İletişim en genel tanımı ile; bir mesaj alışverişidir. Ancak iletişim yapı gereği bir sistemdir. İletişim sisteminin bileşenleri: - Kaynak - Mesaj - İletim Hattı - - Gürültü Kaynak Mesaj İ L E T İ M H A T T I G ü rü l t ü Kaynak: Mesajı üretip bir iletim hattı üzerinden hedefe yönelten birimdir. : Kaynaktan gelen mesajları alarak değerlendiren birimdir. Mesaj: Taşınması amaçlanan bilgi parçalarıdır. İletim Hattı: Mesajların kaynaktan hedefe taşınmasına hizmet eden bir iletişim kanalıdır. Gürültü: Mesajın içeriğini ya da taşınımını bozmaya çalışan her türlü dışsal faktördür. 1
Kaynak Selam Mesaj Gürültü Selam İletişim mesaj gönderme sıra ve olanağı göz önüne alındığında 3 farklı türden oluşur. Tek İletişim (Simplex) Radyo yayınlarında olduğu gibi. İletişimin yönü; zamanın belirli bir anında kaynaktan hedefe doğrudur. ğ Yarı Çift İletişim (Half Dublex) Telsiz iletişiminde olduğu gibi. İletişimin yönü; zamanın belirli bir anında ya kaynaktan hedefe ya da hedeften kaynağa doğrudur. (Kaynak ve hedef karşılıklı haberleştiğinde ) Tam Çift İletişim (Full Dublex) Telefon iletişiminde olduğu gibi İletişimin yönü; zamanın belirli bir anında hem kaynaktan hedefe hem de hedeften kaynağa doğrudur. 2
İletişim konusunda değinilmesi gereken diğer noktalar için aşağıdaki soruları göz önüne alınız; Sınıf içerisinde ders içeriğini anlatan öğretmen ve öğrencileri ele alınız. Bu ortamı iletişim sisteminin bileşenleri ile açıklamaya çalışınız. Bir öğrencinin hem öğretmenine hem de arkadaşına kulak vermesi olanaklı mıdır? Öğretmen öğrencilerin bilmediği bir dilde örneğin Çince olarak dersi anlatsaydı iletişim gerçekleşmiş olur muydu? Neden telsiz konuşmalarının ya da telgraf metinlerinin sonunda Tamam / Stop gibi ifadeler kullanılır? Bir arkadaşınızla birlikte aynı anda ve aynı numarayı çevirdiniz. Telefonu açan kişi acaba hanginizle konuşacaktır? Aynı iletim hattını birden fazla kaynak kullanabilir mi? Devre Anahtarlamalı Paket Anahtarlamalı Bir bilgisayarın iletişim için bir ağ kartına (Network Interface Card-NIC) ihtiyacı vardır. En yaygın kullanılan ağ kartı Eternet kartıdır. İletim hatları (kablolar) bu kartlara bağlanır. 3
Birbirlerini dinlemeden birbirlerine yönelik konuşan iki insanı göz önüne alalım Bu durumda iletişim gerçekleşmekte midir? Yeniden - Yarı Çift Yayınlar: Birden fazla kaynak olduğunda; iletim hattını kaynaklardan yalnızca bir tanesi kullanacaktır. Yani iletim hattını; zamanın belirli bir anında yalnızca bir kaynak kullanacak, iletim hattı yalnızca o kaynağa tahsis edilecektir. Ortaya çıkacak karmaşıklığı önlemek için bir kural gerekir: Tamam / Stop gibi Bir iletim kablosu üzerinde taşınacak veriler için nasıl bir kurallar bütünü gerekmektedir? Kurallar bütünü ifadesi bundan sonra protokol olarak adlandırılacaktır. İLETİŞİM SİNYALLERİ İletişim sinyaller ile gerçekleşir. Daha doğru bir ifade ile mesajların yapısı sinyaller şeklindedir. Ses dalgaları ile oluşan sinyaller analog sinyal, bilgi işlem teknolojilerinde oluşturulan sinyaller ise dijital sinyal olarak adlandırılır. Analog sinyallerde mesajın içeriği frekans genlikleri ile belirlenir. F Dijital sinyallerde ise mesajın içeriği gerilimin durumuna göre belirlenir. 4
Bir iletim hattını iki kaynak aynı anda kullanabilir mi? Kaynak-1 Kaynak-2 Yanıt: İletişim devre anahtarlamalı ise kullanamazlar, paket anahtarlamalı ise kullanabilirler. Devre anahtarlamalı sistemlerde (örneğin telefonlarda) kaynak ve hedef birimleri iletişime geçtiğinde iletim hattı her ikisine tahsis edilir. Bir diğer ifade ile iletim hattı için her iki birim arasında devre kurulur. Bu iki birim arasındaki iletişim bitmeden bir üçüncü birim iletim hattını kullanamaz Paket anahtarlamalı sistemlerde ise sürekli bir bağlantı söz konusu değildir ve bu sistemde mesaj kaynak k birim i tarafından küçük ük paketlere ayrıştırılarak (hedef birimde yeniden birleştirilmek üzere) gönderilir. Kaynak-1 Kaynak-2 Paketler neden çarpışmıyor? 5
İletişim Yönetimi Bir kaynak ve çok sayıda hedef olduğunda üç türlü iletişim yönetimi söz konusudur: A) Broadcast (Genel Yayın) B) Multicast (Kısmi Yayın) C) Unicast (Tekli Yayın) Unicast Yayın: Tek bir kaynaktan (adresi belirli) bir hedefe yönelik yayındır. Kaynak -1 Bir kaynak ve çok sayıda hedef olduğunda üç türlü iletişim yönetimi söz konusudur: A) Broadcast (Genel Yayın) B) Multicast (Kısmi Yayın) C) Unicast (Tekli Yayın) İletişim Yönetimi Multicast Yayın: Tek bir kaynaktan ağda yer alan belirli hedeflere yönelik yayındır. -1 Kaynak -2-3 -4 6
Bir kaynak ve çok sayıda hedef olduğunda üç türlü iletişim yönetimi söz konusudur: A) Broadcast (Genel Yayın) B) Multicast (Kısmi Yayın) C) Unicast (Tekli Yayın) İletişim Yönetimi Broadcast Yayın: Tek bir kaynaktan ağda yer alan tüm hedeflere yönelik yayındır. Kaynak -4-1 -3 İletişim Yönetimi -2 Bir kaynak ve çok sayıda hedef olduğunda üç türlü iletişim yönetimi söz konusudur: A) Broadcast B) Multicast C) Unicast Kaynak -4-1 -3-2 Ağda ğ unicast yayın y için hedefin adresi bilinmesi gerekir. in adresi bilinmediği ğ durumlarda önce tüm ağdaki birimlere adres öğrenme için broadcast yayın yapılır. Radyo yayınları, DigiTürk yayınları ve telefon görüşmeleri hangi tür iletişim yönetimine girmektedir? Tartışınız 7
İletişim Bileşenleri Kaynak Mesaj İletim Hattı Bileşenleri Kaynak Mesaj İletim Hattı Gürültü Bulunur Gürültüültü İletişim Bulunur Tek Türleri Yarı Çift Tam Çift Örnek Örnek Örnek Radyolar Telsiz Telefon 8
Bileşenleri Kaynak Mesaj İletim Hattı Gürültü Bileşenleri Bulunur Kaynak Mesaj İletim Hattı İletimi Paket Anahtarlamalı Gürültü Bulunur Analog Analog İletişim Sinyaller İletişim Sinyaller Dijital Dijital Tek Türleri Yarı Çift Tam Çift Örnek Örnek Örnek Tek Türleri Yarı Çift Tam Çift Örnek Örnek Örnek Devre Anahtarlamalı 9
Yönetimi Türleri İLETİŞİM Ağlar Sinyalleri Bileşenleri Modeller Türler Topolojiler Maalesef bilgisayarlar arası iletişim Paket Anahtarlamalı bir sistem olmasına karşın Yarı Çift iletişi. Her iki kaynak aynı hattı aynı zamanda kullanmaya kalkar ise gönderdiği mesajlar iletim hattında çarpışacaklardır. Buna çarpışma (collision) adı verilir. Bu nedenle eternet kartlarının a) iletim hattını dinlemesi b) iletim hattı meşgul değilse mesaj göndermesi c) giden mesaj bir şekilde çarpışmaya neden olmuşsa aynı mesajı tekrar göndermesi gerekir. Eternet kartlarının bu özelliği CSMA/CD özelliği adı verilir Bu kısaltmanın açılımını ve karşılığını araştırınız ve uygun bir Türkçe kısaltma öneriniz. 10