İSKENDERUN KÖRFEZİ NDE END. SİMB. PROJESİ Uygulama Aşaması Amaç: ES yaklaşımının, firmalar arası işbirliği ve dayanışmayı artırarak hem çevresel hem ekonomik getiriler sağlayan bir mekanizma olarak İskenderun Körfezi çevresinde hayata geçirilmesi; Bu bölgesel uygulamadan edinilen deneyimle, kaynak verimliliğini artırarak düşük karbon ekonomisi ve sürdürülebilirlik politikalarına da hizmet edecek, Ulusal bir ES Programı nın geliştirilmesi için de önemli bir adım atılması öngörülmektedir.
İSKENDERUN KÖRFEZİ NDE END. SİMB. PROJESİ Uygulama Aşaması Hedefler: ES uygulamalarının gerçekleştirilmesine yönelik teknik ve idari altyapının oluşturulması İskenderun Körfezi nde ES olanaklarının belirlenmesi ve pilot projelerin geliştirilip uygulamaya konulması İskenderun Körfezi nde ES uygulamalarına yönelik bir veri tabanı ve iletişim ağı oluşturulması Paydaşlar arasında ES uygulamalarının yaygınlaştırılması, bilgi ve deneyim paylaşımına yönelik iletişimin güçlendirilmesi Ulusal bir ES Programına yönelik uygulama modeli ve planının geliştirilmesi
GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER Hazırlık ve altyapı çalışmaları Proje ekibi oluşturuldu, eğitim faaliyetleri tamamlandı. Proje danışma kurulu oluşturuldu. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Bakanlığı Birleşmiş Milltler Kalkınma Programı (UNDP) Çukurova Kalkınma Ajansı Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı Adana Sanayi Odası Ceyhan Ticaret Odası Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Hacı Sabancı OSB Müdürlüğü BOTAŞ BOTAŞ Int. Ltd. (BIL) İSKEN Toros Tarım Tiltay Gıda ve Ex-Imp Firmaları Sektörler Arası İşbirlğine Dayalı İstihdamı Geliştirme ve Girişimciliği Destekleme Projesi International Synergies Ltd. ODTÜ BTC TTGV
GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER Hazırlık ve altyapı çalışmaları Bölgesel ve sektörel analiz çalışmaları gerçekleştirildi, proje ilk faz çıktıları değerlendirildi, raporlar hazırlandı. Literatür çalışması yapıldı, örnek uygulamalar derlendi.
GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER Yaygınlaştırma ve paydaşlarla iletişim 5 Mayıs 2011 tarihinde İngiltere Büyükelçiliği nde Projenin Lansmanı gerçekleştirildi. Proje tanıtım broşürü hazırlandı.
GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER Yaygınlaştırma ve paydaşlarla iletişim Saha ziyaretleri gerçekleştirilerek sanayi kuruluşları ve ilgili paydaşlarla görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bölgede Bilgilendirme Toplantıları gerçekleştirildi. Toplamda yaklaşık 200 katılımcı ile gerçekleştirildi. Danışma Kurulu Toplantıları gerçekleştirildi.
GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER Yaygınlaştırma ve paydaşlarla iletişim Proje web sitesi hazırlandı. Proje faaliyetler ve ES kavramı/uygulamaları ile ilgili güncel veri akışı sağlanıyor: www.endustriyelsimbiyoz.org
GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER Yaygınlaştırma ve paydaşlarla iletişim Medya ile ilişkiler yürütüldü. Proje faaliyetleri ve ES konusu yerel/ ulusal medyada yer aldı.
GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER Bölgesel ES ağı ve veri tabanı çalışmaları Özel sektör, kamu, üniversiteler, uzmanlar, şemsiye kuruluşlar, vb. ile oluşan bir simbiyoz ağı oluştu. 90 Firma 4 Bakanlık 5 Üniversite 32 Yerel kurum, STK, vb. İletişimi güçlendirmek adına e-bülten ile bilgilendirme planlanıyor. İnternet sitesi ise bile ulaşan toplam 4850 farklı kişi mevcut. Bunlardan yaklaşık 1000 tanesi sitemizi takip ediyor. http://www.endustriyelsimbiyoz.org
GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER Bölgede ES olanaklarının belirlenmesi ve uygulamalar ES olanaklarının belirlenmesine yönelik çalıştaylar gerçekleştirildi. Firmalar bir araya getirildi, bağlantılar kuruldu. 400 ün üzerinde ES olanağı belirlendi. Firmalara olanaklar ile ilgili raporlar gönderildi. 22 Eylül 2011 - ADASO 1 Aralık 2011 - MTSO 7 Mart 2012 - Ceyhan
GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER Bölgede ES olanaklarının belirlenmesi ve uygulamalar Firmalarla iletişim sürdürüldü. Firmalarla birlikte ayrıntılı çalışma gerektiren olanakların belirlenmesi için önceliklendirme çalışması başlatıldı. Önceliklendirme kriterleri belirlendi (danışma kurulunun görüşüne sunuldu.) FİNANSAL KONULAR YASAL KONULAR ÇEVRESEL ETKİ UYGULANMA KOLAYLIĞI FİRMALARIN KAPASİTESİ VE YAKLAŞIMI ETKİ ALANI BÖLGESEL KRİTERLER
PROJE FAALİYETLERİ Bölgede ES Olanaklarının Geliştirilmesi ve Uygulanması ES Fizibilite Çalışmaları devam etmektedir: Sektörler: o Enerji o Çimento o Kimya o Demir çelik o İnşaat o Hayvan yemi o Gübre o Su ürünleri o Tohum o Kireç o Atık yönetimi o Çevre teknolojileri
GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER Bölgede ES Olanaklarının Geliştirilmesi ve Uygulanması Sektörler Demir/çelik - İnşaat Soda - Çimento Pamuk Tohumu Üretimi - Biyoremidasyon - Petrol Boru Hattı Simbiyoz Konusu Elektrik ark fırını (EAF) ocaklarında üretilen çelik izabe cürufunun karayolu inşaatında dolgu, temel ve alt temel malzemesi olarak kullanımı Soda proses atığının çimento minör katkı maddesi olarak kalker yerine kullanılması Pamuk tohumu üretimi atıklarının biyoremediasyon malzemesi üretiminde kullanılması ve petrol ile kontamine olmuş topraktaki/sudaki kirliliğin giderilmesi için kullanılması
GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER Bölgede ES Olanaklarının Geliştirilmesi ve Uygulanması Sektörler Simbiyoz Konusu Meyve suyu konsantresi üretimi - Yem sektörü Deniz ürünleri üretimi Yem sektörü Meyve suyu sanayi artığı posalarından teknolojik işlemler ile alternatif yem hammaddesi geri kazanılması ve hayvan beslemede kullanım olanaklarının belirlenmesi İstridye ve salyangoz kabuklarının işlenerek mikronize toz yem katkı maddesi olarak kanatlı hayvan besiciliğinde değerlendirilmesi Diğer fizibilite çalışmaları, Acil Durum Eylem Planları (SEVESO kapsamında) alanında işbirlikleri Gemi atıklarının (MARPOL kapsamında) yönetimine yönelik işbirlikleri Bölgedeki firmalara yönelik ortak eğitimler (Karbon ayakizi yönetimi ve olası işbirlikleri) Organik atıklardan enerji üretilmesine yönelik çalışmalar
PLANLANAN FAALİYETLER Endüstriyel simbiyoz ağına üye firmaların sayısının arttırılması yönünde çalışmalar devam edecektir. (İskenderun Körfezi ve diğer) Fizibilite çalışmalarına devam edilecektir. Söz konusu ES olanaklarının hayata geçmesine yönelik olarak finansman kaynakları araştırılacak, proje süre ve olanakları çerçevesinde gerekli destek ve katkı sağlanacaktır. Süregelen diğer ES ilişkileri takip edilecektir.
PLANLANAN FAALİYETLER Bölgede ES Olanaklarının Geliştirilmesi ve Uygulanması Ar-Ge Proje Pazarı Etkinliği ile ilgili planlama ve hazırlıklar ES, atık değerlendirme, temiz üretim, vb. alanlara yönelik araştırmacılar ile sanayicilerin buluşturulması Adana da ADASO işbirliği ile gerçekleştirilmesi TÜBİTAK desteği başvuru hazırlıkları Kapsam: sunumlar, ikili görüşmeler, finansal kaynaklar, vb. Planlanan tarih: 11 Nisan 2013 Katkı, katılım, işbirliği, destek beklentisi
PLANLANAN FAALİYETLER Ulusal Program Hazırlık Çalışmaları - ISL ile işbirliği devam ediyor model geliştirme çalışmaları - Dünya daki mevcut modellerin/programların incelenmesi devam ediyor (İngiltere, Danimarka, Güney Kore, ABD, Kanada, Çin, Meksika, Avustralya, Japonya,.)
Tekstil Demir Çelik Çimento Gübre Plastik ve Paketleme Cam Gıda Boya Kağıt Kimya Ahşap Ürünleri Termik Santral Metal ve Makina Tekstil Demir Çelik Çiment o Gübre Plastik ve Paketle me Ahşap Cam Gıda Boya Kağıt Kimya Ürünle ri Termi k Santr al Metal ve Makina Non- Petrol ve Metalik Kömür Mineraller (88) (83) (18) Baskı ve Matbaa (89) (1) (2) (5) (42) (43) (41) (110) (95) Atık Yönetim Tarım İnşaat Hayvan Elektro Eczacılı Yemi nik k i (46) (92) (45) (44) (47) (6) (81) (9) (85) (99) (3) (4) (80) (52) (51) (14, 15) (16) (17) (108) (50, 109) (52) (54) (7) (107) (10) (11) (84) (101) (79) (59) (8, 35) (73) (77) (70) (36) (38) (37) (39) (40) (74) (12) (93) (13) (19) Biyoyak ıt/biyoe nerji (63) (87) (64) (62) (61) (28) (22, 29, 90) (21, 30) (23, 31) Non-Metalik Mineraller (24) (25, 26) (91) (27) Petrol ve Kömür Baskı ve Matbaa Atık Yönetimi Tarım İnşaat Hayvan Yemi Elektronik Eczacılık Biyoyakıt/Biyoenerji Rafineri (57) (58) (32) (33) (103) (68) (49) (69) (60) (105) (34) (82) (86) (48) (20) (94) (96) (76) (104) (97) (56) (66) (102) (71) (67) (72) (78) (75) (65) (100) (106) Rafiner i
PLANLANAN FAALİYETLER Ulusal Program Hazırlık Çalışmaları Çimento Tekstil Demir Çelik (1) Çimento (95) Gübre (46) Plastik ve Paketleme (6) Cam Gıda (3) Boya (7) Kağıt (11) Kimya (8, 35) 35: Soda proses atıklarının çimento üretiminde minör katkı maddesi olarak kullanılması
PLANLANAN FAALİYETLER Ulusal Program Hazırlık Çalışmaları - Finansal kaynaklar (ulusal, uluslararası) - Diğer gelişmelerin (Filyos Projesi, Kalkınma Ajansları Çalıştayı vs.) dikkate alınması
TEŞEKKÜRLER Merve Böğürcü Çevre Projeleri Grubu Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı Cyberplaza B-Blok Kat: 5-6 Bilkent/Ankara mbogurcu@ttgv.org.tr