KARMA YEM TEKNOLOJİSİ Yem fabrikaları, fenni hayvan yeminin üretiminin gerçekleştirildiği fabrikalardır. Saatte 3 tondan 250 ton/saate kadar değişik kapasitelerde kurulabilmektedir. 1987 yılında kurulan ve bölgemizde ilk özel yem fabrikası olan Bayramoğlu Yem ve Un San. A.Ş. saatte 30 ton kapasite ile çalışmaktadır. Tescil ve beyana tabi 60 çeşit karma yem üretimi yapılmaktadır. Üretimde son teknoloji olan hammadde kabulden sevkiyata kadara prosesin tüm aşamalarında tam otomasyon sistemi kullanılmaktadır. Yemler İnce, Pelet ve Granül formda üretilmektedir. İnce Yem Granül Yem Pelet Yem (3 4 5 6 7 8 10 12 16 mm) Yem Fabrikası aşağıdaki ana bölümlerden oluşur: 1- Hammadde alım ünitesi 2- Dozajlama ünitesi 3- Makrodozaj ünitesi 4- Mikro dozaj ünitesi 5- Kırma-karıştırma-likit katkılar ünitesi 6- Peletleme ünitesi 7- Granül ünitesi 8- Torbalama ve sevk ünitesi. 1-HAMMADDE ALIM ÜNİTESİ: Karma yem yapımında kullanılan hammaddeler fabrikaya çeşitli nakil vasıtaları ile getirilirler. Önce hammaddenin cinsine göre uygun şekilde numuneler alınıp laboratuarda kalite kontrolünden geçirilerek standartlara uygunluğu kontrol edilir. Standartlara uygun hammaddeler ızgaralı alım bunkerlerine hidrolik liftlerle boşaltılırlar. Bu sırada meydana gelebilecek tozlanma Aspirasyon Fanları ile emilerek Siklon ile geri kazandırılır. Hammaddeler taşıma ekipmanları (Zincirli Konveyör, Kovalı Elevatör, Helezon ve Blower ) ile ilgili siloya (hammadde deposu) taşınır. Hammadde taşınırken ilk önce Magnet (Manyetik Ayırıcı) ten geçer. Burada hammaddede olası metal parçalar tutulur. Magnet ler tek ve çok katlı çeşitli tip ve özelliklerde olabilmektedir. Ayrıca hammadde ilgili depoya sevk edilmeden Çöp Sasörü (çöp eleği) den geçirilerek olası iplik, kâğıt, naylon vb. yabancı cisimler temizlenir. Aspirasyon Fanı Siklon 1
Çeşitli Şekil ve Özelliklerdeki Magnetler.(Metal Tutucular) TAŞIYICILAR VE ÖZELLİKLERİ: Zincirli Konveyör: Zincirli konveyörler hammaddenin, yemin ve peletin uzun mesafelerde yatay olarak veya yataya yakın olarak taşınması için, yüksek kapasitelerde mal aktaran ve yüksek dayanımlı zincirli taşıyıcılardır. Özellikle melaslı yemin aktarılmasında temizlik kolaylığı bakımından gerekli bir taşıma aracıdır. Peletlenmiş yemlerin uzun mesafelerde kırılmasını, tozlanmasını önlediği için de yaygın kullanıma sahiptir. Zincirli Konveyörler Helezon(Vidalı Konveyör): Vidalı konveyörler (Helezonlar), özellikle kısa mesafelerde hammadde, yem ya da peletin bir yerden bir yere aktarımını sağlayan mekanik taşıma elemanlarıdır. Ekonomik olması ve melassız toz yemi kısa mesafelerde aktarması bakımından yaygın kullanıma sahiptir. 90 dereceye kadar Dikey taşımalarda da kullanılmakta olup, bu derecelerde kısa mesafelerde aktarma yapabilmektedir, fakat kapasitesi düşüktür. Hassasiyeti nedeni ile daha çok dozaj lamada kullanılır. Helezon (Vidalı Konveyör) 2
Kovalı Elevatör: Kovalı Elevatörler, değişik hammaddeler, mamul ve yarı mamul ürünlerin belli bir yüksekliğe çıkartılarak silo, depo veya diğer taşıma organlarına, ara elemanlara aktarılmasını sağlayan dikey taşıyıcılardır. Zincirli veya bantlı tip olabilir. 3 ana bölümden oluşur.kafa Bölümü, Ara Seksiyon, Ayak Bölümü Kovalı Elevatör Kafa Bölümü Ayak Bölümü Blower (Pnomatik Taşıma):Hava basıncı ile hammaddenin naklidir. Blower ile üretilen havanın bir boru hattına basılması ve bu boru hattına hava kilidi ile toz ürünün beslenmesi sistemi ile ürün transferi yapılmasıdır. Prosese sabitlendiği gibi seyyar olarak ta kullanılmaktadır. Özellikle limanlarda yük gemilerinin boşaltılmasında kullanılır. Son yıllarda yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Sabit Sistem Blower (Pnomatik Taşıyıcı) Akış Şemaları 3
Seyyar Sistem Blower (Pnomatik Taşıyıcı) Akış Şemaları HAMMADDE VE MAMUL MADDE DEPLAMA SİSTEMLERİ: Fabrikaya alınan ve stok edilen hammaddeler değişik yerlerde ve farklı özelliklere sahip depolama sistemleri ile stoklanırlar. Likit katkılar yağ, melas vb tanklarda veya melas kuyularında stoklanır. Bazı hammaddeler hangarlarda, bazıları ise beton veya çelik silolarda depolanırlar. Bu durum fabrikanın yapısına, kapasitesine ve işleyişine göre değişiklik arz eder. Yüksek kapasitede stoklanan hammaddeler dökme olarak hammadde hangarlarında veya çelik silolarda depolanırlar. Hangarlar ve çelik siloların kapasitesi hammaddenin yoğunluğuna göre değişmektedir. Günümüz teknolojisinde artık çelik aksamlı silolar tercih edilmektedir. Galvaniz silolar; buğday, arpa, soya fasulyesi, ayçiçeği, mısır vb. serbest akan maddelerin depolanması için tasarlanmıştır. Bu depolarda yoğunluğu çok düşük olan hammaddeler (Buğday Kepeği,Toz Yağlı tohum Küspeleri vb) köprü yapacağı için stoklanamaz.galvanizli malzemeden yapılan Çelik Silolarda hammadde daha uzun süre,daha az işçilik ve enerji sarfiyatı ile stoklanır.hangarlarda hammaddenin stoklanması işçilik gücünü artırır,hammaddenin sevki için iş marinalarına ihtiyaç olabilir. Kullanım amacına ve yerine göre galvaniz silo çeşitleri: 1 - Ticari Tip Silolar 2 - Konik Tabanlı Silolar 3 - Kümes Tipi Silolar 4
Galvanizli Çelik Silo Özellikleri Özel tasarlanmış ondülalı yan duvar sacları ve dikey bağlantı babaları ile mevcut konstrüksiyona ekstra bir mukavemet kazandırılmıştır. Çeşitli hava koşullarına cevap verebilecek nitelikte özel galvanizli sacdan imal edilmiştir. Sağlam konstrüksiyon dizaynı uygun statik hesaplar ile sağlanmıştır. Kaliteli cıvata ve bağlantı elemanları kullanılmıştır. Silo çatısına ulaşım için emniyet kafesli dayanıklı merdivenler bulunmaktadır. Havalandırma sistemi vardır. Ticari Tip Siloların Tercih Edilme Sebepleri Cıvatalı tasarım ile kolay montaj imkanı Gerilim ve paslanma gibi etkilere karşı en üst düzeyde dayanıklılık Hava ve su sızdırmazlığını sağlamak için özel tasarım Kolay doldurma ve boşaltma imkânı Kar ve rüzgâr yüküne karşı özel tasarım silo çatısı Opsiyonlar İçerisinde ihtiva ettiği tahılın emniyeti için (kızışma, yoğuşma, böceklenme tehdidine karşı) birbiri ile bağlantılı çalışan ve gerekirse merkezi kumanda sistemine adapte edilebilen taban-tavan havalandırma ve ısı sensoru sistemi kurulabilmektedir. Dip sıyırıcı tertibatı: malın depodan temizlenme kolaylığı sağlar, iş gücünü düşürür. Aspirasyon sistemi: stoklanan malın havalandırılması imkânı sağlayarak olası kızışma ve bozulmalara karşı tedbir alınmasını sağlar. Seviye tespit sensörü: stoklanan hammaddenin hangi seviyede olduğunu görmemizi sağlar. Konik Tabanlı ve Kümes Tipi Siloların Tercih Edilme Sebepleri Düşük işçilik ve enerji masrafları Mal tutmayı önleyen alt koni ile kolay ve hızlı tahliye imkanı Alt yapı masrafı gerektirmez. Doldurma ve boşaltmada talebe göre pnömatik veya helezonlu sistem oluşturulabilir. Düz Tabanlı Çelik Silolar Konik Tabanlı Çelik Silolar 5
Düz Tabanlı Çelik Silo Boşaltma Sistemi Konik Tabanlı Silo Konik Kısımları 2-DOZAJLAMA ÜNİTESİ: Fabrikamızda üretim, tam otomasyon sistemi ile yapılmaktadır. Prosesin tüm ünitelerinde olduğu gibi, dozajlamada % 0,1 hata payı ile bilgisayar kontrolünde yapılmaktadır. Dozajlama ünitesinden kasıt, ana hammaddelerin dozajlanmasıdır. Yani, karma yem yapımında toplam dozajın büyük bir kısmını oluşturan tane yemler, yağlı tohum küspeleri, değirmencilik yan ürünleri vb. ana hammaddelerin dozajlandığı ünitedir.14 adet farklı hammadde deposunun altında, merkezi bir noktada bulunan ana dozaj bunker inde, her depodan ayrı ayrı gelen helezonlarla dozajlama işlemi ilgili formülasyona göre gerçekleşir. 3-MAKRODOZAJ ÜNİTESİ: Karma yemde kullanılan ve karmaya katılım oranları ana dozajdan daha az olduğu için daha hassas dozajlanması gereken, tuz, mermer tozu, DCP vb makro seviyesindeki katkıların dozajlandığı ünitedir.3 depo ve helezonlarla bağlı bir makrodozaj bunkerinden oluşur. 4-MİKRODOZAJ ÜNİTESİ: Karma yemlere mikron seviyede katılan, tartımın en hassas olduğu dozajlama ünitesidir.12 hücreden ve helezonlarla bağlı mikrodozaj bunkerinden oluşur. Vitaminler ve mineraller gibi yemlere mikron seviyesinde katılan premixlerin dozajlandığı ünitedir. 6
Otomasyon Dozaj Sayfası Ekran Görüntüsü 5- KIRMA-KARIŞTIRMA-LİKİT KATKILAR ÜNİTESİ: Karma yem formulasyonundaki dozajlama işlemi bittikten sonra ana dozajda tartılan hammaddeler taşıma ekipmanları ile değirmen üstü döner tava elekte elenir. Elenmesinin sebebi değirmende kırılmasına gerek duyulmayan partiküllerin değirmene uğramadan değirmen alt bunkerine gönderilmesidir. Bu sayede hem elektrik enerjisi tasarrufu sağlanmış olur hem de değirmendeki yüksek devire bağlı yüksek ısıdan kaymaklanan besin kaybı azaltılmış olur. Büyük partiküller çekiçli değirmende uygun elek kullanılarak kırıldıktan sonra elenen kısımla değirmen alt bunkerin de birleşir. Kırma işlemi gerçekleşirken değirmen üzerinde bulunan besleme üniteleri değirmenin devrine göre miktarı ayarlar. Böylece o partideki tartma ve kırma işlemi gerçekleşmiş olur. Sıra karıştırma işlemine gelmiştir. Yem fabrikalarında en hassas olunması gereken, prosesin en önemli yeri karıştırma işlemidir. Her formülasyon farklı bir içeriğe sahip olduğu için karışımın yoğunluğu da buna bağlı olarak değişmektedir. Mikserde(karıştırıcı) her farklı yoğunluğa sahip yemin farklı bir karışım süresi vardır. Bu süre mikser tipine ve kapasitesine göre değişmektedir. Fabrikamızda bulunan 2.000 kg kapasiteli mikserde bu süre yemin cinsine göre 210 saniye ile 270 saniye arasında değişmektedir. Formülasyonda likit katkılar hariç tüm dozajlanan hammaddeler mikser üst bunkerinde homojen karışım için beklemektedir. Pnömatik kapaklar açıldıktan sonra tüm dozajlanan hammadde ve katkı maddeleri mikser içerisine boşalır.homojen karışım zamanı tamamlandıktan sonra mikser alt kapakları açılarak karışımın tamamı mikser alt bunkerine iner.artık karıştırma işlemi bitmiş,likit katkıların katılacağı (melas,yağ vb) adından da anlaşılacağı gibi melasiyer veya melasör (melas mikseri) işlemi başlayacaktır.melas, melas tanklarında yağ ise yağ tanklarında stoklanır.karışım yapılmadan önce likit katkıların mutlaka ısıtılması gerekmektedir.karışım melasiyerden geçerken birim zamanda geçen yem miktarı otomatik olarak hesaplanıp flowmetre yardımı ile likit katkının yoğunluğuna göre likit katkılar melasiyere püskürtülür..melasiyerdeki padıllar yem ile likit katkıları yoğurarak yine homojen bir şekilde karışım sağlanmış olur. Artık o partideki yem ince formda üretilmiştir. Eğer bu şekilde torbalanacaksa mamül depolarına sevk edilir. Pelet veya granül formda olması gerekiyorsa ilgili taşıma ekipmanları ile pelet pres hattı toz depolarına sevk edilir. 7
Tava Elek Otomatik Besleme Ünitesi Çekiçli Değirmenler Tek Katlı Melas Mikseri Çift Katlı Melas Mikseri 6- PELETLEME ÜNİTESİ: 8
Pelet formda yapılacak olan yemler kırma işlemi gerçekleşip, likit katkılar katıldıktan sonra pelet pres toz depolarına gelir.pelet pres hattı besleyici,şartlandırıcı ve presleyici olarak üç bölümden oluşur. Pelet pres makinesine ilgili yem için gereken ebattaki pelet diski takılır. Pelet yapımında su buharı çok önemlidir. Pelet kalitesi, buhar kalitesi ile alakalıdır. Pelet presleri, toz yemin 85-90 derecede buharla karıştırılarak, disk ve rulo yardımı ile mekanik olarak sıkıştırılıp, 1.6-22 mm. çaplar arasında üretimini sağlayan bir makinedir. Buhar ile pişirilen yem, içindeki nişastanın jelatinize olması sebebi ile hayvanlar için sindirimi daha kolay hale gelmektedir. Hayvanlar için zararlı, hastalık yapıcı bakterilerin (Salmonella) ölmesini sağlamaktadır. Peletlenerek yoğunluğu artan yemin depolama ve taşıma masrafları da inmekte ve daha ekonomik olmaktadır. Yem endüstrisi dışında, yaygın olarak kepek, küspe, ağaç talaşı, organik gübre, çöp, şerbetçiotu, pirina ve şeker pancarı küspesi peletleme de kullanılmaktadır. Toz yem şartlandırıcıdan geçerken buharla yoğrulup yaklaşık 85-90 derecede ısıya ulaşınca disk ile rulo arasında basınçla diskten geçip istenilen seviyede ayarlanan bıçaklar vasıtası ile kesilerek soğutucuya iner. Soğutucuda istenilen dereceye kadar soğuduktan sonra soğutucu kapakları açılarak ilgili taşıma yolları ile vibro elekten elendikten sonra mamul depoya taşınarak paketlenir. Elenen partiküller ise peletlenmek üzere tekrar pelet pres toz depolarına gönderilir. Pelet Presi Pelet Soğutucu Vibro Elek Pelet Rulo ve Diskleri 7- GRANÜL ÜNİTESİ: 9
Granül ünitesi pelet pres ünitesinin devamıdır. Granüle makineleri, peletlenmiş ve soğutucudan çıkmış yemleri özel dökülmüş, sertleştirilmiş ve dişleri işlenmiş valsler arasında tekrar kırarak ufak partiküllere ayırır. Yaygın olarak civciv yemi üretiminde kullanılmak ile beraber, son yıllarda süt-besi-kuzu buzağı yemleri imalatında da tercih edilmektedir. Granül olan yem mamul depolara giderek paketlenir. Granül Makinesi 8- TORBALAMA VE SEVK ÜNİTESİ: İmalatı yapılan ince, pelet ve granül yemler mamul depolara sevk edildikten sonra bant beslemeli veya vidalı torbalama kantarlarında tartılıp paketlendikten sonra ağzı dikilen torbalar bantlı konveyörler ile vasıtalara yüklenerek sevk edilir. Torbalama kantarları, hammaddenin, toz yemin ya da pelet yemin 10-25 ya da 50 kg lık torbalarda paketlenmesi için hassas tartım yapan makinelerdir. Load celli ve elektronik denetimli olarak imal edilmektedir. Hammadde özelliklerine bağlı olarak vidalı ya da bantlı besleme sistemlerine sahiptir. Tek kefe veya çift kefe olabilmektedir. Torbalama Kantarları 10