ÜNİVERSİTE GİRİŞ SINAV SİSTEMİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERİN FEN- EDEBİYAT FAKÜLTESİ KİMYA BÖLÜMÜNDEKİ EĞİTİME ETKİLERİ Ercan ARI, Şule AYCAN Celal Bayar Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, MANİSA ÖZET: Bu çalışmada, ÖSS ve ÖYS olarak uygulanan iki basamaklı sınav sisteminin tek basamaklı sınav sistemine (ÖSS) dönüştürülmesinin, Üniversitelerin Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya bölümlerindeki eğitime etkileri araştırılmıştır.araştırma; giriş, yöntem, bulgular ve yorumlar ile sonuçlar ve öneriler olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır.araştırma kapsamında tek basamaklı sınav ile birlikte üniversite sınav sisteminde ve sınav müfredat programında meydana gelen değişiklikler incelenmiştir. Sınav müfredat programında yer alan kimya konuları belirlenmiş ve eski sınav sisteminde yer alan kimya konuları ile karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma sonucunda üniversite sınavı kapsamında yer alan ve almayan kimya konularının üniversitelerin kimya bölümlerindeki eğitime etkileri incelenmiştir. Araştırmayı sonuçlandırmak üzere 6 farklı üniversitenin Fen-Edebiyat Fakülteleri seçilmiştir. Celal Bayar, Ege, Yıldız, Kocaeli, Osmangazi ve Dumlupınar Üniversiteleri araştırmanın yapıldığı üniversitelerdir. Öğrencilere uygulanan anketler istatistik olarak ANOVA yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Üniversite sınavı kapsamında yer almayan konuları içeren kimya derslerinde öğrencilerin temel bilgilerinin eksik oluşu sonucuna varılmıştır. Öğretim üyeleri de bu sonucu cevaplarında dile getirmişlerdir. Ayrıca atom, mol ve kimyasal hesaplamalar gibi temel kimya konularında ise öğrencilerin dersleri anlama düzeyleri yüksek değerlerdedir. Sonuçlar değerlendirilirken, öğrencilerin sosyo- ekonomik yapısı, okuduğu bölümün kaçıncı tercihi olduğu ve sınava kaçıncı girişinde kazandığı parametreleri de dikkate alınmıştır. 1. GİRİŞ Çağdaş eğitim anlayışı, bilgi aktarımı ile birlikte beceri kazandırmayı, ilgi ve yetenekleri geliştirmeyi, bireyde var olan yaratıcılık yeteneğini açığa çıkararak, topluma yapıcı, yaratıcı ve üretici kişiler kazandırmayı, gerek bilim ve teknikte, gerekse düşünsel, sanatsal ve kültürel alanda yeni ürünler ortaya çıkaran toplumlara ulaşmayı amaç edinmektedir (Isenberg, 1993). Eğitimin etkili olabilmesi her düzey ve her alanda nitelikli insan gücünün yetiştirilebilmesi, bu öğeler arasındaki ilişkinin sağlıklı ve uyumlu olmasına bağlı görülmektedir. Ancak bu öğelerin herhangi birisindeki değişiklik sistemi bütünüyle etkileyip değiştirmektedir (Coombs, 1986). Ülkemizde görülen hızlı nüfus artışı her alanda olduğu gibi, eğitimde de önemli sorunları beraberinde getirmektedir. Bu yüzden; son yıllarda ülkemizde üzerinde en çok durulan ve tartışılan eğitim sorunlarından biri Yükseköğretim Kurumlarına giriş için yapılan öğrenci seçme sınavlarıdır. Hızlı nüfus artışının sonucu olarak, ortaöğretim kurumlarından mezun olan her adaya yüksek öğretim imkanı verilemediğinden, ancak eleme ve yarışma türü sınavlarla öğrenci alınabilmektedir (Alperen, 1995). 15. Milli Eğitim Şurası nda alınan kararların ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu nun 45. Maddesinin ışığında, YÖK tarafından 30.07.1998 tarihinde üniversiteye giriş sınav sistemi değiştirilmiştir. 1999 yılında uygulanmaya başlana Öğrenci Seçme Sınavının (ÖSS), özelliklerini şu şekilde belirtebiliriz (ÖSYM, 1999) : 1. Üniversitelere öğrenci seçme amacıyla tek bir sınav yapılacaktır. Bu sınavın adı Öğrenci Seçme Sınavıdır (ÖSS). Mevcut sistemdeki ikinci basamak sınavı ( ÖYS) kaldırılmıştır. 2. ÖSS, önceki yıllarda uygulanan birinci basamak sınavı (ÖSS) ile ikinci basamak sınavından (ÖYS ) oluşturulmuş yeni bir sınav olmayıp, uygulanmakta olan ÖSS nin benzeridir. 3. 1999 yılına kadar uygulanan ÖSS deki puan hesaplama yöntemi ile 1999 yılından itibaren uygulanmaya başlanan ÖSS deki puan hesaplama yöntemi aynıdır. 4. ÖSS puanları 105,000 119,999 arasında bulunan adaylar, yalnız meslek yüksekokulları ( ön lisans ) ve açık öğretim programlarından, ÖSS puanları 120,000 ve daha fazla olan adaylar ise lisans (4 veya daha fazla yıllıklı), ön lisans ve açık öğretim programlarından tercih yapabileceklerdir ( ÖSYM, 2000 ). 5. Üniversiteye yerleştirme, ÖSS puanlarına ağırlıklı ortaöğretim başarı puanının belli bir ağırlıkta katılmasıyla- ağırlıklı ortaöğretim başarı puanının (AOBP) belli bir katsayı ile çarpılarak elde edilen Y- ÖSS puanları ve öğrencilerin tercihlerine göre yapılacaktır. 6. 1999 yılında uygulanmaya başlanan ÖSS deki en önemli değişikliklerden diğeri, tercihlerin sınavdan sonra yapılmasıdır. Öğrenciler, elde ettikleri Y-ÖSS-SÖZ, Y-ÖSS-SAY ve Y-ÖSS-EA puanlarına göre ve isteklerine göre tercihlerini oluşturacaktır.
2. MATERYAL VE YÖNTEM Bu bölümde evren ve örneklem, bilgi toplama araçları, bilgilerin elde edilmesi ve başvurulan istatistiksel yöntemlere yer verilmiştir. Çalışmanın sadece üniversitelerin Fen- Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü 3. sınıflarında uygulanmasının sebebi, bu sınıfta okuyan öğrencilerin hazırlık sınıfı okuyanlar hariç büyük bir kısmının yeni sınav sistemiyle üniversiteyi kazanmış olmaları ve bölüm derslerinin birçoğunun eğitimini almış olmalarından kaynaklanmaktadır Araştırmanın Problemi Bu araştırmanın problemi, Üniversite Sınav Sisteminde 1999 Yılında Yapılan Değişikliklerin Üniversitelerin Kimya Bölümlerindeki Eğitime Etkisi Nedir? biçiminde ifade edilebilir. Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı, 1999 yılında üniversite sınav sisteminde yapılan değişikliklerin üniversitelerin Kimya bölümlerindeki eğitim açısından etkilerini ortaya koymak ve bu konuda öğrencilerin ve öğretim üyelerinin ne yönde etkilendiklerini tespit edip, konu hakkındaki sorunlara yeni çözüm önerileri getirmektir. Evren ve Örneklem Araştırmanın evreni, üniversitelerin Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümünde öğrenim gören öğrenciler ve bölüm derslerine giren öğretim elemanlarıdır. İlgili Üniversitelerin Kimya bölümlerinin 3. sınıflarında öğrenim gören öğrenciler; Celal Bayar üniversitesinden 78, Yıldız Teknik Üniversitesinden 53, Ege Üniversitesinden 56, Kocaeli Üniversitesinden 40, Dumlupınar Üniversitesinden 32 ve Osmangazi Üniversitesinden 35 kişi olmak üzere toplam 294 öğrenci çalışmanın örneklemini oluşturmaktadır. 3. BULGULAR VE YORUM 3.1. Ankete Katılan Tüm Öğrencilerin ÖSS Sınavında Sorulan na Yönelik Sorulara Vermiş Olduğu Cevapların Frekans Dağılımları Öğrencilere üniversite hazırlık aşamasında da aktarılan ve üniversitede eğitimini aldıkları atom ve yapısı, periyodik cetvel, madde ve özellikleri, mol kavramı, kimyanın temel kanunları, çözeltiler, radyoaktivite ve kimyasal bileşik kavramları konusunda sorular yöneltilmiştir. Atomun yapısı ve periyodik cetvel gibi üniversite sınavında da soru çıkabilecek konularda öğrencilerin temel bilgileri iyi durumdadır. Mol kavramı ve kimyasal bileşikler konusunda ise üniversitede bilgilerini daha da pekiştirdikleri sonucu, sorulara vermiş oldukları cevapların frekanslarından anlaşılmaktadır. Gazlar ve Radyoaktivite gibi içersinde soyut kavramlar bulunabilen konuların anlaşılmasında ise öğrenci görüşleri farklılık göstermektedir. 3.2. Ankete Katılan Tüm Öğrencilerin ÖSS Sınavında Sorulmayan na Yönelik Sorulara Vermiş Olduğu Cevapların Frekans Dağılımları Daha önce belirlenen ve üniversite hazırlık kurslarında da eğitimi verilmeyen sadece lise eğitiminde anlatılan kimyasal tepkimelerde reaksiyon hızı, kimyasal bileşiklerin molekül yapıları, entalpi ve hess yasaları, elektrokimya, asit ve bazlar ve organik kimya konularına yönelik sorular yer almaktadır. Kimyasal tepkimelerde reaksiyon hızı konusunu üniversitede daha iyi öğrendikleri ve sadece problemleri çözmekle kalmadıkları yönünde fikir belirtmişlerdir. Kimya laboratuarları için önem taşıyan ölçme, hesaplama ve birim sistemleri hakkında üniversite öncesinde bilgi sahibi oldukları da soruya vermiş oldukları cevapların frekanslarından anlaşılmaktadır. Öğrencilerin yarısından biraz fazlası lise öğrenimlerinde temel olarak organik kimya konularını gördüklerini, fakat üniversite sınavında sorulmadığından dolayı organik kimya konusunda temel bilgilerini eksik olduğu yönünde görüş bildirmişlerdir.
3.3. Ankete Katılan Tüm Öğrencilerin ÖSS Sınavında Sorulan ve Sorulmayan Kimya Konularına Göre İstatistik ve ANOVA Sonuçları Tablo 3.1. ÖSS ve ÖYS Sınavı İle Kimya Bölümlerine Yerleşen Öğrencilerin ÖSS Sınavında Sorulmayan na Göre İstatistik Verileri Sapma(Sd) SINAV TÜRÜ n X ÖSS Sınavı ile Yerleşenler 241 30,22 4,38,28 ÖYS Sınavı ile Yerleşenler 53 32,13 3,94,54 Toplam 294 30,57 4,36,25 Hata (Se) Tablo 3.2. ÖSS ve ÖYS Sınavı İle Kimya Bölümlerine Yerleşen Öğrencilerin ÖSS Sınavında Sorulmayan na Göre ANOVA Sonuçları Varyansın Kareler Sd Kareler F p Kaynağı Toplamı Ortalaması Gruplararası 158,164 1 158,164 8,518,004 Gruplariçi 5421,976 292 18,568 Toplam 5580,139 293 3.4. ÖSS Sınavında Sorulan ve Sorulmayan Sorulmayan na Göre Üniversitelerin İstatistik ve ANOVA Sonuçları Tablo 3.3. Tüm Üniversitelerin Kimya Bölümü 3. Sınıf Öğrencilerinin ÖSS Sınavında Sorulan ve Sorulmayan na Göre İstatistik Verileri Sapma(Sd) Hata (Se) CBÜ 78 35,38 5,00,57 DPÜ 32 35,31 4,71,83 EGE 56 34,95 5,52,74 KOCAELİ 40 34,33 4,49,71 OSMANGAZİ 35 33,54 5,02,85 YILDIZ TEKNİK 53 35,26 4,94,68 TOPLAM 294 34,91 4,99,29 Üniversiteler n X ÖSS Sorulan ÖSS Sorulmayan CBÜ 78 29,71 4,21,48 DPÜ 32 30,97 3,93,69 EGE 56 30,64 4,09,55 KOCAELİ 40 30,15 4,29,68 OSMANGAZİ 35 28,94 3,88,66 YILDIZ TEKNİK 53 32,91 4,67,64 TOPLAM 294 30,57 4,36,25
Tablo 3.4. Tüm Üniversitelerin Kimya Bölümü 3. Sınıf Öğrencilerinin ÖSS Sınavında Sorulan ve Sorulmayan na Göre ANOVA Sonuçları ÖSS Sorulan Kimya konuları ÖSS Sorulmayan Kimya konuları Varyansın Kareler Sd Kareler F p Kaynağı Toplamı Ortalaması Gruplararası 108,582 5 21,716,869,502 Gruplariçi 7199,938 288 25,000 Toplam 7308,520 293 Gruplararası 452,582 5 90,516 5,084,000 Gruplariçi 5127,558 288 17,804 Toplam 5580,139 293 ÖSS de sorulmayan kimya konularına göre anlamlı bir fark oluşmuştur [ F (5-298) = 5,084, p< 05 ]. Bulunan bu farkın hangi üniversiteler arasında olduğunu belirlemek için SCHEFFE Testi uygulanmıştır. Yıldız Teknik Üniversitesi diger üniversitelerden çalışmanın sonuçları açısından daha farklı bulunmuştur. 4. SONUÇ VE ÖNERİLER 4.1. Sonuç Ülkemizde uygulanmakta olan Yükseköğretime Geçiş Sınav Sistemindeki yani ÖSS sınavındaki değişikliklerin genel olarak öğrencilerin sınavda sorulmayan kimya konuları açısından temel bilgilerinin çok zayıf ya da olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca üniversite sınav soruları ile ortaöğretim kimya müfredat programında da bir uyum olmadığı görülmüştür. Alt problemlerden biri olan yeni sınav sisteminden sonra üniversitelerin Fen- Edebiyat Fakülteleri Kimya Bölümlerinin müfredat programında bir değişiklik yapılmamıştır. Öğrencilere uygulanan anketlerde, yeni sınav sistemiyle ilgili duyuşsal sorulara net cevaplar vermemelerine rağmen, üniversite sınavında temel kimya konularının tümü sınav kapsamına alınırsa üniversitelerdeki kimya derslerinin başarıları artar sorusuna %80 den fazla kısmı olumlu cevap vermişlerdir. Bu sonuç bize öğrencilerin bazı kimya konularını, temel bilgilerinin eksik olması sebebiyle anlamakta güçlük çektiklerini düşündürmektedir. ÖSS sınav sistemi ile kimya bölümlerine yerleşen öğrenciler arasındaki ÖSS sınavında sorulan ve sorulmayan kimya konuları arasındaki fark ÖYS sınav sistemi ile kimya bölümlerine yerleşen öğrencilere göre daha anlamlıdır. ÖSS sınav sitemi ile sınavı kazananların sınavda sorulmayan kimya konularında temel bilgi bakımından daha zayıf oldukları söylenebilir. Çalışmanın uygulandığı üniversitelerin anket sonuçları ayrı ayrı değerlendirildiğinde ÖSS sınavında sorulan ve sorulmayan kimya konuları arasında anlamlı farklar oluşmaktadır. Yıldız Teknik Üniversitesinin istatistik sonuçları diğer üniversitelere göre faklılık göstermektedir. ÖSS sınavında sorulan ve sorulmayan kimya konuları arasındaki farkın anlamlılığı daha düşük seviyelerdedir. Bu sonuç Yıldız Teknik üniversitesi Kimya Bölümünde anket uygulanan öğretim üyelerinin cevapları ile de pekişmektedir. Öğretim üyeleri genel olarak üniversite giriş sınav sisteminde yapılan değişikliklerin kimya bölümlerindeki sonuçları konusunda şu anda kesin olarak bir hüküm verilemeyeceğini, fakat yeni sınav sistemi ile gelen öğrencilerin kimya bilgileri açısından yetersiz seviyelerde olduğunu vurgulamışlardır. Özellikle organik kimya ve analitik kimya ders ve laboratuarlarının öğretimini gerçekleştiren öğretim üyeleri bu durumdan daha fazla şikayetçidir. 4.2. ÖNERİLER Üniversite sınavlarında sadece çoktan seçmeli test tekniğinin uygulanması hatadır. Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi klasik sınavlar, mülakatlar, uygulamalı sınavlar yani laboratuar çalışmaları, projeler, ödevler ve verilerin değerlendirilmesi gibi öğrencinin durumunu her açıdan değerlendiren teknikler uygulanabilir.
Üniversite sınavlarında sorulan kimya konuları lise müfredat programları ile aynı konu başlıklarını içermelidir. Oldukça geniş olan kimya bilimleri konusunda sadece belirli konulardan değil, her konudan soru sorulması öğrenci bilgilerinin daha gerçekçi bir ölçüm ile belirlenmesini sağlayacaktır. Sınavlardaki soru dağılımı lise öğreniminde yer alan tüm kimya konularını kapsamalıdır. Eğitim sistemimizin, öğrencileri özellikle kimya ve tüm fen bilimleri konularında teorik bilgilerin ve test sorusu çözme tekniklerinin yerine, öğrencilerin bizzat içersinde olacağı uygulamalı eğitim sistemine geçmesi gerekmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı ile Yükseköğretim kurumlarının bir bütünlük içinde çalışmasını engelleyici durumları ortadan kaldırılması gerekmektedir. Milli Eğitim Bakanlığıve ÖSYM işbirliği yapmalıdır. ÖSYM de çalışan soru yazarlarının zaman zaman lise ve dengi okullarda ziyaretçi olarak kimya derslerini izlemeleri, gözlemlerde bulunmaları,sorular ve müfredatlar arasında ilişki kurmalarına yardımcı olabilir. (Demirtaş, 1996). Son yıllarda Fen- Edebiyat Fakültelerine öğretmenlik hakkının tanınmaması bu fakülteleri tercih eden öğrencilerin kalitesinde düşüş göstermesine yol açmıştır. Bu sonuç kimya bölümlerinde yer alan öğretim üyeleri tarafından da dile getirilmiştir. Alanlarında oldukça kapsamlı bilgiler kazanan Fen- Edebiyat Fakülteleri öğrencilerine formasyon dersi verilmek suretiyle öğretmenlik hakkı verilmelidir. Üniversite giriş sınav sistemi bu şekilde uygulanmaya devam ederse, üniversiteler kimya bölümlerini kazanan öğrencilere birinci sınıflarda yarım dönem süresince, diğer dersler ile birlikte lise kimya konularının tümünü içeren bir eğitim programı uygulayabilir. Tek bir sınav yerine, öğrenciler lise 1. sınıfında itibaren her sene sonu o yıl içersinde işlenen konuları içeren bir sınava tabi tutulabilirler. Lise son sınıfa kadar her sene uygulanan sınavlardaki öğrenci başarı durumlarının, ÖSS sınav sonuçlarını bir unsur olarak etkilemesi sağlanabilir. Özellikle lise dönemlerinde Kimya, Fizik, Biyoloji ve Matematik gibi temel bilimlere yönelik, Kimya Lisesi, Fizik Lisesi gibi liseler açılarak, sadece belirlenen branştan bir eğitim uygulanabilir. Bu liselerin mezunları sınavsız, başarı durumlarına bakılarak üniversitelerin ilgili bölümlerine yerleştirilebilir. Böylece branşında yükseköğrenim gördüğü bilim dalının tüm temel bilgilerini almış olarak üniversite öğrenimini sürdürebilir. Böyle bir durumda Fen Fakülteleri gerçek bilim adamlarının yetiştirildiği kurumlar haline gelebilir. KAYNAKLAR Alperen, Z. (1995). ÖSYM Tarafından Uygulanan ÖSS ve ÖYS Kimya Soruları İle Ortaöğretim Kimya Müfredatlarının Karşılaştırılması. Trabzon : Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü. Büyüköztürk, Ş (2002). Sosyal Bilimlerde Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık. Coombs, P. H. (1986). The World Educational Criss: A Systems Analiys. London: Oxford Üniversity Press. Demirtaş, A., Ayas, A., Alperen, Z. (1996). Lise Kimya Müfredatları İle 1987-1994 Yılları ÖSYS Kimya Sorularının Karşılaştırılması. II. Ulusal Eğitim Sempozyumu Bildirileri, Sayfa : 195-206. Erol, M., Gök, T. (2000). Yükseköğretime Geçiş Sınav Sisteminin Fizik Açısından İrdelenmesi ve Yeni Öneriler. Hacettepe Üniversitesi IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi. Isenberg, P.J., Jalongo, R.M. (1993). Creative Expression And Play İn The Early Childhood Curriculum. New York: 9 th Edition, Mc Millan Inc. Presss ; 58-86. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınav Kılavuzu. ÖSYM Yayınları, Ankara 1999 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınav Kılavuzu. ÖSYM Yayınları, Ankara 2000.