TÜRKİYE GENELİ SEÇİM ARAŞTIRMASI 5-9 EKİM 2015 Araştırma, Siyasal ve Sosyal Araştırma Merkezi (SAMER) tarafından, 5-9 Ekim 2015 tarihleri arasında, Türkiye nüfusunu temsilen 7 bölgedeki 24 İl, 142 ilçe ve 233 mahallede, %99 güven düzeyi ve %2 göz yumulabilir hata payı doğrultusunda, 4144 hanede yüz yüze görüşme yöntemi ile yapılmıştır. Araştırma soruları 4 bölümden oluşmuştur. İlk bölümde demografik verileri elde etmeyi amaçlayan kişi ve hane bilgileri soruları, ikinci bölümde siyasete ilişkin tutumları belirlemeyi amaçlayan siyasal tercih soruları, üçüncü bölümde koalisyon tartışmaları hakkındaki tutumları ölçmeyi amaçlayan sorular ve dördüncü bölümde ise Türkiye de mevcut gündeme ilişkin sorular ankette yer almıştır.
KİŞİ VE HANE BİLGİLERİ CİNSİYET (%) Kadın 49,9% Erkek 50,1% Araştırma grubunda yer alanların %50,1 i erkek, %49,9 u kadınlardan oluşmaktadır.
MEDENİ DURUM (%) 80 70,5 70 60 50 40 30 24,8 20 10 0 2,5 2,1 Evli Bekar Boşanmış Eşi Ölmüş Araştırma grubunda yer alanların medeni durumlarına ilişkin bulgulara yukarıdaki grafikte yer verilmektedir. Buna göre araştırmaya katılanların %70,5 i evli, %24,8 i bekâr, %2,5 si boşanmış ve %2,1 i eşinin ölmüş olduğunu belirtmektedir.
YAŞ ARALIĞI (%) 30 25 25,8 23,8 20 15 14,9 17,7 11,3 10 6,5 5 0 18-24 Yaş 25-34 Yaş 35-44 Yaş 45-54 Yaş 55-64 Yaş 65 + Yaş Araştırma grubunun %14,9 u 18-24 yaş grubunda, %25,8 i 25-34 yaş grubunda, %23,8 i 35-44 yaş grubunda, %17,7 si 45-54 yaş grubunda, %11,3 ü 55-64 yaş grubunda ve %6,5 i 65 ve üzeri yaş grubunda yer almaktadır.
EĞİTİM DURUMU (%) Lisans Üstü 0,9 Üniversite 15,9 Lise 28,1 Ortaokul 16,4 İlkokul 33,9 Diplomasız okuryazar Okuryazar değil 2,1 2,7 0 5 10 15 20 25 30 35 Araştırma grubunda yer alanların eğitim durumlarına ilişkin bulgulara yukarıdaki grafikte yer verilmektedir. Buna göre araştırmaya katılanların %2,7 si okuryazar olmadığını, %2,1 i diploma sahibi olmamasına rağmen sadece okuryazar olduğunu, %33,9 u ilkokul mezunu olduğunu, %16,4 ü ortaokul, %28,1 i lise, %15,9 u üniversite ve %0,9 u lisansüstü mezunu olduğunu aktarmaktadır.
İSTİHDAM DURUMU (%) İşsiz, iş arıyor Öğrenci Ev kadını Emekli Çiftçi, ziraatçı, hayvancı Marjinal sektör (işportacı simitçi..vb Profesyonel meslek (Mim.,Av.,Dr.vb ) Tüccar/sanayici/işadamı Küçük esnaf / zanaatkâr /şoför vs İşçi Özel sektörde memur, müdür vd (Banka vb.) Devlet memuru, şef, müdür vd 0,8 1,6 1,2 0,4 1,9 5,3 5,2 7,5 13,1 15 20 28,2 0 5 10 15 20 25 30 Araştırma grubunda yer alanların istihdam durumlarına ilişkin bulgulara yukarıdaki grafikte yer verilmektedir. Buna göre araştırmaya katılanların %7,5 i işsiz olduğunu, %5,2 si kamu sektöründe istihdam edildiğini, %1,9 u özel sektör çalışanı olduğunu, %20 si işçi, %15 i esnaf, %0,4 ü tüccar, %1,2 si profesyonel meslek sahibi, %1,6 sı marjinal sektör çalışanı, %0,8 i çiftçi, %13,1 i emekli, %28,2 si ev kadını ve %5,3 ü öğrenci olduğunu belirtmektedir
HANE AYLIK GELİR (%) 5000 TL Üzeri 1,8 3001-5000 TL 6,3 2001-3000 TL 9,9 1501-2000 TL 26,8 1001-1500 TL 22,4 501-1000 TL 19,2 0-500 TL 13,5 0 5 10 15 20 25 30 Araştırma grubunun hane aylık gelirlerine ilişkin bulgulara yukarıda yer verilmiştir. Buna göre araştırma grubunun %13,5 i 0-500 TL, %19,2 si 501-1000 TL, %22,4 ü 1001-1500 TL, %26,8 i 1501-2000 TL, %9,9 u 2001-3000 TL, %6,3 ü 3001-5000 TL ve %1,8 i 5000 TL üzeri hane aylık geliri olduğunu belirtmiştir. Bunların yanında, grafik olarak sunulmamakla birlikte, ortalama hane halkı büyüklüğü 4,05 kişi, hanede oy kullanacak kişi sayısı ortalaması ise 2,97 olarak hesaplanmıştır.
SGK (%) Özel Sigorta 0,8 Emekli Sandığı 8,3 BAĞ-KUR 13,3 SSK GSS Primini Kendi Ödüyor 2 56,8 GSS Primini Devlet Ödüyor 5,4 Yok 13,4 0 10 20 30 40 50 60 Araştırma grubunda yer alanların SGK kayıtlarına ilişkin bulgulara yukarıdaki grafikte yer verilmektedir. Buna göre araştırmaya katılanların %13,4 ü herhangi bir sosyal güvencesinin olmadığını, %5,4 ü genel sağlık sigortası olduğunu ve primini devletin ödediğini, %2 i ise yine genel sağlık sigortası olduğunu ve priminin kendilerince ödendiğini, %56,8 i SSK, %13,3 ü Bağ-Kur, %8,3 ü emekli sandığı ve %0,8 i özel sigorta kaydı olduğunu aktarmaktadır.
KİMLİK (%) 70 68,5 60 50 40 30 20 16 11,3 10 0 0,9 0,4 0,1 0,2 0,2 0,1 1,8 0,4 Araştırma grubunun kimlik tanımlamalarına ilişkin verilere yukarıda yer verilmiştir. Buna göre araştırmaya katılanların %68,5 i Türk, %0,9 u Arap, %16 sı Kürt, %0,4 ü Roman, %0,1 i Çerkez, %0,2 si Boşnak, %0,2 si Arnavut, %0,1 i Ermeni, %11,3 ü T.C. Vatandaşı, %1,8 i Türkiyeli olarak kimliklerini tanımlamıştır. Bu soruya araştırma grubunun %0,4 ü ise Hümanist yanıtı vermiştir.
İNANÇSAL KİMLİK (%) 90 85,2 80 70 60 50 40 30 20 10 0 0,1 6,1 Müslüman Hıristiyan Sünni Hanefi 0,9 6,1 1,2 0,4 Sünni Şafi Alevi Ateist Deist Araştırma grubunun inançsal kimlik tanımlamalarına ait grafiğe yukarıda yer verilmiştir. Elde edilen verilere göre araştırma grubunun %85,2 si Müslüman, %0,1 i Hristiyan, %6,1 i Alevi, %6,1 i Hanefi, %0,9 u Şafi, %1,2 si Ateist ve %0,4 ü Deist olarak inançsal kimliğini tanımlamıştır.
SİYASİ TUTUM 7 HAZİRAN GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERDİĞİNİZ PARTİ HDP 13,1% (%) Diğer 1,6% Oy kullanmadım 3,7% MHP 15,9% AKP 40,6% CHP 25,1% Araştırma grubunda yer alanların 7 Haziran 2015 genel seçimlerinde oy verdiği partiye ilişkin bulgulara yukarıdaki grafikte yer verilmektedir. Buna göre araştırmaya katılanların %3,7 si oy kullanmadığını belirtmişken, %40,6 sı AKP, %25,1 i CHP, %15,9 u MHP, %13,1 i HDP ve %1,6 sı Diğer yanıtı vermiştir.
1 KASIM 2015 GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERECEĞİNİZ MHP 14,6% PARTİ YÜZDE % Diğer 2,3% HDP 13,2% Kararsız 5,1% AKP 39,3% CHP 25,5% Araştırma grubunun, 1 Kasım 2015 genel seçimlerinde oy vereceği partilere ilişkin grafiğe yukarıda yer verilmektedir. Buna göre 1 Kasım genel seçimlerinde araştırma grubunun %39,3 ü AKP ye, %25,5 i CHP ye, %14,6 sı MHP ye, %13,2 si HDP ye ve %2,3 ü Diğer partilere oy vereceğini belirtmişken, %5,1 i karasız olduğunu aktarmıştır.
1 KASIM 2015 GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERECEĞİNİZ PARTİ KARARSIZLAR DAĞITILMIŞ (%) Diğer 2,4% HDP 13,9% MHP 15,4% AKP 41,4% CHP 26,9% Kararsızlar dağıtıldıktan sonra 1 Kasım Genel seçimlerinde oy verilecek parti sonuçları yukarıda yer alan grafikteki gibi gerçekleşmektedir. Buna göre karasızlar dağıtılınca AKP %41,4, CHP %26,9, MHP %15,4, HDP %13,9 ve Diğer Partiler %2,4 olarak belirmektedir.
Toplam 1 KASIM 2015 GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERECEĞİNİZ PARTİ * 7 HAZİRAN GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERDİĞİNİZ PARTİ 1 Kasım 2015 Genel Seçimlerinde Oy Vereceğiniz Parti 7 Haziran Genel Seçimlerinde Oy Verdiğiniz Parti Oy kullanmadım AKP CHP MHP HDP Diğer Kararsız 23,4 5,0 4,1 4,4 3,0 6,0 5,1 AKP 28,6 89,9 1,2 5,3 3,9 3,0 39,3 CHP 18,2 1,5 91,2 4,9 3,3 10,4 25,5 MHP 11,0 1,5 0,7 83,9 0,4 1,5 14,6 HDP 12,3 1,1 2,7 88,7 13,2 Diğer 6,5 1,0 0,1 1,5 0,7 79,1 2,3 Toplam 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 7 Haziran seçimlerinde oy verilen parti ile 1 Kasım seçimlerinde oy verilecek parti karşılaştırmasına yukarıda yer verilmektedir. Buna göre 7 Haziran seçimlerinde AKP ye oy verenlerin %89,9 u, CHP ye oy verenlerin %91,2 si, MHP ye oy verenlerin %83,9 u ve HDP ye oy verenlerin %88,7 si 1 Kasım seçimlerinde tekrar aynı partiye oy vereceğini belirtmiştir.
1 Kasım 2015 Genel Seçimlerinde Oy Vereceğiniz Parti Türk Arap Kürt Roman Çerkez Boşnak Arnavut T.C Vatandaşı Türkiyeli Hümanist Ermeni Toplam 1 KASIM 2015 GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERECEĞİNİZ PARTİ * KİMLİĞİNİZİ NASIL TANIMLARSINIZ? Kimliğinizi Nasıl Tanımlarsınız Kararsız 5,0 12,8 5,0 5,8 5,4 20,0 5,1 AKP 44,6 66,7 24,1 50,0 16,7 20,0 42,9 30,2 27,0 7,1 39,3 CHP 27,2 12,8 8,8 31,2 16,7 50,0 14,3 36,2 37,8 42,9 25,4 MHP 17,3 1,8 18,8 10,0 28,6 19,2 12,2 7,1 14,7 HDP 3,6 7,7 59,0 50,0 20,0 5,8 14,9 35,7 80,0 13,2 Diğer 2,4 1,2 16,7 14,3 2,8 2,7 7,1 2,3 Toplam 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 Kimlik tanımları ve 1 Kasım seçimlerinde oy verilecek parti karşılaştırmasına yukarıdaki tabloda yer verilmektedir. Buna göre kimliğini Türk olarak tanımlayanların %44,6 sı AKP ye, %27,2 si CHP ye, %17,3 ü MHP ye ve %3,6 sı HDP ye oy vereceğini, Kürt olarak tanımlayanların %24,1 i AKP ye, %8,8 i CHP ye, %1,8 i MHP ye ve %59 u HDP ye oy vereceğini ve T.C. Vatandaşı olarak kimliğini tanımlayanların %30,2 si AKP ye, %36,2 si CHP ye, %19,2 si MHP ye ve %5,8 i HDP ye oy vereceğini belirtmiştir.
Müslüman Hıristiyan Sünni Hanefi Sünni Şafi Alevi Ateist Deist Toplam 1 KASIM 2015 GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERECEĞİNİZ PARTİ * İNANÇSAL KİMLİK İnançsal Kimlik 1 Kasım 2015 Genel Seçimlerinde Oy Vereceğiniz Parti Kararsız 5,6 2,8 8,6 1,6 6,7 5,1 AKP 42,6 40,8 20,0 5,6 10,0 13,3 39,5 CHP 22,6 50,0 33,2 14,3 54,0 30,0 33,3 25,3 MHP 15,7 12,8 2,9 5,6 8,0 20,0 14,7 HDP 11,2 50,0 7,6 48,6 32,4 48,0 26,7 13,2 Diğer 2,3 2,8 5,7,8 4,0 2,2 Toplam 100 100 100 100 100 100 100 100 İnançsal kimlik tanımları ve 1 Kasım seçimlerinde oy verilecek parti karşılaştırmasına yukarıdaki tabloda yer verilmektedir. Buna göre inançsal kimliğini Müslüman olarak tanımlayanların %42,6 sı AKP ye, %22,6 sı CHP ye, %15,7 si MHP ye ve %11,2 si HDP ye oy vereceğini, Alevi olarak tanımlayanların %5,6 sı AKP ye, %54 ü CHP ye, %5,6 sı MHP ye ve %48 i HDP ye oy vereceğini, Hanefi olarak tanımlayanların %40,8 i AKP ye, %33,2 si CHP ye, %12,8 i MHP ye ve %7,6 sı HDP ye oy vereceğini belirtmiştir.
PARTİLERE İLİŞKİN TUTUM; Oy Verebilirim Kararsızım (%) (%) Kesinlikle Oy Veririm (%) Oy Vermem (%) Kesinlikle Oy Vermem (%) AKP 36,2 9,7 5,0 13,7 35,4 CHP 21,6 16,3 6,5 20,3 35,2 MHP 10,3 15,5 6,9 22,0 45,4 HDP 12,5 7,1 5,0 18,9 56,6 Seçmenlerin Partilere ilişkin tutumlarına yukarıdaki tabloda yer verilmektedir. Buna göre araştırma grubunun %36,2 si AKP ye kesinlikle oy veririm demişken, %9,7 si oy verebilirim yanıtı vermiştir. Başka bir deyişle AKP ye oy verme potansiyeli %45,7 dir. CHP açısından bakıldığında araştırma grubunun %21,6 sı kesinlikle oy veririm, %16,3 ü oy verebilirim yanıtı vermiştir. CHP ye oy verebilme potansiyeli ise %37,9 dur. MHP açısından bakıldığında araştırma grubunun %10,3 ü kesinlikle oy veririm, %15,5 i oy verebilirim yanıtı vermiştir. MHP ye oy verebilme potansiyeli ise %25,8 dir.son olarak HDP ye oy verme potansiyeline bakıldığında, araştırma grubunun %12,5 i kesinlikle oy veririm, %7,1 i oy verebilirim yanıtı vermiştir. HDP ye oy verebilme potansiyeli ise %19,6 dır. Kimlik tanımlamaları ve partilere karşı tutum birlikte değerlendirildiğinde, tablo olarak sunulmamakla birlikte, kimliğini Kürt olarak tanımlayanların %21,3 ü AKP ye kesinlikle oy veririm, %6,5 i oy verebilirim yanıtı vermiştir. Başka bir deyişle kimliğini Kürt olarak tanımlayanlar içinde AKP ye oy verme potansiyeli %27,8 dir. CHP açısından aynı tabloya bakıldığında Kürtlerin %6,7 si CHP ye kesinlikle oy veririm demişken, %22,2 si oy verebilirim yanıtı vermiştir. Yani Kürtlerde CHP ye oy verme potansiyeli %28,9 dur. Başka bir ifade ile Kürtlerde CHP ye oy verme potansiyeli AKP ye oy verme potansiyeline göre daha yüksektir. HDP açısından kimliğini Türk olarak tanımlayanlar ile karşılaştırma yapıldığında; Türk olarak kimliğini tanımlayanların %2,8 i HDP ye kesinlikle oy veririm, %4,7 si ise oy verebilirim yanıtı vermiştir. Yani Türkler açısından HDP ye oy verme potansiyeli %7,5 tir. Kürtler açısından ise HDP ye oy verme potansiyeli %71,1 dir.
CUMHURBAŞKANI'NIN TARTIŞMAYA AÇTIĞI BAŞKANLIK SİTEMİNİ DESTEKLİYOR MUSUNUZ? (%) Fikrim Yok Kararsız 10,1% 2,5% Evet 31,5% Hayır 56% Türkiye gündemini son yıllarda en fazla meşgul eden konulardan biri de Cumhurbaşkanı nın tartışmaya açtığı başkanlık sistemi talebidir. Buna göre araştırma grubunun %31,5 i başkanlık sistemini desteklediğini belirtmişken, %56 sı desteklemediğini, %2,5 i kararsız olduğunu ve %10,1 i ise fikrinin olmadığını bildirmiştir.
CUMHURBAŞKANI NIN TARTIŞMAYA AÇTIĞI BAŞKANLIK SİTEMİNİ DESTEKLİYOR MUSUNUZ? * 1 KASIM 2015 GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERECEĞİNİZ PARTİ Cumhurbaşkanı nın Tartışmaya Açtığı Başkanlık Sitemini Destekliyor musunuz? 1 Kasım 2015 Genel Seçimlerinde Oy Vereceğiniz Parti Kararsız AKP CHP MHP HDP Diğer Toplam Evet 18,9 65,6 5,9 13,7 5,9 20,2 31,5 Hayır 56,6 17,3 87,6 74,4 88,8 58,5 56,0 Fikrim Yok 18,4 13,7 5,7 9,9 4,0 13,8 10,1 Kararsız 6,1 3,4 0,9 2,0 1,3 7,4 2,5 Toplam 100 100 100 100 100 100 100 1 Kasım seçimlerinde oy verilecek parti ve Başkanlık Sistemini Destekliyor musunuz sorularına alınan yanıtların karşılaştırmasına yukarıda yer verilmektedir. Buna göre AKP ye oy vereceklerin %65,6 sı başkanlık sistemine evet demişken, CHP ve HDP seçmeninin %5,9 u, MHP seçmeninin de %13,7 si başkanlık sistemini destekleyeceğini belirtmiştir. Bunun yanında AKP seçmeninin %17,3 ü, MHP seçmeninin %74,4 ü, CHP seçmeninin %87,6 sı ve HDP seçmeninin %88,8 i başkanlık sistemine hayır diyeceğini bildirmiştir.
KOALİSYON TARTIŞMALARI 7 HAZİRAN SEÇİMLERİNDEN SONRA KOALİSYON KURULMALI MIYDI? (%) Fikrim Yok 9,6% Hayır 26,7% Evet 63,7% Bilindiği gibi 7 Haziran seçimlerinden sonra yaklaşık olarak iki ay koalisyon tartışmaları ile geçti. Ancak koalisyon hükümeti kurulamadı. Bu bağlamda araştırma grubuna 7 Haziran seçimlerinden sonra koalisyon kurulmalı mıydı sorusu yöneltilerek, bu konuda ki fikirleri alınmak istenmiştir. Buna göre araştırma grubunun %63,7 si, 7 Hazirandan sonra koalisyon kurulması gerektiği yönünde fikir beyan etmişken, %26,7 si koalisyon kurulmamasını doğru bulmuş ve %9,6 sı ise fikrim yok yanıtı vermiştir.
Toplam 7 HAZİRAN SEÇİMLERİNDEN SONRA KOALİSYON KURULMALI MIYDI? * 1 KASIM 2015 GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERECEĞİNİZ PARTİ % 7 Haziran seçimlerinden Sonra Koalisyon Kurulmalı mıydı? 1 Kasım 2015 Genel Seçimlerinde Oy Vereceğiniz Parti Kararsız AKP CHP MHP HDP Diğer Evet 71,7 47,3 77,4 67,2 78,2 69,1 63,7 Hayır 16,5 40,9 15,5 23,9 13,9 20,2 26,7 Fikrim Yok 11,8 11,7 7,1 8,9 7,9 10,6 9,6 Toplam 100 100 100 100 100 100 100 1 Kasım genel seçimlerinde oy verilecek parti ve koalisyon kurulmalı mıydı sorularına alınan yanıtlar karşılaştırıldığında; AKP ye oy vereceklerin %47,3 ü, CHP ye oy vereceklerin %77,4 ü, MHP ye oy vereceklerin %67,2 si ve HDP ye oy vereceklerin %78,2 si 7 Hazirandan sonra koalisyon kurulması yönünde fikir beyan etmişlerdir.
EVET İSE; HANGİ PARTİLER ARASINDA KOALİSYON OLMALIYDI? (%) AKP-HDP 5% CHP-MHP-HDP 25,3% AKP-CHP- MHP-HDP 0,4% MHP-CHP-AKP 0,3% AKP-MHP 29% AKP-CHP 40% 7 Hazirandan sonra koalisyon kurulmalıydı yanıtını verenlere sorulan hangi partiler arasında koalisyon olmalıydı sorusuna alınan yanıtlara yukarıda yer verilmektedir. Buna göre araştırma grubunda yer alıp 7 Hazirandan sonra koalisyon kurulmalıydı diyenlerin %40 ı AKP-CHP koalisyonu, %29 u AKP-MHP koalisyonu, %5 i AKP-HDP koalisyonu, %25,3 ü CHP-MHP-HDP koalisyonu, %0,4 ü AKP-CHP-MHP-HDP dörtlü koalisyonunu ve %0,3 ü MHP-CHP-AKP koalisyonu kurulması gerektiğini düşünmektedir.
KOALİSYON KURULAMAMASININ EN ÖNEMLİ NEDENİ NEDİR? (%) Diğer 7,6 Bilmiyorum 15,1 HDP nin Tavrı 1,1 MHP nin Tavrı 7 AKP'nin Tek Başına İktidar Hırsı Cumhurbaşkanı İzin Vermedi 19,1 19,6 Partilerin anlaşamaması 30,5 0 5 10 15 20 25 30 35 Bilindiği üzere 7 Hazirandan sonra uzun bir süre koalisyon tartışmaları ülke gündemini meşgul etmiş ve koalisyon görüşmeleri olumsuz sonuçlanmıştır. Bu bağlamda araştırma grubuna koalisyon görüşmelerinin olumsuz sonuçlanmasının en önemli nedeni sorulmuştur. Alınan yanıtlara göre araştırma grubunun %30,5 i partilerin anlaşamaması, %19,6 sı Cumhurbaşkanının izin vermemesi, %19,1 i AKP nin tek başına iktidar hırsı, %7 si MHP nin tavrı, %1,1 i HDP nin tavrından dolayı koalisyon kurulamadığını düşünmektedir. Araştırma grubunun %15,1 i bilmiyorum, %7,6 sı ise diğer yanıtı vermiştir.
Koalisyon Kurulamamasının En Önemli Nedeni Nedir? Toplam KOALİSYON KURULAMAMASININ EN ÖNEMLİ NEDENİ NEDİR? *1 KASIM 2015 GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERECEĞİNİZ PARTİ % 1 Kasım 2015 Genel Seçimlerinde Oy Vereceğiniz Parti Kararsız AKP CHP MHP HDP Diğer Partilerin Anlaşamaması 32,5 42,3 18,5 31,5 18,1 34,1 30,5 Cumhurbaşkanı İzin Vermedi 13,1 7,8 30,9 23,4 29,7 17,6 19,6 AKP'nin Tek Başına İktidar Hırsı 18,3 8,4 26,6 21,5 32,4 21,2 19,1 MHP nin Tavrı 2,6 8,4 8,1 4,1 6,6 3,5 7,0 HDP nin Tavrı 0,5 1,7 0,7 1,3 0,2 1,1 Bilmiyorum 29,8 20,8 10,5 10,0 7,9 15,3 15,1 Diğer 3,1 10,7 4,7 8,2 5,2 8,2 7,6 Toplam 100 100 100 100 100 100 100 Koalisyon kurulamamasının en önemli nedeni ile 1 Kasım seçimlerinde oy verilecek parti karşılaştırması yapıldığında, AKP ye oy vereceklerin %42,3 ü partilerin anlaşamaması, %7,8 i Cumhurbaşkanının izin vermemesi, %8,4 ü AKP nin tek başına iktidar hırsı, %8 4 ü MHP nin tavrı, %1,7 si HDP nin tavrı nedeniyle koalisyon kurulamadığını düşünmektedir. CHP seçmeni açısından bakıldığında; %18,5 i partilerin anlaşamaması, %30,9 u Cumhurbaşkanının izin vermemesi, %26,6 sı AKP nin tek başına iktidar hırsı, %8 1 i MHP nin tavrı, %0,7 si HDP nin tavrı nedeniyle koalisyon kurulamadığını düşünmektedir. MHP seçmeni açısından bakıldığında; %31,5 i partilerin anlaşamaması, %23,4 ü Cumhurbaşkanının izin vermemesi, %21,5 i AKP nin tek başına iktidar hırsı, %4 1 i MHP nin tavrı, %1,3 ü HDP nin tavrı nedeniyle koalisyon kurulamadığını düşünmektedir. HDP seçmeni açısından bakıldığında; %18,1 i partilerin anlaşamaması, %29,7 si Cumhurbaşkanının izin vermemesi, %32,4 ü AKP nin tek başına iktidar hırsı, %6 6 sı MHP nin tavrı, %0,2 si HDP nin tavrı nedeniyle koalisyon kurulamadığını düşünmektedir.
1 KASIM 2015 GENEL SEÇİMLERİNDE BİR PARTİNİN TEK BAŞINA İKTİDAR OLACAĞINI DÜŞÜNÜYOR MUSUNUZ? (%) Fikrim Yok 8% Evet 41,6% Hayır 50,4% Araştırma dahilinde ele alınan konulardan biri de 1 Kasım seçimlerinde tek partili iktidarın oluşup oluşmayacağına ilişkin görüşlerdir. Buna göre araştırma grubunun %41,6 sı tek başına iktidar olacağını düşünüyorken, %50,4 ü koalisyon çıkacağını düşünmektedir.
EVET İSE; HANGİ PARTİ TEK BAŞINA İKTİDAR OLABİLİR? (%) CHP 5% MHP 2% HDP 0,8% AKP 92,2% Bir partinin tek başına iktidar olacağını düşünenlere ise hangi partinin tek başına iktidar olabileceğini düşünüyorsunuz sorusu yöneltilmiştir. Buna göre araştırma grubunun %92,2 si AKP nin, %5 i CHP nin, %2 si MHP nin %0,8 i HDP nin tek başına iktidar olacağını düşünmektedir.
1 KASIM 2015 SEÇİMLERİNDE DE HİÇBİR PARTİ TEK BAŞINA İKTİDAR OLAMAZSA HANGİ PARTİLERİN KOALİSYON KURMASINI İSTERSİNİZ? (%) Fikrim yok 2,9 AKP-MHP-CHP 0,7 CHP-MHP-HDP 8 CHP-HDP 26,8 CHP-MHP 18,7 AKP-HDP 3,5 AKP-MHP 14,5 AKP-CHP 24,7 0 5 10 15 20 25 30 Bir partinin tek başına iktidar olamayacağını düşünenlere sorulan hangi partilerin koalisyon kurmasını istersiniz sorusuna araştırma grubunun %24,7 si AKP-CHP, %14,5 i AKP-MHP, %3,5 i AKP-HDP, %18,7 si CHP-MHP, %26,8 i CHP-HDP, %8 i CHP-MHP- HDP ve %0,7 si AKP-MHP-CHP yanıtı vermiştir.
TÜRKİYE DE GÜNDEM Çalışmanın bu bölümünde son dönemde Türkiye de gündemi meşgul eden konular hakkında araştırma grubunun tutumu belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda ilk olarak Türkiye nin en önemli sorununun ne olduğu araştırma grubuna yöneltilmiştir. TÜRKİYE NİN EN ÖNEMLİ SORUNU (%) Diğer Hukuk ve adaletin işlevsizliği Hükümetin kurulmaması Recep Tayyip Erdoğan AKP Eğitim PKK Ekonomideki Kötü Gidiş Kürt sorunu İşsizlik Silahlı Çatışma/Şiddet Ortamı 1,1 1,2 1,6 1,6 2,2 3,3 8,5 13,2 14,9 16,6 35,7 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Grafikten görülebileceği gibi araştırma grubunun %35,7 si Türkiye nin en önemli sorununu silahlı çatışma/şiddet ortamı olarak görüyorken, %16,6 sı işsizlik, %14,9 u Kürt Sorunu, %8,5 i Ekonomideki kötü gidiş, %3,3 ü PKK, %2,2 si eğitim, %1,6 sı AKP, %1,6 sı, %1,6 sı Recep Tayyip Erdoğan, %1,2 si hükümetin kurulamaması ve %1,1 i hukuk ve adaletin işlevsizliği yanıtı vermiştir.
TÜRKİYE NİN EN ÖNEMLİ GÜNDEMİ (%) Diğer Fikrim yok Suriye/Suriyeliler İşsizlik Ekonomi Siyasi kriz PKK 3,9 2,6 1,2 2,8 3,5 4,9 5 Seçim 11,9 Silahlı Çatışmaların Başlaması 64,2 0 10 20 30 40 50 60 70 Son dönemde Türkiye nin en önemli gündemine ilişkin grafiğe yukarıda yer verilmektedir. Buna göre araştırma grubunun %64,2 si açısından Türkiye nin en önemli gündemi silahlı çatışmaların tekrar başlamasıyken, %11,9 u seçim, %5 i PKK, %4,9 u siyasi kriz, %3,5 i ekonomi, %2,8 i işsizlik, %1,2 si Suriyeliler, %2,6 sı fikrim yok yanıtı vermiştir.
SON 1 YILDA EKONOMİK DURUMUM; (%) Daha iyi oldu 7,6% Daha kötü oldu 58,7% Değişiklik olmadı 33,7% Son günlerde ülke gündeminde yer alan konulardan biri de ekonomide ki çalkantılardır. Bu kapsamda araştırma grubuna son bir yıla baktığınızda ekonomik durumunuz hakkında ne söylersiniz sorusu yöneltilmiştir. Alınan yanıtlara göre araştırma grubunun %7,6 sı ekonomik durumunun daha iyi olduğunu, %33,7 si değişiklik olmadığını, %58,7 si ise ekonomik durumlarının daha kötü olduğunu belirtmiştir.
ÇÖZÜM SÜRECİNİN DEVAM ETMESİNİ İSTER MİSİNİZ? (%) Fikrim Yok 8,1% Hayır 33,2% Evet 58,7% Gündemin en önemli konularından biri de çözüm sürecinin buzdolabına kaldırılıp çatışmaların tekrar başlamasıdır. Bu bağlamda araştırma grubuna çözüm sürecinin devam etmesini istiyor musunuz sorusu yöneltilmiştir. Araştırma grubunun %58,7 si çözüm sürecinin devam etmesini isteyen evet yanıtı vermişken, %33,2 si hayır, %8,1 i fikrim yok yanıtı vermiştir.
Toplam ÇÖZÜM SÜRECİNİN DEVAM ETMESİNİ İSTER MİSİNİZ? * 1 KASIM 2015 GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERECEĞİNİZ PARTİ % Çözüm Sürecinin Devam Etmesini İster misiniz? 1 Kasım 2015 Genel Seçimlerinde Oy Vereceğiniz Parti % Kararsız AKP CHP MHP HDP Diğer Evet 59,0 61,6 56,0 31,4 88,3 42,6 58,7 Hayır 29,2 30,2 35,3 58,4 49,9 33,2 Fikrim Yok 11,8 8,2 8,7 10,2 11,7 7,5 8,1 Toplam 100 100 100 100 100 100 100 1 Kasım genel seçimlerinde oy verilecek parti sorusuna alınan yanıtlar ile birlikte değerlendirildiğinde, AKP seçmeninin %61,6 sı CHP seçmeninin %56 sı, MHP seçmeninin %31,4 ü ve HDP seçmeninin %88,3 ü çözüm sürecinin devam etmesini istemektedir
CUMHURBAŞKANI'NIN TARAFSIZ OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYOR MUSUNUZ? (%) Fikrim Yok 8,9% Evet 24,5% Hayır 66,6% Son günlerde kamuoyunda yer edinen tartışmalardan biri de Cumhurbaşkanı nın tarafsız olmadığı tartışmalarıdır. Araştırma grubuna doğrudan yöneltilen Cumhurbaşkanı nın tarafsız olduğunu düşünüyor musunuz sorusuna, %24,5 i evet yanıtı, %66,6 sı hayır yanıtı vermişken, %8,9 u ise fikrinin olmadığını aktarmıştır.
SEÇİMLERDEN ÖNCE CUMHURBAŞKANI'NIN MİTİNGLER YAPMASINI NASIL DEĞERLENDİRİYORSUNUZ? (%) Fikrim Yok 8% Olumlu değerlendiriyorum 26,5% Olumsuz Değerlendiriyorum 65,5% Yine son dönemin en önemli tartışmalarından biri de Cumhurbaşkanı nın seçimden önce farklı isimlendirmeler ile mitingler yapmasıdır. Araştırma grubunun %26,5 i Cumhurbaşkanının mitingler yapmasını olumlu değerlendiriyorken, %65,5 i Cumhurbaşkanının mitingler yapmasını olumsuz değerlendirmektedir.
Toplam SEÇİMLERDEN ÖNCE CUMHURBAŞKANI NIN MİTİNGLER YAPMASINI NASIL DEĞERLENDİRİYORSUNUZ? * 1 KASIM 2015 GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERECEĞİNİZ PARTİ % Seçimlerden Önce Cumhurbaşkanı nın Mitingler Yapmasını Nasıl Değerlendiriyorsunuz? Olumlu değerlendiriyorum Olumsuz Değerlendiriyorum 1 Kasım 2015 Genel Seçimlerinde Oy Vereceğiniz Parti % Kararsız AKP CHP MHP HDP Diğer 13,8 56,9 5,0 8,5 3,3 20,4 26,5 71,9 32,3 91,4 84,4 90,8 66,7 65,5 Fikrim Yok 14,3 10,8 3,6 7,1 5,9 12,9 8,0 Toplam 100 100 100 100 100 100 100 Yine seçmen tercihleri ile birlikte değerlendirme yapıldığında, tablodan izlenebileceği gibi AKP seçmeninin %32,3 ü CHP seçmeninin %91,4 ü, MHP seçmeninin %84,4 ü ve HDP seçmeninin %90,8 i Cumhurbaşkanı nın seçimlerden önce mitingler yapmasını olumsuz değerlendirmektedir.
TÜRKİYE DE SİLAHLI ÇATIŞMALARIN TEKRAR BAŞLAMASININ EN ÖNEMLİ NEDENİ NEDİR? (%) Diğer Suruç ve Ceylanpınar daki olaylar Irkçılık Siyasi Partiler Tarafların birbirine güvensizliği Terörden Çözüm sürecinin tıkanması Dış güçler HDP PKK Recep Tayyip Erdoğan ın Başkan olmak istemesi Seçim sonucu Hükümetin kurulamaması AKP'nin tek başına iktidar olamaması Fikrim Yok 3,3 1,4 2,5 2,5 3,7 3,7 4,3 5,2 7,8 9,8 11,1 11,5 12 21,1 0 5 10 15 20 25 Bilindiği gibi Türkiye de uzun bir süre uygulanmış olan çatışmasızlık ortamı Temmuz ayından itibaren bozulmuş ve silahlı çatışmalar başlamıştır. Bu bağlamda araştırma grubuna silahlı çatışmaların tekrar başlamasının en önemli nedeni nedir sorusu yöneltilmiştir. Buna göre araştırma grubunun %12 si fikrim yok, %21,1 i AKP nin tek başına iktidar olamaması, %11,5 i seçim sonucu hükümetin kurulamaması, %11,1 i Recep Tayyip Erdoğan ın başkan olmak istemesi, %9,8 i PKK, %7,8 i HDP, %5,2 si dış güçler, %4,3 ü çözüm sürecinin tıkanması, %3,7 si terör, %3,7 si tarafların birbirine güvensizliği, %2,5 i siyasi partiler, %2,5 i ırkçılık, %1,4 ü Suruç ve Ceylanpınar daki olaylar ve %3,3 ü diğer yanıtı vermiştir.
TÜRKİYE DE SİLAHLI ÇATIŞMALARIN TEKRAR BAŞLAMASININ SORUMLUSU KİMDİR? (%) Diğer Her iki taraf Partiler Hükümet Politikaları Dış güçler PKK AKP HDP Recep Tayyip Erdoğan Fikrim yok 2,4 3 5,1 5,4 6,2 10,4 12,3 13,1 16,5 25,5 0 5 10 15 20 25 30 Bir önceki tabloda Türkiye de silahlı çatışmaların tekrar başlamasının en önemli nedeninde AKP nin tek başına iktidar olamaması belirgin sebep olarak öne çıkmıştı. Bu noktada ise araştırma grubuna silahlı çatışmaların tekrar başlamasının sorumlusu kim sorusu yöneltilmiştir. Bu soruya araştırma grubunun %13,1 i fikrim yok, %25,5 i Recep Tayyip Erdoğan, %16,5 i HDP, %12,3 ü AKP, %10,4 ü PKK, %5,4 ü dış güçler, %5,1 i hükümet politikaları, %3 ü partiler, %2,4 ü her iki taraf ve %6,2 si ise diğer yanıtını vermiştir.
TÜRKİYE NİN BATISINDA HDP YE VE KÜRTLERE YÖNELİK SALDIRILARI NASIL DEĞERLENDİRİYORSUNUZ? (%) Kesinlikle Destekliyorum 3,2 Destekliyorum 5,1 Kararsızım 8,7 Desteklemiyorum 38,5 Kesinlikle Desteklemiyorum 44,5 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 Hatırlanacağı üzere Ağustos ayında Türkiye nin Batısında hemen her kentte başta HDP binaları olmak üzere, Kürtlere karşı saldırı ve linç girişimleri yapıldı. Bu kapsamda araştırma grubuna bu saldırıları nasıl değerlendirdikleri sorulmuştur. Buna göre araştırma grubunun %8,3 ü bu saldırıları desteklediğini belirtmişken, %83 ü bu saldırıları desteklemediğini, %8,7 si ise kararsız kaldıklarını bildirmiştir.
Kesinlikle Destekliyorum Destekliyorum Kararsızım Desteklemiyorum Kesinlikle Desteklemiyorum Toplam 1 KASIM 2015 GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERECEĞİNİZ PARTİ * TÜRKİYE NİN BATISINDA HDP YE VE KÜRTLERE YÖNELİK SALDIRILARI NASIL DEĞERLENDİRİYORSUNUZ? % Türkiye nin Batısında HDP ye ve Kürtlere yönelik saldırıları nasıl değerlendiriyorsunuz? 1 Kasım 2015 Genel Seçimlerinde Oy Vereceğiniz Parti % Kararsız 0,8 2,9 4,6 5,6 5,5 5,2 AKP 51,6 43,8 46,6 42,9 33,1 39,2 CHP 14,8 13,9 21,4 27,8 26,4 25,5 MHP 30,5 34,6 22,0 13,9 10,2 14,5 HDP 1,4 7,8 22,9 13,3 Diğer 2,3 4,8 4,0 2,0 1,9 2,3 Toplam 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 1 kasın genel seçimlerinde oy verilecek parti ile HDP ye ve Kürtlere yapılan saldırıya karşı tutumu birlikte değerlendirdiğimizde, tablodan da izlenebileceği gibi, kesinlikle destekliyorum diyenlerin %51,6 sı AKP, %14,8, CHP ve %30,5 i MHP seçmenidir. Destekliyorum yanıtı verenler açısından da benzer tablo karşımıza çıkmaktadır. Zira destekliyorum diyenlerin %43,8 i AKP, %13,9 u CHP ve %34,6 sı MHP seçmenidir.
TÜRKİYE NİN BATISINDA HDP YE VE KÜRTLERE YÖNELİK SALDIRILARIN AMACI NEDİR? (%) Diğer Fikrim yok Recep Tayyip Erdoğan ı Başkan yapmak Dış güçler HDP'yi baraj altında bırakmak Irkçılık AKP'nin oylarını arttırmak istemesi Tepki/İntikam hırsı Ülkeyi bölmek Halkları birbirine düşürmek 1,9 2,1 7,4 4,9 5,3 7,7 10,6 11,8 16,7 31,5 0 5 10 15 20 25 30 35 Türkiye nin Batısında HDP ve Kürtlere yönelik saldırıların amacına ilişkin bulgulara da yukarıdaki grafikte yer verilmektedir. Buna göre araştırma grubunun %31,5 ine göre bu saldırıların amacı halkları birbirine düşürmek iken, %11,8 ine göre ülkeyi bölmek, %10,6 sına göre intikam hırsı, %7,7 sine göre AKP nin oylarını arttırmak istemesi, %5,3 üne göre ırkçılık, %4,9 una göre HDP nin oylarını baraj altında bırakmak, %2,1 ine göre dış güçler, %1,9 una göre Recep Tayyip Erdoğan ı başkan yapmaktır. Ayrıca araştırma grubunun %16,7 si fikrim yok ve %7,4 ü diğer yanıtlarını vermiştir.
TÜRKİYE NİN GİDİŞATINDAN ENDİŞE DUYUYOR MUSUNUZ? (%) Hayır 21,9% Fikrim Yok 2,8% Evet 75,3% Ülkede bütün bu yaşananların herhangi bir endişe yaratıp yaratmadığı da çalışma kapsamında ele alınmıştır. Buna göre araştırma grubunun %75,3 ü Türkiye nin gidişatından endişe duyduğunu belirtmişken, %21,9 u endişe duymadığını ve %2,8 i ise fikrinin bulunmadığını aktarmıştır.
TÜRKİYE NİN GİDİŞATINDAN ENDİŞE DUYUYOR MUSUNUZ? * 1 KASIM 2015 GENEL SEÇİMLERİNDE OY VERECEĞİNİZ PARTİ % Türkiye nin gidişatından endişe duyuyor musunuz? 1 Kasım 2015 Genel Seçimlerinde Oy Vereceğiniz Parti Kararsız AKP CHP MHP HDP Diğer Toplam Evet 84,9 57,3 87,9 82,1 92,3 80,6 75,3 Hayır 11,3 39,0 10,0 14,9 6,4 18,3 21,9 Fikrim Yok 3,8 3,7 2,1 3,0 1,3 1,1 2,8 Toplam 100 100 100 100 100 100 100 1 Kasım genel seçimlerinde oy verilecek partiler açısından değerlendirme yapıldığında AKP seçmeninin %57,3 ü, CHP seçmeninin %87,9 u, MHP seçmeninin %82,1 i ve HDP seçmeninin %92,3 ü Türkiye nin gidişatından endişe duyduğunu belirtmiştir.
EVET İSE HANGİ KONUDAN DOLAYI ENDİŞE DUYUYORSUNUZ? (%) Hepsi 9,2 Suriye'deki savaşın Türkiye'ye sıçramasından 12,3 Siyasal Kriz yaşanmasından 10,6 Ekonomik Kriz çıkmasından 10,8 Toplumsal Çatışma Potansiyeli 57,1 0 10 20 30 40 50 60 Türkiye nin gidişatından endişe duyanlara hangi konudan dolayı endişe duyuyorsunuz sorusu yöneltilmiştir. Grafikten izlenebileceği gibi endişe duyanların %57,1 i toplumsal çatışma potansiyeli, %10,8 i ekonomik kriz, %10,6 sı siyasal kriz, %12,3 ü Suriye deki savaşın Türkiye ye sıçramasından ve %9,2 si sayılanların hepsinden dolayı endişe duyduğunu belirtmiştir.
BU ENDİŞENİZ OY VERİRKEN TERCİHİNİZİ ETKİLİYOR MU? (%) Hayır 39% Evet 61% Son olarak Türkiye nin gidişatından endişe duyanlara bu endişeniz oy verirken tercihlerinizi etkiliyor mu sorusu yöneltilmiştir. %60,7 si oy verirken taşıdıkları endişenin tercihlerini etkilediğini belirtmişken, %39,2 si ise tercihlerini etkilemediğini bildirmiştir.