Yeni y lda ilham veren sofralar için... 2013 ün damakta kalan lezzetlerini ve ş k sofralar n birlikte haz rlad k. Yeni y l n en keyifli anlar nda yine ayn heyecanla buluşmak dileğiyle... 444 50 40 facebook/metrotoptancimarket www.metro-tr.com
06 26 56 68 44 62 oteller 2013 sezonunu kur artışı ve son dakika satışları kurtardı... 6-16 Haber... 18-24 yatırımlar El değiştiren otellerde Antalya başı çekiyor... 26-32 Haber... 34-42 tedarikçiler Peyzaj sektörüne olan ihtiyaç her geçen yıl artıyor... 44-54 Röportaj-Hisar Yönetim Kurulu Başkan Vekili İsmail Erdoğan... 56-57 Haber... 58-60 acenteler/havayolları İç pazarda erken rezervasyon dönemi, Avrupa standartlarına yaklaşıyor... 62-67 Röportaj-Corendon Havayolları Genel Müdürü Yıldıray Karaer... 68-69 Haber... 70-77 Haberler... 78-87 İstatistikler... 88 Yetkin Medya Yayıncılık Ticaret Limited Şirketi Adına Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Sebahattin Ercan sebahattin.ercan@turizmyatirimdergisi.com.tr Genel Koordinatör Bülent Büyükaras bulent.buyukaras@turizmyatirimdergisi.com.tr Editör Özlem Kasa ozlem.kasa@turizmyatirimdergisi.com.tr Görsel Yönetmen Türkel Hocaoğlu turkel_hocaoglu@hotmail.com Yazı İşleri Ece Yarkataş ece.yarkatas@turizmyatirimdergisi.com.tr Ecem Ercan ecem.ercan@turizmyatirimdergisi.com.tr İletişim Tel: 0 212 278 77 41 pbx Reklam Tel: 0 212 278 77 42 pbx Faks: 0 212 278 77 68 Baskı: Özgün Ofset Tel: 0212 280 00 09 Issn: 2147-2300 Adres: Yetkin Medya Yayıncılık Emniyetevler Mah. Bornova Sok. No: 5/B, 4. Levent / İstanbul Abonelik 12 aylık abonelik bedeli 90 TL dir. Abone olmak isteyenler için hesap numarası: Yetkin Medya Yayıncılık Ltd. Şti. Türkiye İş Bankası 4. Levent-İstanbul Şubesi. IBAN: TR57 0006 4000 0011 1400 7932 49 (Dekont ve adres bilgilerinizi 0212 278 77 68 nolu faksa gönderiniz.) Yayın Türü: Ulusal, süreli, aylık Baskı yeri ve tarihi: İstanbul, Aralık 2013 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 12 2013
SUNUŞ Tur operatörleri için Türkiye artık vazgeçilmez bir ülke Türkiye, 2013 te de turizmde büyümesini sürdürdü. 10 ayda geçen yıla göre yüzde 10,24 büyüme yakalayan Türkiye, yıl sonuna kadar 35 milyon turist ağırlamaya hazırlanıyor. Gerek Gezi Parkı olayları, gerek Suriye de yaşanan iç savaş gerekse Mısır da yaşanan darbe nedeniyle inişli çıkışlı bir sezon yaşayan turizm sektörünün imdadına son dakika satışları yetişti. Döviz kurunun artması da turizmcilere olumlu yansıdı. Bu da turizmin ne kadar değişken bir sektör olduğunu bir kez daha hatırlattı. Artık sezon başında sezona ilişkin oluşturulan stratejiler sezon sonunda tutmuyor. Yani, evdeki hesap çarşıya uymuyor. Rekabetin artması, rakiplerimizin agresif pazarlama stratejileri, Akdeniz Çanağı nda yer alan Mısır, Tunus gibi ülkelerdeki siyasal çalkantılar, tur operatörlerinin tutumu turizm sektöründeki hareketliliği daha da artırıyor. Bu da sezonu bir bütün olarak görmeyi daha da zorlaşıyor. Dolayısıyla artık turizmciler, sezondan ziyade periyotlara odaklanıyorlar. Pazardaki tüm değişimlere ve hareketliliğe rağmen Türkiye bu yıl, elindeki kaliteli yüksek yatak kapasiteleri nedeniyle ne kadar önemli bir ülke olduğunu bir kez daha kanıtladı. Mısır da yaşanan darbe sonrası İspanya ve Yunanistan a yönelen tur operatörleri, bölgesel ve iç karışıklıklardan nasibini alan Türkiye yi es geçemedi. Diğer yandan incoming de başarılı bir yıl geçiren Türkiye turizmi, iç pazarda da iyi bir yıl geçirdi. İç pazarı her yıl biraz daha güçlenen Türkiye de 2003 yılında başlatılan erken rezervasyon kampanyası, yerli tatilciler tarafından artık kabul görüyor. Tur operatörlerinin erken rezervasyonda aldığı rezervasyonlar her yıl biraz daha artıyor. Erken rezervasyon ile sağlanan yüzde 50 lere varan indirimli fiyatlar ve erken rezervasyon iptal sigortası tatilcilerin ilgisini çekiyor. Erken rezervasyon oranının artması da iç pazarda faaliyet gösteren tur operatörlerinin ve otelcilerin pazarın seyrini görmesini kolaylaştırıyor. Erken rezervasyon kampanyasını kasım ayına kadar çeken tur operatörleri, erken rezervasyon satış oranlarını her yıl artırıyorlar. Ayrıntıları dosyamızdan okuyabilirsiniz. Turizm sektöründe gerek iç pazarda gerekse de uluslararası arenada yıldızı parlayan Türkiye de otel yatırımlarının gayrimenkul değeri de her geçen yıl artıyor. Bu da turizmde yatırım yapmak isteyen kişi sayısını artırıyor. Ancak turizm sektöründe beklediğini bulamayan yatırımcılar, bazen otel yatırım aşamasındayken bazen de yatırımı tamamladıktan sonra elden çıkarmaya çalışıyor. Öte yandan gayrimenkul değeri yüksek oteller de değerinden dolayı el değiştirebiliyor. Otellerde el değiştirmeleri ele aldığımız yatırım dosyamızda, el değiştiren otelleri bulabilirsiniz. Oteller için önemli bir konu olan çevre düzenlemesi nedeniyle bu sayımızda peyzaj konusunu ele aldık. Her şey dahil sistem nedeniyle tüm zamanını neredeyse otellerde geçiren turistler için çok önemli olan bahçe ve çevre düzenlemesi, kıyı otelleri için büyük önem taşıyor. Konuyla ilgili peyzajcıların değerlendirmelerine yer verdik. Keyifle okumanız dileğiyle. Turizm ve Yatırım Dergisi 24 ǀ turizm&yatırım ǀ 08 2013 12 2013
DOSYA OTELLER OTELLER 26 ǀ turizm&yatırım ǀ 12 2013
2013 sezonunu kur artışı ve son dakika satışları kurtardı Yılın ilk 10 ayında 32 milyona yakın turist ağırlayan Türkiye de kıyı otelleri sezonu tüm dalgalanmalara rağmen yükselişle kapattı. 10 ayda geçen yıla göre yüzde 10,24 büyüme yakalayan Türkiye, yıl sonuna kadar 35 milyon turist ağırlamaya hazırlanıyor. Turizmciler bu yıl son dakika satışları ve döviz kurunun artması nedeniyle sezonu mutlu kapattı. 2013 sezonu turizmciler için sürprizlerle geçen bir yıl oldu. Kıyı otelleri bu sezonda uluslararası pazardan müşteri çekebilmek için fiyat kozunu oynadı. Dalgalı geçen sezonu, artan döviz kuru ve Mısır da yaşanan olaylar nedeniyle Türkiye ye kayan turistler kurtardı. Türkiye deki resort oteller, bu yıl son dakika satışlarının etkisiyle toparlandı. Sayısal verilere göre büyüme var Sayısal olarak, 2012 ye göre yılı yüzde 5-8 arasında değişen bir büyümeyle kapatmaya hazırlanan Türkiye, yılın ilk 10 ayında 31 milyon 757 bin 624 kişi ağırladı. Gelen ziyaretçi sayısı bakımından geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,24 artış kaydeden Türkiye ye yılsonu itibariyle 35 milyon ziyaretçi gelmesi bekleniyor. Türkiye yi ziyaret eden turistlerin yüzde 33,95 i Antalya, yüzde 29,38 i İstanbul, yüzde 8,59 u Muğla, yüzde 7,19 u Edirne ve yüzde 4,70 i İzmir sınır kapılarından giriş yaptı. Yılın ilk 10 ayında Almanya, Rusya ve İngiltere yine en büyük ilk üç pazarı oluşturdu. Gezi Parkı olaylarının faturası turizmcilere çıktı Sürprizlerle dolu bir sezon geçiren turizmciler yıl içinde yaşanan bir dizi olaydan ciddi şekilde etkilendi. Sezon başında iyi bir erken rezervasyon dönemi geçiren sektör, Mayıs ayında patlak veren Gezi Parkı olaylarının etkisinde kaldı. Rezervasyonların durma noktasına geldiği bu dönemde İstanbul da ciddi iptaller meydana geldi. Olayların tüm Türkiye ye yansıması gerek iç pazarda gerekse yurtdışı pazarlarında durgunluk ve rezervasyon kaymalarına yol açtı. Hükümetin olayları sert yöntemler kullanarak bastırmaya çalışması, uluslararası arenada Türkiye nin imajını zedelerken, fatura turizmcilere çıkmış oldu. En büyük sıkıntı yüksek sezonda yaşandı Temmuz ayında sıkıntılı geçmesinin ardından, gerek Gezi Parkı olaylarının durulması gerekse otellerin fiyatlarda ak-» 12 2013 ǀ turizm&yatırım ǀ 7
DOSYA OTELLER 2011-2013(*)YILLARINDA ÜLKEMİZE GELEN YABANCILARIN MİLLİYETLERİNE GÖRE KARŞILAŞTIRILMASI (OCAK-EKİM) YILLAR % DEĞİŞİM ORANI MİLLİYET 2011 2012 2013* 2012/2011 2013/2012 ALMANYA 4 400 064 4 607 126 4 635 191 4,71 0,61 RUSYA FED. 3 364 387 3 470 173 4 131 087 3,14 19,05 İNGİLTERE 2 484 618 2 358 755 2 412 786-5,07 2,29 GÜRCİSTAN 963 865 1 160 212 1 520 427 20,37 31,05 BULGARİSTAN 1 246 806 1 267 686 1 346 400 1,67 6,21 HOLLANDA 1 161 591 1 210 448 1 241 145 4,21 2,54 İRAN 1 662 481 1 055 524 1 032 651-36,51-2,17 FRANSA 1 044 123 937 202 958 698-10,24 2,29 A.B.D. 675 070 682 413 699 331 1,09 2,48 UKRAYNA 567 349 586 362 698 895 3,35 19,19 İSVEÇ 543 432 588 612 657 005 8,31 11,62 İTALYA 672 655 641 165 651 523-4,68 1,62 IRAK 310 138 446 324 619 011 43,91 38,69 BELÇİKA 552 103 573 616 615 482 3,90 7,30 YUNANİSTAN 604 705 561 440 582 645-7,15 3,78 AZERBAYCAN 496 265 498 086 539 516 0,37 8,32 AVUSTURYA 484 346 465 554 479 666-3,88 3,03 POLONYA 473 002 414 699 408 351-12,33-1,53 KAZAKİSTAN 295 142 353 293 398 144 19,70 12,70 NORVEÇ 360 200 387 658 397 593 7,62 2,56 DANİMARKA 355 876 373 829 379 216 5,04 1,44 İSVİÇRE 306 515 330 030 354 462 7,67 7,40 ROMANYA 354 068 345 938 352 729-2,30 1,96 YABANCI TOPLAM 28 665 052 28 807 965 31 757 624 0,50 10,24 siyon vermeye başlaması, son dakika satışlarını artırdı. Son dakika satışlarının artmasında Mısır da yaşanan darbe de etkili oldu. Mısır a gidecek turistler, rezervasyonlarını iptal ederek, İspanya, Yunanistan ve Türkiye ye kaydırması, yüksek sezonu kötü geçiren otelciler için can simidi oldu. Ramazan ayının sezon ortasına denk gelmesi de turizmcileri etkileyen bir diğer olay oldu. Ö- zellikle iç pazarı etkileyen bu durum, Ramazan Bayramı tatiliyle birlikte tersine döndü. Kötü giden tablonun bir anda değişmesi turizmcilere de rahat bir nefes aldırdı. 8 AYLIK DÖNEMDE AKDENİZ DEKİ TURİST SAYILARI (2013) Ocak-Ağustos (Milyon Kişi) Değişim, (%) Ocak- Ağustos Değişim, (%) Mayıs- Temmuz İSPANYA 42,3 4,5 3,8 TÜRKİYE 24 10,6 10,6 MISIR 7,2-0,2 10,6 YUNANİSTAN 9,7 13,1 8 TOPLAM 83,4 6,7 8,9 2013 ün kurtarıcısı Mısır olayları ve kur artışları oldu Sayısal verilere bakıldığında iyi bir sezon geçiren turizmciler, gelir anlamında da sıkıntılı günler yaşadılar. Ancak Euro kurunun 2.400 lerden 2.700 ler seviyesine ulaşması otelcileri bir nebzede olsa memnun etti. Son dakika satışlarını almak için fiyatlarını düşüren otelciler, düşen fiyatları kur artışıyla telafi etmeye çalıştı. Mısır dan Türkiye ye kayan rezervasyonlar, doluluklara olumlu yansırken, verilen aksiyonlar nedeniyle karlılıkta aynı etkiyi yakalayamadı. Maliyet artışları nedeniyle ülke enflasyonunun çok üzerinde bir enflasyona sahip olan otellerde, karlılıklar turist artışları kadar olmadı. 28 ǀ turizm&yatırım ǀ 12 2013
DOSYA OTELLER 2013 te sektörde neler öne çıktı? İflaslar, sektörü üzdü Her şeye rağmen artışla kapanan 2013 sezonunda Türkiye nin önemli pazarlarından turist getiren tur operatörlerinin batması pazarı etkileyen en önemli olayların başında yer aldı. Almanya, Hollanda ve İskandinav pazarının önemli oyuncularının batması hem pazarlarında bir boşluk yaşanmasına yol açtı hem de iflas nedeniyle paralarını alamayan otelcileri üzdü. Sektörde prestij ve güven kaybına neden olan iflaslar nedeniyle ciddi ekonomik kayıplar da yaşandı. İflas edenlerin boşluğu doldurulmaya çalışılıyor İlk olarak Almanya dan Türkiye ye turist getiren GTI Travel ve Sky Airlines ın iflas etmesi, sektöre darbe vurdu. Türkiye spesyalisti olan ve kışın Antalya ya c- harter sefer yapan firma, Antalya nın kış turizmini olumlu anlamda etkiliyordu. Firmanın boşluğunu Corendon ile Swiss Bentour gidermeye aday Bir diğer batan tur operatörü Hollanda pazarından turist getiren Oad Reisen oldu. Hollanda pazarının büyük oyuncularından biri olan Oad Reisen ın boşluğunu Corendon dolduracak gibi görünüyor. Diğer yandan Danimarka dan Türkiye ye en çok turist getiren acente Scanway de iflas eden acenteler arasına katıldı. Türk tur operatörünün iflası, İskandinav pazarı ağırlıklı çalışan Alanya daki otelleri üzerken, pazarda bir boşluğa da neden oldu. Farklı pazarlarda iflas eden bazı tur operatörleri şunlar: İflas Eden Bazı Tur Operatörleri (2013) Tur Operatörü GTI Travel - Sky Airlines Glauch Reisen Fefa Reisen Scanway- Tyrkiet Eksperten Oad Reisen Fly Nonstop Sinyaya Ptitsa Turist Getirdiği Ülke Almanya Almanya Almanya Danimarka Hollanda Norveç Rusya Gezi olayları Bu yıl Türkiye ye damgasını vuran olayların başında Gezi Olayları geldi. İstanbul Taksim Gezi Parkı ndaki ağaçların kesilmesine karşı başlayan tepkiler dalga dalga tüm Türkiye ye yayılarak hükümete karşı bir harekete dönüştü. Mayıs ayı sonunda başlayan eylemler Haziran ayının sonuna kadar devam etti. Olaylar nedeniyle başta Taksim deki oteller olmak üzere Türkiye genelinde rezervasyon iptalleri yaşandı. Kongre ve toplantılar iptal edildi. Haziran ayında Türkiye ye gelen ziyaretçi sayısındaki artış yüzde 4.93 ile ilk beş ayın oldukça gerisinde kaldı. İlk 5 ayda yaşanan yüzde 18.47 lik artış hız keserek yüzde 14 ler seviyesine indi. Gezi Parkı olaylarının ardından Bakanlık Almanya, Rusya ve İngiltere gibi önemli pazarlarda tanıtım atağı yaparken, sektör müşteri çekmek için fiyat indirimi yapmak zorunda kaldılar. Suriye olayları bölgede Ortadoğu pazarını durma noktasına getirdi Suriye ve Türkiye arasında yaşanan gerilim de sektörü etkileyen bir başka önemli olay oldu. Özellikle Ortadoğu pazarını ciddi şekilde etkileyen olaylar nedeniyle Ortadoğu ülkelerinden karayolu ile gelen turistler ile çevre ülkelerle yapılan sınır ticareti bitme noktasına geldi. Öte yandan savaştan kaçan binlerce Suriyeli mülteci Türkiye ye giriş yaptı. Suriye den Türkiye ye sınır kapılarından giriş yapan Suriyeli sayısı yılın ilk 8 ayında yüzde 125,36 oranında artarak 885 bin 272 kişiye çıktı. Bakanlık Eylül ayından itibaren de Suriye yi istatistiklerden çıkardı. Mısır daki darbe Türkiye de son dakika satışlarını artırdı 2013 te sektörün yüzünü güldüren ise son dakika satışları oldu. Son dakika satışlarını beklenenin üzerinde artıran ise Mısır da Temmuz başında yaşanan darbe oldu. Mısır da ordunun yönetime el koyması nedeniyle ülkeye gidecek turistler rezervasyonlarını başka ülkelere kaydırdılar. Mısır, darbe ve sonrasında; temmuz ve ağustos aylarında bir milyondan fazla turist kaybetti. Mısır a gidemeyen turistler İspanya, Yunanistan ve Türkiye ye yöneldi. AKTOB Ar-Ge tarafından yapılan tahminlere göre, Mısır da bir milyonu bulan kaybın; yüzde 40 ı Yunanistan, yüzde 35 i İspanya ya, yüzde 10 u ise Türkiye ye yöneldi. Diğer Akdeniz ülkelerinin ise yüzde 15 dolayında pay aldığı tahmin ediliyor. Sahil bandındaki yapıların yıkım kararı turizmcilerin tepkisini çekiyor Sektörün çok tartıştığı konuların başında kıyı denetimi ve usulsüz yapıların yıkımı geldi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ın Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar ile Bodrum da yaptığı denetimlerden sonra açıklama yapmış ve sahil bandında kaçak yapıların yıkılacağını belirtmişti. O- tel, restoran, bar, cafe gibi birçok yapının yıkılmasını içeren denetimler Antalya ya kadar genişletildi. Yapılan kaçak yapıların 640 kilometrelik sahil bandında yapılan denetimlerin ardından 2014 turizm sezonuna kadar yıkılması planlanıyor. Yıkım kararları turizmcilerin de tepkisini çekerken, ruhsatı olan yapıların da yıkılacağına ilişkin tartışmalar devam ediyor. TUİK in hesaplama yöntemi değişti, Suriye istatistiklerden çıkarıldı 2013 te dikkatleri çeken bir diğer gelişme ise turizm gelirlerinin hesaplama yönteminin değiştirilmesi oldu. Kültür ve Turizm Eski Bakanı Ertuğrul Günay tarafından başlatılan çalışmalar yeni bakan Ömer Çelik tarafından uygulamaya konuldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) hesaplama yöntemini Eurostat ve Dünya Turizm Örgütü ne göre güncelledi. Ziyaretçi sayısı hesaplamalarında da değişiklik yapan bakanlık, son olarak Suriye yi istatistiklerden çıkardı. 10 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 12 2013
OTELLER GÖRÜŞLER Osman Ayık / Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkanı Yılsonu hedefleri tuttu; 38 milyonu yakalayacağız Türkiye ye geçen yıl 35 milyon turist geldi. Bu yıl yüzde 8 lik artışla yıl sonuna kadar bu rakamın 38 milyona çıkacağını tahmin ediyoruz. 2013 yılı turizmciler için başarılı geçti. Gezi olayları ve Suriye deki gelişmeler tedirginlik yarattı. Yüzde 5 ila 8 arasında artışla yılı kapatmayı hedeflemiştik. Gezi ve diğer olaylara rağmen sayılar beklentiler doğrultusunda gerçekleşti. Türkiye ye 2012 de 35 milyon civarında turist geldi. Yüzde 8 civarındaki artışla bu rakam, yaklaşık 38 milyona ulaşacak. 2014 ve 2015 yıllarında önemli büyümelerin gerçekleşeceğine inanıyoruz. Dünya sıralamasında en çok misafir ağırlayan 6 ncı ülke konumunda olan Türkiye nin kısa sürede ilk 5 arasında yer almasını hedefliyoruz. Gülçin Güner / Gold City Complex Genel Müdürü Alanya nın öncelikli hedefi sezonu uzatmak Bu yıl, Alanya için sezon iyi geçti. 2013 sezonunu yüzde 4 lük bir artışla kapatacağız. ALTİD üyelerinden aldığımız verilere göre 2013 yılının Mayıs-Ekim arası 6 aylık ortalama doluluk oranı yüzde 85 oldu. Yabancı ziyaretçilerin milliyet dağılımında ilk sırada Rusya (%27,4), ikinci sırada Almanlar (%24), üçüncü sırada İskandinav ülkelerinden (%14,2) gelenler aldı. Türk ziyaretçi oranı ise (% 8,5) şeklinde oldu. Rus ziyaretçi sayısı bu yıl arttı. Önceki yıllara göre bu sezon da Ekim ve Kasım aylarına kaymalar yaşadık. Veriler itibariyle 2013 ü yüzde 4 lük artışla kapatabileceğimizi söylemek mümkün Bölgede yatak arzının kontrol edilmesi ve planlanması gerekiyor. Rekabetin; misafir memnuniyeti ve kalite yönünde gelişiminin devam ettirilmesi önemli Fiyat ve kalite dengesi önemli; TL/ Dolar /Euro paritesi de sezon için önem taşıyor. Gelirlerimiz yabancı para cinsinden, giderler ise TL bazlı oluyor. Ayriyeten mal girdisinde KDV oranlarının değişken olması da KDV farkı yaratıyor. Alanya turizminde en önemli konu turizmi yıl boyunca yapmak. Amacımız kış döneminde uygun tesislerin açık kaldığı, kalifiye personelin yıl boyunca istihdam edildiği, personel sirkülasyonun minimum olduğu, çevre ve kültürü öne çıkartmış, halkına ve dolayısıyla misafirine saygılı, sürdürülebilir turizmin en güzel örneği olarak gösterilen ve de her kesime hitap eden bir destinasyon olabilmek. Alanya bu anlamda kurumlar eşgüdümünde çok iyi çalışmaların ilk adımlarını atmış durumda. Bin seyirci kapasiteli 10 kulvarlı kapalı o- limpik yüzme havuzu, Konaklı Kongre Merkezi, 15 bin kişilik stadyum yatırımlarının yanı sıra yol çalışmasının başlamasıyla çalışmaların süreceği Akdağ projesi ve golf alanları yatırım süreci ile bölgemiz turizmini hem çeşitlendirmiş hem de uzatmış olacağız. K. Kaan Kavaloğlu / Limak Holding Turizm Koordinatörü Son 10 yılın en mükemmel sezonunu yaşadık Son 10 yıl içinde 2013 otelcilik açısından mükemmel bir yıl oldu. Bu sadece bizim başarımızdan kaynaklanmadı. Yakın coğrafyamızdaki problemlerin ve kur politikalarının ilk defa bizim lehimizde olduğu bir yıl yaşadık. Hem karlılıkta hem de cirolarda ciddi artış yakaladık. 2014 yılı için gelen ilk veriler olumlu yönde. İngiltere nin yanı sıra Belçika, Almanya, Hollanda dan gelen ilk rakamlar olumlu. Ancak şu an her şeyin o- lumlu görünmesi 2014 ün mükemmel bir yıl olacağı anlamına gelmez. Sosyopolitik engeller görüyorum. Türkiye bunları aşacaktır ama yakın coğrafyamızdaki problemler hemen bitecek gibi görünmüyor. Türkiye ve Antalya kolay terkedilen bir destinasyon değil ama tercih edilmeyen bir destinasyon o- labilir. Şu an için rüzgar arkamızda. 2014 yılı şu ortamda fena görünmüyor. 12 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 12 2013
İlker Yeşilmen / Boyalık Beach Hotel & Spa Genel Müdürü İlk sezon olmasına rağmen keyifli ve başarılı bir sezon geçirdik Haziran tarihinde kapılarını misafirlerine açan tesisimiz için ilk 28 sezon oldukça olumlu, keyifli ve başarılı geçti. Açılış otellerinde yaşanabilecek sıkıntıların hiçbiriyle karşılaşmadık. Bütçemizin üzerinde bir doluluk ile sezona devam ediyoruz. Bu arada yeni açılmış olmamıza rağmen kadronun çok hızlıca oturması, personelin tesisi hemen sahiplenmesi ve misafir memnuniyet oranının yüzde 95-96 larda olması bizleri daha çok sevindirdi. Çeşme oteli olduğumuz için çoğunlukla Türk misafirleri ağırlıyoruz. İç pazarda sezon başında yaşanan bazı sıkıntılardan çok etkilenmedik. Fakat beklemediğimiz şekilde özellikle konaklayan misafirlerin olumlu görüşlerini aktarmaları, yaymaları ve internet üzerinden yapılan çalışmalar ışığında Avrupa pazarından toplantı grupları aldık. Ayrıca bölge için alternatif pazar diyebileceğimiz Azerbaycan, Danimarka ve Uzakdoğu dan misafirlerimizin gelmesi bizler için tatlı bir sürpriz oldu. Planladığımız gecelemelerin yüzde 3 altında kalmamıza rağmen beklenen ciro ve karlılıkta yüzde 30 un üzerinde seyreden bir sezon yaşadık. 12 ay açık kalacağız Bölgemizdeki kış dönemi başlangıcı ekim sonu itibarı ile başlıyor. Biz 12 ay açık bir tesisiz. Kışın MICE a ağırlık vereceğiz. Bakanlıklar, federasyonlar, üniversiteler, şirketler, organize sanayi bölgelerinde faaliyet gösteren firmalar ve birçok uluslararası şirketlerin toplantı grupları ve kongreler ile bu dönemi geçireceğiz. Ekim ayı doluluğumuz yüzde 78 idi. Toplantı grupları sayesinde kasım ayı doluluklarımız yüzde 62 ile beklediğimizden iyi gitti. İlk kışımız olmasına rağmen beklentimizin ü- zerinde geçireceğiz. Sürekli yapılan iç ve dış seyahatlerin geri dönüşlerini oldukça erken almaya başladık. Ayrıca bölgeye özel olan termal suyumuz, Shine SPA bölümümüzdeki özel masaj, bakım ve terapileri içeren kişiye özel paketler ile sağlık turizmi ile kış dönemini destekleyeceğiz. Şu an görüşmeleri tamamlanan diğer bir çalışmamızda kış için 4-5 adet ayrı aktivite organizasyonları olacak. Boş tarihlerimizde ağırlıklı İzmir ve çevresinden gelecek olan misafirlerimize el sanatlarından dans kurslarına, yöresel yemek tariflerinden sağlıklı yaşam egzersizlerine, nefes tekniklerinden yaşam koçluğuna kadar birçok dönemsel aktiviteler yapacağız. Kışın yüksek karlılıktan çok, karlılıkla beraber daimi personel sayılarımızı korumayı amaçlıyoruz. Kış sezonu için Avrupa pazarından misafirlerimiz gelmeye başladı. Özellikle Haziran sonu, Eylül ve E- kim aylarında yurtdışından gelen toplantı grupları ile uzun kış dönemi için bazı noktasal çalışmalar yaptık. Oradan geri dönüşler gelmeye başladı. Ama genel olarak bakıldığında tabiî ki iç pazar her segmentte ön planda olacaktır. Ekrem Curnal / Sunpark Hotels Bu sezon yüzde 15 büyüme yaşadık Alanya da 5 apart otel işletiyoruz. 2013 yılını geçen yıla göre yüzde 15 artışla kapattık. Sezonda doluluklarımız çok iyiydi. Ciromuzda da yüzde 15 artış oldu. Biz ağırlıklı İskandinav pazarıyla çalışıyoruz. Zaten yüzde 15 büyüme hedeflemiştik. Gezi olaylarından ya da Mısır da yaşanan gelişmelerden biz hiç etkilenmedik. Çünkü bizim hedef kitlemiz farklı. Apart otelleri tercih eden ve tekrar gelen müşterilere hitap ediyoruz. Dolayısıyla bu dalgalanmalardan bizim grubumuz pek etkilenmiyor. Kışın Sunpark Beach ve Sunpark Marin otellerimiz açık olacak. Şu an doluluklar zayıf geçiyor ama ocak döneminde bir artış bekliyoruz. Kışın dinlenme amaçlı gelen ve uzun dönem konaklayan yaşlı İskandinav turistleri ağırlıyoruz. 2014 sezonuna ilişkin de bir şey söylemek için henüz erken ama tur operatörleriyle yaptığımız görüşmelere göre 2012 seviyesinde olacağı yönünde bir beklenti var. Bu da bizim için memnuniyet verici. 12 2013 ǀ turizm&yatırım ǀ 13
OTELLER GÖRÜŞLER Nevzat Erol / Çenger Beach Resort İşletmecisi ve Yöneticisi Sezonu kur artışı ve Mısır olayları kurtardı yıldızlı Çenger Beach Resort Antalya 5 Manavgat ta faaliyet gösteriyor. 2013 sezonunda iyi bir yıl geçirdik. Doluluklar geçen yılla aynı oldu. Ama Gezi Olayları nedeniyle sektör yüzde 20 oranında hem müşteri kaybetti hem de kazanç kaybetti. Bu kaybı da Mısır daki karışıklık nedeniyle Türkiye ye kayan misafirler telafi etti. Şayet Mısır daki bu olaylar olmasaydı, sezon iyi geçti diyemeyecektik. Ayrıca kurun yükselmesi de bizim açımızdan çok iyi oldu. Dolayısıyla sektörü bu yıl hem kurun yükselişi hem de Mısır olayları kurtardı. Gezi olaylarının faturasını Türkiye deki tüm turizmciler ödedi. Örneğin Türkiye yi çok iyi tanıyan Almanlar son dakikaya kadar rezervasyon yapmadılar ve olaylar bittikten sonra yüzde 20 ye varan indirimlerle Türkiye ye geldiler. Pazarda son dakika satışları ve fiyat çok belirleyici Bunları verdiğinizde müşteri geliyor. Son dakika satışları nedeniyle fiyatlar ciddi oranda düştü. Yaşanan gelir kaybı da döviz kurundaki artışla telafi edildi. Öte yandan Türkiye, turizmde pazar çeşitliliğini sağladı. Avrupa, Rusya, Batı Avrupa, Polonya, Macaristan gibi pazarlarla devreye girmeseydi Türk turizmi şuan geldiği noktaya gelemezdi. Pazar çeşitliliği dengeyi sağlıyor. 2014 için henüz erken ama şuanda pazarlarla ilgili bir sıkıntı yok. Satışlar durgun seyrediyor. 14 2 Selim Soylu / Alaiye Hotels Ş. Sadun Alp / Sürmeli Efes Genel Müdürü 2012 den yüzde 5 daha iyi bir sezon geçirdik 2013 sezonunu geçen yıla göre yaklaşık yüzde 5 lik bir artışla kapattık. Çalıştığım pazarlara baktığınızda, temmuz ayında sıkıntı büyüktü. Para kazandığımız en önemli ay olmasından dolayı karlılığımıza olumsuz yansıdı ancak sonraki ayların toparlanması ile birlikte zarar kapatıldı. Ramazan ayı nedeniyle iç pazar çok düşmüştü. İskandinav pazarının yükselmesi sürpriz oldu diyebiliriz. Sezonda döviz kurunun artması bize çok olumlu yansımadı çünkü dövizle borçlu olduğumuz için maalesef kambiyo zararımız oldu. Kışın her iki otelimiz de açık olacak. Kış sürprizlerle dolu, ancak geçen yıldan farklı olmayacağı kanısındayım. Biz kışın daha çok Almanya, Türkiye, Hollanda ve İngiltere pazarlarından müşteri ağırlıyoruz. ǀ turizm&yatırım ǀ 12 2013 Kârlılıkta düşüşler yaşandı 2013 sezonu, beklentilerimizi tam olarak karşılamasa da gene de ülkemiz ve şirketimiz adına olumlu geçti. Bazı olumsuzluklar nedeni ile sezonun en hız kazandığı bir dönemde belirli bir süre rezervasyon akışının durduğunu gözlemledik ve bu da bizleri olumsuz etkiledi. Her ne kadar daha sonra toparlanmalar olsa da bu toparlanmalar daha çok fiyat düşürmelerle birlikte etkisini hissettirdi. Özellikle İngiliz, Romen ve İran pazarlarında belirli düşüşler yaşadık; Bulgar ve Rus pazarında ise ciddi artışlar yakaladık. Doluluklar açısından bakıldığında 2012 yılı ile başa baş bir sezon gibi görünüyor ancak 2012 sezonunun yaklaşık olarak yüzde 3-4 altında bir doluluk yaşandı. Karlılıkta maliyetlerin ve girdilerin çok yüksek olması nedeniyle düşüşler yaşandı. Döviz kurlarındaki artışlar sezon başında olsaydı bizler açısından çok daha iyi olurdu. Çünkü otellerin erken rezervasyon döneminde almış oldukları ödemeler kur artışlarından önce oldu. Dolayısıyla kur farkları aleyhimize bir faktör olarak ortaya çıktı. Daha sonra kurlardaki artış satın almadaki gücümüzü arttırdı. Kış sezonunda da tüm otellerimiz açık olacak. Kış sezonunda yerli misafirler ağırlıkta olmakta, özelliklede banket, toplantı, Anadolu grupları bizlerin doluluğunda önemli bir yer teşkil ediyor.
OTELLER GÖRÜŞLER 16 2 Aşkın Kahraman / Akka Hotels Turizm Koordinatörü Artık dalgalı sezon değil; iyi periyot veya kötü periyot var M. Boğaçhan Cönkeroğlu / Fame Residence Lara&Spa Genel Müdürü Kurun yükselmesi tüm otelciler tarafından memnuniyetle karşılandı Fame Residence Lara & Spa olarak genelde iyi ve sorunsuz bir yıl geçirdik. 2012 yılına oranla erken rezervasyon döneminde daha kısa zamanda daha fazla rezervasyon alarak sezona çok daha rahat şekilde girdik. Bu dönemde Avrupa pazarında beklediğimizden daha fazla ilgi gördük ve sezonun birçok döneminde satışları durdurmak zorunda kaldık. Fakat temmuz ayında yaşanan durgunluk tüm bölgede olduğu gibi bizi de etkiledi. Bu yıl kış aylarından başlayarak yüksek doluluk oranları ile sezonu kapattık, bu da ciro ve kar bakımından iyi bir yıl geçirmemizi sağladı. Kurların uzun bir süreden sonra yükselmesi tüm otelciler tarafından memnuniyetle karşılandı. Özellikle son 2 yılda ülke enflasyonunun çok üzerinde olan otel işletme maliyetlerinin düşmeye başlaması ǀ turizm&yatırım ǀ 12 2013 Son bir iki yıldır yaşadıklarımızdan gördüğümüz, artık her sezon kendi içinde dalgalanmalar ile geçiyor. Bunun adına belki de iyi sezon ya da kötü sezon değil de; iyi periyot kötü periyot diyebiliriz. Ayrıca değişmeyen bir gerçek var; bu da fiyat hizmet standartının uygunsa ve piyasada afaki fiyat dalgalanmaları yok ise işlerin iyi gitmesi olağan bir sonuç. Aksine bir durum ise tesisler ve bölgeler bazında ayrıca değerlendirilmesi gereken bir konudur. Akka Hotels olarak 2013 yılında geçtiğimiz yıllara göre iyi diyebileceğimiz bir sezon geçirdik. Planlamalarımızın yüzde 5 üzerine çıktık. Sezona iyi başladık çok iyi bir erken rezervasyon aldık. Özelliklere BDT pazarında erken rezervasyonun payında ciddi derecede artış oldu. Erken rezervasyondan olumlu sonuç almak sezonun sıkıntılı dönemlerinde piyasada daha az rekabet etmemize ve fiyatlarımızı daha az indirmemize neden oldu. Ancak yeni açılan tesisler ve piyasa koşulları sonucu ortaya çıkan fiyatlar ile Balkan pazarında geceleme kaybı yaşadık. Bu kaybı BDT ve diğer pazarlarla telafi ettik. Özellikle yeni tesisler fiyat ile misafir almak istiyorlar. Bu durum önümüzdeki yıllarda da devam edecek. Bahane üretmek yerine alternatif üreterek bu tip sorunları çözmeyi planlıyoruz. Ayrıca tesislerimizin Kemer de olması bizi sürekli piyasa koşulları ile mücadele etmeye hazırlıklı kılıyor. Bu nedenle, artık bizim için de, piyasa için de iyi sezon kötü sezon yok aslında. Yaşananlar ve yaşanacaklar tesisler bazında olup her tesisin gerçeği bir birinden farklı oluyor. İyi bir sezonun ardından kışın iki tesisimizi açık tutacağız. Hizmet standardımızı yükseltmek adına Kemer bölgesindeki tesislerimizi kapatmamayı tercih ediyoruz. Kışın ağırlıklı Alinda tesisimizde Alman ve Rus misafirler ile toplantı grupları ağırlıyoruz. Antedon tesisimizde ise İngiliz, Alman, Rus misafirleri ile toplantı gruplarını ağırlıyoruz. 2014 sezonu için ilk veriler olumlu görünüyor. Genel piyasa koşullarının iyi olacağını düşünüyorum. Döviz kurları 2013 sezonun olumlu etkide bulundu, 2014 yılında ise bu seviyelerin korunması karlılıklarımızın korumasına etki edecektir. karlılık oranını olumlu etkiledi. Arz talep dengesi açısından bakıldığında Antalya ya gelen turistlerin sayısı yeni açılan otellerin yatak arzını şimdilik karşılıyor ama hedeflenen dolulukları yakalamak için o- teller maalesef belli aksiyonlara gitmek zorunda kalabiliyorlar. Kaliteli hizmet veren ve fiyat/kalite oranı iyi olan oteller bu durumdan fazla etkilenmiyor ancak bana göre artık Antalya için arza göre talep yaratılmaya çalışmak yerine talebe göre arz yapılması gereken döneme girdik. Fame Residence Lara &Spa her yıl olduğu gibi kış sezonunda açık olacak. Grubun Kemer ve Göynük te bulunan diğer 4 oteli ise kapalı olacak. Kış sezonu için rezervasyon akışımız geçen yıla aynı oranda gidiyor. Kış sezonunda Avrupa pazarından gelen ve uzun dönem konaklayan sadık misafirlerimiz en büyük oranı oluşturmakla beraber bölgedeki diğer oteller gibi spor grupları ve toplantı grupları kış sezonu için otel dolulukları açısından önemli bir yer tutuyor.