TOFAŞ Çevre Raporu 2011-2012 TOFAŞ Environmental Report 2011-2012

Refuse Çevre dostu ürün Reduce Daha az doğal kaynak Reuse Tekrar kullan Recycle Ayrıştır ve dönüştür Recover Farklı amaçla değerlendir TOFAŞ Çevre Raporu 2011-2012 TOFAŞ Environmental Report 2011-2012

Çevre ve Enerji Politikası Environment and Energy Policy ÇEVRE VE ENERJİ POLİTİKASI İLKELERİ TOFAŞ; ürün, üretim ve hizmet faaliyetlerinde, sürdürülebilir gelişme ilkesi çerçevesinde proaktif çevre ve enerji yönetim sistemleri uygulamayı ve geliştirmeyi hedefler. Bu amaçla; Her türlü atık bertaraf işlemini bir doğal kaynak kaybı olarak algılar ve kirliliği, kaynağında önleyecek yöntemleri geliştirir, Enerji verimli proseslerin tasarımı, ürün ve hizmetlerin temini ile enerji performansını sürekli iyileştirir, Amaç ve hedefleri periyodik olarak gözden geçirmek ve bu amaç ve hedeflere ulaşmak için yeterli kaynakların (bilgi, uzman ve ekonomik kaynaklar) teminini sağlar, Süreçlerinde, bağlı olduğumuz tüm yasal ve diğer şartlara uyumu temel gereklilik olarak kabul eder, Çalışanlarını, taşeronlarını, bayi ve tedarikçilerini eğiterek ve sürekli iyileştirme araçları kullanarak doğal kaynak ihtiyacını, enerji kayıplarını ve atıklarını en aza indirmeyi hedefler, Daha az çevresel etkiye sahip ve daha fazla geri dönüşümlü malzeme kullanılan otomobil, ticari araç ve yedek parçalar üretir. ENVIRONMENT AND ENERGY POLICY PRINCIPLES TOFAŞ, aims to implement and improve proactive environmental and energy management systems in product, in production process and service activities in the perspective of sustainable development principle. For this purpose; Defines all kind of waste disposal operations as a loss of resource and develops methods to prevent pollution at source, Improves energy performance continually through energy efficient process design and purchasing energy efficient product and services, Ensures the availability of adequate information as well as specialist and economic resources, to achieve and periodically review objectives and targets, Accepts that compliance to all legal and other requirements we subscribe is the fundamental of its processes, Aims to minimize natural resource consumptions, energy losses and wastes by means of applying continual improvement tools and training our employees, contractors, dealers and suppliers, Produces automobiles, commercial vehicles and spare parts having less environmental impacts and having more recycled materials.

Çevresel İyileştirmelerimiz Environmental Improvements Tofaş ta son 15 yılda çevre yönetimi konusunda yapılan iyileştirmelerin bir bölümü aşağıda sıralanmıştır: ISO 14001 Belgelendirmesi 1998 AB Egzoz emisyon standartlarına uyum 2000 Cr +6 işleminin iptali 2001 Arıtılmış suların bahçe sulamada kullanımı 2001 ISO 14000-2. Sertifikasyon 2002 Doğalgazla çalışan Doblo üretimi 2003 EİEİ Enerji verimliliği projesi ödülü 2004 ISO 14000-3. Sertifikasyonu 2005 Güneş enerjisi projeleri ( 6 ünite) 2006 Ürün üzerinde geri kazanılmış plastik kullanımı 2006 Su bazlı boya tesisi devreye alınması 2007 Yeni atık sahası yapımı 2007 ISO 14000-4. Sertifikasyonu 2008 Fiat Ormanının yapılması 2008 Final bölgesindeki parafin uygulama iptali 2008 PVC Kabinlerinde robot uygulamasına geçiş 2009 Enerji verimliliği iyileştirmeleri 2009 EİEİ Enerji Verimli Tesis Ödülü 2010 ISO 14064 Sera Gazı Raporu Doğrulama 2011 AB Çevre Ödülü 2012 ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi 2013 Some of the environmental improvement projects realised in Tofas within the last 15 years are listed as below: ISO 14000 Certification 1998 Compliance to EC exhaust emission reg. 2000 Chromium elimination in Painting operations 2001 Recycling of treated water for irrigation 2001 ISO 14000-2nd Certification 2002 Natural gas powered Doblo production 2003 EİEİ Energy Efficient Project Prize 2004 ISO 14000-3rd Certification 2005 Solar energy applications 2006 Recy. plastic applications in vehicle parts 2006 Start up of water based paint unit 2007 New waste management plant 2007 ISO 14000-4th Certification 2008 FIAT Forest 2008 Protective film application instead of wax 2008 Robot application in PVC booth 2009 Energy efficiency improvements 2009 EİEİ Energy Efficient Plant Award 2010 ISO 14064 GHG Report Verification 2011 EBAE «Best Management» Award 2012 ISO 50001 Energy Management System Cert. 2013

Çevre Boyutları Environmental Aspects TOFAS MAJOR ENVIRONMENTAL ASPECTS 2012 VALUES Electricity : 131 910 MWh Nat. Gas : 17 046 786 Sm³ GHG : 123 631 ton C0 2(eq ) 482 kg/auto VOC : 1370 ton 32 gr/m2 Noise emission 58 Dba TOFAŞ Steam : 57 599 ton Cars n. 256 428 Material Water : 910 516 m3 3,55 m3/auto Waste water: 573 059 m3 2,22 m3/auto Disposed Waste: : 0 ton Total Waste : 65 473 ton 255 kg/auto

7 Adımda Çevre Yönetiminin Gelişimi DÜNYA KLASINDA ÜRETİM 7 Steps in Environmental WORLD CLASS Improvement MANUFACTURİNG Çevresel yük azaltma Çevresel risk azaltma Lojistik faaliyetlerinde çevre yönetimi Yeşil satınalma Model çevre yönetimi Step 7 ÇYS kurulması Çevresel raporlama Çevre muhasebesi Step 6 Use fully implemented EMS toward creation of a model plant for environment. Kimyasal madde kontrolu Doğal kaynak ve enerji tasarrufu Step 5 Establish systems for environmental load reduction, environmental risk reduction Environmental load reduction in logistics. Pursue green procurement Kirlilik kayanaklarının önlenmesi Prosedürlerin hazırlanması Yaygınlaştırma İç Denetim Step 3 Step 4 Chemical substance control. Resource saving. Energy saving. Establish an EMS together with supporting systems such as environmental accounting. Operating system and reporting system. Yasal yükümlülüklere Uyum. - Çevresel etkilerin değerlendirilmesi Step 2 Prepare provisional standards. Horizontally expand the know-how in other areas Establish a self auditing system Step 1 Take action against contamination sources TOFAŞ LEVEL : Understand the local laws and regulations Environmental impacts Score 1 REACTIVE Score 2 PREVENTIVE Score 3 PREVENTIVE Score 4 PROACTIVE Score 5 PROACTIVE

Enerji Yönetimi Energy Management Son 6 yılda yapılan iyileştirmelerle enerji tüketimimizi %30 oranında azalttık ve Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından Enerji Verimli Tesis ödülünü aldık. Enerjinin üretim proseslerinde ana girdi olması ve fiyatlarının sürekli artması tesislerimizde tasarrufa yönelik iyileştirme yapılması gereğini ortaya çıkarmıştır. Bu kapsamda tüm enerji tüketim noktalarının ölçüm sistemi modernizasyonuna gidildi. Elektrik ölçüm sayaçlarının sayısı iki kat artırılarak proses bazında on-line ölçüm sistemi geliştirildi. We have been awarded by the Ministry of Energy thanks to a 30% improvement in energy consumption in the last six years. The fact that the energy is the main input for the process and its cost is continuously increasing, have caused the necessity of energy saving projects. Within this context, modernization of the measurement system of all the consumption points were done. As we dubled the number of electrıcity measurement devices, we gained the ability to monitor on-line and stratified energy consumptions in process basis. TOFAŞ was rewarded two times as the most energy productive Factory in automobile industry (2010-2011)

Seragazı Emisyonları GHG Emissions Tofas 2011 yılında kurmuş olduğu ISO 14064 Sera Gazı Yönetim Sistemi doğrultusunda her yıl Sera Gazı Emisyonlarını raporlamaktadır. Bu çalışma Otomotiv sektöründe Türkiyede ve dünyada bir ilk olma özelliğindedir. Yapılan enerji verimliliği çalışmaları neticesinde 2012 yılında, sera gazı emisyonlarımızı bir önceki yıla göre %17oranında azalttık. Tofas has implemented ISO 14064 Greenhouse Gas Management System in 2011. Tofas GHG Emission Reports of 2009 (base year)- 2010-2011 and 2012 were verified by accredited auditing firms with reasonable assurance level. In 2012, we have achieved 17% reduction compared to 2011. GHG Emissions, Ton 2009 (Base Year) 2010 2011 2012 Total Direct (Scope 1) 33257 41567 60975 51059 Total Indirect 91378 96025 88704 72573 Total GHG (Scope 2) 124634 137592 149680 123631 Verification of Energy & GHG Emissions according to ISO 14064 Şirket İçi

mg / l Su Atıksu ve Atıksular Arıtma Water Wastewater and Wastewater Treatment 1994 yılında GOEMA, SİSTEM YAPI ve BOS firmalarının konsorsiyumu ile yapılan atıksu arıtma tesisimiz de, 2012 yılında 573,000 m³ atıksu, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğine uygun olarak arıtılmıştır. Arıtılmış suyumuzda ortalama KOI (Organik kirlilik seviyesi) değeri <100 mg/l olarak gerçekleşmiş olup, bu parametre için yasal limit 400 mg/l dir. Arııtılmış suyun bir bölümü yeşil alanlarımızın sulanmasında kullanılmaktadır. Çevre Bakanlığınca tarafından yapılan kontrol ve ölçümler sonucu Entegre Çevre iznimiz alınmıştır. In 2012, 573,000 m³ of waste water coming out from our production units has been purified in accordance with the Waste Water Control Regulations in in our waste water treatment plant, that has been built in consortium of GOEMA, SİSTEM YAPI and BOS companies in 1994. Average organic pollution parameter (COD) is realised as <100 mg/l in treated water effluent, where the legal limit for this parameter is 400 mg/l. Some part of treated wastewater is recycled for the irrigation of our green lands. Legal Integrated Environmental Permission has been approved by the Ministry of Environment. 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 TREATMENT PLANT EFFLUENT - COD TREATED WATER EU LIMIT LEGAL LIMIT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Month

Hava Emisyonları Air Emissions 200.000 oto/yıl kapasiye sahip olan su bazlı boya tesisi 2007 yılı sonunda devreye girmiş olup, tesisde kullanılan boya malzemesi içeriğindeki solvent oranı toplamda %15 dir. Bu oran solvent bazlı boya tesislerinde % 70 seviyesindedir. 2012 yılında boyanan yüzey başına oluşan toplam solvent tüketimimiz 41,8 gr/m² olarak gerçekleşmiştir. Tesisde boya kurutma fırınlarının ısıtılması için kurulan 700 ºC üzerindeki doğalgaz yakma ünitesi aynı zamanda tesisden çıkan atık gazın yakılması için de kullanılmaktadır. Bu şekilde vernik uygulaması sonucu oluşan Uçucu Organik Buhar emisyonlarının da atılması engellenmiştir. Su bazlı son kat boya uygulaması ile konvansiyonel solvent bazlı son kat boya prosesine göre uçucu organik karbon emisyonlarında % 50 azalma gerçekleştirilmiştir. BEFORE AFTER New water based paint unit, with 200,000 Auto/year capacity, has started production in 2007. Solvent ratio in paint materials used in this new unit is % 15 in total, where this ratio is % 70 in solvent based paint unit. Total solvent emission (VOC) per m² surface painted in year 2012 has been realised as 41,8 gr/m². A termal recuperative oxidiser unit eliminates also VOC emitted from clear coat booth. With new water based paint application in top coat, 50% improvement was realised according to conventional solvent based paint. In water based paint coat application Conventional double gun Application efficiency = 55 % Paint consumed = 5.35 kg/auto Total paint sludge = 250 ton/yıl New BASECOAT 1 BELL application Application efficiency = 85% Paint consumed = 4.9 kg/auto Total paint sludge = 130 ton/yıl BENEFITS : Paint Saving = 520 000 Wate Reduction = 22 000 VOC Reduction = 0.63 gr/m2

Atık Yönetimi Waste Management 2012 yılında fabrika içindeki atık toplama sistematiği iyileştirilmiş olup, plastik, cam, kağıt, tıbbi atık, pil vb atıkların ayrışımı için farklı renk ve tipte konteynerler temin edilmiştir. Arıtma çamurlarımız atık yakma tesisinde bertaraf edilmek yerine, çimento fabrikasında alternatif hammadde olarak geri kazanılmaya başlanmıştır. 2012 yılında depolama sahalarında gömülen atık miktarı sıfırlanmıştır. Atıklarımızı, atık imha veya depolama tesisleri yerine lisanslı çimento fabrikalarına göndererek, hem enerji geri kazanımı sağladık, hem de 70 000 maliyet indirimi gerçekleştirdik. Tehlikeli Atıkların Kontrol Yönetmeliği çerçevesinde yapılan denetim sonucunda, İl Çevre Müdürlüğü tarafından, geçici depolama iznimiz yenilenmiştir. In 2012, waste segregation system was improved by extending segregation containers for different wastes like plastic, paper, glass, hazardous wastes, used batteries and medical wastes. Our wastewater treatment sludge has been already recycled in a Cement Kiln as an alternative resource instead of sending to a disposal plant. In 2012, we habe achived 0 waste-to-landfill. On the other hand, we realised both energy recovery and cost saving about 70 000 by sending these wastes to cement kilns, instead of waste landfill or incineration plants. Waste management area permission was renewed by Ministry of Environment after the positive reasults of an audit performed.

Yeşil Satınalma Green Procurement TOFAS Yeşil Satınalma Kılavuzu yayınlandı. Kılavuzda aşağıdaki Tofaş gereklilikleri tanımlandı: ISO I4000 ÇYS kurulması Lojistik ve ambalajlamada çevresel uygulamalar Kullanımı yasaklanan kimyasal maddeler Tehlikeli kimyasalların taşıma ve etiketleme kuralları ELV ve REACH Direktifi kuralları En iyi uygulamalar Özellikle bayi ve servislerin atık yönetimi konusundaki uygulamalarını geliştirmek üzere Tofaş Yeşil Servis Kılavuzu yayınlandı. TOFAS Green Precurement Guidelines was publised. In this specification, below Tofas requirements were defined: ISO I4000 EMS Requirements Logistic and packeging requirements Prohibited Chemicals Lebelling and transportation of chemicals ELV and REACH Directive Requirements BREF Requirements TOFAS Green Services Guidelines was also publieshed to improve their operational controls aspecially on waste management.

Bayi / Servis Çevre Yönetimi EMS in Aftersale Services Bayi & Servislerde Çevre Yönetimi Projesi Türkiye genelindeki 134 adet bayi ve servis teşkilatımızdaki çalışanlarımızın yasal ve diğer gereklilikler konusunda eğitilmesi, denetlenmesi, raporlanması ve uygunsuzlukların izlenerek iyileştirilmesi amaçlamaktadır. Bu proje Tofaş koordinasyonunda, ISO 14000 başdenetçi sertifikasyonuna sahip uzman kişiler tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu projenin bitiminde tüm bayi ve servis çalışanlarına ve yönetimine toplam 9500 saat eğitim verilmiş olacaktır. Projenin 2 etabında ise bayi ve servislerimizin ISO 14000 belgelendirilmesi yeralacaktır. 74 ade Ana bayi 10 adet Uydu Satış/Servis 6 AdetUygu Servis 2 Adet Yetkili satıcı 41 Adet Yetkli Servis 1 adet Fermas Servis Toplam 134 nokta Environmental Management in Aftersales Services 134 aftersales services and dealers in countrywide have been trained and audited according to their legal aspects. We started a training and auditing system for Tofas aftersales services and dealers conforming their liabilities aspecially on waste management. Audits are performed by ISO 14000 lead auditırs and any non-conformities identified are reported by means of an on-line web portal. In the second phase of the project, all services and delaers will be certified according to ISO 14001

Çevresel Duyarlılık Environmental Awareness 14. Tofaş Geleneksel Ağaç Bayramı etkinliğimiz bu yıl İzmir yolu üzeri Gölyazı mevkiinde kurulan FIAT Ormannında, Nisan 2010 da yapıldı. FIAT Ormanı, 52 hektarlık bir alan üzerine kuruldu. Bu amaçla, yıkıntı atıklarının depolandığı arazi Tofaş tarafından ıslah edildi, işlenerek orman arazisi haline getirildi ve etrafı tel örgü ile çevrildi. Bölgeye ilk etapta, Orman Bölge Müdürlüğü tarafından 16 000 adet fıstık çamı dikidi. Tofaş Ağaç Bayramı etkinliğinde ise, 700 adedi Tofaş çalışanlarının bağışları ile 1500 adedi ise Tofaş ın kurumsal katkısı ile olmak üzere 2200 adet ıhlamur, fıstık çamı, sedir, akasya ve incir fidanları dikildi. 1-3 metre boylarında dikilen bu fidanlar ile bölgenin kısa zamanda yeşil bir görünüme bürünmesi hedeflendi. Ağaç bayramı etkinliği, özellikle çalışanlarımızın çocukları açısından güzel bir çevre eğitimi niteliğindedir. Etkinlik, fidan dikimi sonrasında, yine FIAT Ormanında yapılan piknik organizasyonu ve Gölyazı gezisi ile tamamlandı. 14 th Traditional Tofas Green Festival was held in April-2010 in Fiat Forest Area. Fiat Forest is establied over an area of 520 000 m2 by Tofas investment. Original area used as waste dumping was cleaned and cultivated for planting about 16 000 of pinus pinea. During the green festival activity, additionaly 2200 of tilla tomentosa, fig tree and cedruslibani were planted.

Avrupa Birliği Çevre Ödülü European Business Award for the Environment Avrupa Birliği Çevre Ödülleri 2011-2012 Türkiye Programında Tofaş «Yönetim» kategorisinde Türkiye Birincisi olarak ülkemizi Avrupa Birliği programında başarıyla temsil etmiştir. The European Business Awards for the Environment were established by the European Commission Environment Directorate-General in 1987. They are presented every two years and aim to recognise and reward European companies that set an example by successfully bringing together innovation, economic viability and environmental concerns. The scheme consists of five awards, rewarding companies for management practices, products, processes, international business cooperation and biodiversity activities that contribute to economic and social development without detriment to the environment EBAE activities take place at both national and European levels, with participation open to companies from all EU Member States and candidate countries. Companies must first succeed in their national competition, before they can participate in the bi-annual European Business Awards for the Environment. Submission of entries is managed by national coordinating bodies. This two-level process means EBAE winners are the best of the best: the most far-sighted, responsible and innovative companies in Europe. Tofas has participated to «European Business Awards For Environment» Competion in 2012 by submiting a project called «Step by Step Approach For a Lean and Proactive Environmental Management» In the «Management Category», Tofas was awarded as «Viner of Management Catagory» :The Best Management in National Level Competition.Tofas project was also successfully presented in European Business Awards for the Environment Competition as winner of Turkey.

İlgili Kişiler Contact People Bu Çevre Raporu içeriği ile ilgili herhangi bir sorunuz veya ilave bilgi talebiniz olursa lütfen aşağıdaki kişilerden biri ile bağlantı kurunuz. Please contact any one of the following responsible if you have any questions or need detailed information on the content of Environmental Report. Mustafa Erkoç Çevre, Sağlık ve İş Güv. Müdürü e-posta : mustafa.erkoc@tofas.com.tr Tamer Atalay Çevresel Sistemler Yöneticisi e-posta : tamer.atalay@tofas.com.tr Ebru Akbulut Savaş Çevresel Sistemler Uzmanı e-posta :ebru.akbulut@tofas.com.tr Telefon : 90 00 224 261 03 50 Fax : 90 00 224 261 04 13 Adres : Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. Yeni Yalova Yolu Cad. No:574 16369 Bursa / Türkiye Web sayfası : http://www.tofas.com.tr Mustafa Erkoç Environmental Health and Safety Manager e-posta : mustafa.erkoc@tofas.com.tr Tamer Atalay Enviromental Systems Administrator e-mail : tamer.atalay@tofas.com.tr Ebru Akbulut Savaş Enviromental Systems Specialist e-mail : ebru.akbulut@tofas.com.tr Telephone : 90 00 224 261 03 50 Fax : 90 00 224 261 04 13 Address : Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. Yeni Yalova Cad., No:574 16369 Bursa / Türkiye Web site : http://www.tofas.com.tr