DOĞU KARADENİZ KALKINMA AJANSI

SINIR ÖTESİ DÜZEYDE KÜLTÜREL MİRAS TURİZMİNİN KALİTE STANDARTLARINI GELİŞTİRMEK AMAÇLI ÇOK SAYIDA VE SEVİYEDE AKTÖRLERİN İŞBİRLİĞİ AĞI (ALECTOR) PROJESİ Grup Aktivitesi 1: Sınır Ötesi Düzeyde Erişilebilir Kültür Turizmi Ürünleri ve Hizmetleri İçin Ortam Oluşturmak Aktivite 1.3: Proje alanında turizm erişilebilirliğini değerlendirmek. Faaliyet 2: Yerel kültürel miras tüketimi üzerine kalite araştırması DOĞU KARADENİZ KALKINMA AJANSI GİRİŞ Karadeniz Sınır Ötesi İşbirliği (2007-2013) çerçevesinde finanse edilen "Sınır Ötesi Düzeyde Kültürel Miras Turizminin Kalite Standartlarını Geliştirmek Amaçlı Çok Sayıda ve Seviyede Aktörlerin İşbirliği Ağı (ALECTOR)" Projesi; ana kolu insan sermayesi olan ve turizmde yeniliğe yatırımı amaçlayan, kültürel miras varlıklarının ve değerlerinin farklı türleri üzerine odaklanıp sosyo-ekonomik kalkınma ve Karadeniz Havzası ndaki tüm sosyal paydaşların işbirliğini arttırmayı hedefleyen bir projedir. Alector projesi, kültürel miras alanlarında kamuoyu ile iletişimi amaçlayan yeni bir kültürel altyapı oluşturmayı hedefliyor: Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Moldova, Gürcistan, Ukrayna ve Türkiye de faaliyet gösterecek olan ve kare (QR) kodlarla kamuoyunun ulaşımına açık olacak SCRIPTORAMA olarak

adlandırılan Açık Hava Müzesi. Kültürel deneyimin teknolojiyle bileştirilmesiyle Android ve Apple işletim sistemleri ile kolayca ulaşılabilecek bir ekitap oluşturulacaktır. Pilot proje kapsamındaki miras öğeleriyle ilgili bilgi yazının devamında yer almaktadır. SÜMELA MERYEM ANA MANASTIRI Sümela Trabzon un Maçka ilçesinin Atındere köyündedir. Altındere vadisine hakim Karadağ ın eteklerinde sarp bir kayalık üzerine kurulmuştur. Burası 360 390 yılları arasında 30 yılda tamamlanmıştır ve 1150 m rakımda bulunmaktadır. 17 metre yüksekliğinde, 40 metre uzunluğunda, 14 metre genişliğinde 72 odalı bir tesistir. Sümela Manastırını başlıca bölümleri şöyledir; -Ana kaya kilisesi, -Birkaç şapel, -Mutfak, -Öğrenci odaları -Misafirhane, -Kütüphane, -Kutsal ayazma. Sümela nın anlamı siyah anlamına gelen melas sözcüğünden gelir. Bunun sebebi ise Meryem tasvirinin renginin siyah olmasından kaynaklanır. SÜMELA EFSANESİ ; İsa Peygamberin havarilerinden biri olan Lukas Meryem Ana'yı çizmiş. Efsaneye göre de bu ikon kendiliğinden Atina'ya gitmiş.bu hemen olmamış, çizildikten çok sonra gittiği içinde tahta kararmış. Bazı hikâyelerde Meryem Ana'nın yüzünün kara olduğundan söz edilir. Kara Meryem, Kara Melek, Kara Madonna denilmesi de bu ikondan dolayı olduğu da söyleniyormuş. Yine efsaneye göre: Bu resim Theodosis döneminde, 4, yüzyılda Atina'dan ayrılmak istemiş. Melekler tarafından oradan alınan ikon uçurulmaya başlamış. Sonunda Maçka dağlarının yamaçlarındaki bir kavuğuna yerleştirilmiş. Barnabas ve Sophranios isimli keşişlerden rüyalarına Meryem Ana girmiş. Onlara ikondan ve yerinden söz etmiş. Oraya gitmelerini ve orada bir kilise yapmalarını istemiş. Keşişler hemen harekete geçmişler. Trabzon a gitmişler, Maçka dağlarının yamaçlarındaki taş kovuktan Meryem Ana ikonasını bulmuşlar.

Aslında efsane de şöyle bir şey de var: Onlar gelmeden önce bu ikonu orada yaşayanlar bulmuşlar. Yok, etmek istemişler. Yakmışlar, yanmamış, Baltalarla parçalamak istemişler, parçalayamamışlar, dereye atmışlar, gitmemiş. Bir türlü ondan kurtulamayınca vazgeçmişler aldıkları yere koymuşlar. Neticede; keşişler oraya önce bir kilise yapmışlar sonrada manastır. Ölene kadar ömürlerini Sümela'da geçirmişler ve aynı gün ölmüşler. KUTSAL DAMLALAR Manastırın ortasında bir havuz varmış, Bu havuza 30-40 metreden iri su damlaları damlamaktaymış. Bu suyun kutsal olduğuna asırlardır inanılırmış umutsuz hastalara, çocuğu olmayanlara şifa verirmiş. Buraya Müslüman ya da Hıristiyan bir çok insan şifa bulmak içinde gidermiş. YOSON KİLİSESİ VE ARGONOTLAR Yason Burnu, Ordu'nun Perşembe ilçesi sınırları içerisinde bulunuyor. Bulunduğu alan yapılaşmaya açılmamış olduğundan, doğal güzelliği bozulmamış ender yerlerden biridir. 1868 Yılında, burada inşa edilmiş olan kilisesi ile görülmeye değer güzellikte, özel bir alandır. Kilise ise, Karadeniz'de, deniz kıyısına yapılmış tek kilise. Adını, denizle ilişkili mitolojik bir hikayeden alıyor. İşte, bu yörede yaşayan Rumlar ve Gürcü'lerin inşa ettikleri ibadethanelerine isim olmuş olan antik hikaye; ALTIN POSTLU KOÇ Teselya'da, İolkos krallığının başında bulunan Aison, yaşlanıp yorulduğunu hisettiğinde, yönetimi kardeşi Pelias'a bırakır. Aradan yıllar geçer ve Aison'un oğlu İason (Yason) yurduna geri dönüp, yönetimi amcasından devralmak ister. Ama amca buna yanaşmaz. İason'dan kurtulmak istediğinden, ona bir görev verir. İmkansız olarak görünen bu görevi yerine getiremeyeceğini ve gidince bir daha

dönemeyeceğini düşünmektedir. "Kolkhis'e (Bu günkü Gürcüstan) git ve ailemize ait olan altın postu geri getir " der. Yason, amcasının bu isteği üzerine hazırlıklara başlayıp bir gemi yaptırır ve adını "Argos" koyar. Argos, gemiyi inşa eden ustanın adıdır ve gemi bu isimle anılıp, bu hikaye, "Argonautlar" olarak tarihte yer alır. "Hızlı geminin tayfaları" anlamında söylenir. Gemide tam elli kürekçi vardır. Hepsi de ayrı ayrı birer kahramandırlar. Bu kahramanların bir başka özelliği de, hepsinin Truva'lıların atası olmalarıdır. Kimler yoktur ki bunların içinde, Herakles,Lirin büyük üstadı Şair Orpheus, Kastor, Polydeuskes, Amphiaraos bunların en bilinenleridir. Argonotlar, altın postu almak üzrere Argos'a binip, Kolkhis'e doğru yelken açarlar. Argos, bu deniz yolculuğunu başarıyla tamamlar. Güzergahını kısaca söylemek gerekirse, şöyle sıralanabilir; Helenis'tandan yola çıkılıp, Lemnos (Limni) ve Samothrake (Semendirek) Adaları, Çanakkale Boğazı (Hellespontos), Marmara Denizi'nde (Propontis), Kyzikos (Erdek), Mysia (Mudanya), Kios (Gemlik), Khalkedon'dan (Kadıköy) İstanbul Boğazı'na geçerler. Rumeli Kavağı'ndan, Karadeniz'e (Pontos Euksenios) açılırlar. Bütün bu noktalarda da ayrı ayrı maceralar yaşanır. Karadeniz yolculuğu sırasında, Giresun Adası ile Yason Burnu'na çıkarlar. Amazon'ların şehri Themiskyra'da (Terme) konaklarlar. Ve sonunda Kolkhis'e ulaşırlar. Kral Aietes, postu vermemek için onlardan başarılması olanaksız olan işleri yapmalarını ister. Ama bu arada kralın büyücü kızı Prenses Medea, İasson'a aşık olur. Bu yüzden de kahramanlara yardım eder ve altın post ait olduğu yere geri döner, bu sırada gemide Medea da vardır. Geri dönerlerken, Aietes, onları yakalamak için gemilerle peşlerine düşer. Argos'ta, kendi isteğiyle gelen Aites'in kızı Medea haricinde, kralın oğlu Apsyrtos da vardır. Argos'lular, kralın oğlunu parçalayıp, parçalarını da peşlerinden gelmekte olan Aietes'i oyalamak için denize atarlar. Aietes, oğlunun parçalanmış bedenini toplamak için yavaşlar, bu arada Argos hızlanarak, Helenistan'a geri döner. İasson ile Medeia, evlenirler. Düğünleri de, Phaiak'ların kralı Alkinoos'un sarayında yapılır. Aradan çok uzun yıllar geçer, mitler okuna okuna, kuşaktan kuşağa yayılır, on dokuzuncu yüzyıla gelindiğinde, Ordu Perşembe'de, şirin bir koyda yapılan küçük bir kilise bu eski hikayeyi kendisine isim olarak seçer.

SANTA HARABELERİ Santa harabeleri Trabzonda yer alır. Lozan antlaşması ile Türkiyedeki Rumlar Yunanistana, Yunanistandaki Türkler Türkiyeye göç ettirilir. Santa Harabeleri Trabzonda yer alır. Lozan antlaşması ile Türkiyedeki Rumlar Yunanistana, Yunanistandaki Türkler Türkiyeye göç ettirilir. Nufus mübadelesi ile her iki taraftanda insanlarin dogup buyudugu, yasadigi, anilari ile dolu topraklari birakip kendileri icin yeni topraklara goc ettirilmistir. Santa harabeleri oldukça ilginç ve güzel evlerden oluşmuş bir dizi köydür. Ve buradaki evlerin mimarisi çok güzeldir. Özellikle şimdinin inşaat mühendislerinin görmesi gereken bir yerdir. Bir de çok açık bir manzarası ve yeşilin içine sinmesi göze çarpar. Ticari Yapı Santa Köyünün kuruluş amacı ve varlığını sürdürmesi, havzada mevcut demir, kurşun ve kurşunla birlikte çıkarılan gümüş madenlerinin işletilmesine bağlı idi. Madenlerin verimli işletildiği 16-18. yüzyıllar arası dönemde, bölge önemli derecede gelişmiş ve ekonomik refaha erişmiş idi. Santa yerleşimlerinde, bölgede çıkan madenlerin etkisi ile demircilik ve gümüşçülük önemli bir sanat dalı olmuş, usta çırak ilişkisi ile öğrenilen mesleklerini yakın köyler ve hatta Trabzon' da Kiremitçilik, taş ustalığı, demircilik, terzi, kuyumculuk yaparak sürdürmüşlerdir. Köyün meslek sahibi erkeklerinin bir kısmı Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemimdeki ekonomik çöküşüne bağlı olarak oluşan işsizlik, dini ve sosyal sorunlar nedeniyle Çarlık Rusya sına aileleri ile kalıcı olarak ya da çalışmak amacı ile mevsimsel olarak göç etmeye başlamışlardı. Kiliseler Santa da yer alan kiliseler, Piştofli, İhsanlı, Binatla, Çingallı, Goballı, Terzili, Zurnacılı gibi kısımlara dağıtılmıştır. Bu kiliselerin yanında küçük ev kilisecikleri de vardır. Kiliselerin büyüklüğü ve sayıları mahallelerin nüfusu ile orantılıdır. Sn. Christopher, St. Theodore, St. Kynake ve Binatlı Kutsal Elas Kiliseleri en dikkati çekici olanlardır. Yörede derebeyi egemenliğinin olduğu bir dönemde Santa, doğal konumu ile bağımsız ve korunaklı bir sığınak olarak Hrıstiyan toplumunun varlığını sürdürmesine elvermiştir. Santa da tarım ve hayvancılığın yanı sıra, çevrede var olan kurşun ve demir gibi maden ocakları da işletilmiş, hatta demircilik önemli bir zenaat kolu haline gelmiştir. Santa da bugün varlıklarını en iyi koruyan yapılar çeşmeler olmuştur. Bu da suyun hangi din veya ırktan olursa olsun, herkes için ortak bir ihtiyaç maddesinin oluşundan kaynaklanmıştır. Çeşmelerin önlerindeki yalaklardan küçük kanallarla hayvanların su içebileceği yerlere sular taşınmıştır.

GİRESUN ADASI ve ARGANOTLAR Giresun Adası Karadeniz de bulunan, içinde insanların yaşayabileceği tek adadır. Birinci derece tarihi sit, ikinci derece doğal sit alanı olan adanın yüzölçümü yaklaşık 46 bin metre karedir. En yüksek yeri 30 metreyi bulan Giresun Adası şehir merkezine 20 dakika mesafededir. Ada, kesin olmamakla birlikte Giresun şehrinde bulunan Gedikkayası ndan kopan bir parçanın Karadeniz e yerleşmesiyle oluşmuştur. Ada nın en önemli özelliği 81 değişik kuş cinsine barındırıyor olmasıdır. Bu türler arasında Tepeli Patka, Karagerdanlı Dalgıç, Kadife Ördek ve Tepeli Karabatak, küresel koruma altında olan kuş türleridir. Adayı üreme amaçlı kullanan kuş türleri arasında Gümüş Martı, Karabatak, Küçük Karga ve Karatavuk bulunmaktadır. Ada göçmen kuşların konaklama yeri olarak dikkat çekerken, ayrıca Karabaş Martı, Bahri, Ekin Kargası, Leş Kargası, Karatavuk, Akkuyruksallayan, İspinoz, Yeşilbaş ve Kızılgerdan adada bulunan diğer kuş türleridir. Giresun Adası nın bitki çeşitliliği de dikkat çekicidir. Adada değişik türde floristik yapının bulunduğunu söylemek mümkündür. Dünya Mitolojisinde de özel bir yere sahip olan Giresun Adası nın tarihteki adı Aretias tır. İlk çağda Areionesos, Nesos, Area, Areos isimleri ile anıldığı bilinmektedir. Romalıların ise adaya Chalceritis adını vermişlerdir. Altın Postun peşinde Argonautlar Giresun Adası nın mitolojik pek çok olayda adı geçmiştir. Ada, mitolojide geçen Altın Post peşindeki Argonautlar ile ilgili önemli bir olaya sahne olmuştur. Thabai Kralı Athamanas ın, Nefele adlı karısından iki erkek çocuğu olur. Sonraki yıllarda ikinci kez evlenen kral çocuklarını kurban ederse ülkesinin kıtlıktan kurtulacağına inandırılır. Bunu öğrenen anneleri Nefele çocuklarını bulut ve buğuya sararak uçan altın bir posta bindirir ve onları Karadeniz e doğru gönderir. Çocuklardan biri Çanakkale Boğazı nda fırtınaya tutularak ölür, diğeri yoluna devam eder ve mitolojik kişilerce Çanakkale Boğazı ile Kafkasya arasında bir yere saklanır. Herakles döneminde aralarında Güç Tanrısı Herkül ün de bulunduğu bir gurup yiğit, altın postu ele geçirmek amacıyla Karadeniz eaçılırlar. Bir sürü serüven yaşadıktan sonra Aretias (Giresun) Adası na gelirler. Altın postun burada saklı olduğuna inanmaktadırlar. Ancak adada onları ejderha yapılı kuşlar karşılar. Herkül ün daha önce Stymphales Gölü çevresinden kovduğu kuşlar buraya yerleşmişlerdir. Kuşlar tüylerini ok gibi fırlatarak saldırıya geçerler. Argonautlar kalkanlarıyla kendilerini korumaya çalışsalar da bir arkadaşlarını yitirmekten kurtulamazlar. Sonunda kuşları öldürür ve altın postu aramaya koyulurlar. Bulamayınca da adayı lanetleyerek ayrılırlar.

Doğurganlığın sembolü Hamza taşı Adada yer alan eserler arasında en çarpıcı olanı ziyaretçilerin büyük ilgi gösterdiği Hamza Taşı dır. Taş aslında doğurganlığın sembolüdür. Çocuğu olmayanların bu taş etrafında üç tur atarak dilekte bulunmaları halinde dileklerinin yerine geldiğine inanılır. Ada da yer alan Hamza taşının etrafında yer alan diğer kaya parçaları ve taşın üst kısmının başka bir taşın oturtulması için düz yapılmış izlenimi vermesi Hamza taşının da tanrıça Kibele inancı için yapılmış olduğu gerçeğini doğurmaktadır. Hamza taşı, bugün hala Giresunlularca Mayıs yedisi adıyla anılan, yılın her yirmi mayıs günü Giresun Aksu şenliklerinde ziyaret edilen ilginç bir kalıntıdır. Giresun Aksu Şenliği Rumi takvime göre yedi mayısa denk geldiği için halk mayıs yedisi demektedir.

TARİHİ BEDESTEN ÇARŞISI Evliya Çelebi nin; İçinde değerli eşya alınıp satılan yer anlamına gelen bedestenler, Osmanlı İmparatorluğu nun yükselme devrinde ticari açıdan çok hareketli ve önemli merkezleriydi. O dönemlerde çok değerli mücevherler satan dükkanlar bulunuyordu. Günümüzde de canlı alışveriş merkezlerindendir. Kentte bulunan az sayıda mermer ustası bu çarşıda mesleklerini sürdürmektedir. Evliya Çelebi nin Seyahatnamesinde bedestenler hakkında Burada mısır hazinesi değerinde olan elmas ve mücevherler zengin tacirlerin dolaplarında gözleri kamaştırır; çarşıyı 60 gece bekçisi beklerdi. Şeklinde yazmaktadır. Osmanlı Devleti zamanında ticari açıdan çok önemli rol oynamış birçok bedesten bugün yok olmuştur. Bunlardan birçoğu da Balkanlarda olanlardır. Trabzon Bedesten Çarşısı, Trabzon da Osmanlılar tarafından inşa edilmiş olan en eski ticari yapıdır. Evliya Çelebi eserinde Trabzon ticaret hayatından bahsederken şöyle söylemektedir. Çarşıların en seçkini, Mumhane kapısındaki taşra esnafınındır. Bunlar, kapının hizasında ve deniz kıyısında kat kat kalabalık dükkanlardır. Kagir kapı ve bedesteni vardır ki, içindeki tüccarlar zengin, eli açık, vakarlı ve muhteşem bezirganlardır. Orta Hisar da her esnaftan bulunur. Yetmiş seksen kadar dükkanlar vardır ki küçük Pazar derler Bedesten in doğu tarafındaki kapısı üzerinde teşhis edilemeyen bir kitabe bulunduğunu, dört demir kapısı ile ortasında güzel bir içme suyu olan bir kuyusu bulunduğunu yazmaktadır. Bedesten in Trabzon Rum İmparatorluğu zamanında Venedikliler veya Cenevizliler tarafından inşa edildiği fikri ortaya atılmış olmasına rağmen binanın kemerleri Türk sitilinde yapılmış ve şekillendirilmiştir. Yine binanın inşasında kullanılan malzemenin bir kısmının Gülbahar Hatun Türbesi nde kullanılmış olması binanın Türkler tarafından inşa edilmiş olduğunun en kuvvetli delilleridir. Hemen hemen kareye yakın bir biçimde inşa edilmiştir. Dört kapısı olup, iç duvarlarında oyulmuş dolap yerleri bulunması yapının bedesten karakterine işaret eder. Fakat binada garip bir örtü sistemi bulunur. Binanın dört köşesinden ortadaki ayaklara atılmış kemerler vardır. Dört payenin ortasında kalan kare bölümün üstünde evvelce bir kubbe olduğu tahmin edilmektedir. Dokuz kubbeli bedestenlere çok benzemekle beraber yapının onlardan çok farklı bir üst yapı mimarisine sahip olduğu anlaşılmakta ve örtü sisteminin nasıl olduğu çözülememektedir.

ATATÜRK KÖŞKÜ Trabzon a hakim Soğuksu sırtlarında, çam ormanları içinde yer alan bina, Kostantin Kabayanidis tarafından 1890 yılında yazlık olarak yaptırılmıştır. Avrupa ve Batı Rönesans mimarisinin etkilerini taşıyan binada büyük ve gösterişli Avrupa simgeleri kullanılmıştır. Köşkün dış cephesi taş işçiliği göstermekte olup, iç cephesi Bağdadî tekniğindedir. Yerler yine aynı akımın etkisi olarak dönemin fayanslarıyla döşenmiştir. Atatürk, 15-17 Eylül 1924 tarihlerinde Trabzon u ilk kez onurlandırdığında bu gün Trabzon Müzesi olarak düzenlenen konakta ağırlanmıştır.15 Eylül günü Soğuksu semtine yaptığı gezintide Köşkü görmüş ve çok beğenmiştir. 27 29 Kasım 1930 tarihlerinde Trabzon u ikinci kez onurlandırdığında da Eski Türk Ocağı binasında ağırlanmıştır. Daha sonra gerekli çalışmalar sürdürülerek bina 1930 yılında Trabzon Özel İdaresince tescil edilerek İl Daimi Encümeninin 18.5.1931 tarih ve 361 sayılı kararıyla Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine temlik edilmiştir. Daha sonra Trabzon dan oluşturulan bir heyet Ankara ya giderek köşkün tapusunu ve anahtarını Atatürk e teslim etmiştir. Atatürk, 10 12 Haziran 1937 tarihlerinde üçüncü ve son kez Trabzon u onurlandırdığında ise, iki gece bu Köşkte kalmıştır. Atatürk ün ölümünden sonra Köşk, Ankara Asliye Hukuk Hakimliğinin 7.12.1938 tarih ve 938/2509 Esas ve 1627 sayılı kararı ile yasal varisi, kardeşi Makbule Boysan a intikal ettirilmiştir. Köşkün müzeye dönüştürülmek amacıyla Trabzon Belediyesince Makbule Boysan dan satın alınması, Trabzon Asliye Hukuk Hakimliğinin 6.8.1942 tarih ve 476/284 nolu kararıyla gerçekleştirilmiş olup; istimlak bedeli olarak 10.000. TL Makbule Boysan adına Ziraat Bankası hesabına 30.3.1943 tarih ve 673 sayılı makbuzla yatırılmıştır. Bina 1943 yılından itibaren müzeye dönüştürülerek hizmete açılmış olup halk arasında Atatürk Köşkü adıyla anılmaktadır.

AYASOFYA MÜZESİ İstanbul'un Latinler tarafından işgal edilmesinden sonra kaçan ve Trabzon'da 1204 yılında Trabzon imparatorluğunu kuran Komnenos Ailesinden Kral I.Manuel (1238-1263) tarafından 1250-1260 yılları arasında yaptırılan ve bir manastır kilisesi olan Ayasofya adı "Kutsal Bilgelik" anlamına gelir. yılında da restore edilmiştir. Bölgenin 1461 yılında Osmanlılar tarafindan fethedilmesine kadar geçen dönemde önemli bir kilise olan Ayasofya, bu tarihten sonra da önemini koruyarak faaliyetlerine devam etmiştir. Ancak 1670 yılında görülen ihtiyaç üzerine camiye çevrilmiş ve 1864 I. Dünya Savaşı yıllarında Ruslar tarafından işgal edilen Ayasofya, askeri karargah, hastane, depo ve savaştan sonra yine cami olarak kullanılmıştır. Binanın en görkemli cephesi güneyidir. Burada Adem ile Havva'nın yaratılışı kabartma olarak bir friz halinde anlatılmıştır. 1.sahnede: Adem ile Havva'nın yaratılışı 2.sahnede: Adem ile Havva'nın cennette yaşayışları 3.sahnede: Yasak elma 4.sahnede: Adem ile Havva'nın cennetten kovuluşları 5.sahnede: İlk cinayetin tasviri(kabil'in Habil'İ öldürmesi) yer almaktadır. Ayasofya'nın süslemelerinin önemli bölümünü meydana getiren fresklerde İncil'den alınmış konular canlandırılmıştır. Kubbede ana tasvir Hz. İsa'nın Tanrısal yönünü aksettiren Pantacrator İsa'dır. Bunun altında bir kitabe kuşağı, daha altta ise melekler frizi bulunur. Pencere aralarında on iki havari tasvir edilmiştir. Pandantiflerde değişik kompozisyonlar yer almaktadır. İsa'nın doğumu, vaftizi, çarmıha gerilişi, kıyamet günü gibi sahneler betimlenmiştir.

Memişağa Konağı (Kastel Konağı) Memiş Ağa, bölgenin son Baş Tımar Ağası olan Hacı Yakup Ağa nın oğludur. Memiş Ağa 1819 yılında Osmanlı Hükümeti tarafından Ayan Ağa lığına kabul edilerek görevlendirilmiştir. 1824 tarihi itibariyle, Memiş Ağa nın Ayan Ağa lığı yeni yetkilerle daha güçlü konuma getirilerek, komşu yerleşim alanlarının idaresi de Memiş Ağa ya devredilmiştir. 1846 yılında Yüzbaşı rütbesi verilerek silahlı kuvvetlerinin bölgedeki temsilcisi olur. 1854 yıllarında asker kaçaklarını yakalayıp teslim etmekle, Osmanlı hükümeti tarafından görevlendirilir. Bu olaylarda hükümetin tarafını tutan Memiş Ağa, bu olaydan sonra güçlenmiş, zenginleşerek 1856'daTrabzon'un Sürmene ilçesi Kastel mevkiindeki konağı yaptırmıştır. Memiş Ağa konağı taş duvarları, yerden iyice yükseltilmiş üst yaşama katı ve konumu ile hem "kale ev" hem de bir yönetim binası niteliğindedir.konakta Memiş Ağa yöneticilerle toplantı yapar, emirlerini buradan verirdi. zemin katta bulunan zindanda cezalandırılmış kişilerin tutulmaktaydı. Mimari Memiş Ağa konağı taş duvarları, yerden iyice yükseltilmiş üst yaşama katı ve konumu ile hem "kale ev" hem de bir yönetim binası niteliğindedir.konakta Memiş Ağa yöneticilerle toplantı yapar, emirlerini buradan verirdi. zemin katta bulunan zindanda cezalandırılmış kişilerin tutulmaktaydı. İki katlı kademeli cepheli büyük bölümü taştan inşa edilmiş geniş saçaklı bir yapıdır.taş ve özellikle ahşap işçiliği ile ünlüdür. Konaktaki asıl yaşam birinci katta olup, buraya üzeri kapaklı düz bir merdivenle çıkılmaktadır. Zemin katta ise aşhane bölümü diye isimlendirilen mutfak, kiler ve kemerli ocakları yer almıştır.aşhanenin her iki yanında, küçük odalar yerleştirilmiştir. Bunlar, hizmetçi ve görevli odalarıdır. Döner Tavan 18 yy.da yapıldığı sanılan binanın üst katındaki batı odasının ortasında bir mil etrafında dönebilen bir parça vardır. Bu vantilatör ve rüzgârgülü vazifesini görmektedir. Tavanın tam ortasında, çevresiyle aynı süslere sahip yaklaşık 35 cm lik yuvarlak bu bölüm, çatı dışına çıkan ve rüzgârla dönen bu mil sayesinde hareket edebilmektedir. Tavanın bu özelliğinden dolayı konağa halk arasında ''Döner tavanlı konak'' ismi de denilmektedir.

TRABZON MÜZESİ Trabzon müzesi olarak düzenlenen konak zeytinlik caddesinde 1900 lü (1889-1913) yılların başlarında banker Kostaki Thopylaktos tarafından büyük programlı konut olarak yaptırılmıştır. Konağın mimarlarının ismi tespit edilememiştir. Ancak mimarlarının İtalyan olduğu belirlenen yapıda kullanılan bir çok malzemenin de İtalya dan getirildiği bilinmektedir. Kostaki Teopylaktos 1917 yılında iflas edince bu yapıyla birlikte bütün mal varlığına haciz konulmuş ve konak Nemlioğlu ailesi tarafından satın alınmıştır.trabzon Valisi Ali Galip Bey zamanında 1927-1931 yıllarında 25.000 TL bedelle kamulaştırılarak, 1927-1931 yılları arasında Hükümet Konağı, 1931-1937 yılları arasında Genel Müfettişlik Binası olarak kullanılmıştır. 1937 yılında Milli Eğitim Bakanlığına tahsis edilen yapı, 50 yıl Kız Meslek Lisesi olarak hizmet vermiş, 1987 yılında müze olarak düzenlenmek üzere Kültür Bakanlığı na tahsis yapılmıştır. Ülkemizin sayılı Sivil mimarlık örnekleri arasında yer alan konağın bodrum katı hariç diğer kat duvarları tamamen kalem işi bezelidir. 1988-2001 yılları arasında Kültür Bakanlığınca restorasyonu tamamlanan Konak 22 Nisan 2001 tarihinde Trabzon Müzesi olarak ziyarete açılmıştır. Konağın bodrum katı; Arkeolojik Eserler Seksiyonu, zemin katı; Konak Teşhiri, birinci katı; Etnoğrafik Eserler Seksiyonu ve asma katı İdari Bölüm olarak düzenlenmiştir. ZİL KALE Bölgenin en dikkate değer eserlerinden birisidir. Kale 1. Derece Arkeolojik sit alanı içerisinde yer almaktadır. İlçe merkezinin 15 km. güneyinde, Fırtına Deresi nin batı yamaçları üzerine kuruludur. Kalenin üzerinde inşa edildiği sarp kaya kütlesi denizden 750 m, dere yatağından yaklaşık 100 m. yüksekliktedir. Kale; dış surlar, orta surlar ve iç kaleden meydana gelir. Dış kalenin kapısına kuzeybatı yönündeki patika bir yolla ulaşılır. Bir teras yardımıyla orta surlar seviyesine çıkılır. Buradan ikinci bir kapı yardımıyla kale içerisine girilir. Orta kale içerisinde üç önemli yapı bulunur. Bunlar muhafız binası, şapel ve baş kuledir. Kulenin dört katlı olduğu duvarlardaki hatıl izleri ve kiriş deliklerinden anlaşılmaktadır. Duvarlar üzerinde doğu (vadi, manzara) yönünde kemerli pencereler, diğer taraflarda mazgal delikleri bulunmaktadır. Kulenin üstünün dendanlı bir teras şeklinde olduğu belirlenmiştir. Zil Kale, kentteki diğer Varoş Kale, Ciha Kale ve Kız Kaleleri gibi hem yörenin, hem de Bayburt a ulaşan önemli bir ortaçağ kervan yolu üzerinde güvenliği sağlıyordu. Osmanlıların bölgeyi fethinden sonra kalenin kullanılmaya devam ettiği biliniyor. 2008 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından başlatılan bakım, onarım ve restorasyon çalışmaları tamamlanmıştır.