YILDIZ EKNİK ÜNİVERİEİ İNŞ FKÜLEİ HRİ MÜHENDİLİĞİ ÖLÜMÜ -)RZİ ÇLIŞMLRI ÇEVRE MÜHENDİLİĞİ ÖLÜMÜ ÖĞRENİLERİ İÇİN ÖLÇME İLGİİ UYGULMI YÖNERGEİ - 013 008 1) GENEL INIR KROKİİ DÜZENLEME VE NOK EİLERİ Her grup, grup yöneticisinin gözetiminde, uygulama yapılacak arazinin genel sınır krokisini düzenleyecektir. ) POLİGON NOKLRI Eİİ, ÖLÇÜM VE HEI razideki ayrıntıların ölçümünü yapabilmek amacıyla çalışma bölgesini kapsayacak şekilde, en az 5 noktalı dayalı veya kapalı poligon geçkisi oluşturulur. Poligon noktaları uygun malzeme kullanılarak tesis edilir ve röperlenir. Poligon noktalarındaki kırılma açıları iki yarım silsile olarak takeometre ile, uzunluklar ise gidiş ve dönüş olarak çelik şerit metre ile ölçülür. Ölçülen poligon kenar uzunlukları ve kırılma açıları ile bulunan poligon kenar kapanma hataları aşağıda eşitlikleri verilen hata sınır değerleri içerisinde kalmalıdır. Poligon kenarının gidişdönüş ölçüleri farkı d, uzunluk tolerans sınır değeri olmak üzere olmalıdır. urada, metre biriminde ölçülen poligon kenar uzunluğudur. çı kapanma hatası, açı kapanma hatası sınır değeri (tolerans sınırı) ise, olup olmalıdır. f y ve f x ; y ve x eksenleri yönündeki kapanma hataları, kenar kapanma hatası ve tolerans sınır değeri olmak üzere olmalıdır. urada n, ölçülen kırılma açısı sayısı ve uzunluğudur. 3) GEOMERİK NİVELMN, poligon kenarlarının metre biriminde toplam Oluşturulan poligon geçkisindeki ardışık noktalar arası yükseklik farkları, yüksekliği bilinen nivelman noktalarına bağlı olarak gidiş-dönüş şeklinde, dayalı ya da kapalı nivelman geçkisi olarak ölçülecektir. Gidiş-dönüş ölçüleri arasındaki fark ve toplam kapanma hatası bağıntısı ile bulunan değeri aşmamalıdır. urada L, nivelman yolu uzunluğu olup, mira üzerindeki üst ve alt gözlem çizgileri arasındaki cm birimindeki farktan metre biriminde elde edilmektedir. 4) KEOMERİK LIM Çalışma bölgesinin tamamında yatay konumu ve yüksekliği bilinen poligon noktalarına dayalı olarak takeometrik yönteme göre detay alımı yapılacaktır. Ölçümü yapılan detay noktalarının dik koordinatları hesaplanacaktır. akeometrik olarak ölçülen poligon kenar uzunlukları ile poligon nokta yükseklikleri, bilinen poligon koordinatlarından hesaplanan kenar ve geometrik nivelmanla bulunan yükseklikler ile 1- desimetre mertebesinde tutmalıdır. 1
5) KRELER ĞI YÖNEMİYLE YÜZEY NİVELMNI Yaklaşık 30m x 40m boyutlu çalışma alanında 5 metre kenar uzunluklu kareler ağı oluşturulacaktır. razinin karelere bölünmesi, prizma, jalon, çelik şerit metre ve çekül kullanılarak gerçekleştirilecektir. Kare köşeleri ve kare kenarlarının parsel sınırlarını kestiği yerlerin yükseklikleri, yüksekliği bilinen iki poligon noktası arasında dayalı nivelman şeklinde yapılan geometrik nivelman ölçümlerine göre hesaplanacaktır. Grup sorumlusu öğretim üyesinin vereceği bir yükseklik değerine göre hacim hesabı yapılacaktır. 6) İLE HI EKEN EKENİ PLİKYONU Çalışma alanının yaklaşık sınırları, poligon noktalarının koordinatlarından yararlanılarak 1/500 ölçeğinde çizilir. Çalışma alanı içerisinde grup yöneticisinin belirlediği bir adet yatay kurp içeren yaklaşık 00 m. lik bir isale hattı ekseni araziye aplike edilecektir. eğet uzunluğu () = 0 m. alınacak ve sapma açısı da poligon doğrultularından hesaplanacaktır. Daha sonra bisektris ve kurp içindeki iki ara noktanın aplikasyon elemanları hesaplanarak aplikasyon yapılır. u çalışma için aşağıdaki yol izlenecektir: O 1 F R R O P P1 1. Harita üzerinden,, noktalarının X ve Y koordinatları belirlenir. Nokta koordinatlarıyla ve aliymanları arasındaki sapma açısı =()-()= 00-[()-()] şeklinde hesaplanır.. Verilen teğet uzunluğuna (= O = F ) bağlı olarak R yatay kurp yarıçapı hesaplanır. R tan R cot tan Formülünden kurp yarıçapı R belirlenir. Kurbun başlangıç noktası; O ile kurbun bitiş noktası; F arasındaki D kurp uzunluğu(developman boyu) aşağıdaki formülle hesaplanır. g R D 63.660 3. ve noktaları arasındaki isale hattı geçkisi üzerinde, noktasından başlayarak 0 m aralıklarla boykesit noktalarının ve karakteristik noktaların; kurbun başlangıcı (O), ortası () ve sonu (F) noktalarının X ve Y koordinatları haritadan belirlenir veya hesapla bulunur. 4. oykesit noktalarının, arazideki poligon noktaları yardımıyla kutupsal yönteme göre zemine aplikasyonu yapılır. 5. plikasyonu yapılan boykesit noktalarından yönergede belirtilen genişliklerde enkesitler alınarak arazide boy ve enkesit nivelmanı dayalı nivelman şeklinde yapılır.
7) İLE HI OY VE ENKEİ ÖLÇÜMLERİ plike edilen isale hattı ekseninin boy ve en kesit ölçüleri yapılır. oykesitte nokta aralıkları yol ekseni üzerinde 0 m. aralıklarla ve kurp karakteristik noktalarında ( O, F ve ) alınır. Enkesitlerde hat genişliği 15 m alınarak, eksen, uç ve karakteristik noktaların yükseklikleri geometrik nivelmanla belirlenir. oykesit nivelmanı iki farklı poligon noktasına dayalı olarak; enkesit nivelmanı da boykesit nivelmanına dayalı olarak yapılır. razide ölçülerek belirlenen boykesit, haritadan da çıkartılarak karşılaştırılır. 8) RIM Eİİ PLİKYONU 1/500 ölçekli plandan yararlanılarak köşe noktaları grup yöneticisi tarafından belirlenen arıtma tesisinin aplikasyon krokisi hazırlanır ve zemine kutupsal (ışınsal) yöntemle aplikasyonu yapılır. 9) RIM EİİNİN RÖLÖVE ÖLÇÜMÜ plike edilen arıtma tesisinin rölöve ölçümleri yapılır. 10) RIM EİİNİN U MN KOU ÖLÇÜMLERİ plike edilen arıtma tesisinin subasman kotunun hesabı için gerekli olan, bina köşe noktalarının yükseklikleri geometrik nivelmanla belirlenir. rıtma tesisinin köşelerinin zemin kotlarının ortalaması alınarak subasman kotu hesaplanır. 11) KULE YÜKEKLİĞİ ÖLÇÜMÜ VE HEI Çalışma alanı içindeki herhangi bir yapının (bina, minare, kule, direk vs.) yüksekliği iki ayrı yöntem kullanılarak trigonometrik olarak hesaplanır. Düşey açı ölçümü iki tam silsile olarak yapılır. 1. Yöntem (alet kurulan nokta ile kule arasındaki uzunluğu ölçülüyor): razide yüksekliği belirlenecek yapıyı görebilecek bir noktası belirlenir. u noktasına alet kurularak yapının üst noktasına ve alt noktasına bakılarak ikişer silsile düşey açı ölçümü yapılarak Z 1, Z düşey açıları belirlenir. noktası ile yapı arasındaki yatay mesafe () çelik şerit metre ile ölçülür. Z Z 1 h h = H H = (cotz 1 cotz ) i. Yöntem (alet kurulan nokta ile kule arasındaki uzunluğu ölçülemiyor): razide yüksekliği belirlenecek yapının tepe noktasını görebilecek bir noktası belirlenir. noktası ile yüksekliği belirlenecek yapı arasındaki yatay uzunluğu, yüksekliği belirlenecek yapının gövdesinden dolayı ölçülemez. Z düşey açısı,,,, yatay açıları ile a ve b kenarları ölçülür. H ve H yükseklikleri geometrik nivelmanla belirlenir. Z h a b 3
sinα a sin(α β) sinδ b sin(γ δ) uradan ortalama bulunur ve bu değerle de H yüksekliği hesaplanır. H = H + i + cotz h = H H -)ÜRO ÇLIŞMLRI 1) HRİ ÇİZİMİ Çalışma bölgesine ait uygun ölçekli (1/00, 1/500) pafta açılır. Poligon noktaları ve detaylar pafta üzerine işlenerek harita çizilir. ) EN-OY KEİ ÇİZİMLERİ VE LN HİM HEI oy kesitler düşey ölçek 1/50, yatay ölçek 1/500 olarak çizilir. Kırmızı çizgi geçirilerek, tüm boykesit noktalarının kırmızı kotları hesaplanır ve yolun eğimi bulunur. En kesitlerde yatay ve düşey ölçek 1/00 alınarak aşağıdaki ip Enkesit e uygun olarak çizilir. Çizilen en kesitlerin alanları ross yöntemine göre belirlendikten sonra, hacim hesapları ayrıntılı olarak yapılır. 5 m 5 m % % 1/1 3/ ip En Kesit 1/1 0.75 m 3) HRİ ÜZERİNDEN KEİ ÇIKRM Harita üzerinden, ölçülen arazinin orta kısmından boyuna kesiti ile ve enkesit ölçüleri alınarak 1/500 ölçeğinde çizilir. 4
-) UYGULM DOYLRININ HZIRLNMI VE DİĞER HUULR Ölçümler ve hesaplar grup yöneticisinin onayından sonra 4 formatında düzenlenip dosyalanacaktır. Ölçme ilgisi Uygulaması dersi arazi çalışması dosyası aşağıdaki sıraya göre düzenlenecektir. Kapak İçindekiler Rapor Genel sınır krokisi Poligon noktalarına ait röper krokileri Poligon koordinat özet çizelgesi Poligon kenar ve açı ölçümleri Poligon hesabı Geometrik nivelman ölçüm ve hesapları akeometrik alım krokisi, ölçüleri, hesabı ve çizimi Kareler ağı yöntemiyle yüzey nivelmanı krokisi, ölçümü, hesabı, çizimi ve hacim hesabı Yol ekseni aplikasyon krokisi ve hesapları Yol en-boy kesit ölçüleri, çizimleri, alan ve hacim hesapları ina aplikasyonu ve rölöve krokileri ina subasman kotu ölçüleri ve hesabı Kule yüksekliği ölçümü ve hesabı Haritadan alınan kesitlerin çizimi Çalışma kabul edilebilir durumda ve dosyalanmış olarak en geç uygulama süresinin 14. günü akşamına kadar grup yöneticisine teslim edilecektir. razi çalışmasının son günü sabahtan yazılı sınav, öğleden sonra grup yöneticisi ve yardımcısı tarafından dosya üzerinden sözlü sınav yapılacaktır. Çalışma teslim edildikten sonra hiçbir şekilde öğrencilere geri verilmeyecektir. Grubun kullandığı aletlerden, grup öğrencileri ortaklaşa sorumludurlar. Çalışmalarda %80 devam koşulunu yerine getirmeyen öğrenciler devamsız sayılacaktır. 04.06.013 Prof. Dr. Halil ERKY Harita Mühendisliği ölümü aşkanı 5