her şey sizin için kpss 'de tarih yazdık konu anlatımı Hakan Özateş - Hülya Özateş
SUNU Değerli Aday, KPSS ülkemizin önemli sınavlarından biri haline gelmiştir. Bu sınavın önemli bir bölümünü Tarih soruları oluşturmaktadır. Bu yönü ile Tarih dersi KPSS'nin kazanılmasında önemli bir dönüm noktasıdır. Elinizdeki bu Tarih kitabı sınava hazırlanırken güçlü içeriği, kapsamlı soru sayısı ve görsel canlılığı ile size yeterli ve yararlı olacaktır. Pegem Yayınlarının getirdiği bir yenilik olarak bu kitap, diğer KPSS kitaplarından farklı bir formatta hazırlandı. Konu Anlatımlı Tarih kitabının yanına 2250 özgün sorudan oluşan Tarih Soru Bankası konularak öğrencilerin soru gereksinimleri tek elden giderildi. Pegem Yayınevine özgü bu anlayış Türkiye'de ilk defa uygulanmaktadır. Ayrıca Konu Anlatımlı Tarih kitabına her üniteden sonra 2000 yılından günümüze kadar çıkmış soru örnekleri konuldu. Hemen arkasınada 750 orjinal soru yerleştirildi. Öğrencilerin görsel hafızasını canlı tutmak için kitap renkli basıldı. Konularla ilgili resim, grafik ve haritalar kullanıldı. Değerli arkadaşlar, öğrenmenin temel kuralı tekrar etmektir. Beynimiz gördüğü ve okuduğu hiçbir şeyi unutamaz. Ancak iki gün içinde tekrar etmek şartı ile. Öğrendiğimiz bir bilgiyi iki gün içinde, bir hafta içinde ve bir ay içinde birer kez tekrar edersek beynimiz bu bilgiyi asla unutmaz. Sınav süresinde beynimiz, hafızaya aldığı bu bilgiyi bizim isteğimiz üzerine bize hatırlatır. O nedenle ne kadar çok tekrar yaparsak, başarımız o kadar artar. Çünkü tekrar edilmeyen bilgi unutulur. Kitabımızın hazırlanmasında emeği geçen tüm Pegem Akademi çalışanlarına teşekkür ederiz. Memurluğa uzanan bu zorlu yolda, tüm memur adaylarına başarılar dileriz. Hülya Özateş - Hakan Özateş
KPSS TARİH İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM ORTA ASYA TÜRK TARİHİ Ünite İle İlgili Tanım, Terim ve Kavramlar... 2 Çıkmış Soru Analizleri... 4 Türklerin Ana Yurdu... 4 Orta Asyadan Göçler... 5 İskitler... 7 Asya Büyük Hun Devleti... 8 Kavimler Göçü ve Sonuçları... 11 Avrupa Hun Devleti... 12 Köktürkler... 14 I. Köktürk Devleti... 14 II. Köktürk (Kutluk) Devleti... 15 Uygurlar... 17 Diğer Türk Devletleri... 20 ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK... 24 A. Devlet ve Ülke Yönetimi... 24 B. Toplumsal Yapı... 27 C. Sosyal Yaşam... 28 D. Ekonomi... 30 E. Hukuk... 31 F. Din Ve İnanış... 32 G. Ordu... 34 H. Yazı, Dil Ve Edebiyat... 35 K. Bilim Ve Sanat... 39 Çıkmış Sorular ve Testler... 43 2. BÖLÜM İLK TÜRK - İSLAM DEVLETLERİ Ünite İle İlgili Tanım, Terim ve Kavramlar... 52 Çıkmış Soru Analizleri... 54 Türklerin İslamiyeti Kabul Etme Nedenleri... 54 Türklerin İslamiyet e Hizmetleri... 55 Karahanlılar... 56 Gazneliler... 58 Tolunoğulları... 59 Akşitler... 59 Eyyubiler... 60 Memlükler... 60 Harzemşahlar... 61 Oğuzlar... 61 Büyük Selçuklu İmparatorluğu... 62 Moğol İmparatorluğu ve Diğer Türk Devletleri... 68 Timur Devleti... 68 Babür İmparatorluğu... 69 TÜRK İSLAM DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET... 69 A. Devlet Yönetimi... 69 B. Memleket Yönetimi... 72 C. Ordu... 73 D. Hukuk... 75 E. Sosyal Hayat... 76 F. Ekonomi... 76 G. Toprak Yönetim... 77 H. Dil Edebiyat... 78 I. Bilim... 80 J. Sanat... 83 Çıkmış Sorular ve Testler... 87 3. BÖLÜM TÜRKİYE TARİHİ Çıkmış Soru Analizleri... 96 11. ve 14. Yüzyıllar Türkiye Tarihi... 96 Anadolu da Kurulan İlk Türk Beylikleri... 96 Türkiye Selçuklu Devleti... 98 Haçlı Seferleri ve Türkiye Selçuklu Devleti... 99 Türkiye Selçuklu Beylikleri... 104 Anadolu da Kurulan Diğer Türk Beylik ve Devletleri... 107 TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ VE BEYLİKLER DÖNEMİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET... 108 A. Devlet Yönetimi... 108 B. Memleket Yönetim... 109 C. Ordu... 109 D. Hukuk... 110 E. Toprak Yönetimi... 110 F. İktisadi Hayat... 111 G. Dil Ve Edebiyatı... 111 H. Fikir Hayatı... 113 I. Bilim Hayatı... 114 J. Sanat... 114 Çıkmış Sorular ve Testler... 117
KPSS TARİH KİTABI 4. BÖLÜM OSMANLI TARİHİ 5. BÖLÜM TÜRKİYE CUMHURİYETİ TARİHİ Çıkmış Soru Analizleri... 124 OSMANLI DEVLETİNİN KURULUŞ DÖNEMİ... 124 Osmanlı Beyliği nin Büyüme Nedenleri... 126 OSMANLI DEVLETİ NİN YÜKSELME DÖNEMİ... 132 OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYETİ... 142 a. Padişah... 142 b. Saray Teşkilatı... 145 c. Divan-ı Hümayun... 146 Ülke Yönetimi... 150 Ordu... 152 Toprak Yönetimi... 160 Maliye... 163 Hukuk... 165 Eğitim ve Öğretim... 167 Toplumsal Yapı... 169 Bilim, Edebiyat, Sanat, Mimari... 173 Edebiyat... 174 Sanat... 175 Mimari... 176 Çıkmış Sorular ve Testler... 181 XVII. YÜZYIL OSMANLI DURAKLAMA DÖNEMİ VE ISLAHATLAR... 195 Çıkmış Soru Analizleri... 195 Duraklamanın Nedenleri... 196 Duraklama Döneminin Önemli Siyasi Olayları... 198 Duraklama Döneminde İç İsyanlar... 199 XVII. Yüzyıl Duraklama Dönemi Islahatları... 201 OSMANLI GERİLEME DÖNEMİ VE ISLAHATLARI... 204 Çıkmış Soru Analizleri... 204 Gerileme Döneminin Önemli Siyasi Olayları... 205 Çıkmış Sorular ve Testler... 213 AVRUPA TARİHİ... 221 Yeniçağ Avrupa... 222 Yakınçağ Avrupa... 229 Testler... 237 XIX. YÜZYIL DAĞILMA DÖNEMİ VE ISLAHATLARI... 239 Çıkmış Soru Analizleri... 239 DAĞILMA DÖNEMİ... 239 Dağılma Döneminin Önemli Siyasi Olayları... 240 Çıkmış Sorular ve Testler... 270 Yönetim Şekilleri... 282 İzmler... 284 Tanım, Terim ve Kavramllar... 289 Çıkmış Soru Analizleri... 291 Demokrasinin Dünyadaki Tarihi Gelişimi... 291 OSMANLI DEVLETİ'NDE DEMOKRATİKLEŞME HAREKETLERİ... 293 Sened-i İttifak... 293 Tanzimat Fermanı... 294 Islahat Fermanı... 295 I. Meşrutiyet... 297 II. Meşrutiyet... 305 Çıkmış Sorular ve Testler... 309 XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI İMPARATORLUĞU.317 Çıkmış Soru Analizleri... 317 Trablusgarp Savaşı... 317 Balkan Savaşları... 320 I. Dünya Savaşı... 325 Osmanlı İmparatorluğunu Paylaşma Tasarıları-Gizli Antlaşmalar... 339 Wilson İlkeleri... 341 Mondros Ateşkes Antlaşması... 343 Cemiyetler... 346 Paris Barış Konferansı... 352 İzmir in İşgali... 353 Amiral Bristol Raporu... 354 Mustafa Kemal Atatürk ün Yazdığı Kitaplar... 354 Çıkmış Sorular ve Testler... 355 KURTULUŞ SAVAŞI HAZIRLIK DÖNEMİ... 367 Çıkmış Soru Analizleri... 367 Mustafa Kemal in İstanbul a Gelişi... 369 Samsun a Çıkış... 370 Havza Genelgesi... 371 Amasya Genelgesi... 372 Kongreler... 374 Kurtuluş Savaşı na Karşı Damat Ferit Hükümeti nin Tutumu ve İstifa Ettirilme si... 378 vi
İçindekiler Amasya Görüşmesi... 379 Temsil Heyetinin Ankara ya Gelmesi... 380 Son Osmanlı Mebusan Meclisi nin Toplanması... 381 İstanbul un Resmen İşgali... 384 I. TBMM'nin Açılması... 385 1921 Anayasası Teşkilat-ı Esasiye Kanunu... 388 TBMM ye Karşı Çıkan Ayaklanmalar... 389 Milli Mücadelede Türk Basını... 392 Sevr Barış Antlaşması... 394 Bilecik Görüşmesi... 398 Çıkmış Sorular ve Testler... 399 KURTULUŞ SAVAŞI NDA CEPHELER... 415 Çıkmış Soru Analizleri... 415 a. Doğu Cephesi... 417 b. Güney Cephesi... 419 c. Batı Cephesi... 421 Mudanya Ateşkes Antlaşması... 433 Saltanatın Kaldırılması... 434 Lozan Barış Antlaşması... 435 Çıkmış Sorular ve Testler... 440 ATATÜRK DÖNEMİ İÇ POLİTİKA VE DEVRİMLER... 455 Çıkmış Soru Analizleri... 455 II. TBMM'nin Açılması... 455 Cumhuriyetin İlanı... 456 Halifeliğin Kaldırılması... 458 1924 Anayasası... 459 Partiler ve Çok Partili Hayata Ge çiş Denemeleri.. 460 ATATÜRK DEVRİMLERİ... 466 Hukuk Alanında Yapılan Devrimler... 467 Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan Devrimler... 469 Toplumsal Alanda Yapılan Devrimler... 473 Ekonomik Alandaki Gelişmeler... 477 Çıkmış Sorular ve Testler... 484 ATATÜRK İLKELERİ... 507 Çıkmış Soru Analizleri... 507 Cumhuriyetçilik... 508 Milliyetçilik (Ulusçuluk)... 509 Halkçılık... 510 Devletçilik... 511 Laiklik... 513 İnkılapçılık (Devrimcilik)... 514 Atatürkçülüğün Bütünleyici İlke leri... 515 Çıkmış Sorular ve Testler... 516 ATATÜRK DÖNEMİ DIŞ POLİTİKA... 529 Çıkmış Soru Analizleri... 529 LOZANDAN GELEN PÜRÜZLER VE ÇÖZÜMLERİ... 530 Yabancı Okullar Sorunu... 530 Nüfus Değişimi (Mübadele)... 530 Irak Sınırı Ve Musul Sorunu... 531 Montrö Boğazlar Sözleşmesi... 533 Hatay Sorunu... 534 TÜRKİYE NİN ALDIĞI GÜVENLİK ÖNLEMLERİ... 535 Türkiye nin Milletler Cemiyeti ne Girişi... 535 Balkan Antantı... 537 Sadabat Paktı... 538 Çıkmış Sorular ve Testler... 540 6. BÖLÜM ATATÜRK SONRASI TÜRKİYE'DE İÇ VE DIŞ POLİTİKA Çıkmış Soru Analizleri... 550 ATATÜRK SONRASI TÜRKİYE DE İÇ VE DIŞ POLİTİKA 550 İsmet İnönü Dönemi... 550 Demokrat Parti Dönemi... 559 II. DÜNYA SAVAŞI... 565 II. DÜNYA SAVAŞI'NIN NEDENLERİ... 566 II. DÜNYA SAVAŞI'NIN SONUÇLARI... 567 II. DÜNYA SAVAŞI'NDA TÜRKİYE... 568 II. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA YAPILAN KONFERANS- LAR... 568 Atlantik Bildirisi... 568 Casablanca Konferansı... 569 Washington Konferansı... 569 Tahran Konferansı... 569 Yalta Konferansı... 570 San Francisko Konferansı... 570 Postdam Konferansı... 571 Çıkmış Sorular ve Testler... 572 vii
BİRİNCİ BÖLÜM ORTA ASYA TÜRK TARİHİ 1. ÜNİTE İLE İLGİLİ TANIM, TERİM VE KAV- RAMLAR 2. TÜRKLERİN ANA YURDU VE GÖÇLER 3. BÜYÜK HUN İMPARATORLUĞU 4. KAVİMLER GÖÇÜ 5. AVRUPA HUN DEVLETİ 6. KÖKTÜRK İMPARATORLUĞU 7. II. KÖKTÜRK (KUTLUK) İMPARATORLUĞU 8. UYGUR DEVLETİ 9. DİĞER TÜRK DEVLETLERİ 10. KÜLTÜR VE UYGARLIK 11. ÜNİTE İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ KPSS SORULARI 12. ÜNİTE İLE İLGİLİ ÖRNEK SORULAR
KPSS TARİH KİTABI ÜNİTE Kut Anlayışı: İLE İLGİLİ Kut un TANIM, Gök Tanrı tarafından bir aileye verildiği, bunun da babadan TERİM oğula VE geçtiğine KAVRAMLAR inanılan yönetme gücü. Bu nedenle hanedanın tüm erkeklerinin Balık: devlet Şehir. yönetiminde hakkı vardı. Ordu: Töre: Hükümdarın Yazılı olmayan oturduğu hukuk başkent. kuralları. Oguş: Toygun: Aile Kurultay üyesi. Uruk: Aygucı-Üge: Soy(Aşiret) Vezir, Aynı soydan başbakan gelen aileler Ayukı: Hükümet topluluğu. Tudun: Vergi ve ülke denetim işlerinden Bod: sorumlu Boy. Ailelerin kişi. ve soyların bir araya gel mesiyle Tarkan: oluşan, Aynı zamanda iç dayanışmayı komutan ve adaleti olan düzenleyen vali. bir beyin başkanlığındaki siyasi birlik. Buyruk: Kağanın yanında bulunan büyük memur, bakan. Budun: Boylar birliği(millet). Aynı soydan Tamgacı: Dışişleri bakanı. gelen, Ağılık: aynı Hazine dili konuşan sorumlusu, boyların maliye oluşturduğu bakanı. teşkilat. Bitigçi: Yazıcı, katip. İl, El: Apa: Devlet. Sivil En saray üst görevlisi. seviyedeki devlet teşkilatlanmasıdır. Örgin: Taht Tüm budunları, gök tanrının verdiği Uçmağ: kut sayesinde Cennet yönettiğine inanılan bir Tamu: Cehennem hükümdar başkanlığındaki siyasi teşkilatlanma. Uluğsığış: Kıyamet günü Odsuzluk: Bağımsızlık Kün: Kalıng: Halk. Evlenirken oğlan evinden alınan Yurt: ve Ülke. mülkiyeti Aynı zamanda kadında olan çadır mal anlamında mülk. da kullanılır. Iduk: Kutsal. Uluş: Çevgen: Vatan, ülke Atlı top oyunu. Polo benzeri bir oyun. Oba: Konar-Göçer kültürde belirli bir süre yerleşilen, Yarmak: çadırların Madeni kurulduğu para alana verilen ad. Sığıtçı: Cenaze törenlerindeki ağlayıcı Otağ: Tuğ: Birbirine At kılından geçişli saçak birçok şeklinde odadan yapılıp oluşan, hükümdar uzun bir ya sırığa da komutan takılan hükümdarlık için kurulan büyük çadır. alameti. Tuğların sayısı hükümdarların ve beylerin nüfuzuna göre değişirdi. Türk Atlı Göçebe Kültür: Konar-Göçer Kültür hükümdarlarının dokuz tuğu bulunurdu. de denir. Sü: Asker. Temel geçim kaynağı hayvancılık olduğu Ongun: için sürülerin Totem. Kutsal ihtiyaçlarını sayılan karşılamak hayvan. amacı Tuğra ile doğa (Tuğrak): şartlarına İmzalı göre damga, yer değiştiren mühür. hareketli Kengeşçi yaşam ve tarzı. Tayanç: Danışman. Eski Asena: Türklerde Efsaneye danışmaya, göre Türklerin istişare so etmeye yundan kengeşmek de nirdi. Kengeşçi ve Tayanç geldiklerine inandıkları kurt. da danışılan kişi. Böri: Muyanlık: Kurt. Orta Asya Türklerinde doyurma ve En donatma yüksek hükümdarlık geleneği. unvanı. Kağan: Yabgu: Yargucı Hükümdarın - Yargan kardeşinin - Bilge Törüçi: kul landığı Hakim, unvan. yargıç. Şad: Yargu: Kağanın Yüksek ailesinden devlet boyların mahkemesi başına Kurultay-Toy-Kengeş Meclisi: Hükümdar, hanedan üyeleri, devlet görevlileri ve yönetici olarak görevlendirilmiş erkeklere verilen boy unvan. beylerinin katılmasıyla oluşturulan Tigin: meclis. Şehzade. Katun: Hükümdar eşlerine verilen unvan. Kut: İyi şans, talih, devlet yönetme hakkı. Kut Anlayışı: Kut un Gök Tanrı tarafından bir aileye verildiği, bunun da babadan oğula geçtiğine inanılan yönetme gücü. Bu nedenle hanedanın tüm erkeklerinin devlet yönetiminde hakkı vardı. Töre: Yazılı olmayan hukuk kuralları. Toygun: Kurultay üyesi. Aygucı-Üge: Vezir, başbakan Ayukı: Hükümet Tudun: Vergi ve ülke denetim işlerinden sorumlu kişi. Tarkan: Aynı zamanda komutan olan vali. Buyruk: Kağanın yanında bulunan büyük memur, bakan. Tamgacı: Dışişleri bakanı. Ağılık: Hazine sorumlusu, maliye bakanı. Bitigçi: Yazıcı, katip. Apa: Sivil saray görevlisi. Örgin: Taht Uçmağ: Cennet Tamu: Cehennem Uluğ Sığış: Kıyamet günü Odsuzluk: Bağımsızlık Kalıng: Evlenirken oğlan evinden alınan ve mülkiyeti kadında olan mal mülk. Iduk: Kutsal. Çevgen: Atlı top oyunu. Polo benzeri bir oyun. Sığıtçı: Cenaze törenlerindeki ağlayıcı Yarmak: Madeni para Tuğ: At kılından saçak şeklinde yapılıp uzun bir sırığa takılan hükümdarlık alameti. Tuğların sayısı hükümdarların ve beylerin nüfuzuna göre değişirdi. Türk hükümdarlarının dokuz tuğu bulunurdu. Sü: Asker. Ongun: Totem. Kutsal sayılan hayvan. Tuğra (Tuğrak): İmzalı damga, mühür. Kengeşçi ve Tayanç: Danışman. Eski Türklerde danışmaya, istişare etmeye kengeşmek de nirdi. Kengeşçi ve Tayanç da danışılan kişi. Muyanlık: Orta Asya Türklerinde doyurma ve donatma geleneği. 2
KPSS TARİH KİTABI ÇIKMIŞ SORU ANALİZLERİ Orta Asya Türk Tarihi 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2 1 1-2 2 1 1 1 1 1 2 1 TÜRKLERİN ANA YURDU Ana Yurt: Türklerin Orta Asya da yaşadıkları bölgeye verilen addır. Türklerin ana yurdu Orta Asya dır. Türklerin tam olarak tarih sahnesine çıktıkları yer Altay Dağları ve çevresidir. Orta Asya nın sınırları; Sibirya Ovaları Hazar Denizi ORTA ASYA Kingan Dağları Hindikuş ve Karanlık Dağları Türk Adının Kökeni Türk kelimesi Türk soyundan olan ve Türkçe konuşan toplulukların genel adı olarak bugünkü şekli ile ilk defa VII. yüzyılda Köktürklere ait Orhun Yazıtları nda kullanılmıştır. Yazıtta "Türük" ve "Türk" olarak iki farklı biçimde kullanılmıştır. Türk sözcüğüne Çin (Tukyu), Arap, Pers, Bizans, Rus (Tork), Macar (Török) ve Hint (Turukha) kaynaklarında da rastlanması, Türklerin bu topluluklarla etkileşim içinde olduğunun ve geniş bir coğrafyaya yayıldığının göstergesidir. Türk adıyla kurulan devletler; Köktürk Devleti Türkiye Cumhuriyeti KKTC Türkmenistan'dır 4
Orta Asya Türk Tarihi ORTA ASYADAN GÖÇLER Orta Asya dan Göçlerin Nedenleri Göç Yolları Orta Asya'da yaşayan Türkler M. Ö. 1700 lerden başlayarak M. S. 1300 lere kadar aralıklarla göç etmişlerdir. Türkler Orta Asya dan güneye, kuzeye, doğuya ve çoğunlukla batıya göç etmişlerdir. AVRUPA Hunlar Avarlar Bulgarlar Macarlar Kıpçaklar Peçenekler Uzlar ORTA DOĞU VE ANADOLU (Oğuzlar) Büyük Selçuklu Devleti Türkiye Selçuklu Devleti Anadolu Türk Beylikleri Osmanlı Devleti Akkoyunlu Devleti Karakoyunlu Devleti Safevi Devleti Türkiye Cumhuriyeti SİBİRYA (Yakutlar) ORTA ASYA HİNDİSTAN Gazneliler Babür Devleti ÇİN (Sincan Uygur Bölgesi) Ekonomik nedenler Nüfus artışına bağlı olarak otlakların yetersiz kalması Kuraklık ve ani iklim değişiklikleri nedeniyle hayvancılığın yapılamaz hale gelmesi Salgın hayvan hastalıklarının üretimi azaltması 5
KPSS TARİH KİTABI Siyasi nedenler Çin ve Moğol baskıları Türk boyları arasındaki siyasi anlaşmazlıklar. Milattan önceki dönemlerdeki göçlerin temel nedenleri daha çok ekonomik, Milattan sonraki göçlerin nedenleri daha çok siyasidir. Orta Asya dan Göçlerin Sonuçları 1. Asya, Avrupa, Kuzey Afrika da Selçuklu İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu, Avrupa Hun Devleti, Türkiye Cumhuriyeti gibi yeni Türk devletleri kurmuşlardır. 2. En olumlu yanı Oğuzlar ın Anadolu yu ikinci Türk yurdu yapmalarıdır. 3. Olumsuz sonuç olarak Hun, Avar, Macar, Bulgar gibi Avrupa ya giden Türk boyları, diğer uluslar arasında erimiş millî benlikle rini kaybetmişlerdir. 4. Maden işleme, at, eyer, özengi, pantolon kullanma ve orduda onluk sistem gibi uygarlık özelliklerini gittikleri yerlere götürmüşler ve diğer uluslara öğretmişlerdir. 5. 375 yılında bugünkü Avrupa nın siyasi ve etnik yapısının temelini oluşturan Kavimler Göçü'ne neden olmuşlardır. 6. 375 ve 1453 te iki kez çağ açıp çağ kapatmışlardır. 7. Zerdüşlük dini haricinde tanıdıkları tüm dinlere inanmışlardır. 8. Kiril, Latin, Arap alfabesi gibi birçok alfabeyi kullanmışlardır. 9. Göç etmeyerek Orta Asya'da kalanlar Asya Hun, Köktürk, Uygur adıyla büyük devletler kurmuşlardır. İLK TÜRK DEVLETLERİ ASYA'DA KURULANLAR Asya Hun Devleti Köktürkler Uygurlar Kırgızlar Sibirler Akhunlar Türgişler Karluklar Hazarlar AVRUPA'DA KURULANLAR (Asya'dan Avrupa'ya göç eden Türk devletleri) İskitler Avrupa Hun Devleti Kıpçaklar Bulgarlar Avarlar Macarlar Uzlar Peçenekler Hem Orta Asya'da hem de Avrupa'da kurulan Türk devletleri; - Hunlar - Avarlar'dır. 6
Orta Asya Türk Tarihi İSKİTLER (Sakalar) (MÖ 7-2. Yüzyıl) Tarihte bilinen ilk Türk Devleti'dir. Anadoluya giren ilk Türk devletidir. İç Anadolu ve Güney Doğu Anadolu'ya kadar akınlarda bulunmuşlardır. Yerleşme amacı yoktur. Sınırları Doğu Avrupa'ya kadar uzandığı için Avrupa da var olan ilk Türk devletidir. Yunanlar İskit, Persler Saka diye adlandırmışlardır. Herodot, tarihinde İskitlerden söz etmektedir. Perslerle yaptıkları savaşlar ünlü Alper Tunga Destanı nın konusunu oluşturmuştur. Alper Tunga'nın, Pers hükümdarı 2. Kiros ile mücadelesi destana konu olmuştur. İranlı şair Firdevsi'nin Şehname adlı eserinde bu konu, İran-Turan mücadelesi şeklinde işlenmiştir. Alper Tunga bu eserde Efrasiyap adıyla anılmaktadır. Yusuf Has Hacip ve Kaşgarlı Mahmut, eserlerinde Efresyap ı Alper Tunga olarak adlandırmışlardır. Orta Asya Türk toplumlarında kadının toplumsal statüsü yüksektir ve kadın hükümdarları vardır. Dinsel inanışları (Gök Tanrı inancı), gelenekleri, sanat motifleri (Hayvan Üslubu), ölü gömme törenleri (Yuğ) Orta Asya Türkleri ile benzerlik taşımaktadır. Hayvan Üslubunun yaratıcısı olan İskitler eşyalarını geyik, kuş, pars gibi hayvan resim ve kabartmalarıyla süslemişlerdir. 7