Ey âşık-ı sâdık vefâ Gönlün dola zevk u safâ Dağları yakar âhımız Arşa çıkar feryâdımız Cehrî durur ezkârımız 1 / 6
Ezkârı Hak tır âşıkâr Pîrden bize on yâdigâr Lütfeyledi perverdigâr Cânân bağının gülleri Hû çekiyor bülbülleri Nevrâ-ı hoş sümbülleri 2 / 6
Aşka yansın cümle-i cân İstemezem hûr-i cinân Arz u visâlimiz cânan Zikr u fikrin nihâ Cümle belîğ-kemâlâtı Gece gündüz figân eyle 3 / 6
Seyyid-i Kebîr Ahmed er-rifâî (k.s) in hayâtına bakılınca onun, ma nevî fakîrliği, sûrî (maddî) fakîrlikle beraber yaşadığı ve buna uygun bir hayât sürdüğü görülür. Ârif-i billah Muhyiddîn ibn Arabî nin, Sadakaların en büyüğü bizâtihî insanın kendi benliğini tasadduk etmesidir 1 dediği gibi, rûhunu ve nefsini Allah yolunda bezl eden Seyyid-i Kebîr kırk bir yıl kendisine sadaka-i fıtır vermenin vâcib olmadığını söylemiştir.2 Öyle ki, tekkenin misâfirhânesinin idârecilerinden biri olan Şeyh Abdüssamed el-harbûnî, h. 567 senesinde Seyyid-i Kebîr in kendi mülkü ve tekkesine vakfedilen malların gelirinin 900 bin dirhem karışık olmayan gümüş, 20 bin altın parçası, yine muhtelif ülkelerden 80 bin ridâ, 20 bin İran mesti, 32 bin keten sarık, 11 bin muhtelif ayarda altın ve 1700 Hind elbisesi olduğunu, fakat, Şeyh Hazretleri nin ise o günlerde elbisesini çayın kenarında yıkadığını, giyecek başka bir elbisesi olmadığı için peştemalına büründüğünü, elbisesini kurutmak için değneğine astığını, kendi evinde hiçbir mal ve para bırakmadığını, kendi servetini ve tekkesine vakfedilenleri bîçârelere, fakîrlere, miskînlere, dilencilere tasadduk ettiğini anlatmaktadır.3 Zât-ı âlîleri böyle bir hayat yaşamayı ihtiyâr etmelerine rağmen o, dervîşlerine (-ki o dervîşlerine fukarâ diye hitâb ederdi-), dünyevî meşgûliyetlerini terk etmemelerini, helâl rızık kazanmak için meslek sâhibi olmaları gerektiğini, helâl rızık için çalışmanın seyr ü sulûk olduğunu,4 helâl ve harama dikkat ederek ve gafletten uzak kalmak sûretiyle Hak yolunda ilerleyebileceklerini ifâde etmiştir.5 İşte şu nasîhatları her şeyi özetliyor: Tarîkımız; istememek, reddetmemek, iddihâr etmemek (biriktimemek)tir. 6 Size ticâret ve zanâat gibi, ihtiyâclarınızı sağlayan sebeblerden ilginizi kesin demiyorum. Sizlere her şeyde gaflet ve haramdan alâkanızı kesin diyorum. Size çoluğunuzu-çocuğunuzu ihmâl edin, güzel elbise giymeyin de demiyorum. Size diyorum ki âile efrâdınız sizi Allah da uzaklaştırmasın. Allah ın yarattığı fakîrlere karşı elbise ile böbürlenmekten kaçının! Diyorum ki fakîrlerin kalblerini burkutacak biçimde elbiseler üzerinde ziynet izhâr etmeyin! Ucub ve gafletin kalblerinize karışacağından endişe ederim. Diyorum ki elbiselerinizi (maddî ve ma nevî kirlerden) paklayın! Yoksa Allah ın verdiği ziynetleri, helâl süsleri ben nasıl yasaklayabilirim? 7 4 / 6
Gerçek tevekkül sâhibi, kendi geçimini te mîn etmek sûretiyle başkalarına yük olmaz, kendinde ihsânda bulunana kul-köle olmayıp, kendisine gelebilecek herhengi bir ni meti engelleyeni de kötülemez. Çünkü o gerçekte ni meti verenin de alanın da Allah olduğunu bilir. 8 Evlâdım! San at ile uğraş! Helâl para kazanmaya bak! İğne dahi satsan, testi bile yapıp satsan başkasının sırtından geçinmenden çok çok daha iyidir. Nice başlarına taç giyip sarık saran, üzerlerine dervîş hırkası giyen ve bununla dervîşlik iddiâ edip insanlardan dilenenler vardır ki onlar Allah tan, Resûlullâh tan, şerîattan, tarîkattan, hakikatten çok çok uzaktırlar. Onların inlemeleri dünyâ içindir. Onların yalvarmaları cepleri içindir. Hakīkat ehli olanlar bilirler ki Hak ehli Hak için çalışır. Allah erleri emeklerini sarfettikten sonra rızıklarını Allah tan beklerler. Tembel tembel oturup biz rızkımızı Allah tan bekliyoruz demezler. Vallâhi böyle yapanlar Allah a iftirâ edenlerin ta kendileridir. Kişinin kendisini alan kişi olarak görmesi himmet değildir. Bilakis veren kişi olarak görmesi himmettir. Sakın ha sakın! Tembellerle bereber olma! Çalışmayan sûfî, halâl kazanç elde etmek istemeyen sûfî ne kadar çirkin bir insandır.onların varacağı yer hayvanların barınma yeridir. Keşke bir dervîş dileneceğine elini kesse. Keşke bir dervîş dileneceğine dilini kesse. et-tahiyyâtü daki et-tayyibât kelimesini okumuyor musun? Bunun ma nâsı helâl kazanç ile Allah a yaklaşmaktır. Behemehâl, geçimini sağlayacak imkânların ölçüsünde yürütebileceğin bir san at sâhibi ol! Geçimini sağlayacak en ufak bir san at sâhibi olmak, himmet ehlinin ulaştığı sıfatların en şereflisidir. Geçimini sağlayacak bir san at sâhibi olmak demek ötekinin-berikinin vereceği nevâlenin yükünden kurtulup izzet ve kerem sâhibi Allah a yönelmek demektir. 5 / 6
Ey Allah ın yolcuları! Acemlerin dokumacılığını, Rûmların san atını, Arabların işlemeciliğini alın, bu bez ve kumaşların en güzellerini dokuyun, bunlarla para kazanın ve bu paraları Allah yolunda harcayın! Başka milletlerin sâhib bulundukları san atların daha üstününe sâhib olun! Onların sanâyini kendi ülkenize getirin, daha üstününü siz kurun! Muhtâc durumdaki kardeşlerinize helâl kazançlarınızdan veriniz, sofralarınıza onları da iştirâk ettirini!. Çoluğunuza-çocuğunuza helâl yedirin! Allh ın helâl kıldığı rızıklardan siz de yiyin! 9 Tasavvufî yolunun bir esâsı olarak kabûl ettiği fakrın, Seyyid-i Kebîr in yaşantısında dışa dönük bir tezâhürü vardır ve bu tezâhür de fütüvvet ile doğrudan alâkalıdır. Bir sonraki yazımızda da inşâallah bu konu üzerinde duracağız. (Cenâb-ı Hak kabrini pür-nûr eylesin!) Kaynaklar... 1 Sâdık Yalsızuçanlar, Yoksulluğa Övgü, Zaman, 8 Ekim.2006, s. 22. 2 Ahmed er-rifâî, el-mecâlisü s-seniyye - Sohbet Meclisleri, s. 97. 3 Eş-Şeyh Muhammed el-hâşimî, Ahmed er-rifâî ve Rifâilik, (Burhânü l-müeyyed deki takdîm yazısı), İstanbul 1997, s. 30-31. 4 Ebu l-hüdâ es-sayyâdî, Rifâî Yolunun Esâsları, s. 70. 5 Mustafa Tahralı, a.g.e, s.128. 6 Kenan Rifâî, a.g.e., s. 31. 7 Ahmed er-rifâî, el-burhânü l-müeyyed Kurtarıcı Öğütler, s. 133. 8 Ahmed er-rifâî, el-mecâlisü s-seniyye - Sohbet Meclisleri, s. 91. 9 Ahmed er-rifâî, en-nizâmü l-hâs Hak Yolcusunun Düstûrları, s. 139-140; Ebu l-hüdâ es-sayyâdî, Rifâî Yolunun Esâsları, s. 70-73. 6 / 6