UCLG-MEWA Çevre Komitesi Toplantı Raporu Malatya 13 Kasım 2015
Arka Plan UCLG Dünya Sekretaryası politikası, bünyesinde kurduğu komiteler vasıtasıyla üretilir. Bu komiteler, öncelikli alanlarda politika hazırlanması ve uygulanması görevini yerine getirirler ve bir sonraki çalışma programını hazırlarlar. Teklif ve işbirliği girişimleri geliştirerek, UCLG içerisindeki tartışmaları zenginleştirmek adına çalışmalara katkılarda bulunurlar. 1 UCLG bünyesinde çevre konusu şu komiteler aracılığıyla ele alınmaktadır. Kent Sağlığı Komitesi Kentsel Stratejik Planlama Kentsel Mobilite Periferi Kentler Komitesi UCLG, uluslararası gündemine aldığı dört ana konu ile yerel ve bölgesel yönetimlerin uluslararası çevre politikaları alanında savunuculuğunu ve temsilini yapmakta ve politika üretim süreçlerine katılımlarını sağlamaktadır. Bu doğrultuda, UCLG, gündemindeki konulara ilişkin uygulama, eylem ve mücadele yöntemleri ve politikaları geliştirmekte ve bunları dünya çapında duyurmaktadır. İklim Değişikliği: - Yerel Yönetim İklim Yol Haritası (Local Government Climate Roadmap) - Belediye Başkanları İklim Sözleşmesi (Compact of Mayors) - Paris Anlaşması, Paris Kararları ve Paris Belediyesi Deklarasyonu (Paris Agreement, Paris Pledge, Paris City Hall Declaration) HABITAT III: - Küresel Görev Gücü (Global Task Force) 2015 Sonrası Kalkınma Gündemi: - Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (Sustainable Development Goals) Sürdürülebilir Kentsel Gelişme başlığı altında yayınladığı 2030 un Şehri: Manifestomuz 1 http://www.uclg.org/en/organisation/structure/committees-working-groups
UCLG-MEWA Olarak Vizyonumuz UCLG-MEWA Çevre Komitesi 19 Aralık 2014 tarihinde Adana da gerçekleştirilen UCLG- MEWA Yönetim Kurulu ve Konsey Ortak Toplantısı nda alınan kararla kurulmuştur. Bu komite, çevre sorunlarıyla mücadelenin baş aktörlerinden biri olan yerel yönetimlerin, bu alanda daha aktif hale gelmesi ve çözüme katkıda bulunması için çalışmalarını yürütmekte, böylelikle kentlerin ve toplumların geleceği bakımından hayati öneme sahip bu kurumları mobilize etmektedir. UCLG nin 8 bölge teşkilatından biri olarak, UCLG gündeminde yer alan her bir başlığı önceliğimiz olarak kabul etmekte ve MEWA bölgesindeki yerel ve bölgesel yönetimlerimizin çıkarları doğrultusunda küresel düzeyde gerekli savunuculuk faaliyetlerini yürütmeyi planlamaktayız. Bu doğrultuda, İklim değişikliği, yenilenebilir enerji, kentsel tarım alanları, sürdürülebilir atık yönetimi ve kirlilik (toprak, su,hava ve gürültü) konularını bölgedeki yerel yönetimlerimizin ana tartışma başlıkları olarak belirlemiş bulunmaktayız. Üyelerimiz için oluşturduğumuz bu yeni platformda yerel yönetimler ve diğer ilgili aktörler arasında işbirliği çalışmaları yürüterek bilgi ve deneyim paylaşımı sağlıyoruz. Çalışmalarımızın takibini ve koordinasyonunu sağladığımız komite toplantılarımızın ilki ise Malatya Büyükşehir Belediyesi nin yapmış olduğu teklif üzerine 13 Kasım 2015 tarihinde Malatya da gerçekleştirilmiştir. Gündem UCLG-MEWA Genel Sekreteri Mehmet Duman ın yaptığı açılış konuşmasının ardından gündem maddelerinin görüşülmesine geçildi. 1. Çevre Komitesi Faaliyet Programının Görüşülmesi 2. Komite Başkanlık Seçiminin Yapılması 3. İkinci Çevre Komitesi Toplantısı için Ev Sahibi Belediyenin Seçilmesi 4. Malatya Deklarasyonunun Görüşülmesi ve Onaylanması Toplantıda UCLG-MEWA üyesi olup henüz komite üyesi olmayanlara tekrardan çağrıda bulunuldu. Komite sorumlusu tarafından gündeme ve son duruma ilişkin genel bir bilgilendirme yapıldı. Bu doğrultuda 2014 Aralık ayından beri, üyeler için oluşturulan bu platformda belirli bir plan ve program aşamasının ardından, çeşitli STK ve kurumlarla gerçekleştirilen işbirliklerine değinildi. Bunlara örnek olarak; Bölgesel Çevre Merkezi tarafından organize edilen ve Mart 2016 da gerçekleştirilecek olan Sürdürülebilir Şehirler Konferansı kapsamındaki ortak çalışmalarımız ve EMBARQ (şimdiki ismi ile WRI Türkiye)
tarafından düzenlenen 3. Yaşanabilir Şehirler Sempozyumu bünyesinde gerçekleştirdiğimiz MEWA Bölgesinden Toplu Taşıma Uygulamaları isimli oturum gösterildi. Komitenin o günkü durumu üzerinden bilgi vermek gerekirse Komite Toplantısı na 8 komite üyemizden 4 ü katıldı. Bunlar; Büyükçekmece Belediyesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Malatya Büyükşehir Belediyesi ve Silivri Belediyesi. Faaliyet Programı Faaliyet Programı üyelere sunuldu ve görüşler alındı. Planlanan Faaliyetler: 2/3 ayda bir özel konularda üyelerle düzenli toplantılar/çalıştaylar düzenlemek UCLG-MEWA nın Habitat III e sunacağı katkının hazırlanması UNDP-IICPSD ile katı atık yönetimi üzerine projede ortaklığı kurulması Ortaklık: 10 Mart 2016 da Bölgesel Çevre Merkezi (REC) tarafından düzenlenen Sürdürülebilir Şehirler Konferansı Büyükçekmece Belediyesi Dış İlişkiler Müdürü Abdülhamit Pehlivan, Önümüzde en yakın Paris Toplantısı olduğunu hatırlatarak, bu toplantının Lima da gerçekleştirilen 20. Taraflar Konferansı ndan sonra muhtemelen Kyoto nun yerini alabilecek yeni bir anlaşma beklentisi doğurduğunu belirtti. Ana temada iklim değişikliği olan bu önemli toplantıda yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına doğru kuvvetli bir duruş mevcutken Türkiye olarak hala kömürden enerji üretimine teşvik verildiğini ve taraf olmamız durumunda oldukça çelişkili bir durumun ortaya çıkacağını açıkladı. Bu sebeple merkezi hükümetle bir görüşme yapılmasını önerildi. Diğer bir seçeneğin ise müzakerelerin tamamlanmasından sonra merkezi yönetime sunulmak üzere bir rapor hazırlanması olduğu belirtildi. Başkanlık Seçimi ve İkinci Toplantı için Ev Sahibi Kentin Seçilmesi Konya Büyükşehir Belediyesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Malatya Büyükşehir Belediyesi ve Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Başkanlık için aday oldular. Seferihisar Belediyesi ise Eş-başkanlık için adaylığını koydu. Komite başkanlığına İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçilmiştir. Komitenin UCLG-MEWA üyesi olan 3 Eş-Başkanı bulunmaktadır. Bunlar; - Malatya Büyükşehir Belediyesi - Konya Büyükşehir Belediyesi - Seferihisar Belediyesi
Başkan ev Eş-başkanların teşekkür konuşmalarını gerçekleştirmelerinin ardından, ikinci toplantı için ev sahibi kent İstanbul olarak seçildi. Üçüncü toplantının ise Seferihisar da yapılması önerildi. Malatya Deklarasyonu Üyelerle yapılan görüşmelerde Malatya Deklarasyonu nda aşağıdaki öneriler dile getirilmiş ve gerekli kısımlar Deklarasyona dahil edilmiştir. İklim değişikliği konusuyla ile ilgili olarak; Seferihisar Belediye Başkanı Tunç Soyer, başta çocuklar olmak üzere tüm vatandaşların konuyla ilgili farkındalığını artıracak eğitimler ve etkinlikler düzenlemesi ibaresinin eklenmesini önerdi. Büyükçekmece Belediyesi Dış İlişkiler Müdürü Abdülhamit Pehlivan, Deklarasyona başlarken 11. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi nin vermiş olduğu sorumluluktan bahsedildiğini ve iklim değişikliği konusuyla ilgili Erişilebilir ve Temiz Enerji ile ilgili olan 7. Hedef Ve İklim Eylemi ile ilgili olan 13. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi nin de tanınarak bu kısma eklenmesinin doğru olacağını beyan etti Kentsel Tarım konusuyla ilgili olarak; Seferihisar Belediye Başkanı Tunç Soyer, kentsel tarım denildiği zaman kastedilenin kentli insanların tarımla uğraşması olduğunu ve bu sebeple sadece tüketici konumuna getirilen kentlilerin toprakla ve üretimle tekrar buluşmalarını sağlayacak çalışmalar yapmak ve küçük üreticiyi desteklemek ifadelerinin metne girmesinin uygun olacağını belirtti. Atık Yönetimi ve Kirlilik konusuyla ilgili olarak; Büyükçekmece Belediyesi Dış İlişkiler Müdürü Abdülhamit Pehlivan, yalnızca kaynağında azaltmanın yeterli olmadığını, önce kaynağında azaltma daha sonra ayrıştırma şeklinde ifade edilmesi gerektiğini belirtti. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma Müdürü Fatih Erol, hava ve gürültü kirliliğine ilişkin bir maddenin de eklenmesinin ölüm sonucu doğurmasa bile en azından kirlilik anlamında doğru olacağını düşündüğünü dile getirdi. Pendik Belediyesi Temizlik İşleri Müdürü Emre Bıçakçıoğlu, atık yönetimini yalnızca ambalaj atıkları olarak sınırlamamamız gerektiğini, atık piller ve bitkisel atık yağlarının da Deklarasyona dahil edilmesinin faydalı olacağını vurguladı. Malatya Büyükşehir Belediyesi, tehlikeli atıkların bertarafıyla ilgili özellikle o bölgede önemli sıkıntıların ortaya çıktığını, Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu, İç Anadolu ve Akdeniz bölgesinde kurumların tehlikeli atıkların bertarafıyla ilgili çok büyük sıkıntı çektiğini
dile getirdi. Özellikle Malatya da tehlikeli atık bertaraf sisteminin kurulması için Bakanlıkla görüşmeler yapıldığını fakat henüz bir neticeye ulaşmadığını belirtti. Malatya Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanı Alican Bozkurt, tehlikeli atıkların yakım ünitesinin bir tek İZAYDAŞ da mevcut olduğunu ve Türkiye nin bütün tehlikeli atıklarının İZAYDAŞ a yönlendirdiğini ve zaman zamanda bu atıkların kabul edilmeme durumu yaşandığını vurguladı. Malatya nın bulunduğu bölgede ise böyle bir yakma tesisi olmaması sebebiyle, en azından, bu bölgede böyle bir tesisin kurulmasına ilişkin çalışmanın başlatılması gerektiğinin altını çizdi. Herhangi bir belediyenin bütçesi ve çalışmasıyla yapılabilecek bir proje olmadığının bu anlamda Bakanlık bütçesiyle yapılması gerekliliğinin üzerinde durdu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Nihat Macit, biraz önce ifade edilen bu sistemin yalnızca İZAYDAŞ ta bulunduğunu doğruladı ve bu pahalı sistemin üzerinde uzun süredir çalıştıklarını belirtti. 600bin ton kapasiteli yakma tesisi yaklaşık olarak 450 milyon Euro ya mal olacak. İhale aşamasına gelindi ve projenin önümüzdeki dönemlerde başlaması ön görülüyor. Dolayısıyla bunun ülkemizde yalnızca tek bir belediyenin mali imkanlarıyla altından kalkacağı bir durum olmadığını buna karşın İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin bir araya gelerek bir birlik kurmak suretiyle başlatılabilecek bir proje olduğunu beyan etti. UCLG-MEWA Genel Sekreteri Mehmet Duman, tıbbi atıklarla ilgili olarak da benzer sıkıntıların yaşandığını vurguladı. Malatya Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanı Alican Bozkurt, tıbbi atıklarla ilgili bir sıkıntı kalmadığını ve bu konudaki mevzuatların gayet açık olduğunu; buna göre 10 tonun üzerindekilerin yakma tesisi kurmakla, 10 tonun altındakilerin ise sterilizasyon tesisleri kurmakla yükümlü olduklarını açıkladı. Az sayıdaki ilde sterilizasyon sisteminin eksik olduğunu yine de en yakındaki illerden istifade ederek ve kirleten öder mantığıyla tıbbı atığı üreten kurumlar bunu ödedikleri bu konudaki sıkıntıların giderildiğini vurguladı. Pendik Belediyesi Temizlik İşleri Müdürü Emre Bıçakçıoğlu, Sayın Bozkurt un bahsettiği konunun AB nin sağlamış olduğu fonlarla ve UCLG-MEWA gibi kurumların komiteleri aracılığıyla, belediyelere bu teknik desteğin sağlanabilme ihtimali üzerinde durdu. Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanı Emel Kıraç, atık yönetimi ve kirlilik konusuyla çok bağlantılı olduğunu düşünmediği yerel seviyede eğitim ve öğretim fırsatlarını teşvik edeceğimize ibaresinin değişmesi gerektiğini belirtti. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanı Deniz Kıraç, amaçlarımız arasında ekolojik bir yaşamla insan ve doğayı barıştırmayı hedeflediğimizi ifadesinin metne eklenmesini önerdi.
Üyelik Çevre Komitesi Üyeleri 1 İstanbul Başkan Türkiye 2 Konya Eş-Başkan Türkiye 3 Malatya Eş-Başkan Türkiye 4 Seferihisar Eş-Başkan Türkiye 5 Büyükçekmece Türkiye 6 Nevşehir Türkiye 7 Silivri Türkiye 8 Siverek Türkiye 9 Sultanbeyli Türkiye 10 Şişli Türkiye 11 Yalova Türkiye 12 Pendik Türkiye