TR 52 BÖLGESİ (KONYA-KARAMAN) 2010-2013 BÖLGE PLANI HAZIRLIK ÇALIŞMALARI KAPSAMINDA EĞİTİM, GENÇLİK ve İSTİHDAM KOMİSYONU RAPORU KONYA-KARAMAN, 20 1
MEVKA EĞİTİM, İSTİHDAM VE GENÇLİK KOMİSYONU SONUÇ RAPORU Eğitim, İstihdam ve Gençlik Komisyonu nun toplantılarında belirlenen sorun alanları ve çözüm önerilerinin stratejik çerçevesini iki temel nokta oluşturmaktadır: TR52 Konya- Karaman alt bölgesinde sektörel gelişmenin istihdam yönünden gelecekteki yönelim noktalarını belirlemek ve beşeri sermaye kaynaklarını, eğitim ve gençlik alanındaki yeni politika araçları yoluyla geliştirmek. Bu çerçevede, komisyon toplantılarında beş ana tartışma alanı belirlenmiştir: çok sektörlü gelişme ve girişimci dinamizmi, sanayide eğitim-istihdam ilişkisi, sektörel istihdamın stratejik planlaması, eğitim-rehberlik hizmetleri. Tartışma alanları Komisyon toplantılarında oylanan 20 konu başlığından en fazla oyu alan 5 konu başlığına yoğunlaşmıştır. 1. Çok sektörlü bir gelişme için girişimci dinamizminin yeterli olmaması (10 oy) 2. Eğitim müfredatının bölge sanayisi göz önüne alınarak belirlenmesi suretiyle kalifiye ara elaman sorununun olması ( 8 oy) 3. Hangi alanda yetişmiş elemana ihtiyaç olduğunun doğru belirlenememesi (7 oy) 4. Meslek seçiminde rehberlik yapılmaması (7 oy) 5. Eğitim sonrası gençlerin istihdam edilememe endişesi (5 oy) 6. Meslek Lisesinde ki öğrencilerin staj döneminde desteklenmesi ve uygulamalı eğitime gereken özenin gösterilmemesi (4 oy) 7. Sanayicinin çalışanlarını mesleki eğitim kurslarına göndermek istememesi (3 oy) 8. Mesleki eğitim yetersizliğine bağlı kalifiyeli eleman sorunu (4 oy) 9. Meslek Liselerinde yeterli eğitimin verilmemesi(3 oy) 10. Yer tahsisinde Belediyelerle imar sorunu (1 oy) 2
11. Gençlerin mesleki eğitime yönlendirilememesi (2 oy) 12. Gençlerin beklentileri doğrultusunda eğitim verilmemesi (2 oy) 13. Spor tesislerinin yeterli olmaması(3 oy) 14. İstihdam sonrası eğitim ve öğretimin düşünülmemesi 15. Gençlerin girişimcilik yönlerinin zayıf olması (1 oy) 16. Gençlerin yetiştirilmesinde Kurumlar arası diyalog sorunu (3 oy) 17. Gençlerin yetkin özelliklere sahip olmaması(3 oy) 18. Üniversite kenti olmanın gerektirdiği sosyo-kültürel iklimin yeterince gelişmemesi 19. Ülkenin gelişmişlik düzeyi 20. Mesleki eğitimde katsayı sorunu( 3 oy) 1. Temel Sorun: Çok sektörlü bir gelişme için girişimci dinamizminin yeterli olmaması İlk sorun alanı, çok sektörlü bir gelişme için girişimci dinamizminin yeterli olmamasıdır. Yatırım, finans, stratejik planlama, girişimci motivasyonu, yatırım iklimi, endüstriyel örgütlenme ve mevcut ulusal düzeydeki kalkınmada öncelikli bölgeler sınıflandırmasıyla ilgili sorunlar aşağıdaki tabloda 11 başlık altında belirlenmiştir. 3
1.1.Nedenler MEVLANA KALKINMA AJANSI 1. Stratejik planların olmaması (yeterli, etkin ve yaptırım gücünün olmaması) 2. Gerekli yatırımın olmaması 3. Genç Girişimcilerin finansman sorunu 4. TR52 nin kalkınmada öncelikli bölgeler arasında yer almaması 5. İlköğretim düzeyinde girişimcilik eğitimi verilmemesi 6. Sektörel yeniliklere uyum sorunu 7. Ekonomik istikrar sorunu 8. Girişimcilerim motivasyon eksikliği 9. Girişimcilik fikrinin çalınması 10. Bölgede var olan girişimcilik kültürünün yeterince yansıtılmaması 11. Kümelenme sorunu Çok sektörlü yapısı belirgin olan TR52 bölgesindeki sanayi ve ticaret gelişimindeki daha etkin bir girişimci dinamizminin tesis edilememesinin başlıca nedenlerini oluşturmaktadır. Bu sorunların alt bölgenin iktisadi yapısındaki yansımaları ve sermaye, girişimcilik ve işgücü niteliği alanlarında aşağıdaki biçimde gözlenmektedir. 4
1.2. Sonuçlar 1. Var olan potansiyelin sanayi sektörünün yarattığı katma değere yeterince etki etmemesi 2. Büyük tesislerin olmaması 3. Sermayenin bölünmesi, çok parçalı olması 4. Girişimcilik ruhunun zayıflaması 5. Bölgesel yeteneklerin mevcut sektörel yapı içerisinde körelmesi 6. İhtiyaç duyulan kalifiyeli eleman yetişmemesi 7. Piyasa imkân ve kaynaklarının etkin kullanılmaması Bu sorunlarının çözümü, bir açıdan beşeri sermayenin geliştirilmesini ve girişimcilik alanındaki etkinliğinin artırılmasını gerekli kılmaktadır. Bu noktada, komisyonca kısa ve uzun vadede belirli çözüm önerileri geliştirilmiştir. Aşağıdaki tabloda 8 başlık altında verilen bu çözüm önerileri arasında, girişimci eğitimi ve mikro kredi imkânlarının artırılması gibi stratejik niteliği sahip önerilerde ortaya konulmuştur. 5
1.3. Çözüm Önerileri 1. Girişimcilerin gelişmesi ve güçlenmesi için eğitime yönelik çalışmaların arttırılması 2. Beşeri sermayenin geliştirilmesi için üniversite sanayi işbirliğinin geliştirilmesi 3. İlköğretim düzeyinde girişimcilik eğitimi verilmemesi 4. Lise düzeyinde seçmeli olarak verilen girişimcilik dersinin zorunlu hale getirilmesi 5. Yaygın eğitim Kurumlarının müfredatına girişimciliğin eklenmesi 6. Genç girişimcilerin yatırım istihdama yönelik taleplerinin anında cevap verebilmek için valilik bünyesinde çözüm komisyonunun oluşturulması 7. Mikro kredi imkânlarının arttırılması 8. Mikro kredi tanıtımının yapılması 1.4. Faaliyetler Yukarda açıklanan çözüm önerilerinin gerçekleştirilebilmesi için yapılması gerekli faaliyetler 4 başlık altında toplanmıştır. 1. Yaygın Eğitim Kurumlarında (Halk Eğitim) girişimcilikle ilgili farklı eğitim seviyesindeki insanlara girişimcilikle ilgili kurslar düzenlenebilir. 2. STK, Tekmer gibi kurumlarca girişimcilik eğitiminin verilmesi. 3. İlçelerde bulunan Halk Eğitim Merkezi müdürlerinin ilçede girişimcilik kurs açılmasıyla ilgili bilgi ve talimat verilmesi 6
4. Girişimcilik dersinin zorunlu hale getirilmesinin Milli Eğitim Bakanlığına teklif edilmesi 2. Temel Sorun: Eğitim müfredatının bölge sanayisi göz önüne alınarak belirlenmesi suretiyle kalifiye ara elaman sorununun olması İkinci sorun alanı, sanayide eğitim-istihdam ilişkisi çerçevesinde tanımlanan ara eleman eksikliğidir. Burada, eğitim-istihdam etkileşiminin ana aktörleri olan sanayi, milli eğitim ve üniversite arasındaki eşgüdümün yeterli düzeyde tesis edilememesi, eğitimde donanımsal eksiklikler ile işverenlerin mesleki eğitime yeterli hassasiyeti göstermemesi temel nedenler olarak belirlenmiştir. 2.1. Nedenler 1. İşveren ve Milli Eğitim arasında diyalog eksikliği 2. İşveren ve Üniversiteler arasında diyalog eksikliği 3. İşverenlerin eğitim programlarında geçen süreyi uzun bulup işgücü kaybı olarak görmeleri 4. Mesleki Eğitim Kurumlarındaki donanım yetersizlikleri Belirtilen sorunlar, eğitim müfredatlarının yeni teknolojik gelişmelerin gerisinde kalması ve mesleki pratiklerin yeterli ölçüde geliştirilememesi sonuçlarını doğurmaktadır. 2.2. Sonuçlar 1. İşveren ile eğitim camiası, üniversiteler arasındaki algı farklılığı neticesinde arge, bilim ve teknoloji çerçevesinde müfredatın tanıtılamaması. 7
2. Çalışanlar yeterli eğitim almıyor. Sertifikaya ulaşamıyor. 3. Donanım eksikliği pratik bilgi eksikliğine neden oluyor. Bu noktada, işveren-eğitim kurumları etkileşimin sürekli hale getirilmesi, öğretmenlerin hizmet içi eğitimlerinin zaman ve içerik açısından geliştirilmesi, meslek eğitiminde sanayinin eğitmen desteğinin sağlanması ve mevcut meslek eğitimi donanım ve teknolojisinin yenilenmesi ve daha etkin kullanımı, çözüm önerilerini oluşturmaktadır. 2.3. Çözüm Önerileri 1. Eğitim Kurumları ve işveren arasında işbirliğinin kurulması ve bu işbirliğinin sürekli hale getirilmesi. 2. İşverenin kalifiye elemanın gerekliliğinin bilincine varması 3. Öğretmenlerin gelişen teknolojiye ayak uydurabilmeleri için hizmet içi eğitimlerin arttırılması. 4. Eğitim faaliyetlerine sanayiden ustabaşı ve formenlerin de eğitici olarak katılımının sağlanması. 5. Donanımın etkin kullanımının sağlanması ve teknolojinin yenilenmesi 2.4. Faaliyetler Yukarda açıklanan çözüm önerilerinin gerçekleştirilebilmesi için yapılması gerekli faaliyetler 6 başlıkta toplanmıştır 1. Üniversitelerde kariyer günlerinin geliştirilmesi 2. İşveren ve eğitim kurumları temsilcilerinin katılımıyla düzenli toplantılar yapmak 3. Sanayi ve Eğitim Kurumlarıyla işbirliği yapılarak ortaöğrenim öğrencilerine yönelik kariyer günleri düzenlenebilir. 8
4. Eğitim kurumlarındaki eğitimcilere yönelik hizmet içi eğitim kapsamında teknolojiyi takip edebilmeleri için sanayi tesislerinin gezilmesi. 5. Meslek Eğitim Kurumlarında donanımın yenilenmesi için Milli Eğitim Bakanlığına başvuruda bulunulması. 6. Donanımın yenilenmesi için AB projelerinden yararlanılması 3. Temel Sorun: Hangi alanda yetişmiş elemana ihtiyaç olduğunun doğru belirlenememesi Üçüncü sorun alanı, alt bölge sanayi istihdamına yönelik stratejik projeksiyonların olmaması ve buna bağlı olarak, hangi alt sektörde ne tür işgücüne ihtiyaç duyulduğunun yeterince açık olmamasıdır. Üst ölçek stratejik planlama eksikliği ve paydaşlar (işveren, eğiticiler ve kamu kurumları) arasında yeterli düzeyde koordinasyon kurulamaması, stratejik sorunun nedenlerini oluşturmaktadır. 3.1.Nedenler 1. Üst stratejik planlardan geri besleme alınamaması 2. Kurumlar arası koordinasyon sorunu 3. İşverenle eğitimcilerin koordineli şekilde ihtiyaç belirleme üzerine yapılan anketlerin yetersiz olması, etkin olmaması Belirtilen sorunlar, sektörel istihdamın kompozisyonundaki dengesizlik ve emeğin sektörel hareketliliğindeki yetersizlikler şeklinde, alt bölgenin istihdam yapısında kendini göstermektedir. 3.2.Sonuçlar 9
1. Meslek alanlarında istihdam edilecek mevcut elemanların dağılımında dengesizlik olması. 2. İşgücü sektörel kompozisyonundaki problemler 3. Sanayi sektöründeki işgücü esnekliğinin yeterli olmaması İlgili sorunların çözümüyle ilgili komisyonda görüşülen öneriler ulusal mekânsal planlama sistemindeki kademelenme sorunun çözümüne, yenilikçi çevrenin alt bölge ve ulus üstü gelişmelere uyumunun tesis edilmesine, alt bölgenin sektörel yapısıyla ilgili araştırma ve anket çalışmalarının yapılmasını ve son olarak sektörel kümelenme çalışmalarının önemine işaret etmektedir. 3.3.Çözüm Önerileri 1. Ulusal strateji planı ile bölgesel plan arasında uyumun sağlanması 2. İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulu aracılığıyla geniş kapsamlı anket ve araştırma yapılması 3. Dünyada ki sektörel gelişmelere farkındalığın arttırılması ve bölgeye aktarılması 4. Tüm sektörlerde kümelenme çalışmalarının yaygınlaştırılması 3.4.Faaliyetler Yukarda açıklanan çözüm önerilerinin gerçekleştirilebilmesi için yapılması gerekli faaliyetler 3 başlıkta toplanmıştır. 1. Konya-karaman bölgesi TÜİK, İŞKUR ve diğer kurumların gençlik istihdam ve eğitimle ilgili istatistik veritabanlarının koordineli hale getirilmesi. 10
2. İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulu aracılığıyla geniş kapsamlı anket ve araştırma yapılması. Anketin hazırlanması ve uygulanmasında ilgili kuruluşların katılımının sağlanması 3. Sanayi odası kümelenme çalışmalarının diğer sektörlerce desteklenmesi ve Ticari kuruluşlarının da kümelenme çalışmalarına başlaması. 4. Temel Sorun: Meslek seçiminde rehberlik yapılmaması Komisyonda ele alınan dördüncü ve beşinci sorun alanları ortak bir çerçevede ele alınabilir: sektörel istihdamın ve genç nüfusun eğitim-rehberlik hizmetleri sorunları, meslek seçiminde rehberlik hizmetlerinin yeterli düzeyde olmaması, değerlendirme ve rehberlik hizmetlerinin eksikliğiyle açıklanabilecek bir sorun alanıdır. 4.1.Nedenler 1. Yetenek testlerinin yaptırımının olmaması 2. Rehberlik çalışmalarının etkin olmaması 3. Velilerin rehberlik çalışması sonuçlarını dikkate almamaları 4.2.Sonuçlar Mesleki rehberlilikle ilgili sorunların en önemli sonuçları işgücü verimsizliği ve iş kazaları, belli meslek alanlarında yığılmalar ve kamu harcamalarının irrasyonel bir biçimde kullanımıdır. 1. İşgücü verim ve performans eksikliği 2. İş kazalarına yol açması 11
3. İstenmeyen eğitim ve kariyer 4. Boşa harcanan kamu yatırımları 5. Mesleki yığılmaları 4.3.Çözüm Önerileri Burada, rehberlik hizmetlerinde özel sektörün etkinliğinin artırılması, ailelerin bilinçlendirilmesi, orta eğitimde öğrenci hareketliliğinin kolaylaştırılması ve meslek liselerinin donanım ve eğitici yönünden yeterli düzeye getirilmesi çözüm önerilerini oluşturmaktadır. 1. 2. 3. 4. 5. Rehberlik faaliyetlerinin özel sektör aracılığıyla yaygınlaştırılması Ailelerin bilinçlendirilmesi Velilerin bilinçlendirilmesi için basın ve STK, Diyanet gibi kuruluşlardan destek alınması. Lise ve Üniversitelerde öğrencilerin bölüm değiştirebilmesinin kolaylaştırılması Avrupa normlarında meslek liselerinin sayısının arttırılması 5.Temel Sorun: Eğitim sonrası gençlerin istihdam edilememe endişesi Bu ortak çerçevedeki diğer sorun alanı, eğitim sonrası gençlerin istihdam sorunlarıdır. Yeni istihdam alanları ile ilgili yatırım ve finansman sorunları, kalifiye işgücüne yönelik 12
artan sektörel talep, pratik eğitiminin yeterli düzeyde olmaması ile istidamda cinsiyet ayrımı temel nedenleri oluşturmaktadır. 5.1.Nedenler 1. Orta ve yüksek öğrenimi bitiren öğrencilerin istihdam edilememesi 2. Yeni yatırımların yeterli olmaması 3. İşverenlerin tecrübesiz eleman çalıştırmak istememesi 4. Üniversitelerde Uygulamaya yönelik eğitimin yetersiz olması 5. İstihdamda cinsiyet ayrımının yapılması 5.2.Sonuçlar Bu sorunun istihdam ve meslek alanındaki yansımaları öğrencilerin zararlı alışkanlıklar edinmesi, işsiz mezunlara mezuniyet sonrası ve meslek içi eğitimin yeterli düzeyde verilememesi, meslek eğitiminde okullaşma oranının düşük olması ve cinsiyet ayrımının kariyere edinmedeki olumsuz yansımalarıdır. 1. Öğrencilerin zararlı alışkanlıklara yönelmesi 2. İşsiz mezunlara mesleki eğitim verilmesi 3. Okullaşma oranının mesleki eğitimde düşük olması 4. Sanayi sektöründe bayan istihdamının arttırılması 5. Kariyer ve yükselmede cinsiyet ayrımının yapılmaması 5.3.Çözüm Önerileri Bu sorun alanıyla ilgili ele alınan ana çözüm önerileri kadın istihdamına yönelik pozitif ayrımcılık, kötü alışkanlıklara karşı yeterli düzeyde eğitim verilmesi ve spor imkanlarının 13
artırılması ile sivil toplum örgütlerinin mezuniyet sonrası eğitimde etkinliklerinin ve motivasyonunun arttırılması olarak belirlenmiştir. 1. Kadınlara yönelik pozitif ayrımcılık yapılması 2. Gençlere kötü alışkanlıklarla ilgili eğitim verilmesi 3. Spora gerekli önemin verilmesi 4. STK ların işsiz gençlerin motivasyonunu arttırması 4.4.& 5.4.Faaliyetler Yukarda açıklanan çözüm önerilerinin gerçekleştirilebilmesi için yapılması gerekli faaliyetler 11 başlıkta toplanmıştır. 1. Yetenek testlerinin yaygınlaştırılması, eğitim sürecine yayılması ve yaptırım gücünün olması 2. Meslek seçiminin önemi ve meslek seçiminde dikkat edilecek hususlar hakkında veli ve öğrencilerin rehber öğretmenler tarafından bilinçlendirilmeleri. 3. Rehber öğretmenlerin lisans ve lisansüstü yeterli formasyona sahip olması ve öğrenci başına düşen öğretmen sayısının AB formlarına uydurulması. 4. Özel sektördeki rehber öğretmenlerden gerektiğinde yararlanılması. 5. Rehber öğretmenlerin mesleki bilgilerini arttıracak hizmet içi eğitime tabi tutulması 6. Özel dershanelerin özel okullara dönüştürülmesi için çalışmaların başlatılması, 7. Düz Liselerinin Anadolu Liselerine dönüştürülmesi projesinin hızlandırılması için Milli eğitim Bakanlığına öneri götürülmesi 8. Ulusal Mesleki eğitim stratejinin belirlenmesi 9. Sporda başarılı olan öğrencilere burs imkânlarının arttırılması. 14
10. Üniversite son sınıf öğrencileri ve meslek lisesi son sınıf öğrencilerine iş arama becerileri eğitimi verilmeli 11. Kadınlara gezici rehberlik danışmanlık ve eğitim hizmetlerinin verilmesi 15