BÖLÜM 4 Şantiye ve Kuruluş Amacı Şantiyeye Gitmeden Önce Yapılması Gerekenler Şantiyeye Gittikten Sonra Yapılması Gerekenler Şantiye Çeşitleri Şantiye Kurulmasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Şantiye Yerleşim Planı Tasarlanırken Göz Önüne Alınması Gerekenler Şantiye Yerleşim Planı Çizildikten Sonra Yapılacak İşler İmalat Öncesi Şantiyede Yapılacaklar Şantiyede Yapılacak İmalatlar Genel Bina İnşaat İmalat Sırası
Şantiye ve Kuruluş Amacı Şantiye: Müteahhidin taahhüt ettiği inşaatı yapabilmesi için gereken araç, gereç ve malzemenin korunması, çalışma ve barınma imkanlarının sağlanması amacıyla kuracağı bürolar, lojmanlar, işçi barakaları, atölyeler, garajlar, bakkal, kantin, yemekhane, fırın, ambar, sağlık merkezi ve benzeri tesisler topluluğuna şantiye denilmektedir. Kısaca, bir yapının meydana getirildiği alan olup, bu amaçla gerekli malzeme ve insan gücünü barındırıp, bulundurduğu, yapı elemanlarının meydana getirip, inşaatın yapılmasını sağlayan yerlerdir. Şantiye, inşaatın önem ve özelliğine göre müteahhitçe hazırlanacak ve kontrollükçe onaylanacak şantiye yerleşim planına göre kurulur.
Şantiye Kurulmasının Nedenleri: Bir yapıyı en düşük maliyetle ve ekonomik olarak oluşturmak üzere o yapıya ait makine, malzeme ve insan gücü arasında optimum bir denge sağlamanın gerekli olması, şantiye kurulmasının başlıca nedenidir. İyi bir şantiye tesisi, başarılı bir yapım hizmetinin esası ve mühendisin başlıca görevlerinden birini oluşturur. Şantiyeye Gitmeden Önce Yapılacak İşler: Proje, sözleşme, şartname ve diğer belgelerin alınması Şantiye personelinin tespiti ve bunlara ait listelerin alınması Şantiyeye gerekli tüm alet, ekipman ve malzemenin hazırlatılması ve gönderilmesi Şantiyede kullanılacak basılı kağıt, kırtasiye ve formların sağlanması Şantiye için gerekli demirbaş malzemenin temin edilmesi ve gönderilmesi
Şantiyeye Gittikten Sonra Yapılacak İşler İşyerinin gezilmesi Şantiye yerinin seçimi İşle ilgili malzeme, kazık v.s.nin kontrolü Şantiye sahasının düzeltilmesi ve servis yollarının yapımı Şantiye planının yapılması Şantiye binalarına at planın yapılması Şantiye binalarının yapımı Malzeme ocaklarının incelenmesi ve gerekli kamulaştırma, yapı için ayırma ve işletme ruhsatı alma işlemlerinin yapılması Kamulaştırma işleminin uygulanma olasılığının araştırılması, yapılacak işlerin tespiti, mal sahiplerine gerekli bildirimin (tebligatın) yapılması Eldeki projelerin araziye uygunluk derecesinin belirlenmesi ve gerekli değişiklik önerilerinin hazırlanması İşyerindeki yöresel koşulların incelenmesi ve gerekli önlemlerin alınması
ŞNAİTYE ÇEŞTİLERİ Kısa süreli şantiyeler İnşaatın süresine göre şantiyeler Uzun süreli şantiyeler Şehir içi şantiyeleri Bulundukları yere göre şantiyeler Şehir dışı şantiyeleri Sabit şantiyeler Konumlarına göre şantiyeler Gezici şantiyeler
ŞANTİYE ÇEŞİTLERİ İnşaatın Sürelerine Göre Şantiyeler; a) Kısa süreli şantiyeler: inşaatın bitirilmesi, bir iş mevsimine sığabilen şantiyelerdir. b) Uzun süreli şantiyeler: birden fazla iş mevsiminde bitirilecek inşaatların şantiyeleridir. Bulundukları Yere Göre Şantiyeler; a) Şehir içi şantiyeleri: Şehir içinde yapılan özel ve resmi kuruluşlara ait şantiyeler (konut, işyeri, okul, sağlık ocağı vb.) b) Şehir dışı şantiyeleri: şehir dışında yapılan inşaatlara ait şantiyelerdir. (baraj, demiryolu, karayolu, tünel, sulama kanalı vb.)
Konumlarına Göre Şantiyeler; a) Sabit Şantiyeler: yapının inşaatına başlayış ve bitimleri süresince aynı durumda konumunu muhafaza ederler. (işyeri, konut, okul vb.) b) Gezici Şantiyeler: yapının inşasına başlayış ve bitimleri süresince faklı yerlerde kurulurlar. Devamlı hareket eden şantiyeler olup bu tip şantiyelere örnek olarak karayolu sulama kanalları şantiyelerini verebiliriz.
Şantiye Kurulmasında Dikkat Edilecek Hususlar: 1-) Düzeltme ve temizleme: Kazıdan çıkan toprak yapı yerinin düzeltilmesi ve rampaların yapılmasında kullanılır; fazlası işyerinden uzaklaştırılır 2-) Kum depoları: Harç yapılan yere yakın ve yanına ulaşılması kolay yerde olmalıdır. 3-) Çakıl depoları: Bunlar, betoniyerin yakınında yere veya bir huni içerisine depo edilmelidir 4-) Yağlı kireç çukuru: Harç yapılan yerin yanına yapılır 5-) Taş ve tuğla depoları: Elevatör kulesi varsa bunun yanında, eğik yapı iskelesi kullanılacaksa bu iskeleye en yakın yerde yapılır 6-) Çimento: Betoniyer yakınında bir barakaya veya çadıra depo edilir 7-) İskele, kemer ve kalıp şablonları: Bunlar kereste biçme yerine ve marangozhaneye yakın bir yere depo edilir 8-) Çivi, bulon, etriye: Bunlar aynı ambarlarda barındırılırsa demir malzeme için ayrı, cam, çini, fayans gibi malzeme için ayrı ve boyalar için ayrı bölümü olan bir ambar kullanılır 9-) Betonarme demirler: Demir bükme tezgahına yakın bir yere depolanır 10-) Doğramalar: Doğrama bina içinde yapılmış veya hazır alınmışsa bina içinde bir yere, şantiyede yapılacaksa kereste deposuna yakın bir yerde üretilir ve yine bina içinde depolanır 11-) Sıcak demir işleri: Kerestelerden, doğramalardan, patlayıcı madde deposundan uzak bir yerde yapılmalıdır. Soğuk demircilik işleri ise ekonomi şartları gözetilerek uygun bir yerde yapılır 12-) Park: Makineler ve büyük araçlar için park yapılır. Ufak araçlar ve aletler ambarlarda saklanabilir
Şantiye Yerleşim Planı Tasarlanırken Göz Önüne Alınması Gerekenler 1- Şantiye sınırları ve inşa edilecek yapının şantiye alanı içerisindeki yeri işaretlenerek, inşaat alanının şantiye sınırlarına olan mesafesi belirlenmelidir. 2- Şantiye tesislerinin kurulacağı yere ait tesviye eğrili harita üzerinde şantiye yeri ve çevresi özenle incelenmelidir. 3- Şantiye tesislerinin kurulacağı yerin meyilli en çok %1 olursa yağmur suyu orada toplanmaz. Portal vinçler %1.5 meyilli arazide çalışabilirler. 4- Şantiye yerleşim planı 1/500 ölçekle hazırlanıp, kesit ve detaylar için 1/200 ölçek kullanılabilir. 5- İş hacmi ne kadar küçük olursa olsun muhakkak bir şantiye yerleşim planı çizilmesi faydalı olur. 6- Şantiye tesislerinde yapılacak imalatların yaklaşık ortalama günlük ve toplam miktarları tespit edilmelidir. 7- Beton santrali ve kule vinç gibi sabit tesislerin yerleri tespit edilmelidir.
8- Çevrenin imkanlarından faydalanarak, yapılacak yapıların özelliği, mevcut piyasa malzemesinin boyutları, yapılacak işin büyüklüğü göz önünde tutulmalı. 9- Kurulacak tesis seçiminde bina baraka konteynır kullanılması gibi seçeneklerden en uygun olanı seçilmelidir. 10- Şantiye de yapılacak yardımcı binalarının yerleri, birbirleri ile bağlantılı birimleri bir araya toplamaya gayret gösterilmelidir. 11- Şantiye de inşa edilecek şantiye binalarının çeşidi, sayısı, fiziki kapasiteleri ve özellikleri belirlenmelidir. 12- Şantiye ambarları mümkün olduğu kadar birbirine uygun malzemeyi stoklamak için gruplandırılmalıdır. 13- Şantiye yerleşim planında gürültüden etkilenecek yatakhane ve büro gibi ünitelerin daha sakin bir bölgeye yerleştirmekte fayda vardır. 14- kullanılacak makine ve donanım, vasıtaların miktarı ve büyüklükleri ile şantiyede bir günde kaç işçinin çalışacağı tespit edilerek bu sayıya göre dinlenme, yemekhane, yatakhane, tuvalet sayısı ve yerleri tespit edilmeli.
15- Şantiye servis yollarının şantiye dışı trafik ile bağlantısı belirlenip şantiye yerleşim planına işaretlenecektir. 16- Araçlara park, tamirhane, yedek parça deposu için ayrılacak yerler ile şantiye içi yolların ölçülerinin tayini için, şantiyede kullanılacak iş makinelerinin çeşidi ve sayıları önceden tespit edilmelidir. 17- Arazinin topoğrafik yapısı ve yaya trafiği dikkate alınmak suretiyle şantiye içi servis yollarının güzergahı belirlenerek şantiye planına göre şantiye yerleşim planında belirlenmelidir. 18- Şantiyeye asılacak iş güvenliği ve sağlığı ile ilgili uyarı levhalarının çeşidi, sayısı belirlenmelidir. 19- Şantiye yollarının drenajı açık trapez veya üçgen kesitli 150 doz betonlu 10cm kalınlığındaki açık hendekler tasarlanmalı. 20- Şantiyede elektrikle kullanılacak makineleri ve çevre aydınlatma ile tesislerin aydınlatmaları dikkate alınarak enerji ihtiyacı çevredeki enerji hattından mı yoksa jeneratörle mi karşılanacağı önceden bilinmelidir.
21- Şantiyede günlük içme ve kullanma su ihtiyacı miktarı tespit edilmeli suyu şehir şebekesinden mi yoksa kuyu suyu veya dereden mi temin edileceği belirlenmelidir. 22- Kanalizasyon ve fosseptik yerleri belirlenmeli, tesisatlar ihtiyacı karşılayacak kapasitede olmalıdır. Çöp ve atık malzeme toplama noktaları belirlenmelidir. 23- Şantiye yerleşim biriminden uzakta bulunuyorsa, burada ikamet edecek personelin her türlü ihtiyacına cevap verecek kapasite ve büyüklükte sosyal tesislerin sayısı ve büyüklüğünün hesabı yapılmalıdır. 24- Haberleşme ihtiyaçları tespit edilerek, telefon hat sayısı, internet hat kapasitesi, telsiz ihtiyacı belirlenmelidir. 25- soğuk havalarda şantiyede ısıtılacak mahallerin büro, lojman, yatakhane ve yemekhane gibi sayısı ve ısıtma şekli bilinmelidir. 26- Kantar gerekiyorsa şantiye girişine yakın bir yere kantar binası yapılmalıdır. 27- Şantiye etrafı çevrilerek, kapatma perdesinin dışına ve belli yerlerine izinsiz şantiyeye girmek yasak ve tehlikelidir yazılı uyarı levhaları asılmalı.
Şantiye Yerleşim Planı Çizildikten Sonra Yapılacak İşler 1- Yer teslim tutanağı düzenlenip imzalanarak, resmi olarak şantiye sahası teslim alınır. 2- İş mahallini gezerek, araziyi tanımak ve yapılacak işler hakkında bilgi edinilir. 3- Şantiye yerleşim planının zemine aplikasyonu için arsa köşe noktaları tespit edilir. 4- Şantiyeye giriş çıkış noktaları tespit edilmeli. 5- Şantiye servis yolları ve ana yollarla bağlantısı araştırılır. 6- Araçlara park, tamirhane, yedek parça deposu için ayrılacak yerlerin ve şantiye içi yolların ölçülerinin tayini için şantiyede kullanılacak iş makinelerinin çeşidi ve sayıları tespit edilmelidir. 7- Şantiye içi ulaşım güzergahları ile şantiye içi su, kanalizasyon ve fosseptik yerleri belirlenerek ihtiyaca cevap verecek kapasitede olmalıdır. 8- Şantiye sahasından geçen alt yapı tesislerinin varlığı araştırılır, ilgili kurum ve kuruluşlarla irtibata geçerek tesislerin şantiye sınırları dışına çıkması sağlanır.
9- Şantiye elektrik şebekesinde kablo ve hat çekimleri şantiyenin kalıcı bir tesis olduğu düşünülerek düzgün bir şekilde yapılmalıdır. 10- Elektrik direğinde elektrik panosu varsa, paratoner tesisatı döşenmesi faydalı olacaktır. Elektrik hattının topraklanması da yapılmalıdır. 11-Haberleşme ihtiyaçları tespit edilerek, telefon hat sayısı, internet hat kapasitesi, telsiz ihtiyacı vb. belirlenmelidir. 12- Şantiye için gerekli olacak bilgisayar, yazılımlar, yazıcı, fotokopi ve faks makinesi gibi ofis donanım ve ekipmanları tespit edilmelidir. 13- Malzeme ve işçinin bulundurulmasına imkan verecek açık ve kapalı depoların ve barakaların sayısının tespiti yapılır. 14- Yapı işlerinin gündüz yapılması esastır. Gece çalışılması zorunlu olduğu hallerde, çalışma alanının yeterince aydınlatılması ve çevre güvenliğinin alınması gerekir. 15- Yapılacak iş akışının düzenli olması için işlerin birbirileri ile olan ilişkisi ve üretim süreci içindeki yerleri dikkate alınarak yapılan ön çalışma yani iş planlaması gerekir.
16- Şantiye tesislerinde yapılacak imalatların yaklaşık olarak günlük ve toplam miktarları tespit edilmelidir. 17- Şantiye kuruluşunda, asgari ihtiyaçların minimum yatırım ve işletme maliyeti ile karşılanması prensibi esas olmalıdır. 18- Beton santrali ve kule vinç gibi sabit tesislerin yerleri tespit edilmelidir. 19- Şantiye sahasındaki hakim rüzgar yönü öğrenilmelidir. 20- Şantiyenin girişine işin adı, işvereni, ada pafta no, yapımcı firma veya firmaların isimleri, teknik sorumluların isim ve unvanları, işin bedeli veya firmaların isimleri, teknik sorumluların isim ve unvanları, işin bedeli gibi bilgilerin yazılı olduğu bir pano konmalıdır. 21- Yapı alanının etraf ve çevresi kolayca görülebilecek ve fark edilebilecek şekilde, tel örgü ahşap perde veya trapez saç levha ile etrafı çevrilerek dışarı ile ilişkisinin kesilmesine fayda vardır. 22- Şantiyenin görünün yerlerine iş emniyeti ve şantiye güvenliğine ilişkin uyarı levhaları komalıdır.
İmalat Öncesi Şantiyede Yapılacak Hazırlıklar Arsa sınırlarının belirlenmesi (Tel örgü veya perde betonla çevrilmesi) Şantiye sahasının aydınlatılması Alt yapı tesislerinin tespiti Proje ve Detayların Etüdü Şantiye yerinin plankotesinin hazırlanması Zemin aplikasyonu ve röperleme işlerinin yapılması İp iskelesinin kurulması İmalat iş programının hazırlanması Şantiye teknik malzemelerin korunması Aylık hakedişlere hazırlık
Şantiyede Yapılacak İmalatlar Çeşitli hafriyat işlemleri Temel grobetonu döküm işlemleri Betonarme kalıp işleri Betonarme demir hazırlıkları Betonun şantiyede hazırlanması dökümü ve korunması Çeşitli iş iskeleleri Çeşitli duvar işleri Ahşap doğrama işleri (kapı, pencere kasa ve kanat işleri) Çeşitli demir işleri (demir doğrama işleri) Çatı işlemleri (Ahşap çatı, iskelet, örtüsü ve tenekecilik işleri) Bina pis su bağlantıları Sıhhi tesisat ve elektrik, tesisat işleri Sıva işleri (iç ve dış sıva) Boya badana ve cam işleri
Genel Bina İnşaatı İmalat Sırası Tesviye kazısı, serbest kazı, temel ve bodrum kazısı Temel kalıbı oluşturulması ve demir döşenmesi Temel izolasyonu yapılması (su yalıtımı, ısı yalıtımı) Pis su bağlantılarının yapılması (kanalizasyon ve mutfak) Temel betonun dökülmesi ve korunması Su basman seviyesinin ikmali Kat kalıbı, demir döşenmesi ve beton dökümü Kat duvarlarının örülmesi ve tesisat borularının döşenmesi Kapı ve pencere kasalarının takılması Pis su, temiz su ve elektrik kolonlarının çekilmesi Tavan sıvasının yapılması Duvar kaplamalarının (seramik ve fayans) yapılması Sıcak demir işlerinin yapılması İç ve dış sıvaların yapılması Kapı ve pencere kanatları ile kol ve aynaların takılması Döşeme kaplamalarının yapılması Boya badana işlerinin yapılması Elektrik, temiz su ve pis su armatürlerinin takılması Camların takılması ve macunların çekilmesi Merdiven küpeşte, süpürgelik ve dolap işlerinin yapılması Elektrik pis su temiz su alt yapı tesislerinin yapılması Tamirat ve onarım işlerinin yapılması İç ve dış mekanların temizlik işlerinin yapılması
SORULAR S-1) Şantiyenin kuruluş amacı nedir? S-2) Şantiye çeşitlerini yazınız? S-3) Şantiye kurulmasında dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir? S-4) Şantiye yerleşim planı çizildikten sonra yapılacak işlerden 5 tanesini yazınız? S-5) Şantiyede yapılacak imalatlar nelerdir?
SORULAR S-1) Şantiyenin kuruluş amacı nedir? Bir yapıyı en düşük maliyetle ve ekonomik olarak oluşturmak üzere o yapıya ait makine, malzeme ve insan gücü arasında optimum bir denge sağlamanın gerekli olması, şantiye kurulmasının başlıca nedenidir. İyi bir şantiye tesisi, başarılı bir yapım hizmetinin esası ve mühendisin başlıca görevlerinden birini oluşturur.
S-2) Şantiye çeşitlerini yazınız? İnşaatın süresine göre şantiyeler Kısa süreli şantiyeler Uzun süreli şantiyeler Bulundukları yere göre şantiyeler Şehir içi şantiyeleri Şehir dışı şantiyeleri Konumlarına göre şantiyeler Sabit şantiyeler Gezici şantiyeler
S-3) Şantiye kurulmasında dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir? 1-) Düzeltme ve temizleme: Kazıdan çıkan toprak yapı yerinin düzeltilmesi ve rampaların yapılmasında kullanılır; fazlası işyerinden uzaklaştırılır 2-) Kum depoları: Harç yapılan yere yakın ve yanına ulaşılması kolay yerde olmalıdır. 3-) Çakıl depoları: Bunlar, betoniyerin yakınında yere veya bir huni içerisine depo edilmelidir 4-) Yağlı kireç çukuru: Harç yapılan yerin yanına yapılır 5-) Taş ve tuğla depoları: Elevatör kulesi varsa bunun yanında, eğik yapı iskelesi kullanılacaksa bu iskeleye en yakın yerde yapılır 6-) Çimento: Betoniyer yakınında bir barakaya veya çadıra depo edilir 7-) İskele, kemer ve kalıp şablonları: Bunlar kereste biçme yerine ve marangozhaneye yakın bir yere depo edilir 8-) Çivi, bulon, etriye: Bunlar aynı ambarlarda barındırılırsa demir malzeme için ayrı, cam, çini, fayans gibi malzeme için ayrı ve boyalar için ayrı bölümü olan bir ambar kullanılır 9-) Betonarme demirler: Demir bükme tezgahına yakın bir yere depolanır 10-) Doğramalar: Doğrama bina içinde yapılmış veya hazır alınmışsa bina içinde bir yere, şantiyede yapılacaksa kereste deposuna yakın bir yerde üretilir ve yine bina içinde depolanır 11-) Sıcak demir işleri: Kerestelerden, doğramalardan, patlayıcı madde deposundan uzak bir yerde yapılmalıdır. Soğuk demircilik işleri ise ekonomi şartları gözetilerek uygun bir yerde yapılır 12-) Park: Makineler ve büyük araçlar için park yapılır. Ufak araçlar ve aletler ambarlarda saklanabilir
S-4) Şantiye yerleşim planı çizildikten sonra yapılacak işlerden 5 tanesini yazınız? 1- Yer teslim tutanağı düzenlenip imzalanarak, resmi olarak şantiye sahası teslim alınır. 2- İş mahallini gezerek, araziyi tanımak ve yapılacak işler hakkında bilgi edinilir. 3- Şantiye yerleşim planının zemine aplikasyonu için arsa köşe noktaları tespit edilir. 4- Şantiyeye giriş çıkış noktaları tespit edilmeli. 5- Şantiye servis yolları ve ana yollarla bağlantısı araştırılır. 6- Araçlara park, tamirhane, yedek parça deposu için ayrılacak yerlerin ve şantiye içi yolların ölçülerinin tayini için şantiyede kullanılacak iş makinelerinin çeşidi ve sayıları tespit edilmelidir. 7- Şantiye içi ulaşım güzergahları ile şantiye içi su, kanalizasyon ve fosseptik yerleri belirlenerek ihtiyaca cevap verecek kapasitede olmalıdır. 8- Şantiye sahasından geçen alt yapı tesislerinin varlığı araştırılır, ilgili kurum ve kuruluşlarla irtibata geçerek tesislerin şantiye sınırları dışına çıkması sağlanır.
S-5) Şantiyede yapılacak imalatlar nelerdir? Çeşitli hafriyat işlemleri Temel grobetonu döküm işlemleri Betonarme kalıp işleri Betonarme demir hazırlıkları Betonun şantiyede hazırlanması dökümü ve korunması Çeşitli iş iskeleleri Çeşitli duvar işleri Ahşap doğrama işleri (kapı, pencere kasa ve kanat işleri) Çeşitli demir işleri (demir doğrama işleri) Çatı işlemleri (Ahşap çatı, iskelet, örtüsü ve tenekecilik işleri) Bina pis su bağlantıları Sıhhi tesisat ve elektrik, tesisat işleri Sıva işleri (iç ve dış sıva) Boya badana ve cam işleri