Dersin Adı Alan Meslek/Dal Dersin Okutulacağı Dönem/Sınıf/Yıl Süre Dersin Amacı Dersin Tanımı Dersin Ön Koşulları Ders İle Kazandırılacak Yeterlikler Dersin İçeriği Yöntem ve Teknikler Eğitim Öğretim Ortamı ve Donatım Ölçme ve Değerlendirme Öğretmen ve Eğitici İşbirliği Yapılacak Kurum ve Kuruluşlar BİLGİ FORMU Sıcak Cam Maden Hazırlama Cam Teknolojisi Cam Ürün Üretimi 3. Dönem / 2. Yıl Haftada 2. Ders saati. Toplam 32 Ders saati Bu ders ile öğrenciye, madeni depolama, harmanı hazırlama ve eriyik elde edebilme yeterlikleri kazandırılacaktır. Madeni depolama, harmanı hazırlama ve eriyik elde etme ile ilgili bilgi ve becerilerin aktarıldığı derstir. Öğrenci, bu dersin sonunda; 1. Hammadde taşıma ve depolama işlemleri ile kontrolünü yapabilecektir. 2. İstenilen cam yapısına göre hammaddeyi oluşturabilecektir. 3. İstenilen cam yapısına göre harman karışımını hazırlayabilecektir 4. Hatasız ürün imalatı için harmanı eritme ve ergitme işlemlerini yapabilecektir. 1. Hammaddenin Taşınması ve Depolanması 2. Cam Harman Formülü 3. Tartım 4. Eritme ve Ergitme Bu derste anlatım, göstererek yaptırma, problem çözme, soru-cevap, grup çalışması, uygulamalı çalışma; işletmelerde gözlem yapma, uygulama, araştırma, yenilikleri takip etme vb. yöntem ve teknikler uygulanabilir. Ortam: Cam üretim atölyeleri, işletme ortamı Donanım: Ergitme fırınları, ürün tutma ve taşıma araçları, güvenlik kuralları levhaları, koruyucu elbiseler ve gereçler, torbalar, fıçılar, kırma ve karıştırma araçları, tepegöz, televizyon, VCD, projeksiyon, cam, bilgisayar vb. Modül ve ders sonunda ölçme araçları kullanılarak ölçme ve değerlendirme yapılacaktır. Alan öğretmenleri ile sektör deneyimi olan usta öğretici, teknisyen ve meslek elemanlarından yararlanılabilir. Öğrencinin konuyla ilgili olarak iletişim, araştırma-gözlem, uygulama yapabileceği; diğer alan öğretmenleri, üniversiteler, sosyal ortaklar, sivil toplum kuruluşları, çevrede bulunan işletmeler, özel, kamu kurum ve kuruluşlarıdır. 1
: Hammaddenin Taşınması ve Depolanması : Öğrenci bu modül ile hammadde taşıma ve depolama işlemleri ile kontrolünü yapabilecektir. 1. Maden depolamayı metotlarını göre yapabilecektir. 2. Depolanmış madenin fabrika içi sevkıyatını yapabilecektir. 3. Maden kalitesini işleme öncesi koruyabilecektir. 4. Cam kırığını işleme için sevkıyatını yapabilecektir. 5. Maden stok kontrolü yapabilecektir. A. Depolama metotları 1. Açık yığınlar 2. Kapalı yığınlar 3. Silolar 4. Torbalar ve fıçılar B. Fabrika içi taşıma 1. El ile taşıma 2. Forklift ile taşıma 3. Pnömatik boşaltma 4. Konveyörler 5. Elevatörler C. Kalitenin korunması 1. Kirlenme 2. Bozulma 3. Segregasyon D. Cam kırığının taşınması 1. Fabrika içi geri dönüşüm 2. Fabrika dışı geri dönüşüm E. Stok seviye kontrolü 1. Stok tahmin metodu a. Torba ve fıçıdaki stoklar b. Silolardaki stoklar c. Yığınlardaki stoklar 2. Malzeme kullanımının izlenmesi 3. Dökme yoğunluk 2
: Cam Harman Formülü : Öğrenci bu modül ile istenilen cam yapısına göre hammadde formülünü hesaplayabilecektir. 1. İstenilen cam yapısına göre harman formülü hesabını yapabilecektir. 2. Harmana katılacak hammadde ve oksitleri ezerek eleyebilecektir. A. İstenilen cam yapısına göre harman formülü hesabı 1. Harman 2. Harman özellikleri 3. Formül hesaplama 4. Soda kireç camı harman 5. Örnek harman formülü 6. Borosilikat örnek harman formülü 7. Kurşun camları harman formülü B. Harmana katılacak hammadde ve oksitleri ezerek eleme 1. Cam hammaddelerini öğütme 2. Kırıcılar 3. Konveyörler 4. Çeneli kırıcılar 5. Valsler 6. Elekler 7. Manyetik elekler 8. Cam hammaddelerini eleme 9. Tane (boyut) (mikron) 10. Homojenlik 11. Silikat katmanları 3
: Tartım : Öğrenci bu modül ile istenilen cam yapısına göre harman karışımını hazırlayabilecektir 1. Harman hammaddelerini tartabilme ve karıştırabilecektir. 2. Harman silolarından cam harmanını fırına taşıyabilecektir. 3. Harman hazırlamada iş sağlığı ve iş güvenliği kurallarına uyabilecektir. A. Harman hammaddelerini tartma ve karıştırma 1. Soda camı karışımları a. Karışım metotları b. Tartım aletleri c. Karıştırma işlemleri i. Melanjörler 2. Kırma öğütme 3. Harman hazırlama B. Cam harmanını harman silolarından fırına taşıma 1. Harman yükleme metotları a. Elle b. Siloya takılmış bir şut sürgü aracılığı ile c. Bant sistemleri d. Silo kazanları 2. Harman vericiler a. Bir kerede aktarma b. Belirli aralıklarla aktarma 3. Harman hataları a. Yanlış tartım b. Yetersiz karıştırma c. Hammadde tane iriliğinden oluşan hatalar 4. Harman depolama C. Harman hazırlamada iş sağlığı ve iş güvenliği 1. Tozlu ortamlarda iş sağlığı ve iş güvenliği a. Zararlı tozların etki şekilleri b. Zararlı tozların insan sağlığına etkileri c. Yapılacak ilk muayeneler 2. Güvenli hammadde taşıma yöntemleri 3. Harman hazırlama makinelerinde güvenlik 4. Zorunlu kullanılacak koruyucular a. Koruyucu malzemeler b. Koruyucu ekipmanlar 5. Yangın güvenliği 4
: Eritme ve Ergitme : Öğrenci bu modül ile ürün imalatı için harmanı eritme ve ergitme işlemlerini yapabilecektir. 1. Fırın özelliklerine göre sıcaklık derecesini ayarlayabilecektir. 2. Erimiş cam madeninden zararlı gazları arındırabilecektir. 3. Ergimiş cam üzerinde taş, düğme, damar, çil, habbe, renk hatalarını giderebilecektir. 4. Ergitme fırınlarında iş sağlığı ve iş güvenliği kurallarına uyabilecektir. A. Fırın ısısını ayarlama 1. Cam fırınları çeşitleri a. Çalışma sürekliliğine göre b. Isıyı geri kazanma yönlerine göre c. Ateşleme yönüne göre d. Kullanılan yakıt cinsine göre e. Ürün cinsine göre 2. Pota fırınları a. Özellikleri b. Yapısı 3. Sanayi fırınları a. Özellikleri b. Yapısı 4. Yeterli yanma 5. Yanma özellikleri a. Hava ve yakıt ayarları b. Termokupül tanımı, görevi 6. Ergitme a. Cam harmanını sıvı hale getirme b. Sıvı cam içindeki gazları uzaklaştırma c. Homojenleştirme 7. Ergime ısısını etkileyen faktörler a. Cam kompozisyonu b. Fırın sıcaklığı c. Cam kırığı d. Harman kompozisyonu e. Fırın şekli f. Ergitme alanı g. Cam derinliği ve rengi B. Erimiş cam madenini gazlardan arındırma 1. Cam eritmesinin ana prensipleri a. Erime b. Erime reaksiyonları 5
c. Afinasyon d. Homojenleşme 2. Renkli camlar a. Özellikleri b. Elde edilmesi 3. Sıcaklık ayarı 4. Yetersiz erime C. Ergimiş camın hatalarını giderme 1. Cam hataları ve kontroller a. Hammadde kontrolleri b. Cam fiziki kontrolleri c. Performans kontrol testleri 2. Cam hataları ve en yaygın sebepleri a. Gaz kapanımları (Habbeler) b. Katı madde kapanımları (taşlar) c. Kimyasal inhomojenite d. Renk 3. Cam hatalarının önlenmesi a. Habbeler b. Damar c. Taş D. Ergitme fırınlarında iş sağlığı ve iş güvenliği 1. Isı 2. Yanma şekli 3. Yüksek ısının insana ve çevreye etkisi 4. Korunma yöntemleri a. Koruyucu malzemeler b. Koruyucu ekipmanlar 5. Yapılabilecek ilk müdahale 6. Yakma sistemlerinde güvenlik 6