CUSHİNG SENDROMU Cushing Hastalığı; Cushing Sendromu; Hiper Kortizolizm; Cushing kortizol hormonunun artması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Vücutta böbrek üstü bezlerinden üretilir ve stres ve enfeksiyonlarla mücadelede vücuda yardımcı olur. Cushing sendromunun en büyük sebebi dışarıdan verilen kortizon hormonudur. Cushing sendromu neden olur? Hastalık kortizol hormonuna uzun süre ve yüksek dozda maruz kalmak sonucu ortaya çıkar. Dışarıdan uzun süre kortizon yada prednizolon gibi steroid hormonların verilmesi, Böbrek üstü bezlerinin tümörü ve aşırı kortizol üretmesi, Hipofiz bezi tümörü ve böbrek üstü bezlerinden aşırı kortizol ürettirmesi ( hipofiz bezi adenomlarına bağlı olursa bu duruma Cushing hastalığı denir, Nadiren akciğer, tiroit, böbrek, pankreas, timüs tümörleri Cushing sendromuna yol açar. Cushing sendromu kimlerde görülür? Hastalık herkezde ve her yaşta ortaya çıkabilir. En sık: Kortikosteroid içeren ilaçları uzun süre yüksek dozda kullananlarda, 20 50 yaş arası insanlarda, Daha çok kadınlarda ortaya çıkar. Cushing hastalığının belirtileri nelerdir? Hastalık birçok metabolizma bozukluğuna yol açar. En sık görülen belirtiler:
Kilo alma, Özellikle üst vücutta ve yüzde kilo alma, Yuvarlak yüz ( ay dede yüzü ), Deri değişiklikleri, Deride esmerleşme, Mor çatlaklar, Kolay morarma, Kıllanma, Adet düzensizlikleri, adet atlama, Kısırlık, Cinsel istekte azalma, Yüksek tansiyon, Su tutulması, genel ödem, Kan şekerinde artma, diyabet, Aşırı yorgunluk, halsizlik, çabuk yorulma, Kişilik değişiklikleri, çabuk kızma, ağlama, Kas güçsüzlüğü, Osteoporoz, kemik erimesi, kolay kırılma, zor iyileşme, Çocuklarda iskelet gelişiminde, büyüme ve gelişmede gerilik, zeka gelişiminde yavaşlama, Aşırı susama, Sık idrara gitme, Psikoz, Bel ağrıları, Sık enfeksiyon hastalıkları görülür. Cushing teşhisi: Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Kullanılan ilaçların detaylı olarak söylenmesi önemlidir. Kortizol seviyesi testleri yapılır: 24 saatlik idrarda serbest kortizol: vücuttaki kortizol miktarını gösterir. Birkaç kez yapılıp ortalamasının alınması daha doğru sonuç verir. Sabah kortizolu: sabah 8 de alınan kan örneğinde
kortizol miktarıdır. Deksametazon süpresyon testi: kortizolun kaynağını tespit etmekte kullanılan testlerdir. Kortizol kaynağını tespit etmek amacıyla: ACTH seviyesi, ACTH stimulasyon testi, Yüksek doz deksametazon supresyon testleri yapılır. Görüntüleme testleri: Hipofiz bezi ve böbrek üstü bezlerinin görüntülenmesi adenomların tespiti için önemlidir. Bu adenomlar hipofiz bezinde milimetrik boyutlarda olabilir. MR, CT tomografi yada direk grafiler ile inceleme yapılabilir. Cushing tedavisi: Cushing sendromunun tedavisi sebebe yöneliktir. Dışarıdan alınan steroid ilaçlara bağlı Cushing hastalıklarında ilacın azaltılması, kesilmesi yada alternatif tedavi seçenekleri araştırılır, Hipofiz tümörüne bağlı ise tümör çıkarılır yada radyo terapi ile faaliyeti durdurulur, Adrenal tümör ise böbrek üstü bezlerinin tamamı yada bir kısmı çıkarılarak tedavi sağlanabilir. Kortizol üretimini bloke eden ilaç tedavileri verilebilir. Cushing hastalığından korunmak mümkünmü? Cushing hastalığı birçok faktöre bağlı olarak ortaya çıkabilir. Kortizonlu ilaçların doktor kontrolü dışında kullanılmaması gerekir. Referanslar: 1. American Academy of Family Physicians
http://familydoctor.org/ 2. Cushing s Support and Research Foundation http://www.csrf.net/ 3. Canadian Family Physician http://www.cfpc.ca/ 4. Health Canada http://www.hc-sc.gc.ca/index_e.html 5. Arnaldi G, Angeli A, Atkinson AB, Bertagna X, et al. Diagnosis and complications of Cushing s syndrome: a consensus statement. J Clin Endocrinolo Metabo. 2003;88:5593-5602. 6. Cushing s Syndrome. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases website. Available at: http://www.niddk.nih.gov/health/endo/pubs/cushings/cushings.ht m. Updated July 2008. Accessed July 8, 2009. 7. Diez JJ, Iglesias P. Pharmacological therapy of Cushing s syndrome: drugs and indications. Mini Rev Med Chem. 2007;7(5):467-480. 8. Fauci AS, Braunwald E, Isselbacher KJ, et al. Harrison s Principles of Internal Medicine. 14th ed. New York, NY: The McGraw-Hill Companies; 2000. 9. Kirk LF Jr, Hash RB, Katner HP, Jones T. Cushing s disease: clinical manifestations and diagnostic evaluation. Am Fam Physician. 2000;62(5):1119-1127, 1133-1134. 10. Tritos NA, Biller BM, Swearingen B; Medscape. Management of Cushing disease. Nat Rev Endocrinol. 2011;7(5):279-289. 11. Makras P, Toloumis G, Papadoglas D, et al. The diagnosis and differential diagnosis of endogenous Cushing s syndrome. Hormones. 2006;5:231-250. 12. Yaneva M, Mosnier-Pudar H, Dugue MA, et al. Midnight salivary cortisol for the initial diagnosis of Cushing s syndrome of various causes. J Clin Endocrinol Metab. 2004;89(7):3345-3351
CEA Karsino Embryonik Antijen; Carcino embryonic antigen blood test; CEA: Karsino embryonik antijen bir tümör markeridir. Normalde anne karnındaki bebeklerin dokularında bolca bulunan bir proteindir. Doğumdan sonra hızla azalır. Erişkin bir kişide bu proteinin bulunması kanser varlığına işaret eder. CEA testi kanda bu proteinin miktarına bakan laboratuar testidir. Sigara içmek CEA miktarını bir miktar arttırır. Sigara içiyor iseniz testten önce bir süre sigarayı bırakmanız gerekir. CEA testi ne için yapılır? CEA testi bir tümör belirtecidir ( marker ). CEA testi tedavi edilmiş kolon tümörleri ve diğer tümörlerin tekrarlayıp tekrarlamadığını yada metastaz yapıp yapmadığını gösteren bir testtir. Normal kişilerde bağırsak tümörü varlığını göstermek amacıyla kullanılmamalıdır. CEA için normal değerler: CEA laboratuar testinin normal değeri Erişkin sigara içmeyen için:< 2,5 ng / ml Erişkin sigara içen için:< 5 ng/ml dir. CEA seviyesini yükselten sebepler nelerdir? Karsino Embryonik Antijen temel olarak kolon kanserinde çok yükselir, adeno karsinomlarda yükselir, aşağıda CEA miktarını yükselten sebepler verilmiştir. CEA miktarını arttıran kanserler: Kolorektal ( kolon ve rektum) kanserler, Daha az miktarda olmak üzere: Meme,
Akciğer, Mide, Pankreas, Mesane, Tiroit Medüller kanseri, Baş boyun kanserleri, Serviks kanseri, Karaciğer kanseri, Lenfoma ve Melanoma larda da artar ancak bu artışlar kolorektal kanserler kadar değildir. CEA laboratuar testi hiçbir zaman bu tümörlerin tarama testi olarak kullanılmamalıdır. Ancak tedavi edilmiş tümörlerin tekrarlaması yada metastazlarının tespitinde kullanılır. CEA laboratuar testinin kanser dışı yükselmesine neden olan sebepler nelerdir? CEA testi kanser dışı birçok sebepten yükselir en sık görülen sebepler: Sigara içmek, Sarılıklar, Alkolik karaciğer, Tıkanma sarılığı, Bronşit, Amfizem, Böbrek hastalıkları, Peptik ülser, İltihabi bağırsak hastalıkları ( Ülseratif kolit, Crohn), Pankreatit, Divertikülit, Zatüre, Hipotiroidi, Siroz, Safra yolu hastalıkları CEA laboratuar testinin
artmasına neden olan kanser dışı sebeplerdir. CEA adeno karsinomlara özgü bir proteindir. Erken dönemde yükselmez, tümörün ileri dönemlerinde ve metastazlarında çok yükselir. Teşhis değil tedaviye verilen cevabın takibi amacıyla kullanılır. Referanslar: Blanke CD, Faigel DO. Neoplasms of the small and large intestine. In: Goldman L, Schafer AI, eds. Cecil Medicine. 24th ed. Philadelphia