DEPOLAMA, TAġIMA ve ĠSTĠFLEME ĠġLERĠNDE Ġġ GÜVENLĠĞĠ Sayfa 1 / 11
MALZEMELERĠN DEPOLANMASINDA GÜVENLĠK Yolları, basamakları, merdivenleri, çıkıģları ve yangın teçhizatını engelleyecek Ģekilde yığılan veya istif edilen malzemeler iģ güvenliği için tehlike durum oluģturur. Fork-lift ve yaya yolları her biri açıkça belirlenmelidir. Depolanan malzeme kapıların kullanılmasını engellememelidir. GeçiĢ yolları ve çıkıģ kapıları kolayca görülecek ve anlaģılacak Ģekilde iģaretlenmelidir. GeçiĢ yollarına malzeme konulmamalı veya depolanmamalıdır. Acil çıkıģ yollarında herhangi bir Ģey olmamalı, Acil çıkıģlar iģaretlerle belirtilmeli, Acil çıkıģ kapıları çalıģma saatleri içinde kilitli olmamalı, Yangın söndürücülere daima kolaylıkla ulaģılabilmelidir. Borular istif edildiklerinde Aralıklı olarak konmalı Takozlanmalı Uç kısımları kapatılmalı İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri; Çubuk ve borular uygun raf veya sehpalar üzerine veya bunların bulunmadığı hallerde, kalaslardan yapılacak bir taban üzerine istiflenmeli ve istifin her iki tarafı, dayanıklı kazıklarla desteklenmelidir. Sayfa 2 / 11
Çuvallar çapraz istifleme Ģeklinde istif edilmelidir. Ağır çuval ve torbalar dört köģesi çaprazlama olarak ve en çok 5 sırada bir, 1 torba eksik konularak istif edilmelidir. Variller ve diğer büyük kaplar yuvarlanmayacak Ģekilde istif edilerek kiģilerin kazaya uğraması önlenmelidir. ĠĢlenmiĢ mamul, yarı mamul ve diğer malzemeler özelliklerine (ebat ve ağırlıklarına) göre düzgün olarak düģmeyecek ve devrilmeyecek Ģekilde istiflenmelidir. Depolama, ısı, ıģın, nem, titreģim, alev, kıvılcım, kimyasal reaksiyon, elektrik akımı gibi durumlardan etkilenmeyecek Ģekilde yapılmalıdır. Depolarda Havalandırma Duvarın zemine yakın yerlerindeki havalandırma açıklıkları sadece zayıf bir havalandırma sağlar. Ġyi bir genel havalandırma çatı ve duvarlardaki havalandırma açıklıklarının beraberce kullanılmasıyla sağlanır. Depolarda Aydınlatma Sayfa 3 / 11
Suni aydınlatma yapılıyorsa, genel aydınlatma kuralları uygulanmalıdır. Lamba aralıkları iyi tespit edilmeli, Aydınlatma tesisatının bakım ve onarımına gerekli itina gösterilmelidir. Malzemeler cins ebat ve ağırlıklarına göre uygun ambalajlama yapılarak depolanmalıdır. AĢırı yükleme yapılmamalı, geliģigüzel depolama yaparak çalıģma alanları daraltılmamalı ve düzensiz hale getirilmemelidir. Ġstifleme Yüksekliği Tehlikeli eģyalar ne kadar yüksekliğe istif edilebilir? Genel olarak tehlikeli maddeleri taģıyan kapların, o yerden düģtüklerinde hasara uğramayacaklarından emin olunabilecek bir yükseklikte istiflenmesi gerekir. Yakıcı, yanıcı, zehirli, çok zehirli veya oksitleyici maddelerin kırılabilir kaplarının ambalajları sadece 40 cm yüksekliğe kadar depolanabilir. Yakıcı, yanıcı, zehirli, çok zehirli veya oksitleyici maddelerin diğer kapları 150 cm den fazla yükseklikten düģmeyecek Ģekilde depolanmalıdır. Makina yağı ve gres varillerinin depolanması En iyi depolama yatay olarak, kapakların saat 3 veya 9 u gösterir konumda olmasına dikkat ederek depolamaktır. Kapalı yer veya sundurma altı, açık alana göre tercih edilmeli, 0 0 C nin altındaki sıcaklık ve aģırı güneģ ıģınlarından korunmalıdır. Sayfa 4 / 11
Koruyucu tamponlar ve depolama teçhizatının iģaretlenmesi Rafların köģe baģları koruyucu ayak tamponları ile güvenli hale getirilmeli, Özellikleri ve taģıyabileceği maksimum yük miktarı, rafların üzerine açıkça görülebilecek Ģekilde yazılmalıdır. Tehlikeli sıvı depoları Depoların etrafı bir arıza halinde, mevcut en büyük deponun içindeki sıvının yarısını alabilecek uygun güvenlik duvarıyla veya tamamını alabilecek büyüklükte kuyu veya toplama çukurlarına bağlı drenaj kanalları ile çevrelenmelidir. Depoların drenaj hattı yağmur kanalı veya Ģehir pis su hattına doğrudan bağlanmamalıdır. Bağlanırsa çevre kirliliğine sebep olur. Drenaj hattı toplama çukurlarına bağlanmalı. Burada toplanan atıklar daha sonra bertaraf edilmelidir. ETĠKETLER TaĢıma ve depolama iģlerinin güvenli bir Ģekilde yapılabilmesi için ambalajların üzerindeki etiketlerin anlamlarının bilinmesi gerekir. Tehlike Etiketleri İŞARET SEMBOL RİSK TANIMI ÖNLEM ZEHĠRLĠ (T) ÇOK ZEHĠRLĠ (T + ) Öldürücü derecede zehirli maddeleri çok dikkatli taģıyın ZARARLI (X n ) Cilde ve gözlere temas ederse yakabilir. Bu maddeler belirlenen yerlerde depolanmalıdır. PARLAYICI (F) PARLAYICI (F + ) OKSĠTLEYĠCĠ (O) PATLAYICI (E) Parlama noktası 21 0 C altındadır. Herhangi bir ısı kaynağı ile temasta kolayca tutuģabilir. Parlama noktası 0 0 C altındadır. Kolaylıkla kıvılcım ve statik elektrikle tutuģabilirler. Odun vb. yanıcı maddelerle temas ettiğinde yangın, Fuel-oil gibi yanıcı maddelerle temas ettiğinde patlamaya neden olabilir. Özelliğine göre ısı, kıvılcım, baģka maddelerle temas veya sürtünmesi patlamaya neden olabilir. Isı kaynağından uzak tutun ve diğer parlayıcı, patlayıcı maddelerden ayrı yerde depolayın. Ġyi havalandırılmıģ alanlarda depolayın. Statik elektriğe dikkat edin. Naylon elbise giymeyin. Yanıcı maddelerden uzak tutun ve yetkililerin gösterdiği yerlerde depolayın. Fazla ısınmaktan, güneģ ıģığından, ani sarsıntı veya Ģoklardan koruyunuz. Sayfa 5 / 11
AġINDIRICI (C) Diğer maddelerle reaksiyona girebilir. Dikkatli taģıyın ve depolayın. ÇEVRE SAĞLIĞI ĠÇĠN TEHLĠKELĠ (N) Suda yaģayan canlılar, bitki örtüsü, ozon tabakası için tehlikelidir. Çevre kirliliğini önlemek için uygun Ģekilde depolayın. Depolama ve TaĢıma Etiketleri SEMBOL ANLAMI SEMBOL ANLAMI SEMBOL ANLAMI Isıdan Kanca Donmaktan koruyunuz kullanmayın koruyunuz DonmuĢ olarak muhafaza ediniz Soğukta koru fakat dondurma DüĢürmeyin Kırılacak eģyadır Kuru muhafaza ediniz Dikkatli taģıyınız Ġstiflemeyin Fotoğraf malzemesi Bozulan, çürüyen maddedir Yuvarlama El arabası ile taģıyınız Ok yönü yukarıda olacak Ģekilde taģıyınız KarıĢması veya bir araya getirilmesi tehlike yaratacak malzemeler, birlikte depolanmamalıdır. BĠR ARADA DEPOLANMASI SAKINCALI OLAN MADDELER Bazı kimyasal maddeler bir araya geldikleri zaman birbirleriyle çok Ģiddetli reaksiyona girerler. Eğer belli bir miktardan fazla iseler, bunların beraberce depolanmasına izin verilmez. Sayfa 6 / 11
Sızıntı, yangın vb. bir kaza durumunda ambalajları, taģıma kapları hasara uğrayarak birbirleriyle reaksiyona girebilirler. Örneğin; Yanabilir maddeler ile oksitleyici maddelerin beraberce depolanmasına izin verilmez. Çünkü reaksiyona girerek yangını baģlatabilirler. Zehirli (T) ve Çok Zehirli (T + ) maddeler Oksitleyici (O) maddelerle Bir arada depolanmaz. Zehirli (T), Çok Zehirli (T + ) ve Oksitleyici (O) maddeler Parlayıcı (F + ) (parlama noktası 0 0 C altında) (F) (parlama noktası 21 0 C altında) ve (parlama noktası 21 0 C üstünde 54 0 C altında) Maddelerle bir arada depolanamaz. Zehirli (T), Çok Zehirli (T + ) ve Oksitleyici (O) maddeler Peroksitler Suyla temas edince parlayıcı gaz çıkaran maddeler Basınçlı gazlar DondurulmuĢ sıvı gazlar Amonyum nitrat gübreleri ile bir arada depolanamaz. BĠR ARADA DEPOLANMASI SAKINCALI OLMAYAN MADDELER Zehirli (T) Çok Zehirli (T + ) (F) (parlama noktası 21 0 C altında) (parlama noktası 21 0 C üstünde 54 0 C altında) Maddeler bir arada depolanabilir. Sayfa 7 / 11
Bir Arada Depolanması Tehlikeli ve Tehlikesiz Olan maddeler TEHLĠKELĠ MADDELERĠN BERABER DEPOLANMA ÇETVELĠNDE PARLAYICI, PATLAYICI, ZEHĠRLĠ, RADYOAKTĠF, OKSĠTLEYĠCĠ VE ZARARLI MADDELERĠN; BERABER DEPOLANABĠLĠR OLANLARI TAMAM ĠġARETĠYLE, ÖZEL ÖNLEMLER ALINARAK BERABER DEPOLANABĠLĠRLER ARTI ĠġARETĠYLE, BERABER DEPOLANAMAZ OLANLAR BOMBA ĠġARETĠYLE GÖSTERĠLMEKTEDĠR. MALZEME TAġIMA VE KALDIRMADA GÜVENLĠK ĠĢ sağlığı ve güvenliği önlemlerine göre Malzemelerin kaldırılması, taģıması, istiflenmesi ve depolanmasında genellikle mekanik araçlar kullanılmalıdır. Herhangi bir yükü kaldırırken veya taģırken vücudun duruģuna özel bir dikkat gösterilmelidir. Omurga ve sırt kasları yük kaldırmak için değildir. Bu nedenle ağırlık bacak kaslarına gelecek Ģekilde taģıma yapılmalıdır. Kaldırma, taģıma, indirme iģlerinde malzemeyi atma veya düģürme gibi kazaya neden olacak hareketlerden kaçınılmalıdır. Sayfa 8 / 11
Ağır malzeme kaldırırken; Yere çömelip kaldırılacak malzeme sıkıca kavrandıktan sonra, sırt dik tutularak ve ayaklardan kuvvet alınarak yük yavaģ yavaģ doğrularak kaldırılmalıdır. Yük kaldırma esnasında sallanma, bel bükülmesi veya yükü taģırken kavrama noktalarını değiģtirme gibi hareketler sakatlanmaya neden olabilir. Kaldırılan yük çok ağır ise, birinden yardım istemeli veya mekanik bir kaldırma veya taģıma aracı kullanılmalıdır. Uzun ve eğilebilen yüklerin kaldırılması ve taģınmasın için yeterince kiģi gereklidir. Boru, döģemelik tahta gibi uzun malzemenin taģınmasında, köģelerden dönüģlerde çok dikkat edilmeli ve taģınan cismin ön ucu yukarıya doğru kaldırılmıģ olmalıdır. ĠĢ Sağlığı ĠĢ Güvenliği Önlemlerine göre, Fıçı, varil ve benzeri büyük yuvarlak kaplar, eğik düzlemlerden indirilirken takoz, kaldıraç, halat ve ip kullanılmalı iģçiler, eğik düzlemin alt baģında ve indirilen kapların önünde durmamalıdır. Malzeme taģırken gidilen yollara, basamaklara dikkat edilmelidir. ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Önlemlerine göre, Ağır parçaların boru veya çubuk ve benzeri yuvarlak parçalar üzerinde yürütülerek taģındığı hallerde, bunlar el ile itilmeyerek kaldıraç ve benzeri ile hareket ettirilmelidir. Malzeme taģıma, kaldırma iģlerinde uygun iģ eldiveni giyilmelidir. 50 kg dan ağır yükler tek başına, aletsiz olarak taşınmamalıdır. YERLEġTĠRME VE DEPO ĠHTĠYAÇLARININ PLANLANMASI Kaldırma, indirme, yükleme depolama iģlerinde kazaların önlenmesi için, yerleģtirme ve depo ihtiyacının baģtan iyi planlanması gerekir. Depo görevlisi, günlük depo ihtiyacı ile ilgilenir, YerleĢtirme görevlisi ise kısa ve uzun dönem depo ihtiyacını planlar. Bir defa yerleģtirmesi yapılmıģ bulunan bir deponun yerleģme düzeninin tekrar değiģmesi için yıllar geçebilir. yerleģtirme görevlisi, depolanacak malzemenin miktarında meydana gelecek değiģiklikleri planlama için gerekli bilgileri bilmek zorundadır. Sayfa 9 / 11
Bunun için; ne üretilecek, ne kadar üretilecek, üretim için hammadde mamul ve yarı mamul malzeme ihtiyacı ne kadar, üretilecek malın satıģ ve stok durumu, sipariģleri ve bunların hangi süre içinde gerektiği bilinmesi gerekir. Üretim süreci için çok çeģitli malzeme depolanması gereklidir. Bunlar; Hammadde, Yarı mamul madde, ĠĢlenmiĢ mamul madde, Ġkmal maddeleri, ambalaj malzemeleri, bakım ve temizlik malzemeleri, hurda, kırıntı döküntü, çöp, vb malzemeler Büro kayıtları için ArĢiv Bu malzemelerin depolandığı depoların her birinin kendine özgü iģ güvenliği problemleri vardır. DEPOLAMA YÖNTEMLERĠ Malzemenin çoğunun dıģ etkilerden korunması gerektiğinden, depolama denince ilk akla gelen, bu iģlemin kapalı yerde yapılacağıdır. Malzemenin dıģ etkenlerden etkilenmeyeceği veya kapalı alanlarda depolanması mümkün olmayan malzeme dıģarıda depolandığında gerekli önlemler alınmalıdır. Açık Alanlarda Depolama Örneğin üretim için kömür gerekiyorsa açık sahalar tercih edilmeli ve gerekli emniyet tedbirleri alınmalıdır. KızıĢmayı (kendi kendine yanma) önlemek için yığın aralıkları, yığın yükseklikleri gibi faktörlere göre depolama sahası tanzim edilmelidir. Kapalı Alanlarda Depolama KUTULAR RAFLAR IZGARALAR İSTİF Bu yöntemlerin her birinin değiģik Ģekilleri vardır. GeliĢigüzel ve iģ güvenliği önlemlerine uyulmadan yapılan depolama, genellikle kazaların baģlangıcını teģkil eder. Ambalaj Ģekli, malzemenin özelliği ve kullanma özelliklerinin farklı oluģu, meydana gelecek kazanın oluģturacağı zararın etkilerinin az veya çok olmasını etkiler. Ayrıca üretim maliyeti, depolama maliyeti ile yakından ilgilidir. Bu nedenle depolama yöntemleri iyi bilinmeli, hangi tip malzeme için hangi yöntem kullanılacağı belirlenmelidir. Kutular ÇeĢitli ufak parçaların depolanması gereken durumlar için elveriģlidir. Depolamada aynı boyutta olanların üst üste gelecek Ģekilde istiflenmesine dikkat edilmelidir. Bir istife farklı boyutta kutular koyulmamalıdır. Ortam rutubetli olmamalıdır. Sayfa 10 / 11
Nem, kutuların yumuģamasına ve mukavemetinin azalmasıyla istif çökmesi, taģımada meydana gelen zorluklar vb. nedenlerden dolayı kazalara sebep olabilir. Mukavva kutuların yük taģıma mukavemeti yoktur. Bu nedenle alt kısımlarına taģıma tahtası konulmalıdır. Raflar Daha büyük parçaların depolanmasında kutular yetersiz kalır. Bu tip malzeme için rafta depolama yöntemi kullanılmalıdır. Raflar tahta ve çelik malzemeden olabilir. Yalnız yangın riski göz önüne alınarak seçim yapılmalıdır. Raf Ģeklinde depolama, malzemeye kolayca ulaģma imkanı sağlar. Hassas parçaların korunmasında daha emniyetli olduğu için tercih edilir. Standart çelik raflar, sökülüp, takılmaları yükseklik ayarlarının kolayca yapılması ve depo tanziminde değiģikliklere imkan sağlamaları nedeniyle sabit ahģap raflara göre daha çok tercih edilirler. Izgaralar Özellikle uzun ve ince malzemelerin depolanmasında elveriģlidir. Kereste, boru, demir malzemeler genellikle çeģitli ızgaralar üzerinde depolanır. Izgara üzerinde depolanan malzemenin istenilen yerlere kolayca götürülmesi için ızgaralar tekerlekli ayaklar üzerine oturtulmalıdır. Portatif ızgaralar genellikle tahtadan yapılır. Ġstiflemede Dikkat Edilecek Hususlar Taban kısmının taģıyacağı yük bilinmelidir. Ġstif yükünün ağırlığı bilinmelidir. Çuvallar gibi özelliği olan malzeme tarif edildiği Ģekilde istiflenmelidir. Çimento, tahıl, bakliyat, Ģeker, tuz, kireç, yün vb. maddeler kuru yerde istiflenmelidir. Ġstif aralarındaki geçitler, geliģ gidiģ yolları yeterli geniģlikte olmalıdır. Ġstif kenarından çıkan ve sarkan kesici tel, ip istifin köģelerine (keskin dönemeçler) gelen yerlerde temizlenmelidir. Yalnız istif için planlanan sahalara istif yapılmalı, yer yokluğu gibi nedenlerle geçitlere vb. yerlere istif yapılamalıdır. Yangın tesisat, tertibat ve teçhizatına ulaģmayı engelleyici Ģekilde istif yapılmamalıdır. Ġstif Zemini Zemin düz olmalı, düz olmayan yerlerde yapılacak istiflerin yatay bir düzlemde olmasını sağlayacak önlemler alınmalıdır. Zeminde bitki örtüsünün bulunması sakıncalı olup, kıraç topraklar tercih edilmelidir. Zemin çakıl, kırma taģ, çuruf, asfalt veya betonla kaplanmalıdır. Ġstif Alanının Bölünmesi Ġstif yeri ana yollar ve bunlara dik yönde tali yollara ayrılmalı, Ġstifler arasında ara yollar bulunmalı, Yolların geniģliği ve yapıları, taģıma iģlerinde kullanılan araçlara uygun olmalı, Genel olarak ana yollar 6 metre tali yollar 2 metre ara yollar 1 metre olmalıdır. Sayfa 11 / 11