6552 Sayılı Torba Yasa İle Genel Sağlık Sigortalılarına Getirilen Kolaylıklar I GİRİŞ 2012 yılı başında ülkemizde zorunlu olarak uygulanmaya başlayan genel sağlık sigortası, kapsamdaki kişilerin gelir testi yaptırmamaları, tahakkuk eden primlerin ödenmemesi gibi sebeplerle aradan geçen yaklaşık 3 yıllık zaman sonucunda konu hakkında yeni düzenleme yapılmasını zorunlu kılmıştır. Torba Yasa olarak ifade edilen 6552 sayılı Kanun ile gelir testi yaptırmayanlara ve borçlu olan genel sağlık sigortalılarına bir takım kolaylıklar getirilmiştir. Bu yazıda Torba Yasayla genel sağlık sigortalılarına yönelik getirilen kolaylıklar incelenecektir. II GELİR TESTİ YAPTIRMAYANLARIN DURUMU Mevcut uygulamada her hangi bir statüde sağlık hizmeti alamayan kişilerin SGK tarafından yapılan gelir testine müracaat bildirimi tebligatının eline ulaşmasından itibaren bir ay içinde ikametinin bağlı bulunduğu il veya ilçedeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına başvurarak gelir testi yaptırması gerekmektedir. Bir ay içinde gelir testi için ilgili vakfa başvurmayanların primleri asgari ücretin iki katı üzerinden tahakkuk ettirilmektedir. İkamet ettiği yerin bağlı olduğu il veya ilçedeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına başvuranların ödeyecekleri primler Gelir tespiti sonucunda aile içindeki kişi başına düşen gelirlerine göre belirlenmektedir. Geliri asgari ücretin 1/3 inden az çıkanlar herhangi bir prim ödemeden SGK nın sunduğu sağlık hizmetlerinden yararlanabilmektedirler. Aşağıdaki tabloda 1 / 11
genel sağlık sigortasının zorunlu olduğu 2012 yılından bu güne kadar gelir durumuna göre ödenecek genel sağlık sigortası primleri gösterilmektedir. Ailede Kişi Başı Gelir Tutarı Gelir Seviyesi GSS Kapsamı Ödenecek Prim Tutarı (TL) 2012/16 2012/712 2013/16 2013/712 2014/16 2014/712 2 / 11
Brüt asgari ücretin üçte birinin altında g0(*) 60/c1 Brüt asgari ücretin üçte biri ile asgari ücret arasında 3 / 11
g1 60/g1 35,46 37,62 39,14 40,86 42,84 45,36 Brüt asgari ücret ile asgari ücretin iki katı arasında g2 60/g2 106,38 4 / 11
112,86 117,43 122,58 128,52 136,08 Brüt asgari ücretin iki katından fazla g3 60/g3 212,76 225,72 234,86 5 / 11
245,16 257,04 272,16 Tablo1: Yıllar İtibariyle Gelir Seviyesine Göre Ödenecek Genel Sağlık Sigortası Prim Tutarları (*) Gelir seviyesi (g0) çıkanların primleri hazine tarafından ödenmektedir. Gelir tespiti yaptırmak istemeyen veya SGK tarafından gelir tespiti yaptırması gerektiğini belirten yazıyı tebliğ aldığı tarihten itibaren bir ay içinde ilgili vakfa müracaat etmeyenler (g3) gelir grubuna karşılık gelen tutarda prim ödemek zorunda kalmaktadırlar. Gelir tespiti yaptırması gerektiğine dair tebligat eline geçtiği halde gelir tespiti yaptırmayanların GSS primleri 2012 yılın başından bu zamana kadar (g3) seviyesinden tahakkuk ettirilmiştir. Yine bir aylık süre dışında gelir tespiti yaptıranların da, gelir tespiti için Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma vakfına müracaat ettiği güne kadarki primleri (g3) seviyesinden tahakkuk ettirilmiştir. Mevcut uygulama bu şekilde olmakla birlikte daha önce gelir tespiti yaptırmayanlara veya süresi dışında ilgili vakfa müracaat edenlere torba yasa ile kolaylık getirilmiştir. 6552 sayılı Torba Kanun(1) ile 5510 sayılı Kanun(2) a eklenen geçici 53. maddede; 60. maddenin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortası tescili yapılmış olup da gelir testine hiç başvurmayanlardan bu maddenin yayımını takip eden aybaşından itibaren altı ay içerisinde gelir testine başvuran kişilerin genel sağlık 6 / 11
sigortası primleri yapılan gelir testi sonucuna göre tescil başlangıç tarihinden itibaren tahakkuk ettirilir. 60. maddenin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında re sen genel sağlık sigortası tescili yapılmış olanlardan bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce gelir testi yaptırmış olmakla birlikte gelir düzeyleri asgari ücretin iki katından daha düşük olarak tespit edilmiş olanların, bu tespit öncesinde genel sağlık sigortası primi ödenmemiş olan süreleri hakkında da gelir testi sonucu bulunan tutarlar esas alınarak birinci fıkra hükümleri uygulanır. Ancak, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar ödemiş oldukları genel sağlık sigortası primi ile gecikme cezası ve gecikme zammı tutarları geri iade edilmez. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurum ca belirlenir. Birinci fıkrada belirtilen altı aylık süreyi altı ay daha uzatmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. hükmü yer almaktadır. Torba Kanun ile gelir testi yaptırmayanlara kanunun yayın tarihini takip eden aybaşından itibaren 6 ay içinde (31.03.2015 e kadar) gelir tespiti yaptırmaları için süre verilmiştir. Bu kişilerin 31.03.2015 tarihine kadar gelir testi yaptırmak için Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma vakfına başvurmaları halinde yapılan gelir testi geriye dönük uygulanacaktır. Örnek1: 01.01.2012 tarihinde her hangi bir kapsamda sağlık hizmetinden yararlanamayan Hasan AYDIN a gelir testine müracaat bildirimi tebligatı eline ulaştığı halde bu zamana kadar gelir testi yaptırmak için Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına başvurmamıştır. Bu nedenle Hasan AYDIN a 01.01.2012 tarihinden itibaren (g3) seviyesinden prim tahakkuk ettirilmiştir. Hasan AYDIN, 31.03.2015 tarihine kadar gelir testi için Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma vakfına müracaat ederse, daha önce (g3) düzeyinden tahakkuk ettirilen primler aile içinde kişi başına düşen gelir durumuna göre yeniden güncellenecektir. Yine 1 aylık süre dışında gelir testine müracaat edenlerin tespit edilen gelir seviyeleri de geriye dönük olarak değerlendirilecektir. Müracaat tarihine kadar (g3) düzeyinden tahakkuk ettirilen primlerden ödenmeyenler silinerek, gelir seviyesine uygun düzeyden tahakkuk yapılacaktır. 7 / 11
Örnek2: Süresi dışında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına müracaat eden genel sağlık sigortalısı Ahmet GİRGİN in gelir seviyesi (g1) düzeyinde tespit edilmiştir. Müracaat tarihine kadar (g2) seviyesinden tahakkuk ettirilen primlerden ödenmeyenler silinerek tümü (g1) düzeyinden tahakkuk ettirilecektir. III PRİM BORÇLARININ YAPILANDIRILMASI 6552 sayılı Kanun un 81. maddesi ile 5510 sayılı Kanun a geçici 60. madde eklenmiştir. Eklenen madde ile genel sağlık sigortası prim borçları sigortalının talebi halinde yapılandırılacaktır. Bu madde ile 2014/Nisan ve önceki aylara ilişkin GSS prim borçları yapılandırma kapsamına alınmıştır. Tespit edilen gelir seviyesine göre tahakkuk eden primlerin 30.04.2015 tarihine kadar yapılandırmadan yararlanılarak ödenmek istendiğine dair müracaat edilmesi ve borç asıllarının en geç 01.06.2015 tarihine kadar ödenmesi halinde, bu borçlara hem gecikme cezası ve gecikme zammı hem de TEFE/ÜFE/YİÜFE uygulanmayacaktır. Sadece borç asılları ödenecektir. Prim borçlarını yapılandırarak gerek peşin ödemek isteyenler gerekse taksitle ödemek isteyenler isteyen genel sağlık sigortalıları en geç 30.04.2015 tarihine kadar bağlı oldukları Sosyal Güvenlik Merkezine / Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne müracaat etmelidirler. Borçlar 01.06.2015 tarihine kadar peşin ödenebileceği gibi ikişer ayık taksitler halinde en fazla 18 eşit taksitte de ödenebilecektir. Taksitle ödeme seçeneğinin seçilmesi halinde borç asıllarına daha önce uygulanan gecikme zammı ve gecikme cezaları terkin edilerek 2014/Eylül ayına (Kanun un yayınlandığı tarihe) kadar YİÜFE uygulanacaktır. YİÜFE uygulanması sonrası bulunacak tutar yapılandırılacak toplam borcu oluşturacaktır. Taksitle ödemek isteyen sigortalılar, 6912 veya 18 eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini seçebileceklerdir. Prim borcunun taksitle ödenmek istenmesi durumunda tercih edilen taksit sayısına göre borç miktarı hesaplanacaktır. Borç aslına 11.09.2014 (Kanun un yayınlanma) tarihine kadar YİÜFE uygulanarak bulunan tutar ayrıca taksit sayısına göre; Altı eşit taksit için 8 / 11
(1,05), Dokuz eşit taksit için (1,07), On iki eşit taksit için (1,10), On sekiz eşit taksit için (1,15), katsayısı ile çarpılarak yapılandırılacak toplam tutar tespit edilecektir. Bulunan toplam tutar taksit sayısına bölünerek ödenecek taksitler bulunacaktır. Ödenmesi gereken taksitlerden; bir takvim yılında iki veya daha az taksitin, süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde, ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar, hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla yapılandırma bozulmaz. Süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen taksitlerin belirtilen şekilde de ödenmemesi veya bir takvim yılında ikiden fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde yapılandırma hakkı sona erer. Taksit tutarının % 10 unu aşmamak şartıyla 5 Türk lirasına (bu tutar dâhil) kadar yapılmış eksik ödemeler için yapılandırma hükümleri ihlal edilmiş sayılmaz. Ödeme hakkının kaybedilmiş olması hâlinde, borçlular ödedikleri tutar kadar yapılandırmadan yararlandırılırlar. Yapılandırmadan yararlanmak isteyen borçluların, dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları şarttır. Borçlarını yapılandıran sigortalılar, yapılandırılan borç haricinde altmış günden fazla prim ve prime ilişkin borçlarının bulunmaması veya altmış günden fazla prim ve prime ilişkin borçları bulunmakla birlikte bu borçlarını ilgili kanunlara göre taksitlendirmiş olmaları ve yapılandırılan borçlarının ilk taksitini ödemeleri kaydıyla genel sağlık sigortasından yararlanmaya başlayabilirler. Yapılandırma hakkından yararlanmak üzere başvuruda bulunan borçlular, taksit ödeme süresince tahakkuk eden primlerini çok zor durum olmaksızın bir takvim yılında ikiden fazla vadesinde ödememeleri ya da eksik ödemeleri hâlinde yapılandırılan borçlarına ilişkin kalan taksitlerini ödeme haklarını kaybederler. Bakanlar Kurulu, Genel Sağlık Sigortası borçlarının yapılandırılması için başvuru süresini 9 / 11
31.10.2015 tarihine kadar, ilk taksit ödeme süresini 30.11.2015 tarihine kadar uzatmaya yetkilidir. IV SONUÇ Torba yasa olarak adlandırılan 6552 sayılı Kanun ile hiç gelir tespiti yaptırmayanlara, süresi dışında gelir tespiti yaptıranlara ve tahakkuk eden primlerini ödemeyen genel sağlık sigortalılarına kolaylıklar getirilmiştir. Hiç gelir tespiti yaptırmayanlar 31.03.2015 tarihini borçlarını yapılandırmak isteyenler de 30.04.2015 tarihini kaçırmamalıdır. İlk taksit ödeme veya tüm borç aslının en son ödeme tarihi 01.06.2015 tir. Genel sağlık sigortalılarının Torba Yasa ile getirilen kolaylıklardan yararlanmaları ve yukarıdaki tarihleri geçirmemeleri menfaatlerine olacaktır. Yazar: S. Mehmet KELEŞ Manisa Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü, Sosyal Güvenlik Denetmeni Yaklaşım: Kasım 2014 (1) 11.09.2014 tarih ve 29116 sayılı (mükerrer) Resmi Gazete de yayımlanmıştır. 10 / 11
(2) 16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. 11 / 11