Sayı: 11 Güz 2012 Ankara 1
Dil Araştırmaları/Language Studies Uluslararası Hakemli Dergi ISSN: 1307-7821 Sayı: 11 Güz 2012 Sahibi/Owner Avrasya Yazarlar Birliği adına Yakup DELİÖMEROĞLU Yayın Yönetmeni/Editor Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN Sorumlu Yazı İşleri Müdürü/Editorial Director Prof. Dr. Ekrem ARIKOĞLU Yayın Yönetmeni Yardımcısı/Vice Editor Araş. Gör. Hüseyin YILDIZ Yayın Danışma Kurulu/Editorial Advisory Board Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN Prof. Dr. Mustafa ARGUNŞAH Prof. Dr. Sema BARUTÇU ÖZÖNDER Prof. Dr. Ahmet BURAN Prof. Dr. İsmet CEMİLOĞLU Prof. Dr. Hülya KASAPOĞLU ÇENGEL Prof. Dr. Nurettin DEMİR Prof. Dr. Hayati DEVELİ Prof. Dr. Musa DUMAN Prof. Dr. Tuncer GÜLENSOY Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN Prof. Dr. Ayşe İLKER Prof. Dr. Günay KARAAĞAÇ Prof. Dr. Leylâ KARAHAN Prof. Dr. Metin KARAÖRS Prof. Dr. Yakup KARASOY Prof. Dr. Ceval KAYA Prof. Dr. M. Fatih KİRİŞÇİOĞLU Prof. Dr. Zeynep KORKMAZ Prof. Dr. Mehmet ÖLMEZ Prof. Dr. Mustafa ÖNER Prof. Dr. Mustafa ÖZKAN Prof. Dr. Nevzat ÖZKAN Prof. Dr. Çetin PEKACAR Prof. Dr. Osman Fikri SERTKAYA Prof. Dr. Vahit TÜRK Prof. Dr. Cengiz ALYILMAZ Prof. Dr. Bilgehan Atsız GÖKDAĞ Doç. Dr. İsmail DOĞAN Prof. Dr. Zühal YÜKSEL Yrd. Doç. Dr. Ferhat TAMİR Yazı Kurulu/Executive Board Doç. Dr. Dilek ERGÖNENÇ AKBABA Yrd. Doç. Dr. Gülcan ÇOLAK BOSTANCI Doç. Dr. Figen GÜNER DİLEK Doç. Dr. Feyzi ERSOY Yrd. Doç. Dr. Habibe YAZICI ERSOY Doç. Dr. Yavuz KARTALLIOĞLU Yrd. Doç. Dr. Veli Savaş YELOK Dr. Hakan AKÇA Yrd. Doç. Dr. Hüseyin YILDIRIM Akademik Temsilciler/Academic Representatives Abdulkadir ÖZTÜRK (Kayseri), Yusuf ÖZÇOBAN (Balıkesir), İsmail SÖKMEN (İzmir), Musa SALAN (Çankırı), Aslıhan DİNÇER (İzmir), M. Emin YILDIZLI (Nevşehir), İlker TOSUN (Edirne), Özer ŞENÖDEYİCİ (Trabzon) Düzelti/Redaction Hüseyin YILDIZ İngilizce Danışmanı/English Language Consultant Yrd. Doç. Dr. Cemal ÇAKIR Web sayfası sorumluları/web page designers Hüseyin YILDIZ B. Yavuz PEKACAR Musa SALAN Yönetim Merkezi/Management Center Hacettepe Mahallesi Hamamönü Sk. No: 24 Altındağ/ANKARA İletişim Bilgileri/Correspondence Address Prof. Dr. Ekrem ARIKOĞLU - Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü Teknikokullar / ANKARA Tel: +90 312 202 14 20 e-posta: dilarastirmalari@gmail.com web sayfası: www.dilarastirmalari.com Abonelik/Subscription Fiyatı: 10 TL Yurt içi Yıllık Abone Bedeli: 20 TL T.C. Ziraat Bankası Başkent Şubesi Şube Kodu:1683 Hesap No: 47095325-5001 Posta Çeki Hesabı: Avrasya Yazarlar Birliği No: 53 23 008 e-posta: kardeskalemler@gmail.com Yayın Türü/Type of publication 6 aylık, yerel süreli Tasarım/Design by İbrahim Sağlam +90 532 460 96 41 Baskı/Printed by Sage Matbaacılık Tel: +90 312 283 65 64 Dil Araştırmaları, EBSCO Publishing ve ASOS index tarafından taranmaktadır. 2
BU SAYININ HAKEMLERİ Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN Prof. Dr. Leylâ KARAHAN Prof. Dr. Mehman MUSAOĞLU Prof. Dr. Hülya KASAPOĞLU ÇENGEL Prof. Dr. M. Fatih KİRİŞÇİOĞLU Prof. Dr. Melek ERDEM Prof. Dr. Paşa YAVUZARSLAN Prof. Dr. Ekrem ARIKOĞLU Doç. Dr. Ferruh AĞCA Doç. Dr. Feyzi ERSOY Doç. Dr. İsmail DOĞAN Doç. Dr. Konuralp ERCİLASUN Doç. Dr. Yavuz KARTALLIOĞLU Yrd. Doç. Dr. Habibe YAZICI ERSOY Yrd. Doç. Dr. Gülcan ÇOLAK BOSTANCI Yrd. Doç. Dr. Abdullah ERTAŞ Dr. Hakan AKÇA 3
Dil Araştırmaları ndan, Dil Araştırmaları nın dördüncü sayısına ulaşmış bulunuyoruz. Dergimizin meslektaşlar arasında ilgi görmesi bize şevk veriyor. Bu ilginin devam etmesini diliyoruz. Dergiyi ulaştıramadığımız meslektaşlarımız lütfen bizimle temas kursunlar. Bu sayıda yer alan Kazakçaya Ait İlk Fonetik İzler adlı makale, Dîvânü Lügati t-türk, Codex Cumanicus ve Mısır Memlük sahası sözlük ve gramerlerinde bugünkü Kazakçaya ait fonetik izlerin peşine düşüyor. Genel Kıpçak özellikleri arasında doğrudan Kazakçaya ait fonetik özelliklerin bulunup bulunmadığını araştırıyor. Leylâ Karahan ın incelemesi Türk toponimisine yeni bir katkı olarak değerlendirilebilir. Tülay Çulha nın Karayca Sekirme Yoraları hem seğirname araştırmaları hem de Karayca için önemli veriler barındırıyor. İş yeri adlarıyla ilgili saha araştırmasına dayanan yazı konuya yeni bir yaklaşımdır. Hiç kelimesiyle ilgili ortak çalışma da işlevsel bir yaklaşımı yansıtıyor. Şahru Pilten in Türkmenceyle ilgili incelemesi, Türkmencedeki sıfat-fiilleri zaman çizgisindeki yerine oturtmasıyla önem taşıyor. Nihal Çalışkan ın çalışması ise, dilde metafor yoluyla Cemil Meriç in dünyasına girmeye çalışıyor. Seyfullah Türkmen de atasözü ve deyimlerde bulunan kişi adlarının kullanım sebepleri üzerinde duruyor. Dergide yer alan üç çevirinin de meslektaşlarımızın dikkatini çekeceğini sanıyoruz. Her sayıda olduğu gibi bu sayıda da kitaplarla ilgili değerlendirme, tenkit ve tanıtmalar var. Hem dil çalışanlarının eserlerini değerlendirmek hem de alanımızda bir tenkit ortamı oluşturmak bakımından bu bölümün faydalı olduğuna inanıyoruz. Dördüncü sayımızla sizlere yeniden merhaba diyoruz. Ahmet B. Ercilasun 4
İçindekiler Contents Sayı: 11 Güz 2012 Makaleler/ Articles Türkçede -DAn biri Yapılı Kelime Grupları Üzerine Leylâ Karahan Tuva Türkçesinde Moğolcadan Alınan Unsurların Ses Bilgisi Açısından Durumu Ekrem Arıkoğlu Sanskritçe ratna, Anadolu da Eratna mı oldu? Hüseyin Yıldız Köktürk Harfli Yenisey Yazıtlarındaki Kadını Bildiren Kelimelerin Anlamına Göre Eski Türklerde Kadın İmajı Nurdin Useev Delile Dayalılık ve Salar Türkçesinde Öge Cümlelerle Delillendirilmiş Dolaylılık Gülsün Mehmet Uygurcada tut- Fiiliyle Kurulan Birleşik Sözler Engin Çetin Türkçe Kelime Çekimi Ulamları Dizgesi Üzerine: Fiil Çekimi Ulamları Özlem Deniz Yılmaz John Millington Synge in Babayiğit Adlı Oyununda Kendini Gerçekleştirme Aracı Olarak Dil Yavuz Çelik İşarə, anlam, məna və məzmun anlayışları haqqında İşaret, Anlam, Mana ve İçerik Kavramları Üzerine F. Y. Veysəlli Türk Runik Alfabesinin Kökeni Sir Gerard Clauson Çev. Dinçer Apaydın Kıpçak Türkçesi Filolojisi X*:1 Et-Tuhfe ve onun Müellifi T. Halası-Kun Çev. Musa Salan Sarı Uygur Türkçesine Türkçe Sızıcı Seslerin Yansıması Oleg Alekseyeviç Mudrak Çev. Reshide Adzhumerova - Emine Atmaca 9-15 17-36 37-56 57-66 67-80 81-104 105-129 131-146 147-161 163-183 185-195 197-204 5
İçindekiler Contents Sayı: 11 Güz 2012 Değerlendirme ve Tanıtmalar/ Reviews Yakup, Abdurishid (2010), Prajñāpāramitā Literature in Old Uyghur. (Berliner Turfantexte XXVIII.) Turnhout: Brepols, 2010, 319s. + 23 levha, ISBN: 978-2-503-52888-5 Hüseyin Yıldız Kasai,Yukiyo (2008), Die uigurischen buddhistischen Kolophone, Berliner Turfantexte XXVI, Brepols, Turnhout - Belgium, 387, ISBN 978-2-503-52802-1. Hayriye Gül Öz, Yusuf (2010), Tarih Boyunca Farsça-Türkçe Sözlükler, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 360 s., ISBN: 3003562103292 Zeynep Aslan Ölker, Gökhan (2011), Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü (1945-1950 Arası), Kömen Yayınları, Konya, 643s., ISBN: 978-975-6527-78-8 Gökçen Bilgin Buran, Ahmet - Berna Yüksel Çak (2012), Türkiye de Diller ve Etnik Gruplar, Akçağ Yayınları, Ankara, 318 s., ISBN: 978-605-5413-54-5 Doğan Çolak Karasoy, Yakup (2012), Türk Dili, Edebiyatı ve Kültürü Üzerine Makaleler, Aybil Yayınları, Konya 2012, 396 s., ISBN 978-605-4366-67-5 İbrahim Yılmaz 207-211 212-217 218-221 222-226 227-232 233-235 6