Yan Hizmet Muayeneleri Bölümü PRİMER FREKANS KONTROL VE REAKTİF GÜÇ KONTROL PERFORMANS TEST MUAYENELERİ TEKLİFİ 1
1.1 Açıklama 1. Giriş Primer Frekans Kontrol (PFK) performans test hizmetleri ve Reaktif Güç Kontrol (RGK) performans test hizmetleri kapsamında çalışmalar gerçekleştirilecektir. 1.2.1 Yapılacak İş Kapsamı (PFK) Yan Hizmetler Performans Testleri Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği İkinci Bölüm Yan Hizmetler ve Ek 4 Yan Hizmetler Performans Testleri kısmında belirtilen biçimde yapılır. Bu testte bakılacak, izlenecek sinyallerin projelerde gösterilmesi müşteri tarafından sağlanacaktır. Bu verilerin doğru gelmesi adına sinyal bozulmasını önleyen pasif bölücü kullanılması gerekliyse müşteri tarafından gerçekleştirilir. Testte kayıt altına alınan tüm verilerin yönetmelikte belirtilen sistemin vermesi gereken tepki aralığı, kararlı üretim süresine göre değerlendirilir. Primer Frekans Kontrol Performans Testleri sırasında ünite tipine göre aşağıdaki değerlerin yanı sıra, test ekibinin gerekli gördüğü değerlerin de ölçümü yapılarak kayıtları alınır; Aktif Güç Çıkışı (MW) Şebeke Frekansı Simüle Frekans Vana Pozisyonları Buhar Basıncı Buhar Sıcaklığı Primer Frekans Kontrol Testleri sırasında ölçümü yapılan her bir değer için örnekleme oranı saniyede en az 10 veri alınır. Bu veriler santralin projelerinde belirtilen ilgili klemenslerden alınır. Bu bilgiler bize 0-10 V veya 4-20 ma sağlanmalıdır. Bu projeler teste başlamadan önce firmamıza gönderilmeli ve test öncesinde bu projeler test ekibine gösterilmelidir. Maksimum üretim düzeyi ve minimum kararlı üretim düzeyi bilgisi testten önce bildirilmelidir. Testin aşamaları: Primer Frekas Kontrol Rezerv Testi (Maksimum ve Minimum çıkış güçleri) Primer Frekans Kontrol Hassasiyet Testi (Maksimum ve Minimum çıkış güçleri) 24 Saatlik Doğrulama Testi 2
1.2.2 Örnek Raporlama Formatı 3
Şekil 1. Maksimum Çıkış Gücü Rezerv Testi 4
Şekil 2. Δf = -200 mhz Rezerv Testi 5
Şekil 3. Maksimum Çıkış Gücü Seviyesi Hassasiyet Testi Şekil 4. 24 Saatlik Doğrulama Testi 6
1.2.2 Açıklamalar Testler sırasında ünite parametrelerinin normal işletme değerleri dahilinde kaldığı beyan edilmelidir. Testler nedeniyle, ünite parametreleri (basınçlar, sıcaklıklar, gerilim vb.) teçhizatın güvenli kullanımı için mevcut normal işletme şartlarındaki sınırları aşmamalı ve kısıtlayıcı etkisi olmamalıdır. Primer Frekans Kontrol Performans Testleri, türbin hız regülatörünün şebeke frekansını algılamayacağı şekilde, ölçülen hız bilgisi yerine doğrudan SCADA ekranından simüle edilen frekans bilgisi ile gerçekleştirilir. Primer Frekans Kontrol işlevini sağlayacak konumda test gerçekleştirilir. Ölü bant 0 mhz olarak ayarlanır. Belirlenen hız eğimine göre azami primer kontrol frekans rezerv kapasitesi belirlenir. Belirlenen rezerv miktarlarına göre maksimum çıkış gücü seviyesi rezerv testi, minimum çıkış gücü seviyesi rezerv testi yapılır. Ölü bant 0 mhz olarak ayarlı iken maksimum çıkış gücü seviyesi hassasiyet testi, minimum çıkış gücü seviyesi hassasiyet testi gerçekleştirilir. 24 saatlik doğrulama testinde ünite çıkış gücü ölçülen değerlerin yönetmelikte belirlenen değer aralığında sağlanması değerlendirilir. FR.755.09 Primer Frekans Kontrol Test Muayenesi Öncesi Santralde Yapılması Gereken Hazırlıklar formu doldurularak testten en az beş gün önce tarafımıza iletilmelidir. 1.3 Yapılacak İş Kapsamı(RGK) Yan Hizmetler Performans Testleri Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği İkinci Bölüm Yan Hizmetler ve Ek 4 Yan Hizmetler Performans Testleri kısmında belirtilen biçimde yapılır. Bu testte bakılacak, izlenecek sinyallerin projelerde gösterilmesi müşteri tarafından sağlanacaktır. Bu verilerin doğru gelmesi adına sinyal bozulmasını önleyen pasif bölücü kullanılması gerekliyse müşteri tarafından gerçekleştirilir. Testte kayıt altına alınan tüm verilerin yönetmelikte belirtilen sistemin vermesi gereken tepki aralığı, kararlı üretim süresine göre değerlendirilir. Reaktif Güç Kontrolü performans muayene testinde Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği hükümleri uyarınca aşırı ikazlı olarak 0.85 ve düşük ikazlı olarak 0.95 güç faktörüne tekabül eden reaktif güç değerlerine, nominal çıkış gücü ve minimum kararlı üretim düzeyleri arasındaki her noktada gerektiğinde ulaşılabilir olduğunun sağlandığının kontrolü yapılır. Bu amaçla nominal güç değerinde, minimum kararlı üretim değerinde ve aradaki iki aktif güç 7
değerinde bu testler gerçekleştirilir. Generatörün yüklenme eğrisinde bu değerlere karşılık gelen aşırı ikazlı ve düşük ikazlı reaktif güç değerleri belirlenir. Senkron kompansatör olarak çalışan reaktif güç kontrol hizmeti sağlayan ünite/üniteler sıfır güç faktörü ile çalışabileceği, termik üniteler için aşırı ikaz ile çalıştırıldığında nominal güçlerinin % 75 ine kadar reaktif güç verebileceği, düşük ikaz ile çalıştırıldığında ise % 30 una kadar reaktif güç çekebileceği, hidroelektrik üniteler için aşırı ikaz ile çalıştırıldığında nominal güçlerinin % 75 ine kadar reaktif güç verebileceği, düşük ikaz ile çalıştırıldığında ise % 60 ına kadar reaktif güç çekebileceği test edilir. Yüklenme eğrisindeki reaktif güç değerlerine, nominal çıkış gücü ve minimum kararlı üretim düzeyleri arasındaki her noktada gerektiğinde ulaşılabilir olduğunun sağlandığının kontrolü yapılır. Şekil 1. Örnek Olarak Uygulanan Pset Değerleri için Yüklenme Eğrisine Karşılık Gelen MVar Değerleri Tablosu 8
Şekil 2. Örnak Olarak Düşük İkazlı Çalışma Tablosu Şekil 3. Örnek Olarak MKÜD de Aşırı İkazlı Çalışma Tablosu Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesislerinin ise iletim sistemi bağlantı noktasına Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliğinde belirtilen aşırı ikaz ve düşük ikaz 0.835 güç faktörü aralığında çalıştığının testi yapılır. 9
Şekil 4. Rüzgar Santrali Reaktif Güç Kapasite Eğrisi Testten önce kabul tutanakları yada üretim lisansında belirtilen ünitenin nominal gücü, ünitenin minimum kararlı üretim düzeyi, generatörün nominal MVA değeri, generatörün nominal terminal gerilimi, generatör anma rotor akımı/gerilimi, ikaz sistemi anma akımı/gerilimi, generatörün bağlı olduğu baranın nominal gerilimi, generatörün nominal güç faktörü değeri, generatörün soğutma tipi, aşırı ikaz bölgesinde ulaşılması beklenen zorunlu reaktif güç kapasitesi (Qmax +), düşük ikaz bölgesinde ulaşılması beklenen zorunlu reaktif güç kapasitesi (Qmax -), yükseltici (step-up) trafo nominal primer ve sekonder gerilimi, yükseltici (step-up) trafo empedansı(%), X/R Oranı; ve nominal MVA değeri, yükseltici Trafonun test sırasındaki kademe değeri, koruma ve limitleme bilgileri (değer/zaman) gibi FR.755.13 Reaktif Güç Kontrol Test Muayenesi Öncesi Santralde Yapılması Gereken Hazırlıklar formu doldurularak testten en az beş gün önce tarafımıza iletilmelidir. Testin tamamlanmasını engelleyebilecek aşırı ikaz limitleyicisi, düşük ikaz limitleyicisi, stator akım limitleyicisi, v/f limitleyicisi gibi koruma fonksiyonlarının gözden geçirilip gerekiyorsa testten önce ayarlanması gerekir. 10
2. Ticari Şartlar DGS Kalibrasyon tarafından sunulan hizmetin kapsamı ve uygulanmasına ilişkin her türlü şart, DGS Kalibrasyon Ölçüm Dan. Eğt. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. Yan Hizmet Muayeneleri Bölümü ile (bundan böyle DGS Kalibrasyon olarak anılacaktır) SOYAK ENERJİ A.Ş. (bundan böyle ALICI olarak anılacaktır) arasında imzalanan yazılı Sözleşme (bundan böyle SÖZLEŞME olarak anılacaktır) ile belirlenecektir. Böyle bir SÖZLEŞME nin mevcut olmaması halinde ise, DGS Kalibrasyon un teklifi ile birlikte ALICI ya gönderilecek ve satın alma siparişi verildiğinde ALICI nın yetkili imza sahipleri tarafından imzalanacak iş bu HİZMET TEMİNİNE İLİŞKİN DGS GENEL ŞARTLARI (bundan böyle GENEL ŞARTLAR olarak anılacaktır) SÖZLEŞME yerine geçerli olacaktır. Bu teklif kapsamındaki pfk ve rgk testi Erzurum İspir ilçesindeki GÜLLÜBAĞ HES de 3 adet generatöre uygulanacaktır. Bu kapsamda, DGS Kalibrasyon tarafından ALICI ya sunulan 10022012.01 numara ve 10.02.2012 tarihli teklif, iş bu GENEL ŞARTLAR ile birlikte geçerli olacak ve ALICI sipariş vermekle GENEL ŞARTLARI kabul etmiş sayılacaktır. 2.1. Teklifin Geçerlilik Süresi İş bu GENEL ŞARTLAR ekinde ALICI ya sunulan teklif 20.02.2012 tarihine kadar geçerlidir. Bu süre sonuna kadar ALICI nın yazılı siparişinin DGS Kalibrasyon a ulaşmaması halinde ya da ALICI tarafından DGS Kalibrasyon a verilen siparişin DGS Kalibrasyon kayıtlarına girmesinden itibaren 3 (üç) gün içinde DGS Kalibrasyon tarafından onaylanmaması durumunda, DGS Kalibrasyon, ALICI nın siparişi ile bağlı olmayacaktır. 2.2. Fiyatlar Fiyatlar EURO verilmiştir. KDV Fiyatlara dâhil değildir, fatura kesim tarihindeki kanuni KDV oranı faturaya yansıtılacaktır. Fiyatlarımız, ekli kapsam dâhilinde EURO olarak verilmiş olup KDV dâhil edilmemiştir. Konaklama ve yemek ücretleri müşterimize aittir. Ulaşım ise tarafımızca sağlanacaktır. Hizmet bedeli: 31.900 Euro (OtuzBirBinDokuzYüz Avro) 11
Fatura kesim tarihindeki kanuni KDV oranı fiyatlarımıza ilave edilecektir. Akreditasyon kapsamındaki yan hizmet muayeneleri çalışmalarında tüm müşterilerin eşit şartlarda olabilmesi, bağımsızlık, tarafsızlık adına fiyatlar sabit ücretlendirme ve hesap verilebilir şekilde hesaplanmaktadır. Bu fiyatlar üzerinde pazarlık yapılamamaktadır. Onaylanan teklifteki testin yapılmasından sonra tekrar etmesi gerektiği durumda tekrar edilen testin ücreti günlük 400 Euro üzerinden çalışılan gün sayısı çarpılarak hesaplanır. Teklifin kapsamı bir bütün olup Fiyatlar, teklifin tamamının siparişe dönüştürülmesi halinde geçerli olacaktır. Teknik spesifikasyonlarda ve/veya kapsamda olabilecek herhangi bir değişiklik durumunda ya da DGS Kalibrasyon dan kaynaklanmayan nedenlerle işin süresinin uzaması halinde DGS Kalibrasyon un fiyatlarını revize etme hakkı saklıdır. Teklif bedelinin %25 (yüzde yirmi beş) i avans +%65 (yüzde altmış beş) i test bitiminde + %10 (on) u TEİAŞ ın testi kabulüne takiben + KDV nakden ve defaten 30 gün içinde ödenecektir. Testin gerçekleşme tarihinin DGS Kalibrasyon dan kaynaklanmayan nedenlerle uzaması halinde, sistemin kabul tarihi taraflar arasında yapılacak görüşme sonucu belirlenecektir. Tüm ödemeler, ödeme tarihindeki T.C.M.B. Euro döviz satış kuru üzerinden yapılacaktır. Yukarıda düzenlenen ödeme sürelerinin aşılması halinde geciken gün başında EURO tutar üzerinden aylık 3% (yüzde üç) vade farkı + KDV tahakkuk ettirilecektir. DGS Kalibrasyon, yukarıda belirtilen ödeme tarihlerinde meydana gelebilecek herhangi bir gecikme durumunda, işi durdurma hakkına sahiptir. 2.3. Teminatlar ALICI nın ödemeleri vadesinde yapmaması dâhil olmak üzere yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya siparişinden/sözleşme den dönmesi durumunda, DGS Kalibrasyon un, meydana gelecek zararlarının tazminini talep hakkı saklıdır. 2.4. Vergi ve Masraflar İş bu GENEL ŞARTLAR ekinde ALICI ya sunulan teklif, teklif tarihi itibarıyla geçerli Türk Vergi, Resim, Harç mevzuatına göre hazırlanmış olup ilgili mevzuatta yapılabilecek değişiklikler ile teklif tarihinden sonra ihdas edilecek vergi resim ve harçlar ALICI nın sorumluluğunda olup, ALICI ya kesilecek faturalara yansıtılacaktır. 12
SÖZLEŞME den veya siparişin imzası ile teminat mektubunun düzenlenmesinden kaynaklanan Damga Vergisi dâhil tüm vergi ve masraflar ALICI ya aittir. 2.5. Mücbir sebepler Mücbir sebep halleri (Force Majeure) için Uluslararası Ticaret Odası nın (ICC) şartları geçerlidir. Taraflardan herhangi birinin mücbir sebep nedeniyle yükümlülüklerini yerine getirmemesi, söz konusu Tarafın temerrüde düştüğü anlamına gelmeyecektir. Eğer mücbir sebep nedeniyle yükümlülüğün yerine getirilememesi doksan (90) gün veya daha uzun bir süre boyunca devam ederse, taraflardan herhangi biri SÖZLEŞME yi veya siparişi on (10) gün öncesinden yazılı ihbarda bulunarak sona erdirebilir. 2.6. Sorumluluk DGS Kalibrasyon, sadece SÖZLEŞME den veya teyit edilmiş siparişten kaynaklanan ve açıkça sorumluluğunu üstlendiği durumlar veya kanun gereğince mesul tutuldukları hallerden (örneğin kasıt ve ağır ihmal gibi) sorumludur. DGS Kalibrasyon yaptırdığı mesleki sorumluluk sigortası ile sözleşme yürürlükteyken DGS Kalibrasyon tarafından ifa edilirken meydana gelen olay sonucu doğan ve sorumluluk hükümleri uyarınca oluşacak tazminat talepleri için Yapı Kredi Sigorta A.Ş. poliçe limiti olan 150.000 TL kapsamında teminat sağlanır. 2.7. Fesih İşe başlama tarihinden sonra mücbir sebepler dışında ALICI nın siparişi iptal etmesi veya ödeme ve sair yükümlülüklerine uygun davranmaması nedeniyle SÖZLEŞME nin DGS Kalibrasyon tarafından sona erdirilmesi durumunda DGS Kalibrasyon un, yapmış olduğu bütün masraflar ve zararlarını talep hakkı saklıdır. 2.8. Gizlilik Tarafların her biri, diğer taraftan edinmiş olduğu bilgileri sadece bilgilerin sağlanma amaçlarına uygun olarak kullanacak ve üçüncü kişilerin bu bilgilere erişmelerini engelleyecek ve bu bilgileri kendi ticari sırlarıyla aynı şekilde gizli tutacaktır. Bu gizlilik yükümlülüğü genel olarak bilinen, bilgiyi teslim alan tarafından bağımsız olarak geliştirildiği kanıtlanabilen ya da bilgiyi ifşa edene karşı herhangi bir ifşa yasağı yükümlülüğü taşımayan bir üçüncü kişiden edinilmiş olan bilgiler için geçerli değildir. Aynı şekilde, bu yükümlülük, taraflardan birinin elde 13
etmiş olduğu bilgilerden herhangi birini yasal olarak ifşa etmesi gerektiğinde de geçerli olmayacaktır. Bu yükümlülük, iş bu Sözleşmenin geçerliliğini yitirmesinden sonra dört yıl süresince varlığını koruyacaktır. İş bu Sözleşmenin herhangi bir şekilde sona ermesini müteakip ifşa edilen bilgilerin tamamı ve bunların tüm kopyaları, bu bilgileri temin etmiş olan Taraf a, yazılı talebini müteakiben 3 gün içerisinde iade edilecektir. İade edilebilme imkânı olmayan bilgiler ve kopyaları ise imha edilecektir. Taraflar, bilgilerin izinsiz bir şekilde ifşa edilmesinin, kullanılmasının veya elden çıkarılmasının, bilgi sahibi TARAF açısından, tamiri olanaksız zarara, iş kaybına ve önemli hasara yol açacağını kabul ederler. Bu nedenle Taraflar dan herhangi birinin, iş bu gizlilik hükmünü ihlali halinde, belirtilenlerle sınırlı olmamak kaydıyla, bu ihlalden doğan giderlerinin, masraflarının, vekalet ücretlerinin tazmin edilmesi dahil olmak üzere, diğer TARAF ın her türlü doğrudan zararını karşılayacaktır. 2.9. Güvenlik ALICI mülkiyetinde bulunan DGS Kalibrasyon personelinin özel güvenliği, iş sağlığı ve güvenliği için gerekli önlemler ALICI tarafından sağlanacaktır. 2.10. İhtilafların Hali İş bu GENEL ŞARTLAR Türk Hukuku na tabi olup, bu şartların geçerliliği dâhil olmak üzere Taraflar arasında çıkacak ihtilafların hallinde İstanbul Merkez Mahkemeleri ve İcra Daireleri yetkilidir. 2.11. Diğer İş bu GENEL ŞARTLAR toplam 11 (OnBir) maddeden oluşmaktadır. DGS Kalibrasyon Ölçüm Dan. Eğt. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. 14