1
I. BÖLÜM 1.1. Lojistik Merkez (Köy) Nedir? Lojistik merkez, hem ulusal hem de uluslararası düzeydeki nakliye, lojistik ve eşya dağıtımı ile ilgili tüm faaliyetlerin muhtelif işleticiler tarafından yürütüldüğü belirli bir bölgeyi tanımlar. Lojistik merkezlerde taşımacılık, intermodal faaliyetler ve lojistik faaliyetlere odaklanır ve bu merkezler genellikle metropol bölgelerin dışında kalan, farklı taşıma türleri bağlantılarına yakın olan bölgelerden seçilir. Bu merkezlerde nakliye ve lojistikle ilgili faaliyetleri gerçekleştiren işleticiler, inşa edilen binaların sahibi ya da kiracıları olabilmektedirler. Ayrıca serbest rekabet kuralları doğrultusunda bir lojistik merkezünün her firmanın ilgili tüm faaliyetlerle iştigal edebilmesine olanak sağlaması ve bu işlemlerin gerçekleştirilmesi için gereken tüm kamusal tesislerle donatılmış olması öngörülür. 1.2. Lojistik Merkezlere Neden Ġhtiyaç Duyulur, Önemi Nedir? Lojistik merkez kurulumuyla birlikte, sağlanacak potansiyel faydalar şöyledir: Ürün trafik akışının optimize etmesi, Kombine taşımacılığı teşvik etmesi ve kullanımını arttırması, Konteynır yükleme boşaltma faaliyetlerinin iyileştirilmesi, Tır ve ağır kamyon sirkülasyonunu azaltması, demiryolu taşımacılığının artması, Lojistik merkezden faydalanan firmaların, tüketicilerinin ihtiyaçlarına daha hızlı cevap vermelerini sağlaması, Kullanıcıların işletme maliyetlerinin düşürülmesi, Bölgesel gelişimde lojistik merkez altyapısının önemli bir rolünün bulunması, Lojistik merkez kurulumu vasıtasıyla çevresel düzenlemelerin ve gereklerin gerçekleştirilmesi, Hava, kara, demiryolu ve deniz ulaşım merkezlerine bağlantı için olanak sağlaması, Cross-docking, konsolidasyon gibi dağıtımla ilgili değer katıcı faaliyetlerin sağlayacağı potansiyel fayda, Şirketlerin kendi dağıtım kanalları üzerindeki kontrolü arttırmaları için bir platform yaratması, Firmalar için tedarik zinciri operasyonlarının esnekleştirilmesini sağlaması, Şirketlerin kapasitelerini genişletmelerine olanak sağlaması, 2
1.3. Lojistik Merkez Kurulumunu Etkileyen Önemli Faktörler Lojistik merkezin ana ulaşım bağlantılarına göre konumu, Lojistik merkezin karayolu ağ bağlantısı, Lojistik merkezin demiryolu/kombine taşımacılık ağı, Lojistik merkezin liman bağlantısı, Lojistik merkez bünyesinde kullanılan araçların verimliliği, Aktarma yapılabilme uygunluğu, Bütünleşik lojistik hizmetler, Bilgi teknolojisinin kullanımı, Hizmetlerin paylaşımı mantığına dayanarak maliyet azaltma, 1.4. Lojistik Merkez Ġçerisinde Yer Alan Taraflar Nelerdir? Kargo hizmeti veren firmalar, Taşımacılık firmaları, 3. Parti lojistik hizmet sağlayıcılar, Demiryolu işletmecileri, Kombine taşımacılık işleticileri, Bütünleşik lojistik hizmet sağlayıcılar, Terminal işleticileri, Bankalar, Sigorta şirketleri, Sektör dernekleri, Ticaret Odası temsilcileri, Taşımacılık kooperatifleri, Gümrük müşavirleri, Gümrük muhafaza müdürlüğü, Ulusal ve yerel bölge planlaması kamu otoriteleri 3
1.5. Lojistik Merkez Ġçin Ġşletim Alternatifleri Lojistik merkezlerde bulunan bina ve teçhizatlar ana mülk sahipleri ya da kiralayanlar tarafından işletilebilirler. Lojistik merkezlerde devlet ve belediye desteklerinin de olduğu gözlemlenmektedir. Özel sektör-kamu ortaklık modeli, lojistik merkez yönetiminde en yaygın olarak uygulanan yapıdır. Kamu ve özel sektör, lojistik merkezlerde değişik yüzdelerde hisselere sahip olabilir. Kamu otoriteleri lojistik merkezün ana hissedarı konumunda olabilir. Ortaklık modelinin seçimi ve kamu otoritelerinin bu ortaklık içindeki katılım oranları finansmana, alt-yapı durumuna ve planlamaya bağlıdır. Lojistik merkez kurmak hem büyük depoların kurulumu açısından hem de yüksek kapasiteli kombine elleçleme olanaklarının sağlanması açısından büyük yatırım gerektirmektedir. Lojistik merkez kurmak uzun vadeli bir girişimdir. Lojistik merkezlerin özellikle kuruluş aşamasında özel sektör yatırımcıları için çekici olmaması, kamu otoritelerini finansal destek açısından önemli hale getirmiştir. Lojistik merkezler yerel ekonomiye yaptıkları katkılar ve ulaştıkları alansal ve hacimsel büyüklük bakımından bölgesel gelişim planlarının önemli birer parçalarıdır. Dolayısıyla, lojistik merkez kurulumu sürecinde bu hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir. 1.6. Lojistik Merkez için Yer Seçimi Lojistik merkezin yerinin belirlenmesi önemli bir adımdır. Farklı taşımacılık modlarının aynı anda kullanılabilmesi, yer seçimini öncelikli etkileyen kriterdir. Seçilecek yerin demiryolu, havayolu, karayolu ve denizyolu bağlantılarının olmasına dikkat edilmelidir. Farklı seçim kriterleri göz önünde bulundurularak lojistik merkez kurulması için en iyi karar alınmalıdır. Lojistik merkez seçiminde dikkat edilmesi gereken kritik noktalar: Uygun arazi ve altyapı Coğrafi konum, doğal yapı ve arazi kullanım durumu Jeolojik yapı Taşımacılık kalitesinin sağlanabilmesi 4
Intermodal taşımacılık olanakları Sosyal yapı Kültürel, tarihsel ve doğal varlıklar Kentleşme ve planlama kararları Yakın çevrenin ekonomik gelişimi Nüfusun yıllık gelişimi Bölgedeki endüstrilerin sayısı Demografik faktörler Avrupa Birliği tarafından desteklenen ve bütçesi yaklaşık 5 Milyon Euro olan Promoting Intermodal Freight Transport in South East Europe isimli proje kapsamında Güney Doğu Avrupa da yük taşımacılığı incelenmiştir. Proje kapsamında, faaliyetlerine devam etmekte olan veya öneri durumundaki lojistik merkezlerin değerlendirilmesi için Delphi anket tekniği ile uzman görüşleri alınarak bir değerlendirme yöntemi oluşturulmuştur. Bu yöntem kapsamında bir lojistik merkez üç temel kriter ile değerlendirilmektedir; (i) jeostratejik, (ii) arazinin uygunluğu ve (iii) planlama güvenliği. Bu üç kriter, alt kriterleri ve ağırlıkları aşağıda verilmiştir. Jeostratejik (%60) o Konum (%40) o Taşıma Bağlantı Ağları (%20) Arazinin uygunluğu (%25) Planlama Güvenliği (%15) Jeostratejik kriteri lojistik merkezin yer seçiminin stratejik olarak değerlendirilmesi için tanımlanmıştır ve önemi %60 olarak belirlenmiştir. Lojistik merkezünün merkezi yük taşıma noktalarına göre konumu ve taşıma ağlarına bağlantısı jeostratejik kriterinin iki alt kriteri olarak tanımlanmıştır. Uzman görüşleri doğrultusunda arazinin uygunluğu kriterine %25 önem verilmiştir. Bu kriter altında, mevcut ve gelecekte beklenen kapasite kullanımı, arazinin büyüklüğü ve genişletilebilirliği, çevreye etkileri vb konular ele alınmaktadır. Son kriter olan planlama güvenliği ile arazinin tek veya çok sahibinin olması, kamu veya özel mülkiyet olması gibi özellikler ile ulusal veya bölgesel planlar açısından uygunluğu ele alınmaktadır. Her kriter altında, çeşitli göstergeler tanımlanmıştır. 5
Örneğin arazinin uygunluğu altında büyüyebilirlik, veya taşıma ağlarına bağlantı altında ulusal otoyol ağına bağlantı gibi. Uzman görüşlerinden faydalanılarak, her bir göstergenin aynı kriter altındaki diğer göstergelere göre önemi belirlenmiştir. Ek 6 da kriterler, alt kriterler, göstergeler ve her birinin ağırlıkları sunulmuştur. 1.7. Lojistik Merkez Özellikleri Nelerdir? 1.7.1. Lojistik Merkezlerde Gerçekleştirilmesi Gereken Temel Lojistik Faaliyetler Temel lojistik faaliyetler aşağıda belirtilmiştir: Depolama ve antrepo Dağıtım merkezleri Gümrükleme hizmeti Kargo toplama/ stoklama/ işleme/ muayene/ paketleme Etiketleme Đç taşımacılık düzenlemeleri Barkod operasyonları Montaj Tedarik nakliyesi Dağıtım nakliyesi Envanter yönetimi Sipariş yönetimi Elleçleme Destek Hizmetler 1.7.2. Lojistik Merkezde Sağlanması Gereken Destek Hizmetler Lojistik merkez içinde haberleşme ve ulaşım hizmetleri Gümrük bölgesi Park, yükleme ve boşaltma için alanlar Restoran ve kafeler Araç yıkama donanımlı dolum istasyonları 6
Liman, havalimanı ve lojistik merkez arasında düzenli ulaşım hizmeti Lojistik merkezde faaliyet gösterecek firmalar için tesis kiralama hizmeti Ofis hizmetleri Banka ve sigorta hizmetleri Hukuk büroları Güvenlik hizmetleri Lojistik merkez içinde lojistik bilgi sistemi kullanımını destekleyici hizmetler 1.7.3. Lojistik Merkezlerde Bulunması Gereken Alan, Bina ve Teçhizatlar Lojistik merkezler kombine taşımacılığa imkan veren alanlarda kurulması gerektiğinden, bu alanlarda farklı taşımacılık modlarını kolaylaştıracak altyapı, bina ve ekipmanların bulunması zorunludur. Ayrıca, faklı taşımacılık modları arasındaki bağlantıyı sağlayabilmek amacıyla ilgili elleçleme ekipmanları, sistemler ve işgücü gerekmektedir. Lojistik merkezlerde bulunması gereken alan, bina ve ekipmanlar şu şekilde sıralanabilir: Çeşitli büyüklükteki depolar Karayolu-demiryolu bağlantılı depolar Dağıtım merkezlerinde raflama Konteynır elleçleme Materyal elleçleme ekipmanları Soğuk hava depoları Çoklu taşıma terminali Hava kargo terminalleri 3. parti lojistik hizmet sağlayan firmalar için gerekli açık alanlar Havacılık endüstrisi için gerekli açık alanlar Entegre faaliyetlere imkan tanıyan tesisler Ġdari binaları Sosyal tesisler Eğitim merkezi Sağlık merkezi 7
1.8. Serbest Bölge ve Lojistik Merkezleri Serbest bölgeler; ülkenin siyasi sınırları içinde olmakla birlikte gümrük hattı dışında sayılan, ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerlerdir. Lojistik merkez içinde serbest bölge platformunun kurulması, lojistik faaliyetlerde bulunan toplulukların optimal olarak işbirliği yapmalarını ve lojistik sektörünün gelişimini sağlayacaktır. Dünyadaki en büyük lojistik merkez örneği olacak olan Dubai Lojistik Merkezi, Dubai Serbest Bölgenin bir parçası olarak kurulmuştur. Bu bağlamda lojistik merkez içerisinde bir lojistik serbest bölgenin de kurulması geleceğe yönelik önemli bir adım olacaktır. II. BÖLÜM 2.1. Dünyadaki Lojistik Merkez Örnekleri Ġtalya da 25, Ġspanya da 22 adet olmak üzere Avrupa da 60 ın üzerinde lojistik merkez tanımına giren yapılanma mevcuttur. Yaklaşık 2 bin 400 adet taşıma işletmecisi bu merkezlerden yararlanmaktadır. Tüm ulaşım bağlantıları arasında ve farklı taşıma türleri arasında koordinasyonu sağlamak, bir lojistik merkezin en önemli görevidir. Bu yüzden Avrupa daki lojistik merkezlerin çoğu nakliye ve dağıtım faaliyetleri için birer üs konumunda olan yerlerde; yani demiryolu, otoban ve deniz arterleri yakınında kurulmuştur ve hepsi bulundukları büyük şehirlerin 40 mil yakınındadır. Komşumuz Yunanistan da da bir adedi planlanmış, bir adedi inşa halinde ve bir adedi de çalışan 3 adet lojistik merkez bulunmaktadır. 2.2. EUROPLATFORMS Nedir? Europlatforms temel amacı lojistik merkezlerinin ve intermodal terminallerin ulaşım ve lojistik faaliyetlerinin gelişimi bakımından stratejik önemini desteklemek olan ve Avrupa çapında 9 ülkeyi temsilen 55 üyesi (55 lojistik merkez) bulunan Avrupa Lojistik Merkezleri (Merkezleri) Birliği dir. 1991 yılında kurulan birlik bünyesindeki lojistik merkezlerde toplam 2.400 şirket faaliyet göstermektedir. 8
Buradaki tüm lojistik merkezler bulundukları devletlerden çeşitli destekler almaktadır. Lojistik merkezler projesi, gereken yatırımın büyüklüğü nedeniyle kamu özel sektör işbirliğinden doğmaktadır. Bu tür oluşumlarda hissedarlık yapısı; ulusal ve yerel planlama mercileri, ulusal ve yerel demiryolu şirketleri, yerel nakliyeci dernekleri, ticaret odası, bankalar, sigorta şirketleri, endüstriyel birlikler arasında paylaşılabilir. Üyelerinin ortak çıkarları doğrultusunda Europlatforms un asıl amacı Avrupa daki lojistik sahayı genişletmek dünya çapında yaymak ve Avrupa daki diğer platformlarla ve diğer uluslararası organizasyonlarla ilişkiler kurup geliştirmektir. Europlatforms, üye olan lojistik merkezlerle ilgili yıllardır sayısız girişimlerde bulunmuş, değişik proje ve aktivitelere imza atmıştır. Lojistik merkez (merkez) tanımı 1992 yılında Europlatforms tarafından çıkarılmış, ulaşım ve iletişim şebekelerinde AB inisiyatifleri doğrultusunda bir Avrupa şebekesi yaratılmasına karar vermek ve iyileştirmek amacıyla ortak çatı altında hareket etmeyi sağlamıştır. Europlatforms a Üye Ülkeler Ve Merkez Sayıları ÜLKE LOJĠSTĠK MERKEZ SAYISI 1 ĠTALYA 21 2 ĠSPANYA 21 3 DANĠMARKA 6 4 FRANSA 2 5 YUNANĠSTAN 1 6 MACARĠSTAN 1 7 PORTEKĠZ 1 8 UKRAYNA 1 9 LÜKSEMBURG 1 TOPLAM 55 2.3. Ġtalya Ġnceleme Gezisinde Görülen Lojisitk Merkezler Ġzmir Ticaret Odası önderliğinde organizatörlüğünde 02-05.09.2008 tarihlerinde Ġzmirli ulusal ve uluslararası nakliyeci üye firma temsilcileri ve devletin ilgili kurumlarının üst düzey yöneticileriyle birlikte Ġtalya daki önemli Lojistik Merkezlerin incelenmesi amacıyla bir seyahat düzenlenmiştir. Bu seyahat kapsamında Parma, Bolonya, Verona ve Novara daki lojistik merkezler incelenmiştir. 9
02-05 Eylül 2008 Ġtalya Lojistik Merkezler Ġnceleme Gezisi Katılımcı Listesi Adı EKREM DEMĠRTAŞ UMMAN HAMĠTOĞULLARI MEHMET DEMĠREL MEHMET CENGĠZ GÖĞEBAKAN RAMAZAN YILDIRIM MEHMET TURSAK NAZIM BÜTÜN ADNAN YILDIRIM METĠN AKDURAK REBĠĠ AKDURAK KOÇ ALĠ AL ALĠ HAYDAR ERDEM ZEKĠ KARAKUZULU OSMAN ARIOĞLU TUNÇDAN BALTACIOĞLU HÜSEYĠN ĠŞTEERMĠŞ SEZAĠ GEYĠK HAŞMET KARASU SALĠH ZEKĠ PEKĠN HĠTAY BARAN MĠNE GÜNEŞ Unvanı YÖNETĠM KURULU BAŞKANI GÜMRÜKLER GENEL MÜDÜRÜ SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ HALKBANKASI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI SANAYĠ VE TĠCARET BAKANLIĞI ORGANĠZE BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ APK DAĠRE BAŞKANI ĠZMĠR GÜMRÜK VE MUHAFAZA BAŞMÜDÜRÜ GENEL SEKRETER MECLĠS ÜYESĠ MECLĠS ÜYESĠ MECLĠS ÜYESĠ MECLĠS ÜYESĠ MECLĠS ÜYESĠ ĠZMĠR TĠCARET ODASI DANIŞMANI ĠZMĠR EKONOMĠ ÜNĠ. REKTÖR YARD. BARSAN LOJĠSTĠK EGE BÖLGE DĠREKTÖRÜ 46.KOMĠTE BAŞKANI KARMER ULUSLARARASI TAŞIMACILIK MATU MĠMARLIK (MĠMAR) KENT DANIŞMANI DIŞ EKONOMĠK ĠLĠŞKĠLER MD. UZMAN YARDIMCISI 02-05 Eylül 2008 Ġtalya Lojistik Merkezler Ġnceleme Gezisi Gidilen Yerler ve Görüşülen Kişiler GĠDĠLEN LOJĠSTĠK MERKEZĠ GÖRÜŞÜLEN KĠŞĠ UNVANI Interporto di Novara 3 Eylül 2008 Saat: 11:00-13:00 Interporto di Parma 4 Eylül 2008 Saat: 10:00-11:30 Interporto di Bologna 4 Eylül 2008 Saat: 14:30-16:00 Interporto di Verona 5 Eylül 2008 Saat: 10:00-11:30 Diego Sozzani Alvaro Spizzica Massimo Pieri Sergio Bisagni Johann Marzani Müh. Salvatore Senese Nicola Paradiso Alessandro Ricci Flavio Zuliani Raffaele Frigo Yönetim Kurulu Başkanı Yönetim Kurulu Başkan Vekili CEO Interporto Elleçleme Bölümü CEO su Yönetim Kurulu Başkanı CEO Marketing&Ticari Geliştirme Sorumlusu Yönetim Kurulu Başkanı Milano Ticaret Odası Üye ve Yetkilileri Yönetim Kurulu Başkanı Müdür 10
2.3.1. Parma Lojistik Merkezi (Interporto Di Parma) ADRES: Piazza Europa, 1 43010 Bianconese di Fontevivo, IT Parma ĠTALYA TEL: +39.0521.615.711 FAX: +39.0521.618.719 E-MAIL: info@cepimspa.it www.cepimspa.it TEKNĠK VERĠLER Toplam alan 2.550.000 m² Kapalı alan 600.000 m² Açık depo alanı 2.141.000 m² Genel servis alanı toplamı 65.000 m² Yeşil Alanlar 300.000 m² Konteyner Terminali 70.000 m² Intermodal Terminali 150.000 m² Demiryolunda Taşınan Yük Miktarı (2007) 1,7 milyon ton Toplam Yük Miktarı (2007) 5,3 milyon ton Alandaki Transfer & Lojistik Firma sayısı 86 Yük Vagonlarının Toplam Uzunluğu HĠZMETLER Özel Ofisler Özel Hizmetler 15 km Çalışan sayısı 1.500 Park Alanı 180.000 m² Mevcut Banka, Otel, Bar, Restoran, Wireless kapsama alanları 11
1974 yılında kurulan Parma Lojistik Merkezin temel amacı demiryolu ve karayolu taşımacılığını entegre hale getirerek lojistik sektöründe uzmanlaşmış şirketleri bir araya toplamaktır. Ana işletici firma Ce. P.I.M. S.p.A. Şirketin Ġnterporto Di Parma dır. Şirketin %35 i Praoil Ġtalyan Petrol Boru Hattı (Eco Fuel Spa) isimli bir enerji firması, % 29 u yerel otorite, % 24 ü kredi kuruluşlarına aittir. Sermayesi 6.642.928 Avrodur. Merkezde 86 firma depo sahalarını satın alarak faaliyet göstermektedir. Ġsteyen firmalar depo sahaları da kiralayabilmektedirler. Saha satın alan firma 2 yıl içerisinde yatırıma geçmek zorundadır. Emsal 0,45 tir. Depo yükseklikleri 9 11 m. arası değişmektedir. Her ürün için ayrı ayrı depo alanları mevcuttur. Operasyonlar farklı bir işletici tarafından gerçekleştirilmektedir. Operasyonların niteliğine göre farklı farklı işleticiler mevcuttur. 2007 yılında 5,3 milyon ton elleçleme yapılmıştır. Bunun 1,7 milyon tonu demiryolu üzerinden gerçekleşmiştir. Parma Lojistik Merkezi Görüntüleri 12
Parma Lojistik Merkezi Ortakları ve Hisse Yüzdeleri Ortak Hisse Yüzdesi 1 Praoil Ġtalyan Petrol Boru Hattı 34,93 2 Parma Belediyesi 14,09 3 Bank Mount S.P.A. 7,86 4 Parma Vilayeti 7,60 5 Diğer ortaklar 7,35 6 Parma ve Piacenza Yatırım Firması 6,84 7 Popular Bank of Verona and Novara 3,74 8 EM.RO. Popular Spa 3,31 9 La Spezia Belediyesi 2,20 10 Parma Ticaret Odası 2,02 11 Bank Monte Paschi Siena Spa 2,00 12 Fontevivo Belediyesi 1,62 13 Assitalia Gayrimenkul Ortaklığı 1,37 14 F.S. Spa cargo 1,36 15 Reggio Emilia Belediyesi 1,32 16 Diğer Vilayetler 1,13 17 Diğer 0,93 18 Diğer Ticaret Odaları 0,33 Parma Lojistik Merkezi 13
2.3.2. Bolonya Lojistik Merkezi (Interporto Di Bologna) ADRES: Via Altabella 15 40126 Bologna, IT, ĠTALYA TEL: +39.051.291.3011 FAX: +39.051.221.505 E-MAIL: interportobo@bo.interporto.it www.bo.interporto.it Bolonya Lojistik Merkezi Ortakları ve Hisse Yüzdeleri KURUM HĠSSE YÜZDESĠ BOLONYA BELEDĠYESĠ 35,10% PROVINCIA DI BOLOGNA 17,56% BOLONYA TĠCARET ODASI 5,90% TRENITALIA S.p.A 1,49% ECOFUEL S.p.A 2,26% Fi.Bo. S.p.A 2,48% A.B.S.E.A. 1,49% L'OPEROSA S.c.a.r.l. 1,10% BOLONYA TASARRUF FONU SPA 4,10% EM.RO POPOLARE S.p.A 2,68% DEXIA CREDIOP S.p.A 1,13% BANCA NAZIONALE DEL LAVORO PARTECIPAZIONI S.p.A 2,08% INTESA SANPAOLO S.p.A 2,31% UNICREDIT S.p.A 8,12% BANCO POPOLARE SOCIETÀ COOPERATIVA 1,43% LE ASSICURAZIONI D'ITALIA SPA 1,69% GRUPPO SOCIETA' ARTIGIANATO s.r.l 1,43% UNINDUSTRIA BOLOGNA 5,13% INTERPORTO BOLOGNA SpA 2,53% 14
TEKNĠK VERĠLER Toplam Alan Genişleme Alanı Konteyner Terminali Intermodal Terminali Kamusal Antrepolar Demiryoluyla Kesişen Antrepolar Alandaki Taşıma & Lojistik Firma Sayısı 2.000.000m² 2.270.000m² 147.000m² 130.000m² 150.900m² 51.500m² kapalı alan 66.800m² 25.400m² kapalı alan 81 uluslararası sevkiyat firması, Ġntermodal taşıma operatörü, Temizlik firmaları, Çekiciler, Ulusal taşıyıcı firmalar, Taşıma ve dağıtım firmaları, Hava yükü taşıma firmaları HĠZMETLER Ulusal ve Enternasyonal Demiryolu Bağlantıları Taşıma ve Lojistik Hizmetler Gümrük Hizmetleri Kamu Hizmetleri Özel Hizmetler Bilgi -Ġşlem Teknolojileri Alanda Çalışan Tahmini Kişi Sayısı Araç Park Alanı (Toplam Alan m²) Sicilya, Sardenya, Apulya ve Cenevre limanları, La Spezia, Legorn, Giaia Tauro, Taranto Luebeck, Helsinki, Hoeje-Taastrup, Helsingborg, Kopenhag, Metz-Sablon ve Güney Ġtalya yla direkt demiryolu bağlantısı Antrepolar, Temiz & temiz olmayan mallar için depo alanları, Vagonlardan antrepolara direkt aktarılan malların idaresi, Tam lojistik hizmet, Depolama yerleri, Ġntermodal yükleme birimi nakliyesi, Konteyner denetleme birimleri, Hasar tahmini ve tamiratı, Mal dağıtım idaresi, Demiryolu hizmetleri Mevcut Postahane, telefon kulübeleri, şehir merkezine ve şehir merkezinden alana otobüs ulaşımı Banka, Bolonya Ticaret Odası Ofisi, Bar, Restoran, Araba ve Kamyon yıkama istasyonları Projedekileri de kapsayan tüm yapılar telematik, optik sistem kablolarıyla donatılmıştır. Bu ağ bağlantısı, lojistik merkezde yer alan firmaların kolayca veri aktarımı yapmasını, e-posta hizmetlerinden yararlanmasını, yerel otoriteler tarafından sağlanan veri tabanı ve bilgi sistemine erişmesini sağlar, (Iperbole-Bolonya ve Emilia-Romanya bölgesi için internet hizmeti), Alanı terk eden kamyonları Interpass sistemiyle kontrol etmek, Güvenlik ve alarm sistemini merkezileştirmek 1.500 16.000 m² ışıklandırılmış, güvenlikli ve etrafı çitle çevrilmiş, ücretli, kamyon park alanı 382,538 m² Ağır vasıta ve otomobiller için ücretsiz park alanı 15
Bolonya Lojistik Merkezi 1971 yılında taşımacılığın karayolundan ziyade demiryoluna kaydırılması, lojistik firmalarına avantajlar sağlayarak daha rekabetçi hale gelmeleri, çoklu taşımacılık modlarının kullanımının sağlanması amacıyla kurulmuştur. Ġşletici şirket Ġnterporto Bologna SpA dır. Kurucu ortakları içerisinde ağırlıklı olarak belediye, vilayet ve ticaret odası yer almaktadır. Sermayesi 13.743.928 Avro dur. Lojistik merkez içerisinde faaliyet gösteren firmaların toplam ciroları 2004 yılında 300 Milyon Euro olarak gerçekleşmiştir. Aynı yıl için, işletmeci firma olan Interporto Bologna SpA nın cirosu 12 Milyon Euro olmuştur. Bolonya lojistik Merkezi Merkez 5 ana tren yolu ve 4 ana karayolu üzerinde bulunmaktadır ve Bologna şehrinin merkezinden 12 km uzaktadır. A13 Bologna-Padua kara yoluna direkt bağlantısı bulunmaktadır. 2.000.000 m2 lik alanın 650.000 m2 si tamamen demir yolu taşımacılığına ayrılmış durumdadır. Lojistik merkezde verilen hizmetler, şu şekilde sıralanabilir: intermodal hizmetler, genel depolar, gümrüklü depolar, doldurma istasyonları, yükleme/boşaltma için park alanı, gümrük alanı, postane, otobüs hizmeti, restoran, banka, araç yıkama hizmetleri. Bolonya lojistik merkezinin kapladığı alan, farklı hizmet çeşitleri arasında aşağıda verilen şekilde paylaştırılmıştır. Bolonya Lojistik Merkezi Alan Dağılımını Binalar Yükleme Alanları Gümrük alanı 10.000 m 2 50.000 m 2 Intermodal terminali 130.000 m 2 Konteynır terminali 147.000 m 2 Lojistik aktiviteler için depo alanı 58.000 m 2 49.000 m 2 Demir yolu bağlantılı depolar 25.000 m 2 30.000 m 2 Genel depolar 32.000 m 2 105.000 m 2 Ġş ve hizmet merkezi 42.000 m 2 92.000 m 2 Restoran 8.000 m 2 Karayolu bağlantılı depo alanı 81.000 m 2 167.000 m 2 Dolum istasyonu ve araç yıkama 7.000 m 2 Merkezde haftada ortalama olarak 139 tren giriş çıkışı olmaktadır. Kamyon giriş çıkışları ise günde 4500 civarındadır. 2007 yılı içinde karayolu ile taşınan yük 2,6 milyon ton, demiryolu ile taşınan yük ise 2,2 milyon ton kadardır. Demiryolu taşımacılığı önümüzdeki yıllardan itibaren daha da artacaktır. Tüm merkezdeki yükler sistemden görülebilmektedir. Senede 250.000 TEU konteynır elleçlenmektedir. 16 peronlu demiryolu terminali bulunmaktadır. Lojistik merkezdeki yük akışlarına ilişkin bilgiler aşağıdaki Tablo da verilmiştir. 16
Bologna Lojistik Merkezine ait Bilgiler (2007 yılı için) Toplam yük trafiği 4.825.000 ton Toplam kara yolu trafiği 2.600.000 ton Toplam demir yolu trafiği 2.225.000 ton Tren sayısı 6.287 Intermodal Terminali 130.000 m 2-10 ray Konteynır Terminali 147.000 m 2 5 ray Kuru Yük Terminal, 51.330 m 2 Yüklenen ve boşaltılan konteynır / römork sayısı 250.000 17
Bologna Lojistik Merkezi Görüntüleri 18
2.3.3. Quadrante Europa (Verona) Lojistik Merkezi (Interporto Quadrante Europa) ADRES: Via Sommacampagna,61 37137 Verona, IT, ĠTALYA TEL: +39.045.862.2060 FAX: +39.045.862.2219 E-MAIL: consorzio.zai@quadranteeuropa.it www.quadranteeuropa.it Verona Lojistik Merekzi Ġtalyan Lojistik Merkezleri Ağı na (ASSOINTERPORTI) ve Avrupa Lojistik Merkezler Birliği ne (Europlatforms) üyedir. Ġtalya nın kuzeyinde ana karayollarının ve demiryollarının bağlantı noktasında kurulmuştur. Brennero geçidinden kuzey Avrupa ya ve Ġspanya ve Fransa dan doğu Avrupa ya yapılacak uluslararası yük taşımacılığı için ideal bir yerdedir. Verona Lojistik Merkezi 1941 yılında belediye, vilayet ve ticaret odası ortaklığında kurulmuştur. Kar amaçlı bir şirketten ziyade zarar etmeden hizmet veren bir firmadır Ġnterporto Quadrante Europa. Yıllık yük elleçleme kapasitesi 28 milyon tondur. Bunun 20 milyon tonu karayolu, 8 milyon tonu demiryolu üzerindendir. 8.000 kişinin çalıştığı lojistik merkezde 120 adet firma bulunmaktadır. 4 tane alanları bulunmaktadır. Tüm sahalarda 1.500 firma ve 40.000 çalışan bulunmaktadır. Lojistik dışında inkübatör, Ar-Ge faaliyetleri ve üniversite işbirliği çalışmaları mevcuttur. Depolama sahalarının bir kısmı kiralanmakta bir kısmı satılmaktadır. Diğer sahalara nazaran %25 indirimli arsa tahsisleri söz konusu olmaktadır. Doluluk oranı % 100 dür. Mal varlığı toplamı 2 milyar Avro dur. Tüm merkez fiberoptik kablolarla çevrilmiş durumdadır. Enformasyon ve teknoloji en iyi şekilde kullanılmaya çalışılmaktadır. Tır parkı, araç parkı, sebze-meyve hali mevcuttur. 19
TEKNĠK VERĠLER Toplam Alan 2.500.000 m² Ofis Alanları (toplam alan) 20.000 m² Servis Hizmetleri Alanı 14.000 m² Demiryolu Ġle Bütünleşik Aktarma 160.000 m² Alanı Gümrük 65.000 m² Antrepo 70.000 m² Soğuk Hava Depoları (toplam kapalı alan) 85.000 m² Intermodal Demiryolu ve Karayolu yükü 28.000.000 ton Tahmini Demiryolu Yükü 8.000.000 ton Lojistik Merkezde karayolu yükü 20.000.000 ton Alanda Taşıma & Lojistik Firma Sayısı Lojistik merkez tarafından yapılan toplam yatırımlar HĠZMETLER Taşıma ve Lojistik Hizmetler Gümrük Hizmetleri Kamusal Hizmetler Özel Hizmetler Bilgi Ġşlem Teknolojileri Diğer Bilgiler Alanda Çalışan Tahmini Kişi Sayısı Araç Park Alanı (toplam alan) 110 uluslararası sevkiyat firması, lojistik teknisyenleri olan yurtiçi taşımalarını sağlayan firmalar 20 yılda 150.000.000 Euro Ġdare, lojistik servisler, antrepolar, soğuk hava depoları, yük vagonlarından antrepolara direkt aktarılan malların idaresi, demiryolu hizmetleri Gümrük bölge ofisleri mevcuttur Postahane, telefon kulübeleri, şehir merkezine gidiş-dönüş otobüs hizmeti; kongre merkezi Bar, Restoran, Banka, Sigorta Firmaları, 14.000 m² otomobil ve kamyon yıkama servis istasyonu, lojistik hizmetler ISDN telematik ağ (veri hizmeti, ses ve görüntü hizmeti ve uluslar arası veri tabanına erişim hizmetleri) 150.000 m² araç parkı (Seat, Skoda, Audi, Volkswagen markalarının Ġtalyan distribütörü) 600.000 m² alana yayılmış lojistik merkezün güneyinde bulunan Zirai ve Yemek Merkezi ; bu yapı toplama, dağıtım, uluslar arası zirai ürün pazarını sağlayan Ġtalya nın en büyük lojistik platformudur. 4.00 30.000 m² kamyon park alanı, 30.000 m² demiryolu park alanı 20
Lojistik Merkez Ġtalya intermodal trafiğinin % 30 undan fazlasını, uluslararası intermodal trafiğinin de % 50 den fazlasını karşılamaktadır. Merkezde verilen hizmetler temel olarak, depolama, gümrükleme faaliyetleri, doldurma/boşaltma, konsolide etme, boş konteynır yönetimi, taşıma ve dağıtım organizasyonudur. Kombine taşıma terminali 160 bin m2 lik bir alanı kapsamakta ve 17 demiryolu hattı içermektedir. Ayrıca 58 bin m² si kapalı olmak üzere 385 bin m² lik depolama alanı bulunmaktadır. Ofis alanlarının toplamı 30 bin m² dir. Verona Lojistik Merekzinde 100 den fazla şirket yer almakta ve toplamdadır. Merkezdeki toplam çalışan sayısı 4.000 civarındadır 150.000 m 2 ayrılan Autogerma Spa şirketi (Volkswagen, Audi, Seat, Skoda otomobillerinin Ġtalya ana dağıtıcısı), lojistik merkez içinde gösteri merkezi olan bir ofis binası, eğitim binası ve yaklaşık olarak 60,000 m 2 lojistik depo kurmuştur. Gelecekte Verona Lojistik Merkezinin, Milan-Cremona-Mantua-Legnago-Rovigo-Po di Levante e bağlanacak şekilde deniz ve nehir kanalarıyla birleştirilmesi planlanmaktadır. Lojistik Merkezin doğu tarafında Tarım Merkezi oluşturulmaktadır. Ġnşaat halinde olan 600.000 m 2 lik bu alan; Ġtalya nın en büyük tarım ürünleri toplama, dağıtım ve toptan Pazar platformu olacaktır. 21
Quadrante Europa Lojistik Merkezü, Verona, ĠTALYA 22
2.3.4. Novara Lojistik Merkezi (Milano) (C.I.M. Interporto di Novara) ADRES: Via Carlo Panseri, 118 28100 Novara, Milano, IT, ĠTALYA TEL: +39.0321.390.211 FAX: +39.0321.390.195 E-MAIL: www.cimspa.it TEKNĠK VERĠLER Toplam Alan 840.000 m² Ofis Alanları 3.000 m² Servis Hizmetleri Alanı 13.000 m² Demiryolu Ġle Bütünleşik Aktarma Alanı 200.000 m² Antrepo 80.000 m² Intermodal Terminali 160.000 m² Lojistik merkez tarafından yapılan toplam yatırımlar 2003 2007 43 milyon Euro HĠZMETLER Taşıma ve Lojistik Hizmetler Kamusal Hizmetler Özel Hizmetler Bilgi Ġşlem Teknolojileri Diğer Bilgiler Ġdare, lojistik servisler, antrepolar, demiryolu hizmetleri, otomatik sistem, Tır ve vagonlar için teknik destek, Koruma ve gözetim sistemi, tır ve araç parkı Postahane, telefon kulübeleri, şehir merkezine gidişdönüş otobüs hizmeti; kongre merkezi Kaliteli, modern ve geniş ofis alanları, teknik desteğin yanında teknik olanaklar, tuvalet, duş, konforlu restoranlar, ISDN telematik ağ (veri hizmeti, ses ve görüntü hizmeti ve uluslar arası veri tabanına erişim hizmetleri) Yangın söndürme ekipmanları ve hava kirliliği önleme aletleri 23
Novara Lojistik Merkezi Ortakları ve Hisse Yüzdeleri 1987 yılında belediye ve Finpiemonte şirketi öncülüğünde kurulmuştur. Ġşletici firma C.ImM. Ġnterporto Di Novara dır. Ortaklık yapısı demiryolu şirketi, finans kuruluşları ve lojistik firmalarından oluşmaktadır. Devlet teşviği kullanılmıştır. 10 adet demiryolu peronu bulunmaktadır. Hat uzunlukları 500 600 m.dir. Bir peronda 20-25 vagon durabilmektedir. Her bir peronun hitap ettiği ülkeler farklıdır. Haftada yaklaşık 200 tren gelmektedir. 2 büyük, 1 küçük ambar mevcuttur. Bu depolar bölüm bölüm kiraya verilmektedir. Yenileri de yapılmak üzeredir. Daha çok demiryolu ile gelen konteyner aktarma terminali olarak işlevlendirilmiştir. Operasyonları gerçekleştiren firma ise Euro Gate dir. 24
Novara Lojistik Merkezü, Milano ĠTALYA 25
2.3.5. Bolonya, Parma ve Verona Lojistik Merkezleri Karşılaştırması Ġnceleme gezisinde yer alan üç büyük lojistik merkez (Bolonya, Parma ve Verona) raporda bahsedilen sayısal değerlerden bir kısmı aşağıdaki tabloda karşılaştırmalı olarak sunulmuştur. INOMODE projesi kapsamında lojistik merkezleri değerlendirmek için bir yöntem belirlenmiştir. Bu değerlendirme yöntemi kullanılarak yapılan karşılaştırma sonucu da diğer tabloda sunulmuştur. Lojistik Merkezlerin Fiziksel Özelliklerinin Karşılaştırması Göstergeler Bologna Parma Verona Toplam Yüzey Alanı (1000m 2 ) 2000 2400 2500 Kapalı Alan (1000m 2 ) 76.9 600 58 Depolar (1000m 2 ) 150.9 177 432 Ofisler (1000m 2 ) 42 2.3 30 Konteyner terminali 147 150 Ġntermodal terminal 130 65 160 Demiryoluyla kesişen depolar (1000m 2 ) 25 70 Soğuk Depo (1000m 2 ) 120 85 Toplam yol trafiği (milyon ton) 4.8 4 26 Karayolu ile (milyon ton) 2,6 3 21 Demiryolu ile (milyon ton) 2,2 1 5 Merkezde bulunan taşıma/lojistik şirketi sayısı 81 80 110 Merkezde çalışan kişi sayısı 1400 1500 4000 Lojistik Merkezlerin Performans Göstergelerinin Karşılaştırması Performans Göstergeleri (5 üzerinden) Bologna Parma Verona Genel puan (en çok 4.46) 4.36 4.09 3.35 Jeostratejik (60%) (en çok 4.83) 4.30 4.27 2.64 Arazinin uygunluğu (25%) (en çok. 4.50) 4.10 3.10 4.20 Planlama güvenliği (15%) (en çok 5.00) 5.00 5.00 4.80 26
III. BÖLÜM 3.1. Türkiye de Kurulan ve Kurulması Planlanan Lojistik Merkezler 3.1.1. TCDD nin Lojistik Merkez Projeleri TCDD yük taşımacılığında, vizyon ve yönetim anlayışındaki dönüşümü ile birlikte 2007 yılından bu yana lojistik merkez kurma projelerini gündeme getirmiş bulunmaktadır. TCDD'nin intermodal kombine taşımacılıkta önemli işleve sahip lojistik merkez kurma çalışmalarına yönelmiş durumdadır. Lojistik sektörünün 40 milyar dolarlık bir potansiyel bulunmaktadır. TCDD demiryollarında yüzde 4`lere düşen taşımadaki payını artırmak için yeni projeleri bir bir devreye almaktadır. Lojistik merkezlerle taşımacılıktaki payın yüzde 20`ye çıkarılması hedeflenmektedir. TCDD ayrıca, lojistik merkezlerle halen büyük sıkıntı yaşanan pek çok konuda atılım sağlamayı hedeflemektedir. Kent merkezi içinde kalan yük garlarının kent merkezinden uzaklaştırılarak, Avrupa ülkelerinde olduğu gibi diğer taşımacılık türleriyle entegre tesislere kavuşmak başlıca amaç. Lojistik merkezleri organize sanayi bölgeleri gibi yük potansiyeli yüksek yerlere yakın olacak şekilde projelendiren TCDD, bu merkezlerin en son teknolojilerle donatılmasına da önem vermektedir. Devlet Demiryolları lojistik merkezlerini tam anlamıyla Avrupa Birliği normlarına göre tanımlamakta ve tasarlamak istemektedir. TCDD, lojistik merkezleri, Yük ve taşımacılık şirketleri ile ilgili resmi kurumların içinde yer aldığı, her türlü taşıma türünde etkin bağlantıları olan, depolama, bakım-onarım, yükleme-boşaltma, elleçleme, tam, yükleri bölme, birleştirme, paketleme vb. faaliyetlerini gerçekleştirme imkanları olan ve taşıma modları arasında düşük maliyetli, hızlı, güvenli, aktarma alan ve donanımlarına sahip bölge olarak tanımlamaktadır. 2007 yılında 18 milyon ton yük taşıyan TCDD nin, yük taşımacılığının yüzde 84 ünü yurt içine yaptığı belirtilirken, bu oranların yatırımlar ile daha da artırılması öngörülmektedir. Uluslararası taşımalarda ihraç taşımaların oranının yüzde 7 seviyelerinde olması ihracat ve ithalat taşımalarında demiryolunun tercih edilmediğini net bir biçimde ortaya koymaktadır. Yapılan yatırımların önümüzdeki yıllarda taşımacılıkta demiryolunun tercih edilirliğini yükselteceği belirtilmektedir. 27
Demiryolu taşımacılığında özel sektör payının oranının hızla büyüdüğünü aktaran TCDD yetkilileri, demiryollarında kendilerine ait vagonlarla yük taşıyan şirket sayısının her geçen yıl arttığını, özel vagon işletmelerinin de hızlı bir gelişme sürecine girdiğini ifade etmektedirler. Özel sektöre ait vagon sayısının yüzde 60 arttığını aktaran yetkililer, özel vagon işletmelerinin taşıdığı yük miktarında da önemli artışların olduğunu belirtmektedirler. Kent merkezi içinde kalmış olan yük garlarının; Avrupa ülkelerinde olduğu gibi, etkin karayolu ulaşımı olan ve müşteriler tarafından tercih edilebilir bir alanda, yük ihtiyaçlarına cevap verebilecek özellikte, teknolojik ve ekonomik gelişmelere uygun, modern bir şekilde kurulması için ilk etapta 2006 yılı kurum hedeflerine paralel olarak özellikle organize sanayi bölgesine yakın ve yük potansiyeli yüksek olan Halkalı (Ġstanbul), Kösemerkez (Ġzmit), Gelemen (Samsun), Hasanbey (Eskişehir), Boğazköprü (Kayseri) ve Gökmerkez'de (Balıkesir) Lojistik Merkezü kurulması planlanmıştır. Lojistik merkezlerinin kurulması işi TCDD 2007 yatırım programına alınmıştır. TCDD, lojistik merkezi kurma çalışmalarında; kurulacak alanın da TCDD'ye ait uygun büyüklükte alan bulunmaması durumdan hazırlanan projeye uygun olarak gereken arazi kamulaştırılmaktadır. TCDD ile özel sektörle işbirliğinde işletilecek Lojistik merkezlerine özel sektöre ait fabrikalar, sanayi merkezleri, OSB vb. iltisak hatları ile bağlantı sağlayabilecekleri gibi, özel sektörde lojistik merkezi sınırları içerisinde arazi temin etmek suretiyle lojistik hizmeti (Yükleme-boşaltma, stoklama, paketleme, elleçleme vb.) verebileceklerdir. TCDD yönetimsel açıdan etkinliğin sağlanması için lojistik merkezlerin kamu veya özel sektöre ait tek birim' tarafından işletilmesi gerektiğini savunmakla birlikte özel teşebbüsü lojistik merkezlerin olmazsa olmaz unsuru olarak kabul etmektedir. Lojistik merkezlerde özel teşebbüs faaliyetlerin önemine dikkat çekilirken, bu alanlarda faaliyet gösteren işletmelere kendi planları doğrultusunda belirlenen alanlarda tesis kurma olanağı tanınacağı ve teşvik edileceği kaydedilmektedir. 28
TCDD nin kurmayı planladığı lojistik merkezlerde aşağıdaki fonksiyonların yer alması öngörülmektedir: Konteynır yükleme boşaltma ve stok alanları Gümrüklü sahalar; acenteler, gümrük müşavirlikleri,her türlü gümrük hizmetleri Tehlikeli ve özel eşya yükleme, boşaltma, stok alanlar Dökme yük boşaltma alanları Sosyal ve idari tesisler; müşteri ofisleri, personel ofis ve sosyal tesisleri, otopark, tır parkı, yönetim merkezleri Genel hizmet tesisleri; bankalar, restoranlar, oteller, büfeler bakım onarım ve yıkama tesisleri, akaryakıt istasyonları, depo ve antrepolar, iletişim ve gönderi merkezleri Tren teşkil kabul ve sevk yollar TCDD nin gündeminde olan lojistik merkezler şunlardır: Ġstanbul (Halkalı/Ispartakule) Ġzmit (Kösemerkez) Samsun (Gelemen) Eskişehir (Hasanbey), Kayseri (Boğazköprü) Balıkesir (Gökmerkez) Erzurum (Palandöken) Uşak, Konya, Denizli (Kaklık) Mersin (Yenice) TCCD nin 2007 yatırım programına aldığı altı lojistik merkezden ilki olan Samsun-Gelemen Lojistik Merkezü Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından 6 Temmuz'da açılmış durumdadır. Samsun Büyükşehir Belediyesi işbirliği ile 333 bin m 2 'lik alana kurulan lojistik merkez, yükün elleçlenmesinde gerekli olan tüm hizmetlerin yanı sıra destek ve yardımcı hizmetlerin de verilebileceği şekilde inşa edilmektedir. 29
Tesis henüz tam anlamıyla tamamlanmış değildir.. Lojistik merkez, demiryolu, denizyolu ve karayolu sistemlerine sahip, önemli bir kavşak noktası olan Samsun'da sadece ulusal değil, uluslararası intermodal taşımalarda da önemli işlev üstlenecektir. TCDD, Gelemen'den sonra Ġstanbul-Halkalı, Ġzmit-Kösemerkez, Eskişehir-Hasanbey, Kayseri- Boğazköprü ve Balıkesir-Gökmerkezde yük lojistik merkezi kurma çalışmalarını sürdürüyor.bir sonraki etapta ise Adana, Erzurum, Konya, Uşak ve Denizli yer almaktadır. TCDD toplamda 11 adet lojistik merkez kurmayı hedeflemektedir. Ġstanbul Halkalı Lojistik Merkezi: Halkalı'nın Türkiye'nin dış ticaretindeki önemi su götürmez. Uluslararası karayolu ve demiryolu taşımalarının yarısından fazlası TCDD Halkalı tesislerinden ve gümrüğünden geçiyor. Bu nedenle Halkalı'da yaşanan sıkıntılarla da bitmek bilmiyor. TCDD'de lojistik merkez planları arasına Halkalı'yı en üst sıraya koymuş durumda. Halkalı Lojistik Merkezünün tamamlanmasıyla, bölgede yaşanan trafik ve gümrük karmaşasına son vermek, kapasiteyi uzun yıllar yetecek kadar artırmak, taşıma kalitesini yükseltip Halkalı'ya modern ve çağdaş bir görünüm kazandırmak amaçlanıyor. Ġzmit Kösemerkez Lojistik Merkezi: TCDD, blok tren seferlerinin merkezi Ġzmit Kösemerkez'e de bir lojistik merkez inşa edecek. TCDD bu amaçla Kösemerkez'de istimlak edilmesi gereken alanları, Ankara - Ġstanbul Hızlı Tren Projesi kapsamında Bakanlar Kurulu'nda alınan Acele El Koyma Kararı kapsamına dahil ettirdi. Kamulaştırma çalışmaları sürdürülüyor. Eskişehir Hasanbey Lojistik Merkezi: Hızlı tren projelerinin kilit noktası Eskişehir'de hem yolcu hem de yük taşımacılığına hizmet veren garın şehir merkezinde kalması TCDD'yi bir lojistik merkez planına sevk etti. TCDD ile Eskişehir Büyükşehir Belediyesi arasında gerçekleştirilen görüşmeler sonucunda yük garının, Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi'ne yakınlığı nedeniyle Hasanbey'e taşınması kararlaştırıldı. Eskişehir Hasanbey Lojistik merkezi ile ilgili tüm ihtiyaçlar belirlendi. Projelendirme çalışmaları da tamamlandı. Kayseri Boğazköprü Lojistik Merkezi: TCDD, Kayseri garının Kayseri-Boğazköprü demiryolu hattında Boğazköprü istasyonu civarında uygun bir yere taşınması ve Boğazköprü'de Lojistik merkezi oluşturulması çalışmalarını yürütüyor. Boğazköprü'de garın kuzey doğu istikameti ne doğru yükleme-boşaltma yolları için ihtiyaç duyulan yaklaşık 100 bin m2'lik alanın kamulaştırma çalışmaları devam ediyor. Kamulaştırma için gerekli kaynak geçen ay temin edildi. Projelendirme çalışmaları tamamlanan merkez için mimari, statik ve tesisat ihalesi yapılacak ve uygulama projeleri hazırlanacak. 30
Balıkesir Gökmerkez Lojistik Merkezi: Balıkesir Gar'ın şehir merkezinde kalması, genişleme alanının bulunmaması, yük hizmetlerine cevap verilememesi ve şehir içindeki yük taşımacılığının sıkıntı yaratması nedeniyle burada verilen yük hizmetlerinin Gökmerkez mevkiinde oluşturulacak lojistik merkezinden verilmesi için Balıkesir Büyükşehir Belediyesi ile TCDD arasında ortak çalışma başlatıldı. Protokol kapsamında lojistik merkez kurulacak alanın kamulaştırma işlemleri Balıkesir Belediyesi tarafından karşılanacak. Lojistik merkezine ait tevzi planı ile binalara ait projeler de belediye tarafından hazırlanıyor. Ayrıca, 2007 yılında Yenice (Uşak) ve Palandöken'de (Erzurum) de lojistik merkezü kurulması için fizibilite etüdü çalışmalarına başlanmıştır. Bu planlama yapılırken söz konusu yük merkezlerinin mevcut yük durumları ile yük potansiyelleri incelenmiş, 10 yıllık yük tahminleri yapılmıştır. Kurulması planlanan yük merkezlerine ait tesis ve saha ihtiyaçları belirlemiş fizibilite etüdü yapılmıştır. Fizibilite etüdü iki yıllık yatırım dönemi ve 25 yıllık işletme dönemi üzerinden yapılabilir bulunmuş olup, ekonomik analizde de ekonomimize yaratacağı katma değer ve yapılabilirlik açısından oldukça pozitif kriterlere sahip oldukları tespit edilmiştir. TCDD nin Lojistik Merkez Faaliyetlerini Kısaca özetlemek gerekir ise; TCDD 11 adet lojistik merkez kuracaktır. Lojistik merkez tercihleri yapılırken yörenin taşımacılık potansiyeli dikkate alınmakta, karademir-hava-deniz yolu ulaşım olanakları etüd edilmekte, OSB ve sanayi alanlarına yakınlığı incelenmektedir. Lojistik merkezlerde ilk etap demiryolu yatırımı yapılmakta ve demiryolu taşımacılığına yönelik depolar oluşturulmaktadır. Lojistik merkezlerin arazileri TCDD tarafından kamulaştırılmakta veya TCDD arazisine yapılmaktadır. Lojistik merkezler TCDD yatırım programına dahil edilmekte ve harcamalar ödeneklerle yapılmaktadır. Özel sektör bu lojistik merkezler üzerinde yatırım yapmak istediğinde ihale ile kiralama işlemleri yapılmaktadır. Lojistik merkezlere ilişkin özel bir mevzuat bulunmamaktadır. 09.05.2008 tarihinde yasalaşan 5762 sayılı kanun ile lojistik merkez projeleri YĠD modeliyle yapılabilecektir. Bunun için araziye TCDD nin sahip olması gerekmektedir. Hazır ve uygun arazi var ise özel sektör eliyle lojistik merkez yapılması daha kolaydır, bu durumda TCDD ye başvurulması gerekmektedir. 31
Demiryolu bağlantıları için temel kriter demiryolu hattı değil, istasyon makası temel kriterdir. Diğer bir değişle demiryoluna bağlantı ancak ve ancak istasyon makasından yapılabilmektedir. 3.1.2. Özel Sektöre Ait Lojistik Merkez Projeleri TCDD nin yan ısıra Ġstanbul Büyükşehir Belediyesi de iki adet lojistik merkez kurmayı hedeflemektedir. Bu merkezlerin Hadımmerkez ve Tuzla'da kurulması planlanmaktadır. Ankara da RODER öncülüğünde bir lojistik merkez kurulmuş bulunmaktadır. Yıllık yük kapasitesinin 3 milyon tonu aşan Manisa OSB de bölge firmalarının dış pazarlarda rekabet şansını zora sokan yük transfer giderlerini azaltmak ve Manisa-Ġzmir karayolunda seyreden yüzlerce TIR'ın yarattığı trafik sıkışıklığını önlemek amacıyla Manisa Ticaret ve Sanayi Odası OSB'si ile Barsan Global Lojistik AŞ ortaklığında 2005 yılına Mosbar Lojistik Hizmetleri A.Ş. kurulmuştur. Mosbar Türkiye nin ilk özel sektör lojistik merkezi olacaktır. Manisa OSB'de 306.000 m2 lik bir alanda yapılan Mosbar Lojistik Merkezi 7770 metrelik demiryolu ile Muradiye Ġstasyonu'na bağlanmış ve TCDD şebekesine katılmıştır. Amaç Mosbar ı Ġzmir - Alsancak Limanı'nın bir iskelesi durumuna getirilmek istenmektedir. Bu lojistik merkez, Ġzmir Manisa Devlet Demir Yolları hattından ayrılarak bölgeye ulaşan 7700 metrelik iltisak hattı ile yine bölge içerisinde oluşturulacak yükleme boşaltma alanları, gümrük binası, TSE, gümrüklü, gümrüksüz alanlar, kapalı ve açık depolar, konteynır park alanlarından oluşacaktır. Toplam yatırım tutarı 20 milyon Dolardır. Bunun dışında Kemalpaşa OSB içerisinde de bir lojistik merkez kurma çalışmaları devam etmektedir. 32