Su ve Enerji Verimliliği

HAYATIN HER NOKTASINDA Su ve Enerji Verimliliği T.C. KONYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SU VE KANALİZASYON İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

İhtiyacın kadar kullanmak Bu bir dengedir. Aslında tasarruf denge demektir. Bizim de yürüttüğümüz Tasarruf Bilinci Oluşturma çalışmalarının esasını da denge oluşturmaktadır. Denge kaybolduğunda oluşan küresel ısınma ve iklim değişiklikleri, sonsuz diye bildiğimiz insan hayatının devamını sağlayan kaynakların bir gün biteceğini veya kullanılamaz hale geleceğini anlamamızı sağladı. Şehrimizde sağlıklı ve sürdürülebilir bir gelecek için hem fiziki hem sosyal, hem de ekonomik; bilimsel veriler ışığında çalışmalarımız devam ediyor. Bu süreçte hemşehrilerimin sağlayacağı katkıları çok önemsiyorum. Çünkü çalışmaların başarısı bulduğu karşılığa göre anlam ifade eder. Bugüne kadar yürüttüğümüz Tasarruf Bilinci Oluşturma çalışmalarına hemşehrilerimiz ciddi bir şekilde katkı sağladılar. Bu katkının artarak devam etmesini diliyorum. Saygılarımla Tahir AKYÜREK Konya Büyükşehir Belediye Başkanı 02

Suyumuz var. Şimdilik Küresel ısınma iklim değişikliklerine neden oluyor. Dünyanın yağış rejiminde değişiklik yok. Ancak bilindik yağış rejiminde değişiklikler var. Dünyanın bir noktası kuraklıktan dolayı sıkıntı yaşarken bir başka noktasında sel baskınları yaşanıyor. Yüz yılık istatistikler altüst oldu. Küçük önlemlerle küresel ısınma ve iklim değişikliğine karşı tedbir alabiliriz. Nitekim bugüne kadar süre gelen tasarruf çalışmalarımız sonucu, oluşturulan bilinç sayesinde evsel kullanımda % 20 ye varan su tasarrufu sağladık. Bu başarıda abonelerimizin, özellikle öğrencilerimizin katkısı çok büyük oldu. Ancak tarımsal sulamada su tasarrufu, kullanılan su ve toprak kalitesi açısından daha çok önem arz etmektedir. Konya Ovası nda sulamada sağlanacak %5 lik su tasarrufu şehrimizin bir yılık su ihtiyacına eşit olduğunu düşününce, sulamada tasarrufun ne denli önemli olduğu daha iyi anlaşılacaktır. Vahşi sulamadan vazgeçilmelidir. Sulamada modern teknikler kullanılmalıdır. Bu sayede hem su, hem daha az su çekileceğinden enerji tasarrufu sağlanacaktır. Ayrıca aşırı sulama sonucu toprak kalitesini düşüren tuzlanmanın da önüne geçilmiş, ürün kalitesi korunmuş olacaktır. Yaşanan olumsuzluklara rağmen şehrimizde su sıkıntısı bulunmamaktadır. Su hizmetinin kesintisiz ve sağlıklı bir şekilde devamı için sağladığınız\sağlayacağınız katkılardan dolayı teşekkür ederim. İsmail Selim UZBAŞ KOSKİ Genel Müdürü 03

Enerji ve suyu tasarruflu kullanarak, hem çevreyi korumuş, hem de ülke ekonomisine katkıda bulunmuş oluruz. Günlük hayatta alınacak çok basit tedbirlerle, büyük tasarruf sağlamak mümkün... 04

İçindekiler 01 Dünyada ve Ülkemizde Su 06 Konya 10 Evlerimizde Ne Kadar Su Tüketiyoruz 13 Mutfakta Su Tüketimi 15 Bulaşık Makinelerinin Verimli Kullanımı 16 Çamaşır Makinelerinin Verimli Kullanımı 18 Tuvalette Su Tüketimi 19 Banyoda Su Tüketimi 21 Genel Temizlik 22 Bahçelerde Su Kullanımı ve Tasarruf Yöntemleri 26 Tesisat Kontrol Yöntemleri 28 Araç Yıkama 30 Yeni Nesil Tasarruf Evlerinin Dizaynı 31 Yağmur Sularının Geri Dönüşümün Sağlanması 35 Sensör Kontrollü Elektrik ve Su Tasarrufu Sağlayan Sistemler 37 Isıtıcı ve Soğutucularda Enerji Tasarruf Yöntemleri 43 Aydınlatma 45 Bilgisayar, Televizyon ve Benzeri Cihazlar 47 Evlerin Yalıtımı 51 Araç Kullanımı 52 Afişler 55 Dünyada Tasarruf Uygulamaları 56 Kaynaklar 05

DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE SU Dünyadaki suların yaklaşık %97'si okyanus ve denizlerde toplanmış olup tuzlu sulardır. %3'lük kısmı tatlı su olup bununda tamamına yakını Antartika ve Grönland gibi kutup bölgelerinde buz örtüsü halinde ve yeraltı Suların da depolanmıştır. Ulaşılması en kolay tatlı su kaynakları göllerde ve nehirlerdeki yani yüzeydeki sulardır. Bu kaynaklarda toplam depolanmış tatlı suyun ancak %0.04'üne karşılık gelmektedir. Yüzey suları olarak tanımladığımız bu sulardan sonra en önemli su kaynakları dünyadaki %3'lük tatlı suların yaklaşık %31,4'ünü oluşturan irili ufaklı rezervuarlarda toplanmış yeraltı sularıdır. Bu sularında bir kısmı derin rezervuarlarda fosil yeraltı suları halinde olup yenilenebilir nitelikte değildir. Bu kadar kısıtlı olan tatlı su kaynaklarının çok dikkatli, düzenli ve ekonomik şekilde kullanılma zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Dünyada Yaklaşık Su Dağılımı Ülkemizde Su Ülkemizdeki su rezervlerine baktığımızda yerüstü kaynaklarının 98 milyar m3, yeraltı kaynaklarının 12 milyar m3 olup toplam su rezervizin 110 milyar m3 olduğu tahmin edilmektedir. Hızlı nüfus artışı, kentleşme ve sanayileşmeye bağlı olarak kullanılan su rezervleri gün geçtikçe tüketilmekte ve bunun yanında özellikle endüstrileşmiş ülkelerde zamanında alınmayan tedbirler nedeniyle, doğrudan veya dolaylı olarak suya bırakılan kirleticilerle sular kirlenmekte ve kullanılamaz hale gelmektedir. Dünyadaki birçok akarsu evsel ve endüstriyel atıklarla o kadar fazla kirletilmiştir ki bu akarsuların bazı kesimlerinden atık taşınımı dışında başka hiçbir amaçla yararlanılamamaktadır. Çok kısıtlı olan tatlı su kaynaklarının ekonomik bir şekilde kullanımın yanında bu suların kirlenmemesi ve dengesinin bozulmaması için mutlaka tedbirler almak gerekmektedir. 06

Çeşitli yağış şekilleri ile ( kar, yağmur, dolu vs. ) yeryüzüne ulaşan suyun bir kısmı daha yeryüzüne düşerken buharlaşır atmosfere geri döner bir kısmı yeryüzünde akışa geçerek dereleri, çayları, nehirleri ve akarsuları oluştururlar. Bu akan sularda daha sonra durgun halde ki deniz ve göllere ulaşmaktadır. Bir kısmı da yağışın düştüğü yerde veya suyun akışı sırasında ortamın geçirgenliğine bağlı olarak yeraltına süzülerek yeraltı sularını oluşturur. Denizlere ve göllere ulaşan veya yeraltına sızan suyun bir miktarı buharlaşarak tekrar atmosfere döner. Bu süreçle ilgili olarak şu ilginç bilgiler verilmektedir: * Okyanuslardan her yıl 333.000 km³ su buharlaşmaktadır. * Karaların yüzeyinden buharlaşan su miktarı ise 63.000 km³ tür. * Bu suların hepsi yeryüzü ile atmosfer arasında hareket etmektedir. * Ancak, 100.000 km³ su yağış olarak yeryüzüne dönmektedir. * Geriye kalan hareketli suyun bir kısmı ya yeryüzüne gelirken yeniden buharlaşmakta, ya da kutuplarda katı halde bağlanıp kalmakta veya yüzlerce metre yer kabuğu derinliklerinde birikmektedir. * Yağışlarla bir yılda karalara gelen miktar ortalama olarak 660 mm, denizlere düşen de 340 mm olmak üzere dünyamız toplam ve yaklaşık olarak yılda 1000 mm yağış almaktadır. * Yağışların dünya üzerindeki dağılımı ekstrem derecede farklıdır. Örneğin, tropik yağmur ormanlarına yılda yaklaşık 10.000 mm üzerinde yağış düştüğü halde, çöllerin birçoğu 25 mm nin altında yağış almaktadır. Su Çevrimi 07

* Kirlilik, aşırı nüfus yoğun kullanımı nedeniyle dünya su rezervleri gün geçtikçe azalıyor. Bazı uzmanlara göre, 2020 yılında susuzluk birçok ülkeypençesi altına alacak, yılda kişi başına 100 m3 ' den az kullanılabilir içme suyu kaynaklarına sahip bölgeler için ciddi tehlike çanları çalıyor olacaktır. Küresel ısınma ve kuraklık, buzların erimesi, toplu ölümler dünyanın eksenini değiştirecek sonuçlar verecektir. Su Zenginliği Ölçütü Kişi başına düşen su miktarı 10.000 m³'ten fazla olan ülke SU ZENGİNİ, Kişi başına düşen su miktarı 3.000-10.000 m³ olan ülke YETERLİ SUYU OLAN, Kişi başına düşen su miktarı 1.000-3.000 m³ olan ülke SU SIKINTISI OLAN ÜLKE, Kişi başına düşen su miktarı 1.000 m³'ten az olan ülke SU FAKİRİ ÜLKEDİR. ÜLKEMİZDE Kişi Başına Düşen Yıllık Ortalama Su Miktarı 1600 m 3 'tür. Kişi Başına Tüketim Kişi başına günlük ortalama kentsel su tüketim standardı 150 lt olarak kabul edilmektedir. Dünya genelinde bölgelere göre kişi başına su tüketim miktarları; sanayileşmiş ülkelerde ortalama 266 lt kullanılırken Afrika da 67, Asya da 143, Arap Ülkelerinde 158, Latin Amerika da 184 lt olarak gerçekleşmektedir. Türkiye de ise kişi başına günlük içme ve kullanma suyu tüketimi 2004 yılı DPT verilerine göre ortalama 111 litredir. Bu oran İstanbul için 125lt/gün/kişi, Ankara için 141 lt/gün/kişi, Konya için 136 lt/gün/kişi olarak hesaplanmaktadır. Kanada İtalya İsviçre A.Ülkeleri Fransa Asya Türkiye Afrika 67 lt 158 lt 150 lt 143 lt 111 lt 200 lt 250 lt 335 lt 08

ORTAK SORUMLULUK SU Temiz su hayattır, fakat fazla/kirli su felakettir. Dünyada milyonlarca insan su kıtlığı ile karşı karşıyadır. Her yıl milyonlarca çocuk sudan kaynaklanan hastalıklardan ölmektedir. Bazı fakir ülkeler kuraklıktan çok sıkıntı çekmektedir. Tarımda suyun verimi artırılmalıdır. Sanitasyon (çevre temizliği, hijyen, sağlık koşulları) öncelikli olmalıdır. Su yönetimine önem verilmelidir. Tüm insanlara temiz ve emin su sağlanmalıdır. 21.yy da yaşayabilmek için dünya su kaynakları dikkatli kullanılıp yönetilmelidir. Fakirlikle mücadelede, dünyada SU ve ENERJİ çok önemlidir. Dünyada gıda tüketimi önümüzdeki 25 yılda ikiye katlanacaktır. Bu sebeple daha çok su depolanmalıdır. Dünyada mevcut hidroelektrik potansiyelin %70 i halen değerlendirilmemektedir. Hızlı nüfus artışı/gelişme ve iklimsel değişimler önemli çevresel proble ler oluşturmaktadır. Su ve SU KİRLİLİĞİ ile ilgili ulusal ve uluslar arası işbirliği artmalıdır. SU kaynakları korunmalı ve bilinçli yönetilmelidir. Türkiye su sıkıntısı çekilen bölgelere yakın olduğundan, sahip olduğu sınır aşan su potansiyelini doğru değerlendirmek zorundadır. 09

KONYA İklim Konya ilinde karasal iklim şartları etkilidir. Karasal iklim şartlarınınoluşmasında matematik konumu, yeryüzü şekilleri, yükselti ve hava kütleleri ile cephelerin ortaklaşa etkilerinin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Konya 326 mm ile Türkiye nin en az yağış alan bölümüdür. Bu bölüm içerisinde de Tuz Gölü Yöresi daha az yağış alır. Yağışlar daha çok ilkbahar mevsiminde Konveksiyonel Yağışlar şeklindedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. İç Anadolu Bölgesinin en kurak yöresi olan Konya-Karapınar çevresinde rüzgar erozyonu ile çölü andıran geniş kumullar oluşmuştur. Bu yörenin çevresi erozyon önleme çalışmaları ile kumulların çevreye yayılması önlenmiştir. İlkbaharda kutbi karasal hava kütleleri (kontinental polar hava kütlesi) doğuya çekilir. Böylece batı yönlü deprosyanların aktivitesi ile Konya ve çevresine yağmurlar yağar. Şayet havada ısınma ani ve hızlı olursa Konvektif Yağışlar oluşur.bu yağışlara Kırkikindi Yağmurları denir. Yaz mevsiminde kutbi hava kütleleri kuzeye kayar. Buna karşılık tropikal hava kütleleri etkili olur. Bununla birlikte çöl kökenli hava kütleleri etkisini artırırsa aşırı kurak iklim şartları ortaya çıkar. Ancak bu dönemde kutbi hava kütleleri etki alanını genişletebilirse yağışlar görülebilir. Sonbaharda ise havalar değişkendir. Balkanlar üzerinden gelen gezici deprosyanların etkisi ile yağışlar ve kuzey yönlü rüzgârlar görülür. Kış aylarında kutuplar çevresinde oluşan karasal ve denizel hava kütleleri ile tropikal hava kütleleri Anadolu üzerinde cephe sistemleri meydana getirir. Bu oluşuma bağlı olarak kar yağışları hakim olur. Konya ili içerisinde geniş düzlükler olmakla birlikte ovalar ve platolar arasında iklim elemanlarının değerlerinde farklılıklar olmaktadır. Yüksekliğe bağlı olarak sıcaklık düşmekte, yükseltilerde ise tamamen farklı olmaktadır. Böyle olmakla birlikte iklimle ilgili olarak sadece Konya iline ait ölçümler kullanılınca sonuçlar şöyle görülür. 10

Sıcaklık Konya da son 30 yıllık ortalama sıcaklık 11.5 C, Temmuz ayında ortalama sıcaklık 23 C dir. Ocak ayında ortalama sıcaklık 0 C civarındadır. Maksimum sıcaklık 40 C ve minimum sıcaklık 28.2 C dir. Sıcaklığın 10 C altına düştüğü gün sayısı ortalama 10 gün, don olaylı gün sayısı ise yaklaşık 100 gündür. Yağış Konya nın yıllık yağış ortalaması Türkiye genelinin yarısı kadar olup 326 mm ile en az yağış alan iller arasındadır. Kapalı günlerin sayısı 67, ortalama nisbi nem % 60 olmaktadır. Yılda ortalama sisli günler 23 gündür. Genellikle yağışın % 72 si kış ve ilkbahar aylarında düşer. Yıllık ortalama yağış miktarı 326.2 mm dir. Yıllık yağışlı gün sayısı toplam 82 gündür. Günlük yağış şiddetinin en yüksek değeri sonbahara en düşük değeri ise yaz aylarına rastlamaktadır. Yağışlar, yaz ve sonbahar mevsimlerinde sağanaklar halinde olmaktadır. Yıllık ortalama kar yağışlı gün sayısı 12 dir. En çok kar yağışı Ocak ayında görülür. Bölgesel Bazda Konya Türkiye de 50 yılda sulak alanların yarısı yok oldu. Nedeni küresel ısınma ve yağışların azalması gibi görünse de en büyük sorumlu, su kaynaklarını bilinçsizce tüketen insan. Bölgemize baktığımızda durumun iç açıcı olmadığı gözükmektedir * Akşehir Gölü (Konya): Birkaç yıl öncesine kadar suyla dolu olan göl, şu an kuruma noktasına geldi. * Seyfe Gölü (Kırşehir): Son 5 yıldır çok ciddi kuraklık yaşanıyor. Tamamen yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. 11

* Beyşehir Gölü (Konya): Çok geniş bir alana yayılan göl zengin kaynağına rağmen, çok ciddi su kaybı yaşadı. * Tuz Gölü: Son 50 yılda yarı yarıya küçülmüştür. Kaçak kuyular ve iklim değişikliğinin Tuz Gölü nü 18 yılda %60 küçülttüğü belirtilmektedir. * Eşmekaya Sazlığı (Aksaray): 10 yıl öncesine kadar 100 den fazla kuş türünü barındıran sazlık tamamen kurumak üzere. * Kulu Gölü (Konya): Çok su kaybı var. Kurumasından endişe ediliyor. * Suğla Gölü (Konya): Doğal su kaynağını kaybettiği için gölete dönüştürüldü. * Konya Ereğli Sazlığı: Sazlığın su kaynakları yapılan göletlerle kesildi. * Sultan Sazlığı (Kayseri): Su kaynakları kesilen sazlığın kurumaması için başka alanlardan su taşınıyor. * Kestel Gölü(Burdur): Tarım arazisi kazanmak amacıyla kurutuldu. * Hotamış Gölü: Gölün durumu aşağıdaki fotoğraflarda açıkça görünüyor. 12

EVLERİMİZDE NE KADAR SU TÜKETİYORUZ? Hayatın kaynağı ve asli ihtiyaçlarımızdan biri olan suyun önemi çok büyüktür. Suyun; kişi, toplum ve canlı hayatındaki yerinin ve öneminin insanımıza kavratılması, su kullanımı konusunda bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca mevcut su kaynaklarımızın en iyi şekilde korunması, yenilerinin bulunması, hizmete sunulması, su kültürü ve medeniyetinin yaşatılması ve geliştirilmesi yönünde de çalışmaların yapılması gerekmektedir. Evinizde her gün ne kadar su tükettiğinizi biliyor musunuz? Evinizde su israfına son vermek için öncelikle nerede ne kadar su tükettiğinizi bilmelisiniz. Bir kişinin bir günde ne kadar su kullandığını biliyor musunuz? İçmek zorunda olduğu su miktarı 2 3 litredir. Diğer ihtiyaçları için kullandığı su miktarı, suya ulaşabilme kolaylığıyla alakalıdır. İçme, kullanma ve endüstri suyu hattına bağlı bir su kullanıcısının su tüketimi, ücretlendirmenin nasıl yapıldığına bağlı olarak değişecektir. Yani, ücretlendirmenin kullanılan su miktarını ölçen bir sayaçla yapıldığı durum ile daire başına sabit ücret uygulanan durum arasında su tüketimi açısından fark olacaktır. Eğer suyu tasarruflu bir şekilde kullanmak istiyorsak, tükettiğimiz su miktarının önemli kısmının, tuvalet rezervuarı, banyo, çamaşır ve bulaşık makinelerinde harcanan su olduğunun farkında olmalıyız. Evlerimizde su kullanımına baktığımızda; banyo ve tuvaletlerde su kullanımının %70 lerin üzerinde olduğu görülmektedir. Bahçeli evlerde ise su kullanımı artmaktadır. Burada verilen bilgiler evlerde günlük temizlik ve diğer işlemler yapılırken suyun ve enerjinin (aydınlatma ve ısıtma enerjisi) nasıl verimli kullanılabileceği ile ilgilidir. Duş - Banyo Lavbo %40 Evlerde Ortalama Su Kullanım Grafiği Mutfak %12 Çamaşır Yıkama %13 Temizlik %5 Bahçe %5 WC Rezervuarı %25 13

Standartların Tüketiciye Sağladığı Yararlar Standartlar, kalite, güven ve değişebilirlik açısından kesinlik ifade eder. İhtiyacı en iyi şekilde karşılayabilecek bir ürün seçimi, bazen çok uzun zaman ve çaba harcanmasını gerektirebilir. Bunun sonucunda hatalı seçim yapmak ve memnun olmamak da mümkündür. Oysa bu karşılaştırma, tercih ve seçim işlemleri, standartlar sayesinde çok kolay ve kısa bir süre içinde başarı ile sonuçlandırılabilir. Gelecekte bütün elektrikli ev aletleri, enerji tüketimlerini gösteren etiketleri bulundurmak zorunda olacaklardır. Avrupa Birliği ülkelerinde, ilk aşamada buzdolapları ve derin dondurucular için bu sınıflandırma yapılmıştır. Ülkemizde de, Avrupa Birliği Mevzuatları na parelel olarak enerji etiketlemesi ile ilgili yasal düzenleme çalışmaları tamamlanmak üzeredir. 14

Elektrikli ev aletlerinde enerji etiketlemesi ile; Tüketiciye alacağı ürünün yılda ne kadar enerji tüketeceği bilgisinin satın alma sırasında sağlanması, İmalatçıların ürettikleri cihazların enerji tüketimlerini azaltmak için önlem almaya teşvik edilmesi, dolayısıyla enerjinin akılcı ve verimli kullanılmasının sağlanması amaçlanmaktadır Düşünerek satın alın AB Enerji Verimliliği Etiketi sınıflandırması bir aletin yıllık enerji tüketimi bazında yedi gruptan oluşmaktadır. A harfi en düşük enerji tüketim sınıfını göstermektedir. A sınıfı bir elektrikli alet almanız durumunda ortalama enerji tüketiminden % 45 daha az enerji tüketecektir. G harfi sınıfına ait bir alet de ortalama enerji tüketiminden en az %25 daha fazla enerji tüketecektir. Böylece A, B ve C sınıfa ait elektrikli aletlerin tüketimi ortalama tüketimden daha düşük olacaktır. Diğer Ülkelerde ve Ülkemizde Uygulanan Enerji ve Su Etiketi Örneği 15

MUTFAKTA SU TÜKETİMİ Musluklar Su randımanı yüksek A sınıfı musluklar takın ve manivelalı ve sıcak ve soğuk suyu karıştırabilen modellerini göz önüne alın. A sınıfı muslukları standart musluk teçhizatından %50 oranında daha az su kullanır. Sızıntı yapan contaları daima değiştirin ve contaların ömrünü uzatmak için muslukları yumuşak bir şekilde kapatın. Mutfakta tüketilen su miktarı evde tüketilen toplam suyun %10 oluşturmaktadır. Kirli kaplarınızı elle veya bulaşık makinesinde yıkamadan önce su dolu leğende ıslatınız ve kirleri gevşetiniz. Kirli kapları akar musluk suyu ile yıkamayınız. Leğen içindeki su ve deterjan yardımı ile bulaşıkların kirlerini çıkardıktan sonra musluğu yavaşça açarak çalkalama ve durulama yapınız. Normal musluklarda dakikada 8-27 lt su tüketilirken düşük akımlı aeratörlü musluk kullanarak su tüketimi yarı yarıya düşürülebilir. Bu musluklara takılan aparatlar pahalı değildir. Muslukların su damlatmasını önleyiniz. Dakikada 50-100 damla su akıtan bir musluktan ayda 750-1500 lt suyun ziyan edildiğini unutmayınız. 16

Sebze ve meyveleri akar musluk suyu ile yıkamayınız. Leğenin yarısına kadar su koyunuz. Sebze ve meyveleri suya koyduktan sonra musluğu yavaşça açınız ve hızlıca yıkamayı yapınız. Kirli kapları elinizle yıkarken önce kaba kiri fırça ile çıkartınız. Leğene ılık/soğuk suyu ve deterjanı koyup deterjanı da köpürttünüz ve musluğu yavaşça açıp kapları hızlıca yıkayınız. Sonra aynı leğene temiz ılık/soğuk su koyarak temizlenmiş kaplarınızı çalkalayınız. Direk akan musluk suyu ile kaplarınızı durulamayınız. Böylece günde 30-60 lt su tasarruf edilmiş olur. İçme suyu olarak akan musluk suyu yerine sürahi veya buzdolabına konmuş suyu kullanınız. Çoğu yiyecekleri pişirmek için az su kullanınız. Pişirdiğimiz kabın kapağı kapalı olmalıdır. Aksi durumda çoğu vitaminlerin ve minerallerin kaçmasına neden olur. Ekstra pişirme için yakıt sarfiyatı olur Buzluktaki yiyeceklerin ve diğer donmuş gıdaların buzunu eritmek için su kullanmayınız. Bu tür gıdaların buzlarını buzdolabının alt gözünde bir gece bekleterek çözebilirsiniz. Musluklardan sıcak su sızıntısı fazla su kullanımı ve enerji israfı demektir. 17

BULAŞIK MAKİNELERİNİN VERİMLİ KULLANIMI Kısa süreli yıkama ve durulama özellikli bulaşık makinesi satın alınız. Yani daha az yıkama ve çalkalama süreli, daha az su ve elektrik enerjisi tüketen makineler satın alınız. Bulaşık makinesini odaya yerleştirirken çevresinde en az 5 cm. boşluk kalmasına dikkat ediniz. Makinenin ısınmasında ayı oluşan sıcak havanın kolayca dağılmasını sağlayınız. Aksi durumda daha fazla enerji harcanacaktır. Bulaşıkları makineye koymadan önce soğuk suda çalkalamaya gerek yoktur. Makineyi yarı dolu veya aşırı dolu halde kesinlikle çalıştırmayınız. Ama mutlaka dolu halde iken çalıştırınız. Bulaşığınız makineyi doldurmuyorsa bekleyiniz. Çünkü yarı dolu halde kullansanız da aynı enerji, deterjan ve suyu tüketirsiniz. Az kirli bulaşıklar için kısa veya ekonomik devirli, düşük sıcaklıklı programı kullanınız.yaz aylarında ısı ve nemi azaltmak için sabah veya akşam saatlerinde yıkama yapınız. Bulaşıklar için sıcaklığın en az 600C olması istenir. Ancak 500C de bulaşıkları yıkamanız mümkündür. Böylece enerjiyi %10 verimli kullanabilirsiniz. Makine çalışırken mümkünse banyo ve mutfakta aşırı su kullanmayınız. 18

ÇAMAŞIR MAKİNELERİNİN VERİMLİ KULLANIMI Çamaşır makinesini kurduğunuz yerin çevresinde en az 5 cm. boşluk kalmasına dikkat ediniz. Çünkü makine çevresinde hava kolayca hareket edebilmelidir. Makineyi tam dolu iken çalıştırınız. Tam dolu bir çamaşır makinesi, yarıdolu ve de tasarruf ayarında çalışan iki makineden % 30-50 arasında daha az enerji harcar. Fazla ve eksik çamaşırla yıkama yapmayınız. Eksik halde yıkama yaparken de aynı miktar enerji, deterjan ve su tüketirsiniz. Çamaşırları yıkarken sıcak su yerine, ılık su kullanınız. Durulamayı ve çalkalamayı ise soğuk su ile yaptırınız. Elektrik enerjisinin %90 ı suyu ısıtma esnasında harcanır. Çamaşırlarınızı temiz ve hijyenik bir şekilde yıkamak için hemen hemen her zaman 60 C yeterlidir. 40 C yerine 30 C yıkayarak, enerjinin yaklaşık yarısından tasarruf edebilirsiniz. Çamaşırları sıcak veya çok sıcak sularla yıkamayınız. Bu durum çamaşırların yıpranmasına, tüylenmesine neden olur. Çamaşırlar için doğru yıkama programı seçiniz. Çamaşırları aşırı kurutmayınız. Fazla harcanan enerji yanında aşırı kurutma elbiseyi tüylendirir ve yıpratır. Çamaşır makineniz için belirlenen deterjanları kullanınız. Çamaşır makinenize, el kitabında önerilenden daha fazla (aşırı) köpüren deterjan kullanmayınız. Deterjan miktarına dikkat ediniz. Az veya fazla miktarda deterjan kullanımı verimsiz temizleme demektir. Ön yıkama yapmayın. Çamaşırlarınız çok kirli olduğu zaman ön yıkama programını kullanınız. Böylece %15-%30 arasında bir tasarruf yapabilirsiniz. 19

Kirlileri ıslatın. Çok kirli ve lekeli çamaşırları önceden ıslatın. Bu durumda çamaşır makinesine daha az iş bırakıp tek yıkamayla çamaşırlarınızı temizlersiniz. Daha az su, enerji ve deterjan harcayan makine satın alınız. Çamaşırlarınızı evin içinde kurutmayın. Çamaşırlarınızı kurutmak için öngörülen kurutma odasını kullanın. Çamaşırlarınızı kurutma makinesinde veya balkonunuzda kurutunuz. Her yıkamadan sonra kurutucudaki filtreyi temizleyiniz. Hava iyi olduğunda çamaşırlarınızı her zaman açık havada kurutun. Kış aylarında odalarda kesinlikle çamaşır kurutmayınız. Odalarınız buhar içindeki zararlı/toksik gazlarla dolar. 20

TUVALETTE SU TÜKETİMİ Tuvaletler Tuvaletin su deposundaki suyun sadece yarısını akıtmayı seçebilmek için A sınıfı çift hazneli su deposu taktırın. A sınıfı tuvaletler standart tekli su depolarından %67 oranında daha az su kullanır. Sızıntı yapan su depoları ve akıtma sistemleri, her gün binlerce litre suyu boşa, harcayabilecekleri için, derhal tamir edilmelidir. Banyo ve tuvalette, tüketilen su miktarı evde tüketilen toplam suyun %70 ini oluşturmaktadır. Tuvalet rezervuarının su depolama kapasitesi 16 litredir. 4 kişilik bir aile 16 litrelik tuvalet rezervuarı ile ayda tuvalette 7 ton su tüketir. Bunun yerine 7 litrelik tuvalet rezervuar ile hem tuvaleti temizlemek hem de su tüketimini 2.5-3 tona düşürmek mümkündür. Tuvalet rezervuarı 16 litrelik ise bu durumda iki adet 1.5 litrelik plastik şişeye su doldurup rezervuara koyarak su tüketimini %20 azaltabilirsiniz. Tuvalet rezervuarınız su sızdırabilir. Bu miktar günde 700 lt suya ulaşabilir. Sızıntı suyunu kontrol etmek için rezervuara birkaç damla boyalı su ilave ediniz. Bu rengi 5-7 dakika içinde tuvalette görürseniz sızıntı var demektir. Tamir ediniz/ettiriniz. 21

BANYODA SU TÜKETİMİ Banyo yerine duş alarak su tüketimini %30 azaltabilirsiniz. Duş alarak 45-60 lt su tüketirken banyo yaparak su tüketimi 120-150 litredir. Duş yapmak için ortalama 5-6 dakika yeterlidir. Böylece duş başına 55 litre su tasarruf edebilirsiniz. Sıcak suyu tek açma kapama ile kontrol edebiliyorsanız duş esnasında vücudunuzu veya saçınızı sabunlarken veya şampuanlarken suyu açık tutmayınız. Klasik duş başlıkları dakikada ortalama 15-20 lt su akıtırken düşük akımlı aeratörlü duş başlıkları dakikada 9-12 lt su tüketmek mümkündür. 5 6 dakikalık duş esnasında 90-120 lt sıcak su yerine 45-60 lt sıcak su ile aynı işlemi yapmak mümkündür. Böylece 4 kişilik bir aile günde 3 defa duş yapsa yılda 55 ton su tasarruf edebilir. Düşük akımlı aerotörlü duş başlıkları kullanarak su tüketimini dakikada 10 litreden daha aşağı düşürebilirsiniz. Böylece normal duş başlığınagöre %30-40 su tasarrufu sağlayabilirsiniz. 22

Sık aralıklarla açılıp kapatılan musluklar için klasik musluklar yerine kolay açılıp kapatılan musluklar ile kullanarak su tüketimini %25 azaltabilirsiniz. Dış fırçalama ortalama 3 dakika süre alır. Eğer musluk açık bırakılırsa her fırçalama esnasında ortalama 15 lt suyu ziyan etmiş olursunuz. Günde iki defa diş fırçalanırsa yılda 10.950 lt su tüketirsiniz. Eğer fırçalanmış dişinizi bir bardak su ile çalkalarsanız yılda 9.100 lt su tüketimini önlersiniz. Dişlerinizi fırçalarken, tıraş olurken ve yüzünüzü sabunlarken musluğu kapalı tutarak günde 15-35 lt su tasarruf edebilirsiniz. Tıraş olurken su kabı kullanarak maksimum su tasarrufu sağlayabilirsiniz. Banyodaki muslukta düşük akımlı aerotörlü başlık kullanarak suyu %25-35 daha verimli kullanabilirsiniz ve o oranda da sıcak su kullanımını azaltabilirsiniz. Aerotörlerinizi periyodik olarak temizleyiniz. Filtre üzerinde partikül birikebilir. 23

GENEL TEMİZLİK Evde kullanılan temizlik malzemeleri, atık sularla birlikte nehirlere karışır. İçinde fosfat bulunmayan ve suda ayrışabilen temizlik ürünlerini kullanabiliriz. Temizlikte sıvı sabun, toz sabun gibi doğal esaslı olanları tercih edebiliriz. (Hem doğaya zarar vermez hem de daha az suyla durulanabilir.) Diğer kimyasal deterjanların (petrol türevi temizleyiciler) doğal ortam için sakıncalarının yanı sıra bol suyla durulanmaları gerekir. Kapı önü, balkonlarınız, teras ve merdivenlerinizi hortumla yıkamak yerine silerek veya kova ve sünger kullanarak temizleyebiliriz. Su basmasını engellemek için evden çıkarken ana vanayı kapatmak iyi bir tedbirdir. Çamaşır suyu, atık maddelerin ayrılıp çözülmesini sağlayan yararlı ba terileri öldürür. Çamaşır suyunu olabildiğince az kullanalım. 24

BAHÇELERDE SU KULLANIMI ve TASARRUF YÖNTEMLERİ Bahçeler Evlerimizin çevresinde bulun bahçelerimizde evde kullandığımız suyun %30 nu bahçelerimizde kullanıyoruz. Bunun için yeşil alan sulamalarının modernleştirilmesi ve yeni teknolojik sulama sistemlerinin uygulanması gerekmektedir. Sulama Şekli Su tasarrufunun maksimum düzeyde sağlanabilmesi için yeşil alanlara uygun tipte ve otomatik damlama sistemleri yapılması gerekmektedir. Bahçe duvarlarımızın çevresinde genellikle düzenli dikilmiş ağaç veya mazı türü tek köklü bitkiler mevcuttur. Bu ağaç veya mazılara hortumla sulama yapıldığı takdirde çok fazla su kullanılacaktır. İhtiyaç olmadığı halde fazla ve istenmeyen yerlerde sulanacağından çok su boşa gidecektir. Ağaçlar yukarıda verilen şekillerde ki gibi seçilecek uygun bir damlama sistemi ve bitkiye uygun bir damlatıcı seçilerek sulanmalıdır. Bu şekilde yapıldığı takdirde su tasarrufu maksimum derecede sağlanacaktır. Damlama sulama sistemlerini mutlaka konusunda uzman mühendislere yaptırılması gerekmektedir. Çünkü toprak tipi, bitki çeşidi, ağaç çeşitleri, çimenler, toprak derinliği, cephe ve gölgelik durum incelenerek hangi bitkinin ne kadar suya ihtiyaç duyacağı tespit edilmelidir. 25

TOPRAK TİPİ BİTKİLER AĞAÇLAR ÇİMENLER TOPRAK DERİNLİĞİ CEPHE GÖLGE DURUMU = BAHÇENİZİN SULAMASI İÇİN MÜKEMMEL BİR KLAVUZ Verimli Bir Bahçe Sulamasında Dikkate Alınacak Hususlar Aksi taktirde yukarıda bahedilen durumlar göz önüne alınmaz ise damla sisteminde daha fazla su harcanmasına ve bitkinin verimli yetişmesine engel olunacaktır. Sadece ihtiyaç duyulan yerleri sulamak için süzgeç veya hortumun ucuna takılan tetikli püskürtücüler kullanılması uygun olacaktır. Bitkilerin yapraklarını değil, saplarının dibini sulamalı ve su akıp gitmeden önce toprağın suyu ne kadar çabuk emdiğini görerek takip etmeli. Hepsinin doğru miktarda su almasını sağlamada yardımcı olacağı için, benzer sulama ihtiyaçları olan bitkileri gruplandırarak suyun en iyi şekilde kullanılması sağlanabilir. 26

Yaprak ve saman tabakası kullanılmalıdır. Toprağa çürümüş yaprak ve bitki ile karışık gübre gibi organik maddeler katılmalıdır. Bunlar toprağın nemli kalmasına ve buharlaşmanın %70 e varan oranda azalmasına yardımcı olur. Bahçelerimizin modern sistemler ile sulanması su tasarrufuna büyük katkı sağlayacağı gibi su faturalarının düşmesini de sağlayacaktır. Bahçelerinizde daha az su kullanan, daha az bakıma ihtiyaç duyan ve yabanil yaşamı çeken yerel, doğal ve suya duyarlı bitkiler ve çimenler seçilmelidir. Kimi tip çimlerinin, kuraklığa daha dayanıklı derin kökleri vardır ve diğer tür çimenler kadar sulanmaya ihtiyaç duymazlar. Bitkilerin çevresine uygun büyüklükte Su Ringi yerleştirerek bitkinin ihtiyacı olacak suyu hem ölçülü vermiş hem de sadece kökleri sulamış oluruz. 27

Sulama Zamanı Yeşil alan sulamalarının en uygun olduğu saatleri belirleyerek bu saatler içinde otomatik olarak yapılması sağlanmalıdır. Güneşin tepede olduğu zamanlarda sulama yapıldığı takdirde bitkilerin zarar görme ihtimali bulunmaktadır. Ayrıca sıcaklığın çok yüksek derecelere çıktığı vakit olduğu için çok yoğun bir şekilde buharlaşma olacaktır. Bunun sonucunda bitki istenilen düzeyde sulamadan faydalanamayacaktır. Daha fazla su kullanılması gerekecektir. Bu tür sulamaların yapılması verimsizliği artırdığı için sulamaları sabah erkenden veya ikindiden sonra geç saatlerde yaparak suyun buharlaşarak israf edilmesini azaltabiliriz. Su kaybını en aza indirebileceğimiz zamanlarda sulama yapılmalıdır. Suyu elle açıp kapattığınız manuel sulama sistemleri, sadece gün aşırı 06.00 08.00 ve 20.00 22.00 saatleri arasında kullanılması en uygun zamandır. Suyun, kendiliğinden açılıp kapandığı otomatik sulama sistemleri, sadece gün aşırı 24.00 04.00 saatleri arasında kullanılması uygundur. Yeşil Alan (Çim) Bakımı: Yeşil alanlardaki çimenleri çok kısa kesmekten kaçınılmalıdır. Kesilen çimen kesiklerini çim üzerine sererek nemi yerde korumak üzere koruyucu tabaka oluşturulmalıdır. Kesilen çimenleri çim üzerinde bırakmak su tasarrufuna katkı sağlayacaktır. 28

TESİSAT KONTROL YÖNTEMLERİ Tesisat Değerlendirmeleri Tesisatlarının incelenmesi evlerimizde yapılacak olan işlerin en başında gelmektedir. Tesisata tam anlamıyla hakim olmak su ile ilgili problemlerinin daha kolay bir şekilde çözümünü sağlayacaktır. Abone Şube Yolu tesisatının kontrolü: Su kaçağı olup olmadığının incelenerek ve tesisatların gerekiyorsa yenilenmesi sağlanarak ilk girişten itibaren su kayıplarının önüne geçilmesi sağlanmalıdır. Sayaç kontrolü: Birçok evde gizli su kaçağı olabilir. Bunu tespit etmek için bütün muslukları kapatınız ve su sayacını okuyunuz. İki saat süre ile su kullanmayınız. İki saat sürenin sonunda su sayacını tekrar okuyunuz. Sayaç daha fazla miktarı gösteriyorsa, bir sızıntı olabileceği düşünülerek ruhsatlı bir su tesisatçısı tarafından izlenip tamir edilmesi gerekebilir. Sayaç ayrımı: Ev su şebekesi ile bahçe sulamasının sağlandığı hatların ayrı ayrı sayaçlandırılması ile bina içinde ve bahçe sulamasında ne kadar suyun kullanıldığını, olumsuzlukların daha hızlı çözümlenmesini, hatların takip edilmesini kolaylaştıracaktır. İç tesisat kontrolü: WC lerde musluklar ve rezervuarların su kaçırıp kaçırmadığının kontrolünün yapılması gerekmektedir. Rezervuarlardaki kaçakların belirlenmesi için rezervuar içine gıda boyası atılarak test edilmesi sağlanabilir. Bahçedeki su şebekesi: Evinizin tesisatında su kaçağı olmayabilir ama bahçe tesisatından kayıpların olmaması için sayaç kontrolü ve fatura takibinin yapılarak gözetim altında tutulmalıdır. Armatürler: Evlerimizde kullanılan armatürlerin su tasarrufu sağlayan modellerle değiştirilm lidir. Evlerimizde bulunan havuzlardaki suların buharlaşmasını önlemek için havuzun üstünü buharlaşmayı önleyici bir örtü ile kapatılması su kaybını minimize edecektir. 29

ARAÇ YIKAMA Londra da 2006 yılında hortumla araç yıkanması yasaklanmış, oto yıkama yapan yerlerden ise sadece geri dönüşümlü su kullananların açıkkalmasına müsaade edilmiştir. Bunun için suyu çok daha az kullanın otomatik araç yıkama makinelerinin yaygınlaştırılması desteklenmeli. Daha sonra ise geri dönüşüm sistemleri teşvik edilmeli. Hortumla otomobil yıkamak yaklaşık 300-400 lt arası su harcanmasına neden olabiliyor. Basınçlı su sistemi olan Sprey adı verilen ve genelde oto yıkamacıların tercih ettiği sistemi kullanarak bu rakamı en az %50, otomatik yıkama makinelerini kullanarak ise %75 oranında aşağı çekmek mümkün gözükmektedir. Otomatik araç yıkama sistemleri ise araç başına 80-120 lt su sarfiyatı yapmaktadır. Bu tip araç yıkama sistemleri genellikle petrol istasyonlarında kullanılmaktadır. Yapılması Gerekenler Aracınızı yıkarken veya yıkatırken hortumlu su kullanmayınız/kullandırmayınız. Aracınızı kovaya konan su ile yıkayınız/yıkatınız. Aracınızı mümkünse beton veya asfalt yerde yıkamayınız. Zemini çakıl olan yerlerde yıkamayı veya yıkatmayı tercih ediniz. Normal hortumla aracınızı yıkamayınız/yıkatmayınız. Mutlaka otomatik durdurmalı başlıklı hortumlarla aracınızı yıkatınız. Aracınızı otomatik durdurmalı başlıklı hortumla yıkatırsanız her seferinde 40 lt suyu tasarruf edersiniz. Bu tip makineler genellikle oto yıkama firmaları tarafından kullanılıyor. Basınçlı oto yıkama cihazları ortalama 11 ile 15 lt/dk su sarfiyatı yapmaktadır. 30

YENİL NESİL TASARRUF EVLERİNİN DİZAYNI Tasarruf Evlerinin Dizayn Aşamaları Evinizi doğal olarak kışın daha sıcak ve yazın daha serin kılmak için pasif güneş tasarımı, İyi bir izolasyon, Gaz veya güneş ısılı sıcak su sistemi, Bahçelerde, tuvalette ve/veya çamaşırlıkta kullanmak için yağmur suyu deposu, Su tasarruf eden duş başlıkları, musluklar ve çiftli tuvalet sifonları; Açık renkli çatı malzemesi, Doğal ışığı içeri almak için çatı pencereleri, Daha az su isteyen bahçe düzenlemesi, Bahçede kullanmak için atık su sistemleri. YAĞMUR SULARININ GERİ DÖNÜŞÜMÜNÜN SAĞLANMASI Büyük çatı alanlarına ve geniş araziye sahip olan fabrikalar, siteler, okullar, kamu kurumları vb. yerler şehrimizde bulunan yeşil alanların su ihtiyacının sağlanmasında çok büyük bir önem taşımaktadır. Yapılacak olan çalışmalarla yağışlı dönemlerdeki yağmur sularının depolanması sağlanarak su tasarrufunda önemli bir yol katedebiliriz. Bu bağlamda şehrimizde bulunan kamu kurumlarına ait yerlerde uygun ve büyük alanlar mevcuttur. Bunun yanında eğitim faaliyetlerinin yapıldığı büyük binalar mevcuttur. Bu açık alanların birçoğu asfalt veya beton şekildedir. Bu alanlar içinde bulunan bina ve açık alanların revize edilmesi sağlanarak yağmurlu dönemlerde bu alanlara düşen yağışın yapılacak olan bir depo da toplanması sağlanabilir. Bu depoda toplanacak yağmur sularının uygun şekilde filtrelenerek ve uygun olan bir pompa vasıtasıyla yeşil alanların sulanması sağlanabilir. Aynı zamanda sulama sisteminin otomatik ve damlama sistemi yapılmasıyla büyük tasarruf sağlanabilir. Yağmur sularının toplandığı depo büyükse veya sulaması yapılacak yeşil alanının su ihtiyacından fazla su toplanıyorsa, toplanan yağmur suyu gerekli işlemlerden geçirildikten sonra bina içine uygun bir şebeke çekilmesiyle bina içindeki WC lerin rezervuarlarında kullanılması sağlanabilir. Toplanan yağmur suları kullanım alanlarına uygun aşamalardan geçirildikten sonra araba yıkamada, bahçelerde, süs havuzlarında, endüstride, yangın söndürme vb. alanlarda kullanılabilir. 31

Yağmur Sularını Depolama Yöntemleri Yağmur suları Dünya üzerinde yoğun olarak iki şekilde toplanarak geri dönüşümü sağlanmaktadır. Yağmur sularının depolanması için Dünyada en çok kullanılan yöntem yağmur suyu toplama tankı şeklinde yapılan evsel uygulamalardır. Bunun dışında büyük alanlarda yağmur sularının toplanmasını sağlamak için ise büyük depolar şeklindeki uygulamalarda mevcuttur. Yağmur Suyu Depolama Tankları Bu yöntem evinizde, iş yerlerinizde ve diğer uygun olan yerlerdeki çatıya düşen yağmurların uygun bir sistemle yağmur suyu tanklarına depolanmasıdır. Kamu kurumları, fabrikalar vb. yerlere baktığımızda binaların çatı yüzeylerinin büyük alan oluşturduğunu düşünürsek yağmur suyu oluklarının sonuna bir yağmur suyu toplama tankı konularak tasarruf sağlanabilir. Bu tür uygulamalar küçük olmasına karşın su tasarrufuna il bazında düşünüldüğünde çok büyük katkı sağlayacağından değerlendirilmesi uygun olacaktır. Yağmur Suyu Toplama Depoları Yağmur suları taşınabilir tanklarda toplandığı gibi sabit ve çok büyük hacimli depolarda da toplanmaktadır. Şehirlerde büyük binaların ve geniş alanların bulunduğunu göz önüne aldığımızda yapılacak olan çalışmayla daha kapsamlı ve daha çok yağmur suyu toplayabilen depoların yapılmasının faydalı olacağı aşağıda yapılan uygulamadan anlaşılmaktadır. 32

Bu kapsamda şehrimizde bulunan bir iş adamı yaz aylarında fabrikasının yeşil alanlarında kullanacağı suyu temin etmek için fabrika sahasına büyük bir yağmur suyu deposu yaptırmıştır. Yapmış olduğu bu uygulama ile yılda yaklaşık olarak 3000m3 su tasarrufu sağladığını belirtmiştir. Yapılan bu değerli çalışmanın önemi iyi anlatılarak tüm şehir bazında uygulanması sağlanabilir. Bu konuda şehrimizde yaygınlaşan sitelerde yağmur suyu toplama depo uygulamalarının yapılması sağlanabilir. Bu çalışma ile yağışlı dönemlerde sitenin çatısına düşen yağmurların oluklar vasıtasıyla yapılacak olan depoya yönlendirilmesi sağlanabilir. Ayrıca site içindeki ortak kullanım alanlarına düşen yağmur sularının da aynı şekilde bu depoya yönlendirilmesi sağlanabilir. Büyük depolarda toplanan yağmur suları uygun olan tesisatlarının yapılmasıyla birçok yerde suya ihtiyaç olduğu zamanlarda kullanılacaktır. Bina, site, kamu kurumu, fabrika gibi yerlerde tuvaletlere çekilecek ayrı bir tesisat yardımıyla rezervuarlarda bu suların kullanılması sağlanabilecektir. (rezervuarlarda kullanılacak özellikleri taşıması kaydıyla) Yağmur sularının toplandığı çevrede bulunan yeşil alan, refüj, park ve benzeri yerlerin ihtiyacı olan suyun bu depolardan pompalanarak yaz aylarındaki sulamaları yapılabilecektir. Yangın söndürme suyu olarak kullanılabilecektir. (uygun özellikleri taşıması kaydıyla) 33